Hawaii Holomua, Volume II, Number 25, 18 June 1892 — KA HUAOLELO “MOI” [ARTICLE]

KA HUAOLELO “MOI”

L a aueano elua la okoa i kakele j ai ua (kx‘ ik»- kakaolelo o ioko o ka Hale Ahaolelo uo ka huaolelo Hawaii kuj>ono c komo ai ma knhi o ’ na Bila Kanawai c oleloana ponei: “£,' hooholoio c ka Moi a ine ka Aha (i lrh> o Lr Av}iiini Haieail." (’n manno kekahi mau kakaolelo o lo- ; ko o ka Hale e hoopili mni i ka huaolelo •‘HoAine’’ mahope mai o "Moi." alaila. lawaka makemake o ia huaolelo a kupono hoi i ke kuio ! kino maoli o ke Aliie noho nei ma ka Nohoalii o Hawaii, oia hoi. he Moiwahine. Wahi a keia mau kakaolelo. o Moiwahine ka huaolelo j Hawaii no "Qnecn” ma ka olelo Beritania, aole hoi o “Moi.’’ Ua olelo kekahi poe ua pouo no ke hoomau aku i ka huaolelo ‘‘Moi’’ : oiai oia no ka mea i kauohaia e ka Pauku 7G o ke oia hoi. “E hooholoia e ka .'/c>i a me ka Ahaololoo ko Hawaii Pae Aina.” i O ka olelo Hawaii keia. Aka, ina e nana ia ka olelo Beritania o ua ' Pauku la. ua komo ka huaolelo ‘•King“ ma kahi o “Moi," oia hoi ke uuuhi pololei ae i ka huaolelo “King" he Moi -kane, aole be Moi. O ka huaololo Kina aia ia ma ke kama-kane, (masculiue gender) a o kona kama-wahine oia o Qiiecn (Moiwahine). • • Nolaila. o ka huaolelo Moi , ke , ku la no ia ma ke kamakaokoa, oia hoi, aole ia he kama-kane, aole hoi he kama-wahine, aka. o ka pololei he Kama-pili-lua kona (eommon geuder) oia hoi, aia iloko o ka huaolelo e ku aua ma ia kama. >ia pili lua kona ano—he kaue a he wahine paha. £ iike me ka huaolelo “nioa." Aia ma ia huaolelo, be j kama-pili lua i;>, oiai, ua pili ka huaolelo mon i ka mon-kane a moaKnhine. Pela h;»i ka huaolelo Moi ia Moi-kane a Moi-wahine hoi. O na huaolelo “kane" a me "wahiue’ na mea i hoike ae i ke ano maoli o ua M“i ia—he kan* a ho lenhine paha ia. U Soc( 'ign palia ka huaolelu Beritania kunono no ka huaolelo Moi. A ua hoikeia keia huaolelo ma na Pauku 2i.23.32,o3.34. mo 78 o ke Kumukauawai. Ke koi mao(K>i><> uei ka Pauku' 70 o ke Knmukauawai ma ka olelo Beritania: "£ Iiooholoia e ka Moi- > kane a me ka Ahaoleio o ke Aupupuni iiawaii." aole hoi. “E hoohe- . lo ia e ka Moi a me ka Ahaoleio o ! ko Hawaii Paeaiua t//anaiīaa I»- j iuml l, e like niu ia e ku nei ma ka • Pauku 7»> » ke Kuuuikanawai ma 1

ka okio Hawaij. l’enei ma ka oleln Beritaoia •• k** Kamakanawai it enacte«l hy »aokQooci, ma keia wahi) tbo Leg-i-laiur.- of H&waiian Kingelom " Ke kauoha nei keir. Panku , e hooholoi.i na Bila ame na kanawai ap>au raa ka inc>a o ka Moikin.wahi a ka olelo Beritania. M» keia ua kaupale ke Kumnkanawai ao!e e hiki ke hooholoia na Bila ame na Kanawai raa aa inoa o kekahi mea e ae, koe waleno o Ktnq (Moikane). Ke oklo nei ka Pauku 79: E ole ioa na Kauawai kue i keia Komukanawai. ua Kauawai e kau nei a me na niea e hooholoia mahope ae nei.” Ina ua kue ke Kanawai i kauia eKa Ahaolelo ma ka manao a ma ka io paha oke Kanawai i ke Kumukauawai. aiaila. he Kanawai kue Kumukanawai no »a; a iua e kue la ke Kumukanawai mamuli . o ka hooholo ana i ua Kanawai la ma ka inoa e ae, elike me ke kauoha maopopo u ka Pauku 79, he Ka* nawai Kue Kmnukanawai no ia, nia Ko makou manao ana. Aole makou kanalua e hoea inai aua he wa e hoopaapaa ia ai keia auo Kanawai hoehaa imua o ka Aha Kiekie. Ke oleio uei makou o ke Kumukanawai e ku uei ua hana ia a kupono ma ke kulana kaue o ka Moi e uoho ana ma ka Nohoalii. aole uo ke kulana wahiue kekahi. O huaolelo King ( Moikane) ka mea i makia ia no na hana i haawiia ma ke Kumukanawai e ku nei i keia wa, aole ka Moiwahine, oia hoi o Queeu, koe wale no kahi auoai i hoopili lihilihi ia ina ka Pauku 22 o ke Kumukanawai e ku nei i keia wa.