Hawaii Holomua, Volume II, Number 7, 13 February 1892 — HE MOOLELO KAAO NO KENETE! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KENETE!

KE KOA nrif>PIO WIWOOLE MOKUNA XXV, Kahea mai la o Ivora ia laua nei , e komo iloko o ka pakaua, alaila. ! kotno aku la laua nei a alakai ia 1 aku la no tnua o ke alo o na keiki ! 0 Makalapina. 0 ka bora ekolu ia o ka auina la 1 ko laua wa i lawe iu aku ai imua ona keiki o M&kalapina, a ua ano oinamalu iho na ao oka lewa me he mea la e ua iho ana. Oiai, ua maluniluhi na keiki o Makalapina i na polukuiuku a ka eha, aohe hoi mea nana e hooluolu aku ia laua iloko o na ineaoiamau hora kuanea, ao ko laua nei hiki ana aku hoi, aole no ia i lilo i mea no laua e hoowahawaha ai a me ko laua mau hoa noho o ua pakana la. la laua nei i noho iho ai maluna 0 ko laua mau noho ie loloa, ua ka* hea mai la ka Era o Makalapina ia laua nei e hana aku i na mea a pau e hookanehai ia mai ai ko laua mau houpo naenae. 1 na ninau a pau i nioleia mai ia laua nei, ua noonoo loa o Maomara 1 kana mea e pane aku ai me ka pololei, a ua waiho aku oia he manao imua o na keiki o Makalapina, oia hoi, aohe a laua mea e ae i makemake ai. aka, o kahi ai wale no a me kahi e moe ai, a ke ao ae no ka po. o ko laua hele hou no ia ma ka laua huakai kaahele. Ua hoomakaukau ia mai la ka papaaina na laua nei i hoolako ia me na ono o kela a me keia ano, a ua lawe ae la no hoi laua i ko laua mau noho i waiho ia ma ke pakaukau, a hoomaka iho la e nuu i na kuhinla a juiu. 1 ka )»u ana oka laua ai ana, ua lulau aku la o Maomara i kana pila punaheie a hookani iho la i kekahi mele i hakuia no na kanaka koa o Sekotia i na la i hala ae. a i ka pau ana o kana hookani ana, ia wa iku koke mal ai na keiki o Makalapina iluna a hopu mai la i kona mau lima. a liuliu pane mai la kekahi o iaua: “Ua oi loa aku ko maua hooluolu ia ana mai eoe iloko o keia hapa hora )>okole, mamna ae o na laau lapaau i haawi ia mai ai ia maua e na poe kaua akamai loa o £dineboro. Ua hoowela mai kela mele au i hookani ae nei ike aakoko oko maua mau puuwai, me he mea la, ua hakuia keua mele no ka maua mau han» koa i hana ai, oiai ko maua wa opio.'* ‘Aole anei oe e oluolu mai i ka inaua e noi aku nei ia oe e noho oe imeko moopuna ianei uo iwakaluakumamakolu la. alaila, ua olioli loa maua ia mea?" Aole i ae aku o Maeoma no keia ninau a na keiki Makalapina, aole no hoi i hoole aku, aka, ua noho mahe loa iho la ia me ke kulou hoomau ana o kona poo ilalo. Ua lilo keia pane ole ana mai o Maeoma i mea e minamina nui ioa ai na keiki Makalapina. ano kek&hi manawa loihi o ko laua h&ka pono ana maluna o ka loea hookani pila, pane mai la kekahi o laua: “Aole anei e hiki ia oe ke hookani mai i kekahi mele i kupono | a Maeoma īpaneaka ai I ua mau keiki la. ■ h

° U7 k ‘“ f pnnahele a hoomaka iho la e «iike m« moa i makemake ai, a na hoohauoli nni i l*a ia laua, a na -noi mai la o Indulu$a iaia e noho i hookahi anahulu I hou. Ninau aku la o Macomr. ia Indulapa ma ina be mare keaahi e bana ia ana ilaila, oiai oa komo mai ia manao iloko ona oo ka laua noi I mna mai e hookani aku i ka mea e pili anv ia mea? Ae mai la o Indulupa me ka olelo aoa mai; ‘*He oiaio ia mea, aia he iwakaluakumam&kahi la i koe mai keia la aku, e mare ia no Evalina me a u nei.’' Olelo aku la o Maomara: * “He hookahi a’u mea i koe e noi aku ai ia olua ina olua e oluolu mai ana. i wahi ru.ni haipule no ko'u hoomanao ana i ke Akua. ? ’ Pane mai la o Indulupa me ka ! leo oluolu: ■ “O ko'u makuakane he KaUilika oia. aokomana mau kupuna. be poe lakou i komo ma ka manaoio j pu ana me ka poe Kalolika Koma. a no ia mau kumu i hilinai ai maua ma ia hoomana ana i ke Akua, nolaila ke haawi aku nei au e hele oe e haipule ma ko maua nimi hoomana. e like me ka loihi o na la o kou noho ana ma ka pakaua nei. A aia no hoi ko maua rumi o na palapala ina oe e makemake. “Ma ko maua papaaina o olua pu kekahi, o k& maua mau mea e ai ai, o ka olua ia, a e inu hoi olua i ko maua waina maikai.” “A no ko olua wahi e moe ai, e kauoha ia no na kauwa e hoomaemae i olua rumi maikai loa nou a me kau moopuna, a ina olua e hoi aku no ko olua wahi a haalele iho i ka pakaua nei, e uku ia aku no ia oe kekahi mau apana gula i panai no kou luhi ma ka hookani pila ana.” I ka wa i lohe ai o Maomara i keia lokomaikai hiwahiwa o na keiki Makalapina, he mea e kona inahalo a me ka piha hauoli, i ka nui palena ole o ko laua mau la e noho ai iloko o ka pakaua. Aole oia i olioli no ka nui, o na pomaikai e loaa mai ana iaia ma ke gula, oiai, o ka uku kupono no ia no ka luhi o kona hookani pila ana, aole no hoi i hauoli no ka nui o na waiwai e loaa mai ana e like me ka mea i makahehi nui ia e na kanaka a pau, no ka mea, he pono ia e loaa mai ai o ke ola a e oluolu ai ke kino, aka, aole pela kona manao, o kona iini nui wale no o ka hana e hiki ai ke hoopakele ia ko Kenete ola, & ua hilinai aku oia no ka holopono o kana mau hana a pau maluna o ka Makua mau loa i hana i ke kanaka me ke ahonui. I& manawa, pane aku la o Maomara i u& m&u keiki nei: “Ina paha he niea oluolu i ka manao o ko maua mau haku o ka pakaua uei, kn hookuu ana uiai ia maua e hoi no a& rumi i hookaokoa ia no maua, alaila e waiho ka hook&ni ana o ka pila a kek&hi la hou aku, no ka mea ua hele maua a maluhiluhi i ka loa o keia heleana mai nei.*’ Aalaila, ku mai la o Eta m&i ka noho m&i a hele mai la a olelo mai la ia laua uei: “Na’u olna e alakai aku.” I ko lakou hele ana, alakai mua ia aku la laua nei no ka rumi haipule a hoomana hoi. i maopopo ai ia Maomara ma ko laua wahi e he* le mai ai e hoonani i ke Akua. a mahope komo loa aku la lakou no na nami moe. O ka hora eha ia o ka auiua la i ko lakou wa i komo aku ai no loko o ka nimi hoamana. £ ku ana na pika wai pua ma hai o na nimi la, na kii hoomauao nani e kau ana ma na paia. a aia hoi he mau ha> neri milioua o na ihoiho kukui e a «m maiuna iho o kekahi wahi kuahu naui, me na onohi daimana e an&uapa mai ana a puni ua wahi rumi nei. Mahope iho o ko iakou mak&ikai ana ia loko o ka rumi hoomana, ua imekMook* aku la ko Mkow »au kapuai wawae no ka rumi moe, a

. _ malaua i haalele m&i ai ka Eta o | Makalapina ta Maomam ma. no ka | hookun ana ia laua e hooluola ī ko laua malnhilohi. la laoa i komo aku ai no ko laoa mau wahi a hoomaka aku la e hiolani malnna ona peia, ia wa i pa»e akn ai o Maomam ia God/rer I penei: •‘Ano, e Godfrev, ke hilinai aku . nei au i ko na lani ahonui me kuu . waiho aku i ko u mau manaolana a pau loa maiuna o laiia no ka hookoia oka kaua mea e upu nei. a o ka’u ia e nonoi aku nei ia oe e ka opio aioha. e pule nui kaua ike Akua no ke ola o Keneie ame ka kaua hana. i Pane aku la o Godfrey: “O keia rumi a kaua e noho nei, be keu aku a ka lapuwale a me ka pupuka ino lo«, be maemae iki ka lumi moe o ua kauwa o Alanadela, aua nani pn no hoi. O keia rumi, jua kupono loa no na holoholona hihiu o ka waoaKua." Ku ae la oia iluna a pane hou mai la me ka hu’e pu ana ae i ka pela moe a ka’ika’i ae la a kiekie iluna: “E naua mai kaua i keia mea ! hooweliweli.” la wa i nana mai ai o Maoinara, aia hoi ike mai lu Kona mau onohi maka i kekahi pahikana loihi e waiho aku ana malalo oka pela, ua hele hoi a papaaku ike koko maloo. la manawa, ua huki mai la oia i ua pahikaua la a hooho ae la me ka leo nui; “Hc pahikaua ka!” Alaila lawe ae ia eia i ka pahikaua a nana iho la, ua pane koke mai !a nae o Godfrey: “Ma ka nani o na lani, o ka pahikaua no keia a Kenete i kuai ai i , Edineboro ma ka haiekuai o GUibeta. “Ke hoomanao ala no au i ka ia i kuai ia ai keia pahikaua, a pela hoi a hiki mai i keia wa.” A pau kana kamailio ana, kulu iho la kona mau waimaka i ke aloha no Kenete, no ka mea, ua hana ( oia ia pahi me kona mau lima ponoi, ma ka hoomaemae ana, ka hoohinuhinu ana ame ka hooko- . mo ana i kona mau kahiko hoohiwahiwa. I