Hawaii Holomua, Volume II, Number 10, 12 March 1892 — KA HOOPII HOONOA I KE KOHOIA ANA O NA 'LII AHAOLELO O KA MOKUPUNIO OAUHU NEI. [ARTICLE]

KA HOOPII HOONOA I KE KOHOIA ANA O NA 'LII AHAOLELO O KA MOKUPUNIO OAUHU NEI.

Ma ku Poaha o kel» puleaku nei, Mamki 3. i naihoia aku ai ka miapala hooini e hoouua anu i ke kolioia ana iho nei o na I.ii u ka mokupuni o Oahu nei, iiuua o ka Aha Kiekie, e like me ka niakou i hoike aku ai mamua aku nei ma k<> makou pej>a puka la. Feb. H, a pepa pukn pule hoi o Keh. 13. Ua kakauinooin keiu palupaia lioopii e Kapena -lohn Hos> a me kekahi |ioe e ae. a u lakuu a pau he jme ku)xniu i ke koho halola no ka mukupuni u Oahu nei. a ua koiio belotaXo lioi nia keia kau koho iho ,ā nei. Maho|H- iho o nu olelo e hoakuka anu no na iioe hoopii a me ka j»oe i hoopii ia. oia na 'Lii Uuiumins, 4. N. S. Williama. Neuinanu, Ena a me Peterson. a pela pu hoi ine C. B. Maile a me kona mau hoa i holo alii pu ai iua keia kau kohu halola ilio nei, uu hele mai la na olel*» o ka )>alapala hoopii peuei: {. A tna ia \va, a ua kauohaia ; no ma ke Kanawai, aole e kau ia kekalii mea maloko o kela a me | keia halotu no na 'Lii, koe wale no iiu huaolelo “ Koho auu no ka makaliiki na inoa o na moho, ka inoa o ka oihaua, a me ka inoa 0 ka Mahelo no nu Alii; a nia ko koho halotu kuikawa ua hiki nu hoi e hookomoia nu huaolelo e hoakaka ana i kn manawa (nolio oiharh alii) a me na huaolelo "S|>**eial . Eleetiou.” (O keia im huaulelo maloko o ka Pauku 56 o ke Kanawai Koho HaIota ma ka Olelo Beritania, a he Koho Kuikawa ' ia ma ka Olelo Hawaii o ia Pauku);aej kapae ana no hoi i na huaolelo *’ Koho ana no ka makahiki (1802) a j>tla no hui na huaololo ma ka Olelo Hawaii e huakaka ana i ka inoa o ka oihana, ka manawa o ka oihuna a me ku inua o ka Mahele no na Aiii, a nu* ke koho ha!ota kuikawa, e hm'komoia na huaolelo . mn kn olelo Hnwaii e hoaknka ana 1 kn manawa o ka oihaua a jx*la no hoi me na huaolelo ‘‘ Koho Baiota Kuikawa." 5. Aole hookahi o nn halola i j>ai i? uo ke koho ana i nn Alii, i hoolakoin u i h«M>hanaia mn kn wa koho i hoikeia ne nei, ua komo kekahi o na huaolelo. “ Koho una no ka uiakahiki (18H2)” a o kekahi liuaoMo Hawaii )>ahn *• hoakaka ana i kn oihnnu. a i ole ia ka mahele no na a o kn nianawu i noho oihnua j>ahu: aole no hoi. ma na koho kuikawa ann i olelaia ue , la, kekahi mnu huaolelo ma ka olelo Hawaii e honkaka ana i ku , iuauiMva i uau oie u ku oihana Alii (Ahaolelo) aole hoi na huaolelo • Koiio Balota Kuikawa.” aka. o ia j aiau huav>Ielo Hawaii a j>au ua kaj>ae ia mailoko mai o ka t>alotu, e hke iuo ka uiea i ikeiu nm o kekahi | kumu hoiko o ua |>oe halolu la, i ! hoopili j>u iu uh* keia palap&la hoopii, i wMilnio ** Hv>ike A.' u i lilo i | hajia uo keia j»iapala Iux>pii. 6. Ma ka hoomakauknu ia una a me ke pai ia aua o un mao haIota *> la e ke Kuhina Kalaiaiaa. ua lioole i oia a ua hooj»alaIelia e hookumo maloko o laila i ku j>uana inoa like o ka inoa o ka moho e holo ana. e ! iaa o Henry \Vaterhou«*. oia o | “ Waiakahauki.” aole uo hoi he ba-1 lota i komo ka inoa o ia ano. a i ole ! ia o kekaiii iuoa Hawuii i kulike | me ka inoa o ua Heurv Water- i *• houae la, oiai nae ua koi mua ia , aku ua Kuhina ia e imokouio i ka iiH» Hawaii like o ua nwho holo i alii la i oleloia; a oiai uae hoi ua ; hookomoia maioku o uu mau Ualola 'la na ino» Hawaii like o na inoa o • ua uoe moho e ae a pau o ua poe i ; holo he man inoa haolf ko lakou. 7. Mamuli o i* mau waiho ia aua mailoko mui o u& mau balota ia na huaolelo ma ka oielo Hawaii, a me ka inoa Hawaii Uke o ka inoa

o ua Heniy Waterhoaee uei, a mamuli o ia mea. oa iilo ia h** mea pohihihi no ua kanaka Hawaii koho hwloia Alii ma ia kau koho balota. i maa ole i ka Oleio Beritauia (a he mau haneri ko iakou nui) ke hoomaojx>j>o mai o ua muu ba!ota la he mau ia uo ke koho baiota o ka makahiki 1802. a uo na Alii j*aha. a i ole o ua mau moho holo Alii ia he toau moho alii ia no eouo makahiki. a i oie ia, no kekahi paha o ua mau kau kuikawa ia, a owai ia o ua mau moho la i oleioia na moho uo ka manawa 0 eono makahiki a owai hoi no ka manawa o eha makahiki i koe a pela hoi o elua makahiki. malaio o ua kau koho Kuikawa la. a owai la hoi «• ua uiau woho la o Henry Waterhe>*e i oleloia: a nolaila. mamuli o iphuna aua. o na Hawaii koho i>flota i oleloia ae la, a pela no hoi me na jkx koho baiota Alii a pau iloko o ka mahele i oieloia, ua hooneleia lakou i ko lakou jx>no koho halola ku i ke kanawai a me ke kumukanawai malalo oke kanawai. Nolaila. ke waiho nei ko uiakou j>oe h*x>j)ii. ua Hlo i mea ole ua koho balota Alii la a paa ole hoi. a j>ela e kukalaia ai. a oia ka lakou e noi aku noi. 1. E houpuu ia ua koho la a e kukala ia ua hh> i mea ole a paa ole. 2. E kuho kou hauohauo i manaw a a i wahi no ka hoolohe ana i na olelo hoike i pili i na kumu i hoike ia maloko nei. a e haawi i olelo hooholo maluna o ia mau mea. me ka hoike ana niai i kau niau rula ana nia na mea i hoikeia ukuameke kanawai maluua oia mau mea. # • » * L'a kakauiu keia palapala hooj>ii nia ka la 3 o Maraki 1892. I a kuuoha ku j>ala|>ala hoopii e hoea ae na luna o nu Paj>a Naua Koho BaIota a j>au o ka mokupuni o Oahu nei a me na Moho Alii a j>au 1 puka iho nei ma ka la e noho ai ka Aha, a uie ka )>oe hoi a jkiu he mau kuleana ko lakou nia keia 1 hooj>ii.