Hawaii Holomua, Volume III, Number 168, 24 February 1893 — KU KAUWAHI A PAPIO. [ARTICLE]

KU KAUWAHI A PAPIO.

UWE KA NAONAOIU 011,

Ell IHO (E m KAOLELE 0 HELENE. Ke hoolaha mau nei ka nupepa a Kakela opio e noho hoopononono nei i na manao i hoopukaia maloko o na nupepa o Amerika i ku i ka apono a me ka makemake i na hana hookahuli aupum, noka mea. o ko lakou aoao ia, a o na manao hoi o ua mau nupepa nei o Amerika ma ka aoao o na makaainana o ke Aliiaimoku, aoie loa hoolaha mai 0 ua Kakela opio nei, no ka mea, he kumu eha ia noua a he kuia hoi 1 ko lakou mau manaoiana. Aka. i kumu e hoomaopopo iho ai na makamaka o ka Hawaii Holomua aia no kekahi mau miliona o ua lahui kaulana nei o ke Aupuni Repubalika o ka Aeto, ke lawe mai nei makou a unuhi i kekahi manaopepa aiakai mai ka nupepa yatick Citi:en mai o ka mokuaiua o Masekuseta, i kakauia e kekahi kanaka koikoi a kuonoono; a ma ka hoomaopopo ana iho. he mea e ke kamaaina o keia kanaka i ko Hawaii nei kulana, a ina paha aole he kamaaina, alaila, mailuna mai kona kamaaina a makaukau e hoike ae i kuna manao, a i>enei no ia: E Hoea aku ana i kahi o ka Luulu u. “0 ka lono i hoea mai uo na hana kipi hookahuli i ka mana Aupum o Hawaii, ua halawai mai ia me ko kakou lahui me he ku’i ana la na ka hekili mailoko mai o kekahi ao laelae o ka lewaluna. A me ka hoaui ana ae i na hoakaka liilii e like me ka hiki. alaila, enana pono iho kakou a e noonoo, ina e hiki aua ia kakou ae hoomaopopo —he&ha la ke ano o keia kipi kuloko, a heaha hoi ka puana & ka moe? “I ka manawa e kakau ia nei keia manao —ahiahi Poaono, lanuari 28, 1893 —aole he mea maopopo imua o makou e hiki ai ke loaa ka lono maopopo no keia mau ouli i hoea ae ma Honolulu, koe wale no na manao a me na hoakaka a ka mea kakau maloko o ka nupepa Herald o Bosetona, mai na nupepa mai o Kapalakiko a me Wasinetona. rae ka apono ole ia e kekahi laina manao alakai hookahi iloko 0 ua nupepa la. “Ua hookahuii ia ka Moiwahine Liiiuokalani mai Kona Nohoalii iho! Na Kona lahui ponoi anei i hookahuli laia? Aole; aka, ija “ka j>oe o ko na aina e,” no ka mea, pela ka heluhelu ana o na lono i k>aa mai, a ua puana ia iaanoolelo 1 kela a me keia manawa. A o keia poe o ko na ama e—e manaoio iho ana anei oukou? He >e Amerika mai Amerika Huipuia aku! Iloko o ekolu la wale no—mai ka la 15 aku a ka la 18 —ua hookahuli iho la lakou i ka Moiwahine mai Kona Nohoalii, kukulu ae la he Aupuni Kuikawa, a ma ka la 19 ua hoouna heleuluulu ia mai la he mau Komisina i Waainelooa e noi mai i ko kakou aupuni e hoohui mai i na Paemoku Hawaii me Amenka Huipuia! “O keia mau Komiāiha. oia no o Lorrin A. Kakina, William C. Waila, William R. Kakela, Charles T. Kaaka me Iosepa Masadena. Ua hele ia aku & ua halawai. kuka pu ia o Mr. Kakma. ke poo hoi o ua Komiain.a nei, ma ka Hotele Oeeident, ma Kapalakiko, a ua hoikeia.

ua olelo »e ia nuwaen* o kekahi mau mea lehulehu. penei: •*0 ka makou miāiona huakai i hele mai nei, oia no ka »oaa oka hoohui aina ia me Amerika Huipuia. Aole makou i makemake e komo aku malalo o kekahi mana hoomaiu. a aole no hoi i Kepuhalika. Oka loaa ann ima aupuni Repahalika. ua oi aku ke iao o ia m<jmua oke aupuni .1 /m’. no ka mea, e noho mana auanei ke kanaka Hawaii hupo!” Ai ka hanu ana o ua Kakina mahope koke iho, ua oleloia, ua hoopuka ae la oia i keia mau olelo: ~'E olelo ae nae au ua lokahi ka huliamahi o na haole no ka hoohui «ina imi ke «no om i eale iho no ka manaolana no Haieaii." "Ano. owai la keia poe Amerika kipi? He poe kalepa lakou, he poe piepiele, h<<opukapuka waiwai. na poe piliwaiwai loteri o Luaiana a o na kanaka o ia kuni a me ia pili, ka poe hoi i ohumu a i kuka inal nei a i hoomakaukau ina kumuhana no sa lawe ae i ka Paemoku Hawaii malalo o ka manao kekahi poai waiwai haua pono ole, a o lakou ponoi no ke kiko waena a me ke alo oua mau hana nei, ao ke kahua a me ke kumu oia no ke ola a me ka uhane anunu limanui. “Aka, me he la ua hoomaopopo mua U mawaena o lakou iho a rae ko lakou mau hoa-pakaha e noho ana maluna oua kahua mana. ua loaa aku la ia lakou he kokua no ka lakou mau hana lapuwale ka mokukaua o Araerika Huipuia Bosetona, a ua hoike ia mai hoi e ka palapala lono ua hoolele aku la i uka oka aina he 300 kanaka i lawa pono me na lako kaua e kekua a e hookikina ia lakou ma na hana onou i ko lakou mana hao wale kailiku. “Aka. e like no me ke ano hana mau a ka poe keonim&na—pakaha i wahi e pakele ai lakou no na hana lokoino a menemene ole, ua hekau ae la i ka hewa maiuna o kekahi mea okoa—oia ke Aliiaimoka —a he wahine hoi oia! “No ka mea, ua olelo ia ae, wahi a ka lono. “ua lohe mua loa ia na mea e pili ana i ke!a haunaele kipi rna ka la 14 o lanuan. oia hoi ka manawa a ke Aliiaimoku Lihuokalani i hoao ai i kona Aha Kuhina (a he poe Amerika ko lakou hapanui) e kakauinoa i kekahi Kumukanawai hou e hoole ana i kamana koho o na haole a e haawi hoi i ks aupuni holookoa iloko o ka lima o na kalaiaina kanakamaoli. Uuku wale ke kumu kahaha no ko ke Alii makemake ana e hana i keia mea! Aka, ua hoole nae ua poe nei eae aku i keia mea. Oka mea wale no a ke Aliiaimoku i noonoo a i hoomanao ae ai i kela manawa. oia no, oke Kumukanawai Ana i makemake ai e hoopau, oia no ke Kumukanawai a keia poe haole ponoi no i onou aku ai imua o Kona Kaikunane ka Moi Kalakaua iloko o ka makahiki L887. he maa kumu hoi i oleloia iloko olaila e hoolilo ana a e kaili ia ana i loaa na kumu hoopiiikia i Kona lahui kanaka e like no hoi me ka apoaoole ia o keia Kumukanawai e keia poe haole. AoU i pau.

Ua lohe mai makou, o na Kanaka Hawaii wale no i hele akn i ke> la anaina mahaio i ka po nei ia Kapena \Vlltoe o ka mokukaua Bosetoua, no kona kokua i ke kaili ana i ko kakou aina. oia uo keia poe Kanaka Kawainui, Kane a me Kauhi. a ua nui ka hauoli o lakou nei, ua like me na opae iwaena o na pihi-gula. Koe aku nae na Hawaii Luna Aupuni i huki maoli ia ma ka ihu. E nana ae kakon ia lakou nei, ae noonoo hoomanao iho i na hana kokua kumakaia.