Hawaii Holomua, Volume II, Number 15, 9 April 1892 — "NA OLELO HOOPUNIPUNI." [ARTICLE]

"NA OLELO HOOPUNIPUNI."

— No ko makou hoohuoi i ka manao maloko o ku makou hoa nu{>ej>a Ka Lro o ka Poalua uei. maialo o ke poo mauao e kau ae la maluna, no- ' laila makou e makemake nei e hoo- * maopoia mai. Ei» ke kumu oko j makou hoohuoi aua uo ua mauao la. Mahope iho o ka hooiaio ana mai o ua mauao la i ka hele io ana aku o ua alakai o ka Aoao Liheraia e lauua me ka Adimarala (Baraunu) a olelo iho la ua manao la penei: “Eia kahi hoopunipuni a ka mea e ao hooponipuni ia nei, na oleioāa mai. noU oia e kokua i keka* hi hookahuli aupanū, hookui paha a repubaiika paha. n Ke ole makou e knhiheipa o na huaoleio a makou i

i ■ . r hoohio ae 1«. oia na huaolek) i olef loia be 4 'boopanipuni. n a oia hoi aa olelo I kapaia e oa manao la “be 1 man oielo kamalii" ia. Ina he hooponipuni ka olelo ana. “aole oia (Adimarala) e kokua i kekahi boo- : kahuli Aupuni, hoohoi paha a repuhalika paha, alaila, ua ae mai anei “ka Adimarala” e kokua ana no ia i kekahi hookahuli Aupuni, hoohui paha a repubaiika paha? He kulana manao pohihihi keia i ; ko makou noonoo ana. oiai, aia no ma ka hapa hope o na manao la. e : ku ae ana no he mauaopenei: *‘Eia ka makou i lohe mai kona waha ponoi. i kona oinau ia aua aku i ko ke Auponi Amerika manao ia kakou i keia wa. a eia kana pane: > ‘Ano, aole au i ike i ka manao o ko’u Aupuni: aka. ua ao 5a mal au i ko’u wa i holo mai ai e kiai i sa pono o ko’u iahui, a e malama ia lakou." Ma keia manae hope. ke hoike nei ka Adimarala imua o na Aiakai o ka Aoao Liberab. aole oia 1 i ike i ka manao o kona aupuni no Hawaii nei. aka. ua ao ia mai oia e ua Aupuni la ona. e holo mai oia ia nei e kiai i ka pono o kona lahui a e malama ia lakou; alaila. pehea e kulike ai keia manao me ka olelo ana, he hoopuuipuni ka olelo ana aole i hoole mai ka Adimarala, “aole oia e kokua i kekahi hookahuli Aupuni, hoohui paha a rapubalika paha?” Ma ke kauoha keia awai; ma ke kauohu anei a ke Aupuni o Amerika Huipuia. a i ole, mamul* paha o ko ka Adimarala manao waie iho no? He mau pauku manao ;>obihihi keia i ka makou hooiuaopopo. Eia hou kekahi, ma ka welau manao hope o ua kukulu manao la. peuei iu> olelo: “A eia ka ninau. E malamu no keaha? E malama uo ka hopohopo ia o ulu mai kekahi haunaele, no na haua ino a hana lapuwaleia o ka pono o ka Lahul Hawaii , a me ka uiaikai ole o ka hookeleia aua o ke Aupuni.’' He alakai kauawai laluii ano hou keia i hoikeia mai e ka niakamaka nupepa, oia ke kaa aua aku nei o ka mana hoomalu o na pono o ka Lahui Hawaii malalo o kekahi Adimarala Amerika, ma ka wax ulu mai ai he haunaele kuloku mawaena o kakou nei, oiai hoi e mau ana no ka mana o ke kulaua hoomalu o | ke Aupuni Moi maluna o kakou. Kai no, e kiai ka Adimarala Amerika a mokukaua Amenka e ae i na pono o na makaainaua Amenka, i ole e hoopoino ia aku ko lakoū mau pono e na hana haunaele kuloko a na makaainana no lakou ke Aupuui a lakou e noho ana. Malia : paha, ua koho hewa ko makou mau noonoo ina kela mau manao a makou i hoikeike ae la, alaila, e hauoli ana makou ke hoomoakaka lea ia mai ko makou wahi i kuhihewa ai. Aka, eia na mea i maopopo ia makou mamuli o kela manao o Ka Leo nona ke poo “Na Olelo Hoopu- ' nipuni.” I (1) Ua hui na Alakai oka Aoao Liberala me ka Adimarala (Baraunu). (2) Ua kaiuaiiiu a kuka pu me ia no ko kakou kulana i keia wa a me ko Amerika Huipuia manao no kakou nei, i keia wa. (3) Ua kukaia he mau kamailio aua mawaeua ona aoao elua maluna o keia kumuhana. (4) He hoopunipuni ka oielo ana a kekahi mea kakau nupepa, ua olelo mai ka Adiraarala. “aole oia e kokua i kekahi hookahuli aupuni. hoohui paha a repubalika paha.” Oia mau olelo ana pela, “he mau olelo kamalii" ia. fo) Aole ka Adimarala i ike i ku manao o kona aupuni no kakou : nei. aka. ua kauohaia mai nae oia i “e holo mai e kiai i ka pouo o kona lahui a e malama ia lakou." wahi ‘a Ka Leo , oia ka “malama no ka hopohopo ia o ulu mai kekahi haunaele, no na hana ino a hana iapuwaleia oka pono e ka Lahui Hawaii *c., : ’ me he mea la oka Lahui Hawaii kekahi i komo aku iloko o i na mamala olelo a ka Adimara)a e olelo ana, “e holo mai oia e kiai i ka pono o kona lahui a e malama ia kakou. I (6) E kokua ana ka Adimarala j i ka hookahuli aupuni. hoohui a hoolilo paha ia kakou i Aupuni Kepuhalika.