Hawaii Holomua, Volume II, Number 10, 12 March 1892 — KELA HOONOA KOHO BALOTA ALII. [ARTICLE]

KELA HOONOA KOHO BALOTA ALII.

Ma ka hoomaopoj>o aiu. i na kunui nui o loko o kola palapala hojj»ii a ka Aoao e kuo aua i ke kolioia ana o na 'lii o Oahu nei, ua ike makou he elua no niau kunm nui i kukulu ia ai ua hoopii la, oia hoi keia: (1) Ka hookuiuo ole la ana maloko o na halola pai ia ai no ua Alii o Oahu nei, na huaolelo - ‘Koho ana no ka makahiki (1892) j>ela hoi na huaolelo Hanaii c hoakaka ana i ka Oihana, ka Mahele na na Alii, ka manawa noho oihana. a j>ela aku; (2) Ka hoole ana o ke Kuhiua Kalaiaina, aole e hookomo i ka inoa Hawaii o Henry \Vaterhouse, e likeme“Walakahauki,” a i ole ia, o ka hookomo ole ia ana no he inoa kupono e maopopo ai i na kanaka Hawaii ike ole i ka heluhelu Beritania o Hcnry Waterhousc ia inoa. O ke kahua nui i ku ai keia mau kumu hoopii. aia no ia ma ka Pauku 56 ke “Kanawai Koho Balota" ku nei, a i»enei ka heluhelu aua oia j»auku; O na l*alota no na Lunamakaainana he apana pepa keoKeo no ia. a o ua ha!ota no na Alii he apana i*ej>a j>olu no ia. O na l*alota kumu hoohalike e hanaia ma pt*pa ulaula, a i ole, omaomao. E like ka manoanoa me ke kaumaha o ka pepa, u e like no na waihoolou. Aole o kau ia kekahi huaoielo. kii. a hoailoua paha mawaho ao o ka inea i aeia ina keia Pauku, a e pai ia ma ke auo e puka ole na hua pai ma ke kua. Mawaho ae o ka inoa a mau inoa paha e kohoia ana. aole e kauia kekahi mea. koe wale no na huaolelo “Koho aua no ka makahiki .. me ka inou o ka oihana a iuc ka inoa o ka Mahele no ua Alii, a i ole ia. ka Anana no ua Lunamakaainaoa. A ma ke koho l*alota kuikawa ua hiki uo hoi e hookomoia na hua- ; olelo e hoakaka ana l ka loihi o ku manawa a me na huaoielo “Koho ; Balota Kuikawa." Mawaho ae o na ol ;lo o keia Pauku i hoikeia ae la. aohe mau mea i hou ae. A maluna nae o keia Pauku i kaiele ia ai ke kumu hoopii. ma ke ano ua kauoha maopopu keia i pauku i ke Kuhiua Kalaiaina e pai ia na l*alota Alii me ke komo pu ana u na hoakaku a ke kauawai i hoike mai ai, e like me ia i hoike I ia ae la, ma ka olelo Hawaii. i hiki *i i na ]K>e koho halola kanaka Hawaii inaoli i ike ole i ka olelo Berilania ke hoomaopopu iho. O ka hana ole aua o ke Kuhina Kalaiaina ia hana. ua lilo la i hewa e hoohaiahalnia ai e ka poe hoopii, a ua manao lakou he hana kue kanawai , ka ke Kuhina Kalaiaina i hana ai.

\o ka mea hoi e piii ana i ka hooi komo ole ia ana oka inoa Hawaii i ‘ Walakahauki’* i mea hoomuakaka » ika iuoa Henry Wat«rbouse i paa • maloko oka baiota Alii. ke ole mai kou e kuhihewa. oa hookahuaia i kela knmu hoohaiahala a ka poe ! j hoopii maluna o ka olelo hooholo a i ka Aha i hoopuka ai ma ka la 19 o i Ianuari (1892) peoei: “(2) Mai lalo ona Pauku 55 me 36 oke Ka- , nawai Koho Baiota ua hiki no i ke ■ Kuhina Kalaiaina ke pai ina ba- > Iota no ke koho ana, me ka hooko- . mo pu ana mai mahope oka inoa l haole oka moho i ka iuoa Hawaii. i A oia hoi ka inoa Hawaii i kamaai>ua nui ai ka bapa nui ka noe i koho balota. aole hoi ia he “huaolelo, kii. a hoailona uaha” e like • me ia i j>ap&ia ma ke kauawai aole i e pai ia maluna uka balota. E )>ai , ia ka.inoa oka moho, e iike me ia i hoomaikeikeia mai ai maioko o ka , oukou ]>alapa!a, oiahoiJohn Smith > (Keoni Kamika).’* ; () keia ae la ke knlana nui o kahi i ku ai kela hooj>ii hoonoa Koho Balota AHi o Oahu uei. Ajx> i jx> e kamailio aku ai uiakeu i ko makou manao no ua hoopii la a me . kona kahua i ku ai.