Hawaii Holomua, 24 December 1892 — MA KE KAUOHA. [ARTICLE]

MA KE KAUOHA.

HE KANAWAI E HoOPON»iPONO HOU AI 1 KA OlHANA HOOKOLOKOI/». J’ Uooholoin < ka 3foi a me ka Ahaolelo o ke Aupuni Hmeaii: NA HOAKAKA PIU LAULA. Pauku 1. E hoouohoia he Oihana Aupuni, e kapaia ka Oihaua Hix»kolokolo, a e uoho hoomaluia e ka Luuakauawai Kiekie, a uaua no e hoike aku i ka Ahaolelo i koua mauawa halawai uiau, i ua mea i hauaia iloko o keia oihana, a me ka hookoia ana o ke kauawai ma ua wahi a pau a puni ke Aupuui. Pauku ‘2. E kuokoa uo ka oihana i oleloia ame ua Lunakauawai lehulehu a me ua luua e ae o ka oihana hookolokolo, lua na ano a pau, mai ua oihana elua, ka hooko a rae ke kau kanawai o k<* Aupuni. Aole he maua o ka Moi e hookeke aku, hoololi a kapae ae j>aha i kekahi kanoha, palapala, manao a olelo hooholo paha a kekahi Aha Hookolokolo, Luuakauawai, a luna e ae paha o ka oihana hookolokolo; aka hoi. aole nae e manaoia he mea kekahi raa keia Kanawai e keakea aua i ka Moi mai ka haawi ana i ka olelo hoopanee i ua hoopai a i ke kala aua i ua hala, mahope o ka hoahewaia aua, no ua hewa a pau, koe aku ma ua hihia hoopii luua nui. Pauku 3. Aole no e hiki i kekahi Lunakanawai oka Aha Hookolokolo Kiekie, a i ole ia, o kekahi Aha Hookolokolo Kaapuui a o kekahi Luuakauawai paha ke komo i ka oihaua loio a e haua i ka haua kupono i ka loio. Pauku 4. Xa ka Aha Hookolokolo a Luuakanawai paha e hoomoakaka i ke kanawai e pili aua i ua hihia a pau i hookolokoloia imua ona; a e paa uo ke ao aua aua Aha Hookolokolo la a o ka Luuakauawai paha e pili ana i ke kanawai uialuua o ke kiure, ke hoouohouohoia kekahi kiure uo ia hihia. Pauku 5. Oke kauawai maa mau ma Enelani, e like me ia i hoomaopopoia e ua olelo hooholo Euelaui me Amerika, ma keia ke hooliloia aku uei oia ke kanawai maa mau o ko Hawaii Paeaiua uia ua auo hihia a pau, koe aku e like rae ia i hoakaka pololei maoliia ma ke Kumukauawai Hawaii a ma ua kauawai paha, a i lilo paha ma o ua haua hookolokolo mua ma Hawaii uei, a i ole ia, i kukulu mua ia ma na auo maa mau ia Hawaii nei; aka nae, aole i ku kekahi mea i ua lawelawe hana hoopii karaima, koe wale uo e like me ia i hoakakaia maloko o ua kauawai Hawaii. Pauku G. E hiki uo i ua Aha Hookolokolo Kakau lehul lehu ke hooholo uo lakou iho, uo ke kupouo a kupouo ole i ke Kuiuukauawai a me ka hopena paa o kekahi kauawai, olelo hoolaha, olelo kauoha, a olelo hooholo paha, i hooholoia a hoopnkaia paha e ka Moi, e ka Ahaolelo, e ka Aha Kuhiua, e ka Ahakuka Malu a e kekehi papa hooko paha a buro paha oke Aupuui. E hiki uo i ka Aha Hookolekolo Kiekie ke kukala ua uoa a ua lilo i mea ole kekahi o ia kauawai, olelo hoolaha, olelo kauoha a olelo hooholo paha e like me ka mea e maopopo aua ma ka uoonoo akahele aua ua kue i ke Kumukauawai, a i ole ia, ua kue hoi i ua kauawai o na Aupuni, a i ole ia, i kekahi kuikahi e ku nei me kekahi Aupuui e aku; iua uat*, e haawiia ua olelo hooholo la iloko oka wa uoho hamama o ka Aha Hookolokolo mahope iho o ka loaa aua o ka mauawa i ua poe i kuleaua e loheia ma ia mea. Pauku 7, E uaua pono ua Aha Hookolokolo lehulehu iua kuleaua pilipaa ma ka lakon mau olelo hooholo. N A AHA HOOKOLOKOLO APANA. j Pauku 8. £ hookohuia i hookahi a oi aku paha Lunakauawai Apaua uo kela a me keia Apana Hookolokolo o ke Aupuui. £ kujK)uo a e m&kaukau ua poe Lunakanawai la ma ka olelo Hawaii, a e hookohuia e ka Lonakanawai Kiekie, a i koua kaawale aua a pilikia ana paha, e kekahi Lnnakauawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie mamuli o ka waiho ana mai a ka Aha Kuhiua i kekahi inoa ma ke kakan, a i ole, e ka hapauui o na hoa o ia Aha; ina nae e kakau mua ana ka hapanui ona Lunakauawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie i ko lakou apono i ka inoa i waihoia mai maluua oka palapala i kakauia ai ua noi la. £ noho hoi na Lunakanawai a pau oia ano maloko o ka Apana Hookolokolo ona i hookohuia akn aL Pauku 9. £ noho ua inau Lunakanawai Apana nei ma ka oihana no ka manawa o elua makahiki mai ka la akn o ko lakou man komiaina pakahi; aka uae, he hiki no i kekahi Lunakanawai Apana ke hoopau ia mai ka Oihana no kekahi kumu e ka Aha Hookolokolo Kiekie, a e ka Lunakanawai

Kaapuni paha o ka Apana Hookolokoko Kaapuni i waiho ai ka apana i noho ai o ua Lunakanawai la i hoopiiia maL Pauku 10. He mana kumu a kaokoa ko ua Aha Hookolokolo Apana e hoolohe a e hooholo i na hihia kivila a koe ma na mea e ae i hoakakaia mahope aku nei, raa kahi o na aie, huina a poho paha, a i ole ia, i ka waiwai io o ka waiwai i koiia mai, ke oi ole aku ike kanalima Tlala; ahe mana like ma ua hihia kivila a pau, koe aku e like me ia i olelo mua ia e ae la, ma kahi i oi ole aku ai ka aie, huina a poho paha, a i ole ia, ka waiwai io paha o ka waiwai i koiia mai ai mamua aku o ekolu haneri dala, a he maua kumu ma na hana kanawai a pau e like me ka mea i haawiia ma ke kanawai malnna o na Aha Hookolokolo Hoomalu a me ua Aha Hookolokolo Apana, a e haawiia aku ana paha ma keia hope aku ma ke kanawai iloko o ka mana o ua Aha Hookolokolo Apana, a e hooholo ia mea, me ke ku nae i ka hoohalahalaia e like me ke kanawai; aka uae, aole ia ano Aha Ht>okolokolo e kuleana e hoolohe i na hoopii waiwai, a hoopii paha i komo ka niuau no ke kuleana i kekahi waiwai paa, a no na hoopii paha no ka laihila, holoholo olelo, ni’ani’a, haua manawaino, hoopaahao hewa, hahaki olelo ae mare a moe hoowalewale paha, a me ua hihia kivila paha i manaoia ma ke kanawai, na ke kiure e hookolokolo; a aole no hoi e loaa ia lakou ka mana e hookohu aku i kekahi poe kaana ma kekahi kumuhana. Pauku 11. He mana kumu kaokoa ko na Aha Hookolokolo Apana maloko o ko lakou mau apana pakahi maluna o na hihia karaima a pau i komo iloko o ka mana o na Aha Hookolokolo Hoomalu a me Aha Hookolokolo Apana i kulike me ke kanawai, a e hookomoia aua paha raa keia hope akn raa ke kanawai raaJpko o ka mana hookolokolo 0 na Aha Hookolokolo Apana. A e loaa uo ia lakou ka mana, me ke ku no nae i ka hoohalahalaia e like me ke kanawai, e hoolohe me ke kiure ole, a e hoopuka i ka olelo hooholo ma na hoopii hewa kaniima a pau e komo mai aua maloko o ko lakou mau mana hookolokolo pakahi; aka nae hoi, he hiki no i kekahi mea i hopuia mamuli o ka hoopii ua hana oia i ka hewa ma kekahi apaua okoa aku mai kahi ona i hopuia ai, ke koho e hookolokoloia oia no ia mea ma kahi ona i hopuia ai, mamuli o ka ae ana o kekahi luna hoopii o ke Aupuui i loaa iaia ka maua. Ua like ka laula oko lakou mana hookolokolo ma na hihia karairaa me ko ka Apana Kaapnui i waiho ai o ko lakou mau apaua pakahi iho no ka hana pili i ka hopu ana, uiuauiuau ana, hoopaa ana, a me ka hookuu ana i na poe i hoohewaia, ka hoopuka ana i na palapala huli i kulike ai me ke kanawai, a e kauoha ana i ka hele mai o na poe hoike. Pauku 12. He mana ko na Lunakanawai Apana e hooko i na hoohiki, e hoopaa ai i na olelo hoike malalo o na komisiua i hoopukaia ia lakou mai na Aha Hookolokolo e ae, a e hoopuka i na komiaina no ka hoopaa ana i na olelo hoike e - hoohanaia ana ma na hoopaapaa imna o lakon, e ae akn i na hoomau ana i ua hana imua o lakou, e kikoo aku a e kauoha aku i na hoike e hele mai e noho ana iloko o ko lakou man apana pakahi e hooko i ka olelo hooholo a e hoopai i na hoowahawaha e like me ke kanawai. Pauku 13. £ malama na Lunakauawai Apana ma na hihia a pau ma ke kakau hoakaka piha ana i na olelo a pau a me ua hana o na hookolokolo ana, e na hana a me na olelo hooholo, me ka io o na olelo hoike a me na knmu io a lakou i kukulu ai i ka lakou mau olelo hooholo. Pauku 14. Oka palapala kumu ma na hihia kivila i hoomakaia imua o kekahi Aha Hookolokolo Apana he palapala hoopii no ia, he palapala hoihoi, he palapala lawe a hoomalu paha, a e kakauinoaia e ka Lunakanawai o ia Aha, a e hookomoia kekahi hoolaha i ka mea pale ina e haule oia i ka hele mai i ka mauawa a me kahi hookolokolo i kuhikuhiia maloko o ka palapala hoopii, e hoopukaia ka olelo hooholo mamuli o ka hiki ole ana mai e like me ka olelo hoike i laweia oka aoao hookahi. Ona palapala hoopii kumu a pan e hoihoiia mai no ia iloko o na la i emi ole iho i ka hookahi a i oi ole aku hoi i ka eono mai ka la akn i hoopukaia aL Pauku 15. £ hoopuka na Lnnakanawai la i kekahi palapala hoomaln malnna o ka waiwai lewa o ka mea paie ke koiia ma o kekahi hoopii i knknlnia malnna o kekahi olelo hooholo a malnna o kekahi olelo aelike paha, i olelo wahaia a i manao maoliia, ina ka aoao hoopii a o kekahi mea paha ma ona la, e hana ana a e waiho ana iloko o ia Aha, Hookolokolo i kekahi olelo hoohiki e hoakaka ano e like me ka hiH, i ka nni o ka aie i ka mea hoopii mai ka mea hoopiiia akn, mawaho ae o na mea knkai a me na kol kue, a na komo pn kekahi olelo hon akn na ike ka mea hoohiki, a 1» knmn knpono paha e manaoio aL AkaMi : Ua aie ka mea paie ika aie i hoopiiia ma ke ano apnka a aao hoopnnipnni paha, a malnna o ke apnhi a hookohnkohn knmn ole paha, a i ole ia, Alua : Ua haawi aku ka mea pale ia hai, na hooKlo akm, a na hmoaiapaha, a i ok ia, na maoao e haawi, hoohlo a a * ' ’ ''ī

ai, me kona manao maoli e like me ia, a ua hoole oia a 1uh> hemahema paha i ka hookaa a hoopaa ana paha i ka ukn aua ika aie; a i ole ia, Aha: Ua holo malu ka mea pale me ka hoopoino iua poe ana i aie aku ai; a i ole ia, aole oia he mea noho paa ma keia Aupuui; a i ole ia, aole hoi i noho maloko o laila no hookahi malama mamua pouo iho o ua nonoi ana la; Ina uae hoi, aole he mea ku i ke kauawai no ua Lunakauawai la e hoopuka i kekahi palapala hoomalu aia a waiho mua mai ka mea noi me ia i boua iloko o ua dala hoopaa aole e emi iho i ke kanalima, a aole hoi e oi aku i ka elima haueri dala, me hookahi a oi aku paha mau kope knpono, e aponoia ana e kekahi o ia Luuakanawai i hoomaopopoia no ka uku aua a pau i na lilo o ka hoopii, a uo na poho a pau i ili malnna o ka mea pale mamuli o ka hoomalu ana, ke ole hoi e ko ka hoopii a ka aoao hoopii, a i ole, ua hoopau wale ia paha ka hoomalu, e kekahi mana kupono, mamua o ka olelo hooholo hope loa ma ia hihia. A penei ke ano oua palapala hoomalu la; I kekahi Makai o ka Apana o Mokupuni o H. P. A. Ke kauohaia aku nei oe e hoomalu a e malama i ka waiwai o ina i loaa ia oe kekahi waiwai iloko o keia Apaua, a e kali i ka olelo hou a keia Aha, (a o kekahi Aha Hookolokolo e ae paha e like me ka mea kupono) mamnli o ka olelo hoohiki a hoopii ka aoao hoopii, e pane no kekahi aie, (a e ko ai ka palapala aelike paha) i oleloia ua aieia iaia mai a *. i oleloia, a mamuli o ka hoomaluia ana pela, ke kauoha hon ia aku nei oe e kii ia i oleloia, ina e loaa aua oia ma keia Apana, e hele mai a e pane.no keia olelo hoopii a me ke koi a ka mea hoopii i oleloia imua o’u ma ma ka la o , M. H (a imua paha o keknhi Aha Hookolokolo e ae e hoakaka ana i ka mauawa e like me ka mea kupono), a ia manawa a ma ia wahi e hoike mai i ke kumu, ina he kumu kana, e hooko ole ia ai ka olelo hooholo kue iaia, a me ke kumu hoi e ohi ole ai i ka waiwai i hoomaluia, e hoopaa akn ai a e kuaiia ai no ka hookaa aua i ke koi i oleloia, ka ukupanee a me na koiua. E hai aku oe ia i oleloia, iua e hiki ole mai oia i ka manawa a me kahi i oleloia malnna, e hoopukaia no ka olelo hooholo kue iaia mamuli o na hoike o ka aoao hoopii no kona hoike ole mai. Haawiia malalo o ko’u lima i keia la. .. .o M. H Lnnakanawai Apana o Pauku 16. £ hoopania no ua hoomalu aua la eka Lunakanawai nana e hoopuka ana ia palapala ina aole e hiki i ka mea noi ke kukulu i kona kuleana mamuli o ka hiki ana mai a me ke kue ana mai a ka aoao pale ma ka pono maoli, a ina paha mahope o ka hiki ana mai ma ka hihia mamuli o ke noi ana e hoopau wale ia ua hoomaln la, ua hiki i ka aoao pale ke hooīa aku a lawa i ko ka Aha mauao aole he oiaio o na olelo malnna iho ona i hoopukaia ai ua hoomalu aua la mai ka la i hoopukia ai, aka, ina ka aoao pale e hiki ole mai, a ua hiki mai no paha, ua hooia aku ka aoao hoopii i ke koi, ua hiki no ke hookoia ka hoomalu maluna o ka waiwai i paaia mamuli o kana kauoha, a e ohiia, hoolahaia a kuaiia, e like me ko na hihia e ae, me ke ku no nae i ka pono hoohalahala, a me ke kuleana mai o kekahi poe e ae i ka waiwaL Pauku 17. O kela ame keīa hoomalu ana i hoopukaia e like me ia i olelo mua ia ae la, e hookoia no ma ka waiho ana i ka waiwai ma kahi e malu ai me ka lawe ole ana ia mea mai kahi o ka aoao pale, koe no ka hoomalu loa ana e like me ka manao ana o ka luna e hooko ana i ka palapala hoomaln. £ lawe no ka lona nana i hoopaa ka waiwai i kekahi papa helu o ia mea a e hoopili aku i kekahi kope o ia mea me kana hoike ona mea i hoopaaia. £ haawi pu akn uo hoi i kope o ka papa helu i ka aoao pale, a e kapili ma na wahi knpono he ekolu iloko o ka apana i kekahi olelo hoolaha, penei iho: Mamuli o kekahi palapala hoomalu mai a Lnnakanawai Apana o e hoihoiia ma ,ma ka la o M. H mamnli o ka hoopii a no dala, na hoomaln an me ke kn no nae i ke koi ke hooiaia, i kela man waiwai mahope nei, oia keia: O na kanaka a pan i knleana iloko o ka waiwai i oleloia, ma keia ke hoolahaia akn nei e hoomaopopo mai i ka lakon man koi i ka la a mamna akn paha o ka la no ka hoihoi ana i n]o|ni» Hanaiai kala o M. H.... v* * * • PiOKU 1& MamnM o ka hoopai i waihoia mai i kekahi Loaakaaawai Apaaa ao kekahi hewa i hanaia iloko o na palaaa o ka wm hookoiokolo o ia Lanakaaawai e hoolohe a a kobfllo> e niaaeinan no eia i ka mea a koopo ana malalo o ka hoohiki,« koopaa oāi ka k> oaa 0U0 hoopii ma ke

alnila, e hoopok* aku no ha Lonak&nawai i oleloia i kana palapala hopn, e heln ana i na mau olelo hoopii la, a e kaooha ana i ka Ilamnkn a makai e ae paha i kanohaia akn ai (koe e like me ia i haomaopopoia ma ka Paokn mahope iho* ' e hele koke e hopn i ka mea i hoopiiia. a e lawe mai iaia imna o oa Lnnakanawai la no ka hanaia akn e like me ke kanawai; a maloko pn no hoi o ia palapala hopu e kanohaia akn no ka makai e kii i na hoike e like me ia i hoike inoaia maloko o ia palapala e hele mai a e haawi i ka lakon olelo hoike ma ka hookolokolo ana. A penei iho ke ano o ua palapala hopn la: I kekahi Makai o ka Apana o M"knpuni o H. P. A. Ke kanohaia akn nei oe ma keia. mamnii o ka hoike ana o i hooiaioia ma ka hoohiki. e hele koke akn e hopn a e hoopaa i ke kino o ka mea i hoopiiia no ka ina oia e loaa ana a e lawe koke mai i kona kino imna o'u ma ke Keeua Hookolokolo o ka Apana i oleloia i kekahi manawa mawaena o na hora A. M a me P. M. o ka la o M. H (e pane i ka olelo hoopii i oleloia. a i ole, e huike mai i ke kumu e hoopaa ole ia ai oia no ka hookolokolo ma ka Aha Hookolokolo Kaa- 1 puni o ka Apana Hf>okolokolo Kaapuni ). A ke kauoha pu ia aku nei no hoi oe, ma' <>pe o kou hopu ana ia i oleloia, e kii aku i na h o ka hoopii ina e loaa ana lakou, a e hoihoi polol •. mai i ka hoike o kau hana maluna o keia palapala. Haawiia malalo o ko'u lima i keia la . . .o M H Lunakanawai Apaua o Pai KU 19. In‘« ma ia hoopii, ua ike ka Lunakanawai aole he auo nui o.kj newa i oleloia maloko, a Le hoopii hoi i kupono ole no ke kau aua i kekahi hoopai oolea. a ina ka mea i hoopiiia ma kahi i hiki ole ai ke manao wale ia e hoao ana oia e ulo i ke kanawai ma ka mea i oleloia, e hoopuka no ua Lunakanawai la ma kona mauao ana i kana palapala hopu fke ole ka inea hoopii e noi mai ma ke kakau e hopu koke ia ka mea i oleloia ua hana hewa) e like kona ike i ke kupono e helu aua maloko o ia pala]>ala i ke ano uui o ia hoopii, e kauoha ana i ka meu i oleloia ua hana hewa e hele mai imua ona ma keknhi manawa i oleloiu ma ia ]>alapala, aole e emi malalo o iwakalua-kumamaha hora mahope iho o ka manawa i hookoia ai ka }>alapala hopu, a malaila a ma ia manawa e ]>ane mai no ua olelo hoopii la. E hoike uo hoi ua palapala hopu la i kekahi olelo ao i ka mea i kanohaia ina e nele kona hoolohe ia kauoha, ua ku no ka hoopai hoowahawaha maluna ona. Paī'KU 20. E hookoia ia }>ala))ala hopu ma ka haawi aua i koj>«‘ i ka mea i hoopiiia, a me ka hoike pu ana aku i ka ] alapala kumu, a iua aole oia e loaa ana, ma ka waiho ana paha i ua kopo la iloko o ua hora hana nm kona wahi hann inau a nm ka waiho nua paha i kekahi kope ma kona wahi noho ma kekahl hora kupono, ma ka linm o kekahi mea i ike i ka noonoo kupono. Ina e nele ka hoea aku o ka mea i oleloia ua hana hewa raa kahi a raa ka mauawa i oleloia ma1u)jh' o ke kiiia aim alai e hele nmi, he hiki no oia ke hopuia no kn hoownlmwaha, a e hauaia uku i kulike me ia ano. Pai ki’ 21. E hiki uo i ua Lunakauawai la ke hoopuka i ka palapala hopu no ka hopu koke ana i ka mea i hoopiiia maluna o in olelo hoahewa i ua manawa n pau nmhope iho o ka hoopukaia ana o ua ]>alapala ho]>u ia. uo kekahi kumu aua i ike ai he lawa kupono, a nmmuli o ka olelo hoopii iloko o ia palapala a i heluia hoi PaI'KI’ 22. Ma na hoj>u ana n ])au no na karaima a mikamiua paha i ku]K>uo e hooloheia imua o ke kiure e hoomaka aku e noonoo ka Lnnakanawai uoim ka maua a ma ona la ka palapala hopu i hopuia ai ka mea i hoopiiia, i ka nmnawa e hiki umi ai o ka inea i hoopiiia, iim he kumu paha kekahi ana i nmimo ai he hiki i ke kiure nm ka olelo hoike i puka mai e ahewa i ka mea i hoopiiia i ka hewa i hooiliia mai iaia; e hoolilo no oia nm ke kakau nna i na mea ano nui o ka olelo hoike i j>uka mai. me ua iuoa o im hoike, a ina iloko o koua nmnao a<>le i lawa ua olelo hoike e hiki ai ke hoopaa uo ka hookolokolo aim, e hookuu no oia i ka lawehala me ka hoo]>na aim i ke kumu, um koua papa Imua; aka, ina iloko o koua nmnao he kuiuu palm kekahi e nmnaoia ai e ahewaia ka mea i hoopiiia imua o kekahi kiure, e hana no oia a e haawi nku i kokahi nmkai i palapala hoopaa, a penei palm koua ano: la a Makai e ae paha o ka Apana o Mokupuni o H. P. A. i Oiai ua lawa kupono i ko'u ike, he kuuui kupono kekahi e , maimoia ai o i hoj)uia uo ma ka olelo a (a ano e a«' paha e like ] me ka-mea e kupouo aaa) e ahewaia uo um ka olelo hoopii uo ka hewa i oleloia: l'a kauohaia e haawi aku ia i oleloia j i ka Makai Kui o ka Mokupnui o a i kona hope paha, i hoomanaia ma keia, e hoopaa aku iaia ma ka halepaahao o ka Mokupuui no ka hookolokolo aua ma ka Aha Hookolokolo Kaapuui, o ka Apaua Kaapuui o a e hoihoi oe malaila ia manawa i keia ]>alapala me ka hoike 4 piha o kau mau haua uo ia mea. ' Haawiia malalo o ko'u lima i keia la o ’ M.H.... j < Luuakanawai Ap&na o Hoko o ka wa e waihoia ai ua hihia la ma ka hookolokolo ana, alaila, e waiho koke aku ka Lunakanawai uana i waiho aku i ua hihia la me ka hakalia ole i ka Loio Kuhina, he kope kakau o na olelo ike no ua hihia la i hookahnaia ai. Packu 23. Ina ua aie kekahi mea i kahi mea e, a i ole, ua ‘ pili akn paha i kekahi mea ma ke kanawai no kekahi huiua i oi ole aku maluna o elima haneri «lala, alaiLa, me ka hookolo- I kolo a hookolokok) mua ole ia paha ia, e hele kiuo aku oia, a i i ole, o kekahi hope i hoomana pono ia, kek .u. i k«nawai Apana, a ilaila e ae aku ai oia i ka olelo hooholo e i

kne mai ana iaia iho a me kona waiwai no na hnina la me na koina. A e hana hoi ka Lnnakanawai ma ia ano hihia a pan. ma ka hookomo ana ma kana hooholo e like me ke auo me he ’ la na hooholoia ia mea mamnli o ka hele ole akn. a i ole ia, mamuli o ka oHo hoike no kona aie ana, i e hoopnka i ka palapala hoomaln malnua iho o laila ma ano līke ame ka like no hoi o ka hopena ; aka nae hoi, aole ua olelo hoohoh) la. i aeia ai me ka hookolokolo oleia, e hooliloia i mea ma ke kanawai e nhi a e hnuaia ai ka waiwai o ka mea aie. a aole no hoi e hof>banaia akn mamna o na olelo hooholo e ae i haawiia mahope mai. ina e ikeia ana na aeia mai e na mea la ua hana kolohe a hana apnkaia paha. a i ole ia. ua aei» B»e ka noonoo ole i ke kanawai. a me ka manao e haawi apeka a knleana ole { aha i kekahi mea i aieia ai mamna akn o kekahu Pai-KU 24. O kekahi olelo hooholo i hoc>holuia iloko o kekahi Aha Hookolokolo A]>ana. e lilo i kuleaua hoopaa maluna iho o ka waiwai paa. i ka wa o kekahi kope kakau o ia hooholo hoakaka no ua waiwai la. i hooiaioia e ka Lnuakauawai o ua Aha Hookolokolo la, i hoopaaia ma ka papa hoike iloko o ke keena o ke Kakanolelo o ka Aha Hookolokolo Kaapnni o ka Apaua Honkol«>kolo Kaapnui maloko hoi o kahi o ua Aha H»x>kolokolo Apana la. E hoopaaia ua i olelo hooholo papa hoike la ma ke Keena Kakau Kope iloko o kekahi huke i malamaia no ia mea, iloko o nmiknmamalima la mahoj)e iho o ia hoopaa ana, a ke ole ]>eia e lilo uo ia kuleaua hoopaa ma ka Waiwai i mea ole. Pauku 25. E pili aku uo maluua o na Lnnakauawai Apana ua hewa o na palapala hai hewa. palapala kauoha. palapala papa, ]>alapala kaohi a me na palapala kii moohookolokolo; i kulike ai me ke kauawai. Pauku 20. Ina ma kekahi manawa ua knpono ole kekahi Luuakauaw&i Apaua ma o kekahi kumu paha, alaila, e hookohuia kekahi mea e aku paha e ka Lunakanawai o ka Aj>aua Hookolokolo Kaapnui kahi o ia Lnnakanawai e noho aua, e hana aku i na hana o ka oihana uo ka mauawa. P.auku 27. E lilo no he haua na kela a me keia Lunakauawai Apana iloko o ka malama mua o kela a me keia | hapaha o ka makahiki, e hoike aku i ka Lunakauawai o ka Aha HiH>kolokolo Kaapuui o k pana Kaapnni maloko o kahi e uoho aua o ua Luuakauawai Apana la, i ka uui a me ke auo o kaua hana pili oihaua i hanaia e ia iloko o ka hapaha mauuia iho—ka heluua o na poe i hoopiia, ua kaiaima a me ua mikamiua i loaa ai na hoopiiia ana, n me ua hopena 0 ia mau mea, a me na hoopai i hooholoia e kue ana i kekahi mea i ahewaia no ia mea. a pela no hoi me ka helnua pu, ke ano a me na hopena o na hihia kivila i hanaia imua ona, a me na iuoa o ua poe ma ia mea. Pauku 28. E ukuia uo na Luuakauawai Apana no ka lakou man haua i ka uku a ka Ahaolelo e hooholo ai uo lakon pakahi. NA AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI. P.auku 29., Ua maheleia ka Paeaiu.° lawaii iloko o elima Apana Hookolokolo Kaaj>uni e like pei .; () ka Apana Hookolokolo Eaapnni Ekahi, oia no ka Mokupuni o Oahu a me na mokupuni e ae o ke Aupuni Hawaii i olelo ole ia mahope akju oiei; s O ka Apana Hookolokolo Kaaponi Elua, e hui ana no ia i na Mokupuui o Maui, Molokai, Lauai. Kahoolawe a me Moh>kini; O ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekoln, e hui aua no ia 1 na Apaua o Kohala, Kona a me Kau, o ka Mokupuni o Hawaii; O ka Apana Hookolokolo Kaapuni Eha, e hui aua uo ia i na Apaua o Hamakua, Hilo a me Puua o ka Mokupuni o Hawaii. O ka Apana Hookolokolo Kaapuni Elima, e hui ana uo ia i ua Mokupuui o Kanai a me Niihau. Pauku 30. E kukuluia uo iloko o kela ame keia Apaua Hookolokolo Kaapuui o ka Paeaiua Hawaii, he Aha Hookolokolo me na maua a malalo o ua kumu i hoakakaia mahope aku nei, a e kapaia o ka Aha Hookolokolo o ka Apana Hookolokolo Kaapnni—(e laa keia: Ka Aha Hookt)lokolo Kaapuni o ka Apaua Hookolokolo Kaapuni Ekolu.) O ka Aha Hookolokolo Kaapuui o ka Apana Kaapuui Ekahi. e uohoia e elua Lunakauawai, e kapaia laua o ka Luuakauawai Ekahi a me Elua pakahi o ka Aha Hookolokolo Kaapuui o ka Apana Kaapuui Ekahi; na hiki no i kekahi o lana ke malama i ka Aha Hookolokolo. O ua Aha Hookolokolo Kaapuui o ua Apana Kaapimi Elua, Ekolu, Eha a me Elima e noho pakahiia e hookahi Lunakaua- • * wai; e kapaia oka Luuakauawai oka Aha Hookolokolo K.«ipuui o ka Apaua Kaapnni, iloko o laila oia i u«>ho ai. (<> laa hoi keia—Luuakauawai o ka Aha Hookolokolo Kaapuui o ka Apaua Kaapuni Ekolu.) E uoho kela a me keia Luuakauawai o kekahi Aha Hookolokolo Kaapuui iloko o ka Apa»» Kaapuni oua i hookohuia ai. PaUKU 31. E malamaia na kau o na Aha Hookolokolo Kaapuui pakahi penei; Ma ka Apaua Kaapuni Ekahi. ma Honolulu, ma ua Poakahi mua o Feberuari, Mei, Angate a me Novemaba; Ma ka Apaua Kaapuui Elua. ma Wailuku, ma ka Moknpnui o Mani. ma ka Poakolu mua o Inue, a ma Lahaiua ma ka Po&kolu mua o Dekemaba ; Ma ka Apana Kaapnui Ekola. ma Waiohiuu, iloko o ka Apaua o Kau. ma ka Poakola mua o Aj>erila, a ma ka Apana o Kohala Akau ma ka Poakola moa o Okatoba; Ma ka Apana Kaaponi Eha, ma ke kaoua o Hllo, iloko o ka Apana o Hilo, ma ka Poakola moa lanoan. ama Honokaa. iloko o ka Apaua o Hamakoa, ka Poak- la mua o lulai ; Ma ka Apana Kaapani Elima, ma Lihne, ma ka Mokopaui o Kanai. ma na Poakolu mna o Maraki a me Sepatemaba; Pauku 32. He hiki no i kekahi Lnnakanawai Kaapuni me ka apono ana i kakania e ka Lnnakanaw&i Kiekie, ke hoonoho i mau kaa kaikawa o kona Aha Hookolokolo, ma na manawa e ae, i na manawa a pan ana i mauao ai he knpouo no ka hooholomna ana i na hana pili i ka pono o ke kanawaL

■■ ; 1 i ! PauK- 33. E hoominia akn no na~kau ona Aha Hookolo- | kolo Kaapuni a e malamaia mai ko lakou maa Trel»e pakahua I ana, a hiki ako a e hoohoi pu aua i ka iwakalua-kamamaha o j na la mahope aku. koe na La Pnle a me na la kulaia. p UKr 34. E paa no na LunaLnnawai ona Aha Hookolo- . kolo Kaapuni ma ka lakou mau oihana uo e- no makahiki mai ka la o ka hookohnia ana, me ke ku no uae i ka hoopama mamuli o ka hoopii luna nni ia a e liko me ka hoakaka ,uia a ke Kumnkanawai uo ka hoopau ana i na I.tui ikanawai o ka j Aha H«x>koIokolo Kiekie. a e loaa no ia lakon i na manawa i hoakakaia no ka lakou hana kekahi uku i hiki ole ke hoemua iloko o ko lakou noho hoomau ana ma ka oiLana. p A rKi 35. E knleana no e loaa ina Lunnkanawai ona Aha Hookolokolo Kaapuni na akn makahiki e hke me keia mahope iho nei. e hookaaia ma ka malam.i mai ka Waihoua. penei: Ona Luuakau iwai oka A»’a Hookolokolo Kaapuni o ka Apau'*. Hookolokolo K;»apnui Ekal.i, he oha tansani ilala pakahi o na Lunakanawei o na Aha Hookolokolo Kaapuui o na Apana Hookolokolo Kaapuni Elua a me Elima, he elua tau>ani elima Laneri dala pakahi; o ka Lunakanawai ona Aha Hookolokolo Kaapuni o na Apaua Hookolokolo Kaapuni Ekolu a me Eha. he ekolu tausaui dala. Pauku 36. He mana ko na Aha Hookolokolo Kaapuui lehulehn, e like me ke kanawai, aka, ua ku no uae i na hoopn , a me ua hoohalahala ana i kii Aha Hookolokolo Kiekie, e like me keia iho : • Ekahi : 0ua ofeui ame na kaniima a pau i hiki ke hoomaopopoia malalo o ka mana o ua kauawai Hawaii. i hanaia maloko o ko lakou mau Apana Kaapuni pakahi, a i ole, ua hoihoiia mai ia lakou uo ka hookolokoloia aua ma kekahi uoi hoololi i kahi e hookolokoloia ai mai kekahi Aha Hookolokolo Kaapuni e akn, a i ole, ua hanaia ka hewa ma ka moaua. Kīua : 0na hihia a pau uo na uku hoopai i hanaia malalo j 0 ua kanawai Hawaii; I'l'olu: 0ua kmuu hoopii kivila, a karaiiua paha, nie ke kumu i kupouo e laweia uiai imna o lakou ma o ka hoohalahalaia ana mai kekahi Aha Hookolokolo e ae mai i kulike me ke kanawai; Eha: 0na kumu hoopii kivila a pau ma ke kauawai, koe wale uo e like me ia i hoomaopopo maoliia ma kekahi auo e ae; Eliina: 0 ua hihia a pau a haua paha e kue aua ina Elele Anpuui a i kekahi Lnna Anpuni Nui palia, ko lakou mau mea malama oihana a mau kauwa paha, e like me ka mea hiki ma kekahi Aha Hookolokolo a e like hoi me ke : kulike me na kanawai o na Aupuni a me na kuikahi Hawaii, a e kaokoa no ia mau mana hookolokolo; Eono: 0na hihia a pau i laweia mai eua Elele Aupnni, a 1 ole ia. e kekahi Lnua Aupuni Nui, a i ole e kekahi hihia i komo ai kekalū Eanikela a Hope Kanikela paha; Ehikn: Ona hoopii a pau e kue ana ike Aupuni Hawaii, a e kaokoa no ia mau mana liookolokolo; Eiealu : 0ua hana a pau no ke oki mare, hookaawale, a i ole, no ka hoopau ana i ka uiare, e hookolokoloia ana e ka Lnuakanawai e noho hoomaln ana me ka hookoiuo ole mai i kekahi kiure; Eiiea: Ua hiki no i kekahi Aha Hookolokolo Kaapnni maluna o na hooiaio i hoaponoia aole e hiki ke loaa na hana pololei a ewaewa ole ma kekahi hihia e waiho ana iloko o na Aha Hookolokolo la, a mahope iho o ka loaa aua i na mea o na aoao a elua e loaa ka hooloheia aua ma ia mea, ke hoololi aku i ua kumuhaua la i kekahi Aha Hookolokolo Kaapuni e | aku, a e kanohaia ka moolelo e hoololiia aku ilaila; aka uae hoi, ua liiki uo i kela a me keia Aha Hookolokolo Kaapuni ma kona manao ana he pouo, mamuli nae o ka ae ana o na mea a pau i kekahi hoopii kivila e waiho ana iloko o ua Aha Hookolokolo la, e hoololi aku i ka hana ma kekahi Aha Hookolokolo Kaapuni e aku a e kauoha i ka moolelo e hooili pu ia aku ilaila. NA LUNAKANAWAI KAAPUNI MA KK KEENA. Paukc 37. He mana ko na Lunakanawai ona Aha Hoo- ' kolokolo Kaapuui lelmlehu ma ke Keena maloko o ko lakou mau maiia hookolokolo pakahi, aka, ua hiki no ke hoohalahalaia i ka Aha Hookolokolo Kaapuni a me ka Aha Hookolokolo Kiekie e like me ke kanawai, peuei iho: Ekahi: E hoolohe a e hooholo ina hoopii kivila a pau o ua hihia moaua a me ua mana hookolokolo holomoku.—me ka liookoe aku uae i na poe e hoopii ana ma na hihia a j>au i ke kuleana e imi ai i pono uo lakou malalo o ke kanawai, ma kahi e loaa aua ia kuleaua; Eiaa: E hoolohe a e hooholo ina na Lana a pau ma ke kaulike; Ekohi: E hoolohe a e hooholo ma na hihia hauekampe a pau; j, Eha : E ae aku i na hoopouopono p&lapala kanoha, e hoonoho i na luna hoojxmopono waiwai a me ua kahu malama, a e kanuha i na luna hooko, na Inua hooponopono wai- i wai a me' ua kahu malama e hoike i ka lakou mau hana pa- i kahi i hooiliia maluua o Lakou, a e hoike mai ma na ano a ] pau no ko lakou hooko pono ana i ka lakon mau hana ma ke 1 kanawai; e hoopau i na luna hooko, luua hooj>ouopono wai- ] wai a kahu malama paha; e hooholo i na hooilina ma ke ! kanawai o na poe i make, a e kauoha no ka mahele ana i ka < waiwai o na poe i make me ke kauoha ole; , Ehma: E kaaua iko ka wahine mare kuleaua a e mahele i ; i ka waiwai paa; i ka manawa e hiki ole ai ke hookaawaleia 1 ko ka wahine mare kuleana me ka nele ole i ka hoopoino uui i ana i na ona, e imi no ka Lunakauawai i ka waiwai io o ia i j kuleana ma ke ilala, a e kanoha e ukuia ia mea e like me na 1 kumn e ikeia ana he pono ahe pololei; i ka manawa e hiki ' 1 ole ai ke maheleia ka waiwai paa me ka nele ole i ka hoopili- : kia ana ina mea a pau, e kauoha no ka Lonakanawai e knaiia f ka aina a e maheleia na loaa. ] Eouo: £ hoomana aku e like me ke kanawai ina hoohiki * keiki hanai a e hooholo i ke knleana o na keiki kamehai; 1 Ehiku: E wae a e hoonoho i kekahi kiure knikawa, me ke i * kn no malalo o na hoohalahala ana no ke knmn e na aoao a

I elnft do ka DiD»DiDftn ftDft i tft hopo, popole, « . ole e ho* n.s* > popo iDft p»hft na h»P»i k-iki L e . « pahft e hftD»i« ao» iD.oft o kekah. o Dft Luoakaoa,* i ...» ke Keeoa. » e l«oe /b»i oo lakon a e dood m lona o ta olelo hooholo « ift tiore e I.ke me k. ike.a be pono i te kaolile » me ta noon.ft> maikai ana; [ y ir .tl„ : E hoopoka ioa paiapal» hookou kino e Kke me k, ' kanawai; ; £itca: E h»x»i»aka iim palapala hai hewa, kii moohooko. ’ lokolo, koi, hoole i ka haalele i ke Aupuni, papa akn a m» ka ninau kunnn a me ua palapala kena a pili kanawai e ae a ‘ i ua Aha Hookolokoio o na mana lalo mai, i ua hni a me ca I kanaka pakahi, e ikeia ana he knpono uo ka hooko ana i k* pono a me ka lawelawe kui>ono ia o na kanawai; E hookuu akea ae ma ka bela i na poe i hnopaa k n . 1 p<-»no ia, ma na hihia a pau i hiki ke helaia; i V„uhnuamakaki: E kanoha ika mea hoopii a moa p»l e paha, mamuli o ke uoi ana mai o kekahi aoao kue, e liaawi [ U a hoopaa ana no ua koina ma kekahi hihia kivila, malnna c na kumu a me na hoopaa ana e like rae ka ike o ka Lnnakanawai he kupono; l 'm iknmamaliM ; E hoopuka i na palapala hopn. ma na wahi a pau o ke Aupuni, i kekahi mea i hoopiiia mai malalo 1 o ka hoohiki ana no kekahi karaima a mikamina paha i hanaia maloko o kona mana, a e ninauinau a hoopaa aku ia mea i ti halepaahao e like me ke kanawai, uo ka hookolokolo ia aku. i Pauku 38. Aka nae hoi, e kaupaleia no ua mana ame na kuleana hookolokolo o ua Aha Hookolokolo Kaapuui a o na Lunakanuwai Kaapuni paha ma ke Keeua e pili ana i ua hihu 0 ke ano kivila e like me ia i hoakaka mua ia mamua ae n*;. l>enei iho: Ahihi: Na hihia i hoakakaia iloko oka mahele elua .. ka Panku 38, i kupouo wale no e hookolokoloia iloko o ka Aj ;;... Kaapuni kahi i olelo ia ai ua hauaia ka hoopii a me ka uka hoopai; Ahm : Na hihia oki mare, hookaawale a hoopan wale ana palia i ka mare, i kupono wale no e hookolokoloia iloko .< ka Apana Kaapuni kahi a na aoao a elua i noho hope pn ai im ke ano he kane a he wahine; Akohi: Xa hikia hanekanipe i hiki wale no ke lio.>1- .h.-ii iloko o ka Apana Kaapuni kahi o ka mea bau» kampe i olel.na 1 malama ai i kona keena oihana a iloko paha o ka Aj im Kaapuui Ekahi; Ahn: Na hana uo ka hooko aua iua palapala kaiu.lia ano ka hoouoho ana o na lunahooponopono waiwai me na kalm waiwai o ua waiwai o na poe make, no ke kaana aua i ke knleana o ka wahine mare a no na haua e ae a pau e pili ana i ka lawelawe a me ka hooponopono ana i ua waiwai o ua poe make, e laweia mai aua iloko wale uo o ka Apana Hookolokolo Kaapuni kahi o ka mea make i uoho hope ai, a ma ka Apana Kaapuni Ekahi paha, a ma kahi o na poe e noho pokole ana iloko o ka Apana Kaapnui o kahi o ia mea i noho ai a make; Alima : Na hana no ka hookohu ana i na kahu malama ano na mea e ae a pau e pili ana i ke knleana o na kahu malaina a me ua han.ai, e laweia mai ana iloko o ka Apaua Kaapuni kahi o ka mea a o ka hapamii paha o na poe e noho aua, inamuli ai o lakou i hoomakaia ai ia mau hoopii aua; Aono: Na hana no ka mahelehele aua i ka waiwai paa, e lawe wale ia mai no iloko o ka Apana Kaapuui kahi o ia t\ liwai paa e waiho ana, uoua ka mahele ana i uonoiia mai a ma ka Apana Kaapnni Ekahi paha; Ahikn : Ka maua oka hana aua e like me ke kanawai no ka lawe hanai aua i na keiki, a me ke kuahaua ana i ke kuleana o na keiki kamehai, me ka Lunakanawai uo ia o ka Apaua Kaapuni kahi o na makua o ke keiki i oleloia e uoho ana; Ainiln: Ka maua oka hoopuka ana i na palapala e lik* me ia i hoakakaia iloko o ka mahele eiwa o ka Pauku 37, nie ka Lunakanawai no ia o ka Apana Kaapnni kahi o ka ma,nawa i oleloia no ka hooko ana mamuli o ua palapala la e uln ae ai. Aka nae, ina ika manawa oua palapala la e ikeia ai i ke kupono o ka hoopuka ana ma na wahi a pan no ka hook<> ana a uo ka hoomau ana aku paha i ka pono o kekahi hoopii a hookolokolo paha i hoomaka e ia a e waiho ana paha imna o kokahi Aha Hookolokolo Kaapnui a Lunakanawai paha, aia iloko o ka Aha Hookolokolo a Lnnakauawai paha imua ona ua hoopii la a hnokolokolo ana la paha i hoomakaia ai a waiho ana paha, ina no ua uln ae ma kekahi Apana Kaapuni okoa aku ka mauawa i oleloia ai no ke kokna ana. Pauku 39. E loaa no ka mana hookolokolo ika Aha If. »>- kolokolo Kaapuni o ka Apana Kaapuni Ekahi raa na hihia ki\ila a pan, e knlike ana rae ka Pauku 38, aka uae hoi, ua koe aku na hihia a pau o ia ano e laweia niai ana inuia ° Aha Hookolokolo i komo ole iloko o kona mana ho<>kolokolo e like me na kauoha ana o ka Pauku 38, ua kupono wale uo i ka hooloheia mahope o ka haua a waiho ana mai a ka mea a mau raea hr»opii paha i kekahi boua iloko o ia Aha Hookolokolo no ka pomaikai o ka aoao a niau mea pale paha, i aponoia ka nui o na <Iala a ine ke kupouo o ka hope e hookahi o na Lunakanawai o ia Aha Hookolokolo, e hoakaka ana no ka uku aku i ka aoao a man mea pale paha i kona a rae ko lakon raau lilo paha e hooliloia aku ai mamuli o hookolokolo ana oia hihia raa ua Aha Hookolokolo la, ma kahi o ka Aha Hookolokolo imua ona ma kekahi ano e ae e knpono ai ke hookolokoloia malaio o na hoakaka ana a Pauku 38, ao ia koi ana no na lilo aole no e hoauo eia ma kekahi ano e ae mamuli o na hopeua o ka hook(»I<>kolo ana, aka, he hiki no ke hookuuia aku i ka mea a mau mea Loopii paha iloko o ka hooponopono ana o na koiua o na hana hookolokolo; na ka Lunakanawai e hookolokolo ana e auhau i na koina ma ia koi aua no na lilo e like rae kona ike ana he kupono, aka, aole no e ae i na lilo a mau ukn paha o kekahi hoike i kauoha maoli ole ia ma ka palapala kii hoike, a i kauohaia paha ma ka palapala kii' hoike, aole nae i hoike ma ka hookolokolo ana i na mea e pili ana i ka mea e laweliweia ann Pauku 40. Ona haua iloko oka maua Lookolokolo o na

IK. u mi ,. . .. 1., Kaapnai ma na K**f-na. ■ ia i hoakakaia nia ka Paakn 37. e hooholoia no e ■ lokok» ma ia mea, me | , m«I o k-kalii kinre. koe aku e like me is i , iku o ka Pnnkn 37 i oMrtia ■ ]■, , |]. {],. maiia ko ka hapanui o na Lunakanawai o K \ K lapOH i kela a i k-ia manawa e liaua I , no I ka lanim ana a iu- ka kooh I ino o na Aha H lokeAokolo Kaapnui ma na mea a L . . . i !;...ik ,k;; maopopoia ma ke kanawai. a ma ia hope K. •; mopono hott i ua man rula la e lik** iu- k" lak< >u l he kupono; ak ». aole loa o lakou mana e kau aku i na pina i hoomana maopo] le i.» ma ke kauaw.ii. Pai i 42. He mana ko na Aha Hookolokolo Kaapuni L]| hu e kau"l..i i : ■ ma na hoike a pn e i p . . walii a :tau « k- AupnnL e kauoha e laweia mai na nikf*. na palapala a rae na moohelu waiwai, e hana a e haawi na olelo hooholo, na knahaua, ua kauoha, a me na knkala e ,, ] u, e hoopuka i na pala]>ala hoomaln waiwai a ine na L ji;ila kanawai e ae a pau, a e hana aku i na hana e ae a Lu, a me ka lawe una i na mea kupono e ae a pau e hiki ai L i, .}. i piha j>■ 'iio i na mana a pau e ku nei a e lnuiwiia aku )i; i ] ;ilj;i iii Ukon ma na kanawai o ke Aupnni, a i ikeia paha nu a ia e ku]>ono ai no ka hooko jv»no ana i ka pono kana- ) .i ma na mea wailio ana imua o lakou. I’ai ki’ 43. lle mana ko na Lnuakaoawai Kaapuni lehn-i-liu e hooko aku i na hoohiki a e kauoha aku i na mea a pau i i! ■ na li' ike e hele mai mai kekahi wahi mai o ke Aupuui, i , kanoha e laweia mai na huke, ua palapala a me na mooi. ]u waiwai, e hana a e haaw i i uaolelo hooholo, na knahana, L kauoha a me na kukala e ae a pau loa, e hoōpuka i na alaj>ala lioomalu waiwai a man palapala kanawai e ae a pau >a. n e lawe i ua hana kupono e ae e Inwiko j>ono ai i ka >>n>> kanawui nm na mea e wuiho ann imua o lakou ma ua im ua, a e lawe i na haua kupoiio e ae a pau loa e hooko lilm puno ia ai na mana a pau e kau uei a e haawiia aku ana inlia ma na kanawai <> ke Aupuni, e like me ke ano e hauaia ku ai •- na Alia Hookolokoh» Kaapuni ma ka manawa o ke Pai kI' 14. I na mauawa a pau o kekahi liihia e hookolol"' i aiui ma k- kalii Aha Hookolokolo Kaapuui, a uu ikeia !<■ kii]»>ii" ka Imli aua i kekahi moohelu waiwai loihi a polihi paha ma k« kahi o na aoa<> a elna ma keia hookolokolo ma. na hiki no i na Alia H<w>kolokolo la, mamnli o ke noi ina mai a k> kalii o na aoao elua, a me ke uoi ole mai paha, e t ii' lia ( wai'ti"ia akn na lio<>]>ii la i kekahi poe ekoln i ano kia.-wa "1« a i inak mkan h<>i. l'a kuleana pakalii na aoao a kna >• koho i ! ookahi inoa o na ]»»* i waihoia akn ai. a na |. kha Hook ilokolo e k>>ii" i ke k"ln, a iua i h&ule i kela a L, keia • i ka w&ih i ana m&i i kekahi mea, alaila. na ka Ll a no < Imna ia ni< <• nona. Pai ki 17. Ina kekalii Luuakanawai Kaapnui, mawaho Ikn ■> i... Lnnakauawai o ka Apana Hookolokolo Kaapnni Eka i. na kuj)"ii" "1<* <■ n<>ln> ma k-kalii hoo]>ii e wailio ana ■iiua " k na A1 . a imna paha ona ma ke Keena, a na hiki ll< i'.ilia k<> li< !'• mai <■ li<><>kol<>k<<lo ia Iiiliia, a i kekalii kan o t 111 a \!ia no ka ma'i, niia poiuo, kaawale ma kalii e akn a uo , knnm <• akn paln». ua ka Lunakauawai Kaapnui o kekahi L.'.ma Kaaj>nni <• akn, i lioomanaia akn uo ia mea mamuli o ). noi pala)>ala aua akn i ka Luuakanawai Kiekie, e hoomalu ikn i ka aua o ua hihia la, a ma ia kau paha o a Aha Hookolukolo. P.M'Ki' 4t». lua ka Luuakanawai o kekalii Aha Hookoloi"l" Ka ij>uni. a <■ kekalii Lunakauawai Kaapnni e ae paha, i lauohaia e lioouialu ma ua Aha Hookolokolo la e like me ia i loakaka mua ia ae nei, ua hiki ole ke hele ae i na Aha Hoot..h>kolo Ka ipuui la ma ka mnnawa i kauohaia ai e malamaia L Aha la, ua ka Makai Nui a Hope Makai Nui paha e wehe i la Aha a e hoopanee ukn, inai kela a me keia mauawa, a hiki Ika h< 1" ana m>i " hookahi o naLimakanawai Kaapnni i ole|>ia. a i ole ia, a hiki i ka pan aaa <> ka manawa uo ka malama ■ia i oa Aha Hookolokolo Kaapnni la; aka nae. aole kekahi o a hoopaneeana e "i akn no kekahi manawa mamua aku o ekola L k.‘ ole oa waihoia me ke Kakawde)o ma ka manawa >> la popanee ana. he kauoha i kakauia <■ ka Lunakanawai >> ia ll. i Kookok>kolo <• hoakaka ana i fca la <> na Aha HookoloL l.< la i !ii»-an. ' ia akn ai. I Pai ki 47. O dh mea pale a pau ma ua hihia kaniima i ppono <■ hele a<‘ imua o kekahi Aha Hookolokolo Kaaj>uui i Lii.i k.i nianawa <• niaianiaia ai koiia kan malalo o ua olelo Lia a ka Pankn i hala mamna k<>k<‘ a<> nei. e knjx>n<> no oia e L i ,ikn nia k<- kan hop6 iho <> na Aha I& I Pai kI' 4K. (> ka hana a ka Lunakanawai mua <> ka Apana l.iapnni Ekahi. & BM ua Lnnakanawai lehulehu <> na Aj>ana • • I L&Jinni e akn. iloko <> ka nialaina o lann.-ui o kela a me koia iakahiki. <> hoike aku i ka Lunakanawai Ki. kie i ka uui a ie ke ano <> na h.ana "ihaaa i hanaia e lakon )>akahi ih>k > .> | 1 ikon man Aha a ma k<' Keeua. a e na Aha Htx>kolokolo L ;o o ko lakon man Aj>aua Kaapuni j>akahi. il<>ko o [ . makahiki mamua iho. i ka heluua o ua jxh> i hoopuio» ua I i.a a me na mikainina n6 lakou na mau hoopn ana la i k k"i"k"loia ai a me na hoj>eua no ia mau mea. a me na L • nialuna <> ua jkh> i ahewaia mamuli o ia L a me ka h. lu j>u hoi, ke auo a me ua hopōam O ua hihia KnU i nialam.iia ma ka lakou mau Aj>ana Kaaj>uni }>akahi, a L ua inoa <> na jhh- i j>ili ma ia mea. K A AHA HUOKOLOKOLO KIEKiK. I Pai ki' 41h 0 ka uui o na Luuakanawai o ka Aha Hoo|ol"kol" Ki. ki.. he hookahi Luuakauawai Nui a me elua I i Lunakanawai Kokua a ka nae hoi o na Lunakauawai O ka |l a H""koi<>ko!o Kiekie e noho nei i keia manawa, e lawelawe I' i M lakou i ka lakou mnu haua ma ke ano he man Luua■auawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie malalo o na hoakaka a keia Kanawai e kulike aua me ko lakou manawa e noho ■ um ka uihana mamuli o ke Kumukauawai. ■ Pai ki' 50. Aia i ka Aha Hookolokolo Kiekie ka hoopono■>uo laulaha ana i ua Aha Hookolokolo a pau noua ka mana

hookol«>kolo haahaa mai. e pale aku a e hooponopono i na pah ?mah'-nia a me na hana apiki iloko o laila. ma kahi aohe he hooj»onopono e ae i hoakaka maoliia ma ke KanawaL Pauku 51. He mana 'ko ka Aha Hookolokolo Kiekie, ka * # , hoohalahalaia akn. e hoolohe a e hooholo ai ma na ninau pili kanawai a pau, a i ole ia, i ka ninau kanawai hnikan a me ka mea knio. e lawe kupono ia mai ana hoi imna ona ma na hoohalahala knmu. hai hewa hoopii hoohalahala paha i hoo* piha p< .noia mai k» kahi Aha Hookolokolo, Lunakanawai a Aha e ae paha e like me ke kanawai, a mamuli paha o ke kaohi ana o kekahi .klia Kaapuni a Lunakanawai paha; a he mana hookolokolo knmn hoi ma na ninau a pau e ulu ae ana mamnli o na palapala hai hewa, kii moohokolokolo, koi, papa a kaohi i hf>ounaia aku i ua Aha Kaapuni, a i na Lnnakanawai Kaapuni paha. a i na Luuakauawai, a i ua Aha Hookolokulo pili kanawai e ae paha, a e hoihoiia aku hoi imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie. E loaa no ika Aha H<x>kolokolo Klekie a me kona mau Luuakanawai lehulehu ma ke kokua ana i ka mana hookolokolo o ka Aha, ke hoohalahalaia aku. ka mana e hoopuka i na palapala koi, kii moohookolokolo, papa aku a me kuu kiuo, a me na palapala e ae a pau loa i knpouo a i p<>no paha no ka hooko kaokoa ana aku i k;»maua huokolokolo o ka Aha ke hoohalahalaia aku, a e loaa uo i na Lunakanawai pakahi ka mana hookolokolo kumu a me ka maiia e hoopnka aku i ua palapala kuu kino a e kauoha akn u<> i ka hoihoiia mai o ia mau palapala imua ona, a i ole ia. i ka Aha Hook >lokolo Kii kie, a imua paha o kekahi Aha Hookolokolo Kaapuui a o k- kahi o kahi o ia mau Aka. Pauku 52. He mana ko ka Aha Hookolokolo Kiekie e kauoha aku i ka hele niai o ua hoike a e laweia mai ua Imke, na palapala a me na mooheln waiwai; e haua a e haawi aku i na <>lelo hooholo, na kuahaua, ua kauoha a me ua kukala e ae a pau !<>a; e hoopuka i na palapala hoouialu waiwai a me na palapala kauawai e ae a pau loa, a e haua i ua hana e ae a pau a e lawe i ua keehiua e ae e kupouo ai uo ka hooko piha ana i ua maua e ku nei a e haawiia aku ana {>aha i ia Aha e ke Kumukauawai a me ua kanawai, a i ole ia. ao ka hooholomua aku paha i ka pouo kanawai ma na mea a pau e waiho aua imna rfna. Pauku 53. E loaa uo i ua Lunakauawai lehulehu o ka Aha Hookolokolo Kiekie ka mana e haawi aku i ua hoohiki aua, e hoopnka i na palapala hai hewa i kekahi o ua Aha Hookolokolo haahaa malalo iho i kulike ai me ke kanawai, e hoopuka i ua palapala kii moohookolokolo a me koi i nn Aha Hookolokolo Kaapuni a me ua Lunakanawai Kaapuni, a e hoopuka aku i ua palapala papa a me kaohi i ua Aha Hookolokolo Kaapuni a me ua Lunakanawai Kaapuni, a i na poe e hoopaa aua imua o ia mau Aha Hookolokolo Kaapuui a me ua Lunakanawai Kaapuui; a o keia mau palapala a pau e hoihoiia aku uo imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie. Pauku 54. E uoho no ka Aha Hookolokolo Kiekie he eha kau o kela a me keia makahiki, e hoomaka aua ma ke kolu o ua Poakahi o Maraki, luue, Sepatemaba a me Dekemaba; aka, be hiki uo nae ia Aha ke malama i ua kau kuikawa ma ua mauawa e ae, i ka manawa e ikeia ai he mea kupouo ia no ka hooholomua aua aku i ka pouo kanawai; eia uae, e mauaoia uo e noho mau ana ia Aha, koe ua La Pule a me ua la kulaia um ke kauawai, no ka hoopuka ana a me ka hoihoi ana mai o ua mau palapala la a me ko lakou hooloheia aua, e like me ia i oleloia ma ka Pauku 53; a he hiki no i ua mau palapala la, ke ikeia he mea ia e kupouo ai, ke hoopukaia ma kekahi La Pule a la kulaia paha ma ke kauawai. Pauku 55. E malamaia uo ua kau o ka Aha Hookolokolo Kiekie ma Honolulu, Mokupuui o Oahu; iua uae ka Lunakauawai Kiekie e hoonoho i wahi okoa aku no ka Aha Hookolokolo e noho ai uo ka manawa, iloko o ka mauawa kaua, ma'i ahulau a ulia poiuo e ae paha o ka lehulehu, a no ka pilikia ma'i paha mauiuli o kahi o ia mea. Ua hiki uo ke hoomauia na kau o ka Aha Hookolokolo Kiekie mai koua weheia ana aku i kela a me keia mauawa a hiki a e hoohui pu aua i ka umikumamawalu o na la ma ia hoj>e aku, koe na La Pule a me na la kulaia i ku i ke kanawai. Pauku 56. He kuleana ko ua mea a j>au ma na hihia e waiho aua imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie e hooloheia imoa o ua Luuakanawai a pau o ia Aha, a aole uo hoi e kauohaia e hele i ka hookolokolo imua o na Lnuakauawai aole e emi malalo o koua heluua piha; aka nae hoi, ina kekahi Lunakanawai o ka Aha Hookolokelo Kiekie e kujx>no ole ana e noho ma kekahi hihia e waiho aua imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie, a ua hiki ole paha ke hele mai no ka mai, ulia jK>iuo, kaawale, a kuuui e ae paha, e hoopihaia no kona wahi no ka hookolokolo a me ka hooholoia ana o ia hihia e kekahi ; o ua Lunakauawai K.iapuui i hui ole loa me ia hihia i oleloia ma kona ano he loio a ma koua auo pili oihana paha, a ma o kekahi mea i kujx>no a he hoa o ka Paj>a Loio o ka Aha Hookolokolo Kiekie i lihi kuleana ole, i hoomanaia ma ia hana jma ke kauoha i kakauia ena Lnnakanawai i koe iho. 0 kekahi olelo hooholo, hoopnka manao aua. kauoha ana, kuahaua j>aha i hauaia, a j>alapala kanoha paha i hoopukaia e ia Aha •; e like me ia i hoonohoia ai, e like uo kona ikaika a me kona maua me he la ua hauaia a ua hoopnkaia j>aba e ka Aha Hoo- ; kolokolo Kiekie oiai e noho piha aua; eia hon akn nae hoi, aole loa ehoopihaia he elua o ia man hakahaka ana iloko o ka Aha Hookolokolo Kiehie. e like me ia i ia i olelo mua ia a«‘uei. i ka mauawa a me ka wa hookahi. Pauku 57. Ika manawa oua uinau a pau e ala mai ana malalo o ua lawelawe aua o ka mana hookolokolo o ka Aha Hookolokolo Kiekie, i ka wa o na olelo paio a na loio e makemakeia ai a e manaoia ai paha e ua aoao, a e kanohaia mai ai paha o ka Aha Hookoiokolo, e kanoha no ka Aha e hooloheia ia mau paio aua ma kekahi o kona mau kau i oleloia. A mahoj>e aku oka paioia ana o kekahi hihia, ai k& manawa paha e waihoia mai ai ua olelo pane ma na palaj>ala paue, ma na \ manao ka Aha ua komo kekahi kumn a manao kanawai paha a o ia mea he mea koikoi ma ka hooholo ana i ka hihia, a na hapai ole ia mai a na paioia paha e na loio ma kela a me keia aoao, aole ka hihia e hookoia ma o kekahi o ia knmn a maaao kanawai paha aia wale no a loaa ka manawa e paioia ai • na loio o na aoao a elna no ia mea hnna o ka Aha. r :'.- ' ■* '■... v?i 7‘-*‘ • > '• - V^-'- ' s * u t

Pai ki 58. Na ka Alia Hookolokolo Kiekie no, i kela a me keia maoawa, e like me na kanawai e kn neū e hana akn i na rala no ka hooponopono ana i ka lawelawe ana a me ka hookele ana i ka hana o ka Aha i oleloia, a ma ia hope akn e hooponopono hon i na rula i oleloia ma kona manao ana: aka. aole ma kekahi ano e ae e loaa ai ka maua e kan aku i na nkn koina i hoomana maopopo ole ia e ke kauawai. NA KAKAUOLELO O KA OIHANA HOOKOLOKOLO. Palki' 59. Ua kupono i Kakanolelo kekahi no ka Oihana Hookolokolo a me ona mau Hope Kakanolelo e like ka nui uie ka nui o ka hana a ka oihaua e makemake ai. a e kania no ko lakon mau uku e ka Ahaolelo. E hookohnia uo ke Kakauolelo o ka Oihaua Hookolokolo e na Lonakauawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie. a oia uo hoi ke Kakanolelo no ua Aha Hookolokolo kakan ;» pau loa o ke Aupuni iiiamuli o kaua oihana. a ma ia auo e hoopuka i ua palapala no ka hoihoiia aku i na mau Aha la a pau. laia ka hooiualn a me ke kuhikuhi ana i na Hope Kakauolelo, aka. aole e kaa lualmia ona ke koikoi uc ka lakou mau haua a hix>hemahema aua paha. laia ka malama ana o ua moolelo. ua dala a me ua hana ma ke keena waena, ma Honolulu, a e hoomaln a kuhiknhi aku i ke ano o ka malama aua i na hoike helu a me na moolelo. E hookohuia no he elna a oi aku paha mau Hope Kakau- ; olelo uo ka Apana Kaapnui Ekahi e na Lnuakanawai Kaapuni ; o ia Apana a me ua Luuakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiej kie, a o lakou no hoi na Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo Kiekie a me ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Kaapuni Ekahi. E hookohu pakahi ia no hoi he hookahi Hope I Kakauolelo no kela a me keia o na Aha Hookolokolo Kaapnni I e aku e na Lnnakanawai Kaapuni pakahi o ia mau Aha. E ku no na Kakauolelo a pau i ka hoopauia no ka makaukau ole a no ka hewa paha o ka hana ana e na Lnuakanawai o kaAlia Hookolokolo Kiekie; a e ku no hoi na Hope Kakauolelo i i hookohuia i na Aha Hookolokolo Kaapuui i ka hoopauia e na | Lunakanawai pakahi o ia mau Aha. Pauku 60. E haawi no ke Kakauolelo a me na Hope Kakauolelo pakahi, i kekahi bona i ke Kuhiua Waiwai. no ka hooko pololei aua i kana mau hana pili oihaua; a o ka nui a me ka lawa pouo o ia boua e aponoia uo ia e ka Lunakauawai Kiekie. Aia i ke Kakauolelo ka hoomalu a me ke kuhikuhi .ana i ua Hope Kakauolelo, aka, aole uae e kauia ko lakou mau hewa a mau hooliemahema ana paha maluna ona. Pauku 61. Na ke Kakanolelo e malama i na moolelo a iue ua haua ma ke Keena ma Honolulu; he hookahi Hope Kakauolelo e hoonohoia i kela a me keia Lunakanawai Kaapuni o ka Apaua Kaapnni Ekahi, a e hoouoho no hoi i hookahi a oi aku palia Hope Kakauolelo i kela a me keia Aha Hookolokolo Kaapnni e aku. He hiki no i ke Kakauolelo ke hoonoho no ka manawa i kekahi o na Hope Kakauolelo, me ka ae mai o ka Lunakauawai Kaapuui o ka Apaua Kaapnni o ia Hope Kakauulelo i hoonoho paa ia ai, i kekahi mau haua | kakauolelo e ae ma ua Apana Kaapuni mawaho ae o kalii oua ; i hoonohoia ai. Pauku 62. Ua hiki i na Kakauolelo o na Aha Hookolokolo Kakau o ke Aupuni ke hoopuka i na palapala, hooko aku r i ua hoohiki, lawe i- ua olelo hoike i hoohikiia, auhau i na koina a e haua i ua haua e ae a pau e pili ana i ka lakou oihana; a e lilo no hoi lakou i mau luna ma ke kaulike mamuli o ka lakou mau oihaua. E uoho kekahi Kakauolelo a e hoopaa i na haua a pau ma kekahi noho ana o na Aha Hookolokolo Eakau, a ma na hana a pau imua o kekahī Lonakauawai Kaapuni ma ke Keena, iua aole he mea kakau hoike pili oihaua kekahi malaila, e hoopaa i ua olelo hoike waha i hoopukaia a e ke kauohaia pela e ka Lunakanawai. PaUKU 63. Xa na kakanolelo lehulehn o ka Oihana Hookolokolo e malama i ua moolelo a pau, ua bnke, na palapala, na dala a me na mea e ae a pau e pili aua i ua Aha Hookolokolo kahi i hoonohoia ai lakou uo ka hana. £ malamaia na ■ moolelo o ka Aha Hookolokolo Kiekie a me na Aha Hookolol kolo Kaapuni o ka Apaua Kaapuni Ekahi ma ke Keeua ma Houolulu; o na moolelo o na Aha Hookolokolo e aku e malamaia nu ia ma na wahi a ua Luuakanawai o ia mau Aha Hookolokolo e kauoha ai. Pauku 6L Ka ke Kakanolelo e hoomalu a e kuhikuhi aku , i ke ano o ka malama ana i ua hoike helu a me na muolelo. 0 na Hope Kakauolelo, i hoonohoia mawaho aku o ka Apaua Hookolokolo Kaapuni Ekahi, e lioike mai uo lakou i ke Keena ma Honolulu i ka nui a me ke ano o ka haua i hauaia ma ko lakou mau Aha Hookolokolo pakahi, ma ka loina a me ke ano e like me ka mea e kauohain aku ana e ke Kakauolelo. £ malamaia no ma ke Keena ma Honolulu, ua papa hoopaa kupono a me na papa kuhiknhi o na hana o na Aha Hookolokolo Kakan a pau o ke Aupuni; a o kela a me keia Aha Hookolokolo Kakau mawaho aku o Honolulu e malanm no lakou i na papa hoopaa a me na papa kuhikuhi kujtouo o kana hana me koua mau moolelo. Pauku 65. E malama kela a me keia Aha Hookoiekolo Kakan i kekahi sila, a o ia sila ma ka malama ana uo ia a ke Kakauolelo o ia Aha Hookolokolo, a e knniia no hoi ia sila malnua o na palapala kauawai a pan a me ua palapala hooiaio pili oihana, i ukali pu ia me ka ke Kakauolelo hooiaio inoa ana. Pauku 66. O ua Aha Hookolokolo Kakan ole a pau iloko o ke Aupuni nei, e hoonna aku no i ke Kakanolelo ma n» manawa i oleloia ma ka loina a me ke ano ana e kanoha ai, i na hoike hoakaka piha o ua dala i ohiia a i hooliloia paha e lakon. Na ke Kakauolelo ponoi, a i ole, na kekahi paha o na Hope Kakauolelo, e nrna i kel.i a me keia m .u.iwa i ke ano o ka malam.iia aua o ua moolelo a me na hoike helu o na Aha Hookolokolo a pan o ke Aupuni, a e haua aku i na hoololi ana a me na hooponopono hou ana ma ia m u u mea e līka me ka mea e knpono ana, a o kona man lilo kauhele knpono no keia hana, i ka manawa e aponoia ai e ka Luu.kanawai Kiekie, e nkuia no mai loko mai o kekahi haawina 0 ka Oih na Hookolokolo i kaaw.de no ia ham. Pauku 67. Ina mamnli o ke kaawule ana no ka manawa 1 ali* paha o kekahi o na Hope Kakauolelo, a ina ua komo ■ ii ki hana o km Oihana a o kekahi Aha Hookolokolo pahm, ifc-: k* ‘■" . ■ ".**

ni k.t Lun..k..uiw i o ia Ah.i H«x>kotokolo no e hookoha akn i kekahi Hoj>e Kakaaolelo no ia hana knikaw.i e like me ka mea e m >kem ikeU mu; a o ka uku o na Hope K.ikanolelo U m i k.i r.itio. «ole e oi akn i ka hookahi haneri dala no ka maLma. a no ka nnujw. t aole e oi akn i ka ekola malama. e ukuia oo m.ii luko ae o ka haawina o ka Oihana Hookolokolo i kaaw.ile n<> m lilo nun. NA HOOPII HOOHALAHALA. Pauku 68. E aeia no na ho«>pii hoohalahala mai n.t olelo hooholo a nt Lanakan.iwai Ap><ua m i n.i mea a pan. ina he he hihi i kivila a karuima paha, a i ka Aha Hookoiokolo Kaapnni o ia Apana Kaapnni like. i na numawa a pau a ka mea hoopii e hoohalahala ana e waiho uku ai i ka hoolaha o kan.i hoopii hoohalahal i iloko o elima li. a e akn i na koiua i maopopo iloko o ua la he umi; a, ina he hoopii kivila. al il». e waiho pn aku i hona lawa knpono ma ka huina o hookahi h-ineri tl ila i hoo:naop*>{»<>i.i no k i hookaa ana o u.i k«»in:> e ili hou mai ana ina oia e h ule ana i ka Aha H«k>kolokt*lo luna ae. a i ole. tua na ilula maoli p »ha ma ia hnina like. iloko o nmi la niahope mai o ka olelo hooholo i hoopii liooh .Iah-l »ia m.ii ai; aka n.ie hoi. ina iloko o kana olel» hoolaha o ka hoopii htx»hal ih ila u.i hoike mai oia i kona makemake e kapaeia ke kiuro. e kanoha wulei i uo oia e . w.,ihō mai ma ke am» hoopaa uo ua k->iiu. hon aka i kekahi bon i ma ka huina o iwak ilu i il l i, a tl.,l i m loli paha i hiki e liko me ia ka nni. A ma ia auo, ina ho hihia kivila. ina ka moa i hoopii hoohalahalaia, a i ole ia. o kokahi mo i i h«x>pii hoohalahalaia ma ia hihia, e makemuke e hoat> i.iia imua o ko kiuro ma ka htx>pii hoohalahalu au i, aolo oi i o hooh ia in i au.i oia. iloko o iw.-kalua la raahojx' iho o k« ololo h«x->holo i hooj»ii hooh -lahalaia iuji ai, e waiho aku i kana pal ipala uonoi me i i ke ano i ka Aha Hookolokolo Kaapoui. a e w .iho akn i kana boua, a dala j>.iha m i ka hnina o hookuhi haueri d;.la no ka hookau ana i ua koina e nln ae an i ina oi i o h inle ,.na i k i Aha Hook«>Iokolo maluna ae. Aka, ina ana hoi k* noi ** kapae i ke kinre a ka mea h*x>j>ii hoohalahala aolo i kuoia mai e kekahi mei i h«x>j>ii h«x>halahnli«ia, e liko hoi mo k «na i hoike ui ina ke noi no ka hookol«>k«>loia o k*> kinro o liko me ia i olelo mna ii, e hookolokoloiu n«> ka h«x>j>ii mo ke kiuro olo, a e hiki u«> ke hookol«>k«>It>ia e ka lainakauu" i Kaapuni, i ka mauawa hooinaha o ko kan, m uunli «> ka aolike ;nao n i i>OaO. A m ih«>pe iho «> ka houkolokoloia »na a me ka pau auu o ia h«x>jiii ma ka htx>hulahala. ina ma ka hooholo an i a k«* kinre a m.i ka «>l*-lo h«>t>holo j>ahu a ka LmiakaUawai Kaaj>uui, oiai ke kiure ua kaj>aeia «■ like me ia i olelo mna ia ae nei, aole he hookolokolo h«>u oua akn nn ia hoopii uo na hoj>eua o ua olelo hoike (ke «>!*• kekahi hix>k«>l**kolo hon o ia auo hihi t i i.eia e liko me k«- kaiia"ai . aka. e laweia n«> n.i hoopii hoohal hala m i iu ninau kanu»ai i ka Aha Hookolokolo Kiekie; a na hoakaka hon ia n«> hoi, iua e laweia una kekahi hooj>ii hooh.il hala m.ilnna j>*>no ";<1* n<> o ua kumu m i ke k*n.i"ai mai ka t>lel<> hooholo mui a kekahi Lnnakanawai Aj>ana e houkakaia no e like ine ia ma ka *>lel*> hoolaha t* ka ho«>j>ii hoohalahalu ae hana ia uo ia ano hooj>ii hoohalahala ma ua knmu ma ke kaij;i"ai i ka Aha Hookolo k«>lo Kaapnui «> ia Ajn.ua Hookolokt>lo Kaapuui hookahi. a i ka Aha HookolokoU* Ki* kie j*.ilia, aia i ka mauao o ka m* a e hoopii hoohalahala »ua, a o ia htx>j>ii hoohalahala e hcx>U«heia a e hooholoiu no me ke komo pn ole mai «> kekahi kinre; a <> ka boua e like aua no iu me ka mea i hoak ika mna ia ma ka men i pili i ka waiho ana i ke kiure. Pauku 60. E aei« uo ua hoopii hooh il.ih.il i uiai u.i olelo hooholo, ua olelo hooko, na olelo kauoha u ulelo knahaiia paha a pau a ua Luuakau iwai Kaiijmui ma ke Keeua, i ka Aha Hookolokolo Kaapuui, a iu.i iu i u i kumu k.-u.iwai wule uo, i ka Aha H«x)kolokolo Kiekie, a mai m Lauakan.i"ai m ii hoi o ka Ah.i Hookolokolo Kiekie un ke Keeu.i, i ka Aha Hookolokolo Kiekie, i na mauiwa a pau a ka moa e h*»>j*ii hoohaluhala ana e waiho ai i ka olelo htx>laha o ka haua h> •>- pii hoohalahala iloko oelima la, a e ukn i TTt koina i maoj>- {-->, a e waiho aku i b«>na lawa knj>ouo ma ka hnina •> kaualima daln, i h«xmMopoj>oia no ka hooka i ana i ua koiua < ili hon m.ii nui iui oia e Kmle aua i ki Aha Hookolok«)lo H- >j*ii Hoohalah ila m.i ke dal« m.ioli paha e like me ia ka nui. iloko o umi la mahope m ;i o ka w.iihoi i an i «» ka «>lel<> h->->-holo, olelo hooko olelo k-iuoha a olelo koahuua j>aha i hooj>ii hoohulahalaia m.ii ai. Pauku 70. In i hoi ua h«x>halah *la la ika Aha H«*ok«>l<)kolu Kiekie mai kekulii «>lelo hooholo, olelo hooko, olelo k;*noh i a olelo kn.-haui pah » a kekuhi Luuakanawai Kaupuui ! ma ke Keena, ua m .na i ka Aha Hookol«>k«>lo Kiekie e h---lohe hou, hcH>loli, hooia, hooponopono huu, hoemi mai a ln>ih«*i hou paha uo ka htx>Iohe hou ana, ma ke Keen i, ia olelo h«><>holo, olelo hookts olelo kauoha a olelo ku ihaui j>.ha, ma ka holookoa a ma kekahi h ikina j> >h *, a e j*ili ana i kekahi a i ua poe no puha a pau. 0 kelj ame keia h«>oj>ii hoohalahula o ia ano e Lweia no ma o ka moolelo lj a aole e h«x)kom«> hon ia mai ma ka Aha H«x>kol(>kolo H«>ohahihuIa kekahi olelo hoike hou ako-; aka uae, ua hiki uo i ka Aha H«x>koiokol<> Hoohalahala, iua e waihoia mai aua kekahi olelo hoike, a o ia olelo hoike he mea maopopo he olelo h**ike hon loa i loaa akn. a ua koikoi kupouo e loaa ai ka olelo h«x>hoIo j*«*lol* i o ka hoopii h«x>halahala, alaila, e aeia aku ia mea. Aole kekahi mea iloko o keia mau olelo e mauaoia e ae aua i kekahi hooj>ii hoohalahala e laweia mai kekahi kanoha a ’.ej kahi Lnnakauawai e ae aua i kekahi palapala hopn, hoomaiu, i j>alaj>ala a kauoha kanawai e ae j*aha. a uo kekahi kauoha e ae paha o ke ano e like ana me ia. Pauku 71. Oka hoopii hoohalahala i laweia ika uiauawa kupono a hooko kujx>u«> ia ma kekahi hihia i hoakakaia maloko o kei i Kanawai e lilo koke aku ma ia hoj>e mai, he mea e kaohi ai i ka hoopai a me ka hookoia aua, eia nae, ua hiki ke puka ka palapala h«x>malu waiwai i ka wa e kali aua no ia hoohalahala mamuh o ua kumu maikai a lawa kujx>no e hoike ia aua ma ia mea. NA HOOHALAUALA KUML'. Pauku 72. Ina manawa a pau e olu mai ui kekahi uiuaa kanawai ma kekahi hookolokolo ana a hana e ae paha imna o kekahi Aha Hookolokolo Kaapoui e hiki no i ka Lnnakaua-

wai e noho hoomala ana ke waiho ia mea no ka noonoo ana o ka Aha Hookolokolo Kiekie; a ma ia ano hoopii e hoike akn i ke knmn. a o kekahi paha o ia m*a e ikeia ana he knpono e loaa ai ka ike piha ia o ka ninan, i ka Aha Hookolokolo Eiekie. Panee 73. He hiki no i kekahi ninan ke»waihoia e like ae la me keia ano mamnli o ke noi ana a kekahi o na aoao elua, mamnli o kekahi manao. kuhikohi. ao ana, mla ana a kanoha ana paha a ka Lnnakanawai ma kekahi mea ma ke kanawal Paukc 74. E hiki no i kekahi mea ke hoike aku ina olelo hoohalahala i kekahi o ia manao. knhiknhi, ao. mla a kanoha paha, a oiai ia mea na hanaia a paa ma ke kakau ma ke ano awiwi, a waihoia ako i ka Lnnakanawai iloko o ke kan, a i ole, iloko o nmi La mahope akn o ia manawa; a ina ma na hana i hanaia iloko o ka manawa hoomaha me he la na like no me ko ke kau. iloko o umi la mahope iho o ka manao ana, kuhikuhi ana, ao ana, mla ana a kauoha ana paha i kueia ai. a ina ua ikeia ua kulike me ka mea oiaio, e aeia no a e kakauinoaia e ka Lunakanawai, aka. ina ka Lunakanawai e hoole i ka ae ana a kakauinoa no ia mau olelo hoohalahala kumu, ua hiki no nae hoi i ka oiaio o ua mea i oleloia maloko o ia palapala ke hooiaia imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie, a me na kumu hoohalahala i aeia mamuli o ia; eia nae, ina e haawi hou ia aua he manawa hou aku e ka Lunakanawai ma kona manao ana. i P.M'Ki' 75. Ika aeia aua o ia man kumn hoohalahala a me ka waihoia ana aku o na dala he iwakalua-kumamalima a 0 kekahi I>ona paha ma keia huina ae la e ka aoao e hoohalahala ana. me ke Kakauolelo o ia Aha Hookolokolo, no ua koina e ulu ae ana iloko o ka Aha Hookolokolo Kiekie, alaila, e noonooia no e ka Aha Hookolokolo Kiekie na ninau e ala mai ana ma ia mea. Aka. ina nae, e ikeia na kumu hoohalahala e ka Lunakauawai imua ona ka hookolokolo e malamaia ai he ano ole, pili ole a manao waleia paha e hoololohi, e hoopukaia no ka olelo hooholo ma ka hoopii, a e haawiia a kaohiia paha ka hoomalu waiwai ana maluua o na kumu e like me ko ka Lunak; ''awai ike he kupono, rae ka nana ole ae no ka aeia o na kumu hoohalahala. Paukp 76. Ina, ika manawa e ikeia ai mamuli oka hooloheia ana o kekahi hihia i laweia aku imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie maluna o na olelo hoohalahala kumn, he ano ole na kumu hoohalahala a he pili ole paha, a na manaoia paha 1 mea e hoololohi ai, na ka Aha Hookolokolo no e hookau aku i na uku koina papalua maluua o ka mea e lawe aua i na knmu hoohalahala, mai ka manawa mai o ia mea i oleloia ai; a me ka ukupanee pu no hoi kekahi mai ia mannwa mai, ma ka eiwa pa-keneta no ka makahiki maluna o ke dala. iua he dala io kekahi, e loau aua no ka aie a poho paha; a e hookau aku paha i kekahi mahele o ua man koiua hou la a me ka nkupanee e like me kana e mauao ai ua kupono. PAUKU 77. Ika inanawa e hoopaaia ai oka olelo hooholo ma kekahi hihia i aeia ai na knmn hoohalahala, he hiki no ke haaleleia ka olelo hooholo e ka Aha Hookolokolo Kiekie me kekahi palapala hai hewa ole, e like pu ke ano me he la ua hookomoia ma ke auo kuhihewa, a mamuli o ia mea e malamaia no ia mau hana hou ana aku ma ka hihia e like me ka mea e pili ana i ke kanawai a me ka pono. Pauku 78. Aole kekahi hookolokolo ma ke kiure e alaiia a e kaohiia paha manmli o ke kapa aua, waiho ana a ae ana paha o ia mau kumu hoohalahala; aka, e laweia mai no ka olelo hooholo a e hanaia no ia mau hana hou aku ma ka hoopii e like me ka ka Aha Hookolokolo e kauoha ai. i kulike ai hoi me na hoakaka ana mamua ae. Pauku 79. 0ua hoopii hoohalahala a pau loa ika Aha Hookolokolo Kiekie ma ka Eauako a me na hoohalahala kumu a me na palapala hai hewa a pau loa i laweia mamua akn o ka la ekahi o Ianuari ae i ka Aha Hookolokolo Kiekie ma ka Hauako, a e waiho ana hoi ma ka la ekahi i oleloia o lanuari, e hoihoiia aku no ia imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie rae he la ua laweia uo ia mau mea malalo o na hoakaka ana a keia Kauawai. 0 ua hoopii hoohalahala a pan loa i lawe akeaia. a aole wale no hoi ma ua kumu kanawai, i ka Aha Hookolokolo Kiekie a kahi Luuakauawai paha o ia Aha ma ke Keena mamua aku o ka la ekahi i oleloia o Ianuari. a e waiho aua hoi ia manawa, e hoihoi pakahiia aku uo imna o ka Aha Hookolokolo Kaapuui o ka Apaua Kaapuui Ekahi a i kekahi Lunakanawai paha o ia Aha ma ke Keena. O ua hana a me na hoopii kivila a pau loa i waihoia ma ke keena o kt Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo Kiekie mamua aku o ka la ekahi o lanuaii, M. H. 1893, ina he mau hihia no ke kau, e hoihoiia aku no imua o ka Aha Hookolokolo Kaapuui Ekahi, a iua he mau hihia ma ke Keena. imua o kekahi Lunakanawai o ka .* ha Hookolokolo Kaapuui Ekahi ma ke Keena. O ua hana a me na hoopii kivila a pau loa i waihoia iloko o kekahi Aha Hookolokolo Kaapuui a imua paha o kekahi Luuakauawai o ia Aha ma ke Keeua mamua aku o ka la ek&hi o lauaan, M. H. 1893, iua he mau hihia no ke kau e hoihoiia aku no imua o ka Aha Hookolokolo Kaapuni hon i kukuluia mamuli o keia Kauawai uo ia Apaua Kaapuui hooKahi. a ina he mau hihia ma ke Keena, imna o kekahi Luuakauawai o ia Apaua Kaapuui. He m&ua hookolokolo ko ka Aha Hookolokolo Kaapuni no ka Apana Kaapuui Ekahi e hookolokolo ai, a e lawelawe ai a hoopau aku i na palap&Ia hoom&lu a pan i waihoia aku, ua hoopii hoahewa a me ua hana karaima e ae e waiho ana iloko o ka Aiia Hookolokolo Kiekie e ku nei ma ka la mua o lanuaii ae e hoea mai aua, a e manaoia ua ili aku i oa Aiia Hookolokolo Kaapuui hookahi la a me na Luuakanawai o ia Aha ma ke Keena na hana a pan i pan ole, mai na hana kivila a i na h&ua kanūma, o ka Aha Hookolokolo Kiekie i oleloia a o kona mau Luuakanawai ma ke Keena, a e hoolohe aku, hooholo aku a hoopau aku paha ma kahi auo e ae i na hihia a me na hana a pau e waiho ana iloko o ka Aha Hookolokolo Kiekie i olelnia & imua paha o kona mau Lunakanaw&i ma Ke mea ena ka la mua i oleloia o lanuaii, a o kela a me keia

noi a hana paha e waiho ana ia manawa a i hanaia paha ma ia hope aku ma ua mau hoopii a hana la, a mai loaa no ka mana hookolokolo a ka Aha Hookolokolo Kiekie i oleloia a i kona mau Lunakanawai paha ina aole ka hoohana ana a keia Kanawai; eia nae hoi, e hoomauia no a e hoopauia aku na haua a pan imua o ka Aha Hoookolokolo Kiekie ma ka Eanako o neia manawa e ka Aha Hookolokolo Kiekie i kukuluia mamuli o keia Kanaw&i. me he mea la ua ulu mai a ua pii ae paha ia mau mea malalo o na hoakaka aua a keia Kauawai; eia hou akn no nae hoi, koe wale no e like me ia i hoakakaia maluna ae, o ua hihia a pan i hooloheia me ka pau pono a hapa paha i k& manawa e hoomaka aku ai o ka mana ana o keia Kanawai. e hoomaa aku no a hiki i ka pau ana o ia mea iloko o na Aha Hookolokolo a imua p&ha o ua Luuakanawai imua o lakou na hookolokolo ana o ia mau hihia i hoomakaia ai, a he mana hookolokolo no ko ia mau Aha Hookolokolo a me ia mau Lunakanawai e hoomau aku i ka hoolohe ana o ia mau hihia a hiki i ka loaa ana o ka olelo hooholo a hana e ae paha e hoopauia ai o ia mea. me ka nana ole ae i kekahi mea maloko o keia Kanawai e kue ana. Pauku 80. Ma keia ua hoopauia ka Pauku 14 oke Kanawai Kivila, ka mahele hope o ka Pauku 52*2 o ke Kivila, e hoomaka ana me na olelo “a oia hoopii ana, ua Pauku 815, 816, 819, 820, 823, 824, 828, 829, 831 a 843. i huipuia mai, 845, 847 a 872, e hui mai ana ia laua, 874, 876 a ■ 916, e hui aua ia laua. 918 a 924, e hui mai ana ia laua, 948, 1005 a 1008, e hui mai aua ia laua, 1010 a 1012, e hui mai ana ia laua, 1015, 1114, 1136 a me 1342*o ke Kanawai Kivila, he kanawai e hoomaopopo ai no na hoike o na hookolokolo — na Kauawai o 1868, he kauawai e hoomaopopo ai no kekahi kau hookolokolo hou o ka Aha Hookolokolo Kaapuui ma ka Aha Hookolokolo Kaapuui Ekolu—na Kauawai o 1868, Pauku 3 o ka Mokuua XXXV. o na Kanawai o 1870, Pauku 45 o ka Mokuua XXXIX. o na Kauawai o 1882, Mokuna LIX. o na Kanawai o 1886, Mokuna LXIL o na Kanawai o 1886, Mokuna XXI. o ua Kanawai o 1887, a me ua hoololi maopopo a pau no ia mau kauawai; a o na kanawai a me ua hapa kanawai a pau, ina ua helupapaia maloko nei a aole paha, i kulike ole me ke ano o ua olelo o keia Kauawai, ma keia ua hoopauia a ua hoololiia paha i kulike ai me ua hoakaka ana o keia Kanawai; aka nae, aole kekahi olelo iloko o keia Kanawai e hoopau a e hoololi ana paha i kekahi o na hoakaka ana o na Mokuna XXXII. a me XL. o na Kanawai o 1876. Pauku 81. Ika manawa o keia Kauawai e mana aku ai e mau aku no ka noho aua o na Lnnakanawai Hoomalu a me Apana a pau loa e paa uei i ua palapala hookohu ma ia mau kulaua i mau Luuakauawai uo ko lakon mau Aha Hookolokolo Apana pakahi iho, a hiki aku i ka pau ana o na mauawa 0 ko lakou mau palapala hookohu pakahi; a e mau aku uo hoi ka noho ana o na Lunakanawai Kaapuui a pau e paa uei 1 ua komisina ma ia mau auo i mau Lunakauawai Kaapuui malalo o ua hoakaka ana u keia Kauawai, a hiki aku i ka pau ana o ka manawa o ko lakou man komisina pakahi iho, penei: 0 ku Lunakanawai Kaapuui o ka Apaua Hookolokolo Kaapuni Elua mua, oia ka Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Kaapuui Elua; o na Luuakauawai Kaapuni o ka Apaua Hookolokolo Kaapuui Ekolu mua, oia hoi ka Mea Hanohano S. L. Austiu a me ka Mea Hanohano F. S. Lymau, o laua pakahi na Luuakauawai o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apaua Kaapuni Ekolu, a o ka Aha Hookolokolo Kaapuui o ka Apana Kaapuui Eha, a o ka Lunakanawai Kaapuui o ka Apana Hookolokolo Kaapuui Eha mua, oia ka Luuakanawai o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Kaapuui Elima; eia uae hoi, i ka mauawa o ka pau mua ana o kekahi komisiua o kekahi o na Luuakanawai i oleloia o na Aha Hookolokolo Kaapuui o na Apana Kaapuui Ekolu a me Eha, o ka Luuakauawai e koe iho aua ka mea e hookohuia aku ma ke ano he Luuakauawai o na Aha Hookolokolo Kaapuui o na Apana Kaapuni Ekolu a me Eha, a e loaa no iaia na mana a pau malalo o keia Kanawai e haua a e hooko aku i na mea a pau iloko o na Apana Kaapnni Ekolu a me eha i oleloia, i haawiia hoi maloko nei i na Luuakauawai o kekahi Aha Hookolokolo Kaapuni hookahi a kn kaawale hoi. O na Lunakauawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie, e paa nei i na komisina ma ia man kulaua, o lakou no na Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie i hookumuia ma keia nei m&Ialo o ua hoakaka aua a keia Kauawai. Pauku 82. E maua no keia Kanawai a e hoomaka aku ia maua ma ka la mua o Iauuari a mahope mai iloko o ka makahiki o ko kakou Haku, hookahi tausani ewalu haueri a me kanaiwakumamakoln; a ma keia hope aku e unuhiia no a e kikooia aku hoi ua poe kinre a pan o ka Aha Hookolokolo Kaapuui o ka Apaua Kaapuui Ekahi e kekahi Luuakanawai a me ke Kakauolelo o ka Aha i oleloia. ma ke ano e like me ia 1 hoomaopopoia ai i keia wa no ka uunhi aua a me ke kikoo ana i na kiure no ka hana iloko o ka Aha Hookolokolo Kiekie, a e mau aku no ka maua aua o na hoakaka kanawai a pau e pili ana i ka hoomakankau ana i na papa inoa o ua kiure a me ka unuhi aua a me ke kauoha ana i na kiure a me na kiure kui e like me ia e mana nei i keia manawa, koe wale no e like me ia e hoauo e ia aua iloko o keia J*auku. Aponoia i keia la 25 o Novemaba, M. H. 1892. LIUUOKALANI R Na ka Moi : G. N, Wncox Kohina Ealaiaina.