Hawaii Holomua, Volume III, Number 20, 13 May 1893 — HALAWAI MA HILO [ARTICLE]

HALAWAI MA HILO

ke KAHUA I XA KANAKA llE 300 A 01 PCl W AI ALOHA AINA I HlKI AE E HOOLOHE I NA HAIOLELO. N!I K A MAHALO O NA KANAKA IA hbnbt CAKTER. BOOCCCIA N* HA.VA HE KA KAimiA. Ma ka Poakolu, Mei 3, 1893, ma ka bora 3 pm., ua malama ia he halawai e ka Hui Aloha Aina ma ka hale hui o na Pake ma Hilo kaona. v Ua akoakoa nui ae na lala o ka Hui nona ka heluna o 300aoi, mai na Keonimana a me na Lede ma keia halawai. O ke Kakauolelo o ka Hawaii Holompa Thos. K. Naksnaela a meHenry Carter ua hiki ae. Ua hoomalu ia e J. T. Baker ia halawai, hoomaikai ia me ka himeti ana i keia himeni. Pua kuu manao aloha I ka aina hānau o'u. Ma ka pau ana oia himeni, ua j»ule ia e E. Kekoa, ma ka pule i pai ia iloko o kahi buke, oia hoi, e j>ili ana i ke Alohai ka Moiwahine Liliuokalani. I ka jjau ana o keia, ua heluhelu ia na leta o na Hui Aloha Aina Kuwaeiia ma Honolulu, oiai, ua loaa mai na pane. Na Henry Carter i wehe mua i ka hanohano o ka hniolelo ana, oiai he mau olelo Hawan inampa o ke kamailio ana mai, oia hoi, aloha oukou a pau lua, owau aiima hebedoma ma keia aina, pilikia, owau aole ike olelo oukou, nolaila, pilikia owau. No keia hemahema i loaa iaia, ua huli ae la oia ia Thoe. K Nakanaela e mahele mai i kana olelo i na kanaka Hnwaii, a kapeke uku la i ka olalo kamaaina iaia. W’ahi ana, aole au e olelo aku ana ia oukou peneia ae Ka pono a l'leneia ae e pono ai, oiai, aole i mao|K)j)o ko ka PereBidena Kilivaiana manao ma o ke Komieina J. H. Blount la. No ka mea ke waiho pu nei keia ninau iwaena o kakou me ka maopopo ole, aka, ua loaa ae ia makou he lohe mai na Komieina ae o ke Aupuni Kuikawa, he makemake na kanaka Hawaii i ka hoohui aiua. No keia mau mea ua komo ke kannlua ia makou, oiai auhea la ke Komieina o ka lahui Hawaii ma o ke Aliiaimoku la, no keia mau mea, ua kali no ke Aupuni o Amerika, a hiki i ka wa i loaa ae ai kekahi leta na kekahi wahine Hawaii e hai ae ana i kona hoaloha ma Nu loka, ua huki ia ka hae Hawaii ilalo a o ka hae Amerika ke kau nei me ka nui o ke kaumaha, a ua waiho ia aku ia lcta imua o Pere eidena Kalivalana. A hiki i ka wa i hoea ae ai na Komisina o ke Aliiaimoku, maojjopo iho la ka mea oiaio e like me ka makou i manao muu ai. Nolaila, o ke Aupuni Hepuhalika he Aupuni ia uo ka poe wafw»i,oia ka Pereuidena i pau aku la. O ke Aupuui Democarada he Aupuoi ia no ka j>oe ilihuue ma ke ano kaulike mawaena o na mea a pau. O na hana ana iho nei a Kivini i haoa kipi iho nei la oukou e na kanaka Hawaii, ua manao wale ia uo 4 makahiki, (paipaiiaj. O ke Aupuni o Amerika he hoaloha ia no oukou ma ke ano o na kuikahi i hana ia ai. Pela au he kanaka Amenka au, he mea paakiki loa ka lawe ana mai i kekahi Aupuni e hoohui i kekahi Aupuni me ka ae ole o na kanaka oia Aupuni e hoohui, a e mau ana ke kue ana. ka wi a me ka poino. Ua hoike mai la oia ia Irelani a me kekahi mau hana ino la aua o ua Aupuni i hoohui la malalo o kahi mau Aupuni me ka uni o na poino. pela.no ke Aupuni o Amerika i hooikaika ai e loaa iaia ke Kuokoa. nui na poino a me na pilikia i loaa ma ka manao e loaa ke Kuokoa a loaa ia mea me ka nui o na jx>iuo i kau aku maluna o ka lahui. He elua wale no mea nui iloko o ke Kuokoa, ka mua, o ke aloha i ke Akua, ka lua, o ke aloha i ka aina. O ke kanaka e makemake ana e hoohui i kona aina hanau, he pupule a i ole he holoholoua, (paipaiia). la’u i haalele aku ai la Nn loka no Kapalakiko a kau maluna o ka mokuahi Auseleralia oo Honolulu, he hookahi wale nb mea makemake i ka hoohui aina he kapeoaoko» hola, o ka nui ae aohe makemake i i ka hoohui aina. I ko’u hiki »na

ma Honoluiu, ua lohe i na mea i hana ia, maopopo pono ke ano o na mea i hana ia iho nei e kekaLi I poe kakaikahi i k<pa mai a makahehi ai i ka nani a me ka oluolu o keia aina. Ua hele malihini mai au ma keia huakai makaikai a’u. ua kipa au i na home ona makaainana oke Aliiaimoku, ua bookij)a la au me ka oluolu a me ke aloha. Nolaila, o ko oukou malama ana ika leo oke Aliiaimoku me ka maluhia, he meia e maopojx> ai e mau ana ka noho «loha ana o ke Aupuni o Amerika me oukou, a o kela mau mokukaua Amenka e ku la ma Honolulu he mau kokua ia uo oukou i sa wa pilikia (paipaiia). j Nolaila, aole hana e ae a oukou e hana ai. hookahi wale no a’u mea ! e hoike aku ai oia keia, e Loouna aku ke kane, wahine a me na keiki i na leta imua o ke KomisinaJ. H. Blonnt, a e ike ana no oia i na he olelo Kanaka, Pukiki, Pake paha, e hoouna i ko oukou mau manao i no kealoha i ko oukou aina a me ko oukou Moiwahine Liliuokalani i keia wa me ke kaii ole; a o ke aloha no ko oukou. Ua haawi aku o J. T. Baker i na hoomaikai ana ma o ka aoao o ka Ahahui ika maiihiui nana na a’o maikai ana. f Ua hookuu ia na hana me ka himeui Luhui kaulana oia hoi o Hawaii Ponoi. Mahope o keia ua hoolauna ia aku la ka malihini e J. T. Baker me na Luna N’ui oka Ahahui; oia hoi o Mrs. Ululani Peresidena hanohano. Mrs. J. T. Buker, Peresidena. Mrs. Mele B. H. Brown, hoj)e Pere[sidena Mrs. Ktkona Kumalae, Puuku. Mrs. A. Adamu, Kakauolelo Mrs. Kaimaōla, Mrs. H. West, hope [ Kakauolele. ame kekahi poe Lede eae i akoakoa mai ma keia halawai. Mahoj)e o ka j>au ana o ke anaina i ka hoi, ua noho iho ka Aha Hui K«mite llooko. O ka n)ea i hooholoia he paina luau makai o Mokuola me ka malihiui ma ka Poaono, Mei 0. i). Keaweha.no. Ililo Kaona, Mei 4. 1893.