Hawaii Holomua, Volume III, Number 23, 3 June 1893 — HE MOOLELO NO NAPOLIONA I [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NAPOLIONA I

KE KAHI A KAL'A I WAĪAI.U. O ka po o ka la 11 o I me, he po ia oka hana nui ma ko ka Eniepera aoao iluko o ka Aha Kuhina, ■ e h"oana ana hni i na kauoha pili j aupum ma kela a me keia wahi o ka aina a e haawi ana hoi i na kauoha paa ikaika me ka malu loa i kona mau Knhina, a i ka pau | ana o kana mau hana i ka hooponopono ia, ua pane aku oia i keia mau huaolelo hope o ke kaulana a me ka hooni puuwai i kona mau Kuhina: ‘*0 ka haalele ana iho ia nukou i keia po, oia ka’u e kauoha aku nei e hooko oukou i ka oukou hana. A owau ame ka Pualikaua na makou e hooko i ka oiakou hana. Oka lokahi, ka ike ame ka noeau, uia kaai e mnnaolana nei e hoohana ia. K hana me ke akahele e na keonimana a mai ae i ko ' oukou manawa e hoomaunanna wale ia a e hoohaahua iu hoi e na manaolana uluaoa, a mai hoolilo i ka uluaoa ma kahi o ka maluhia. E hoomanao, mamuli wale no o ka lokahi e loaa ai ia kakou ka lana* kila.’ O ke kakuhiaka nui o ka la 12 o Iiu.e. i ka wa a ka uwati kau liale e kuhikuhi ana i koua manawa i ka hora 3 a e hoike mai ana hoi na kuknna malamalama o ka la i kona nani nui mamnli o ko lakou I oili ana mai mahope mai o na aouli kaahele oka lani, oia no ka i wa a ka Emepem Napoliona i haa- ! lele iho ai i ka halealii Turelisa a lawe ae la i ke kulana o kamakaukau mnmua o kona hitari no ke i ku ana aku e halawai me na mana nui o Eumpa, kana kahua kaua hope loa hoi e hoopouopono ia ai ka ninau nui mawaena o Europa j holookoa a me Faraui hookahi. A oiai oia ma ke kulana o ka makaukau ua haawi aku la oi» i kona | lima akau oke aloha hope loa i kona hoaloha maikai Caulaincourt ! a pane aku la iaia i keia n:au huaolelo hope loa o ke aloha: • l Fea-welI. Caulainoourt. Feawelll E lanakila kakou a i o!e e make.” O ka haalele ana iho i kona haI lealii nani ke Tulerisa. oia kana e ku nei a haawi sku la oia i kona nana j»ono ana ma o a maanei o 1 kahi ana e hele ai me kana wahine aloha ka Emeperesa Iosepine. ua huli a«s la oia a haka pono aku la i na pam o kona halealii Tulerisa me na manaolana ole o kana ike hoj>e aua no Keia a me kona hehi hope loa anu i ua lepo oua wahi la, a oiai oia e hasa i»ono ana, na hoi hou mai la na la o ke aloha a | tne ka halialia o kana wahme aloha. ai ka hoi hou ana mai oia mau nmuao oaa ua kau aku la oia iluna o kona kaa kaahele a hoomaka aku la kona lio i ka taua hanae alo ana ike ehuehu o ke alanui mai ia la a po, a mai ia po a ao a uia ke kakahiaka nui o ka la 13 o lune. hiki aku la ka Emepem ma kahi kauhale o Avesne, he Lookahi naneri me kanalima inile mai F’arisa mai. Ma keia wahi kauhale uuku aka Emei>«ra i Liki aku ai, ua houiuulu ae ia oia i kona wahi pualikoa. a oia kana hana nui roe na manaolaoa holomua mainuli wale no o ka noeau a me ka ike e hiki ai iaia k« kulai ia Kuropa holookoa. Oka hoohala wale ana no i ka manawa mamuli o kekahi mao h»oa hoololoiahili. oia ka ka Emepera i mauao ai he tuau hana walero w e haawi aku ai i manawa no ko> M mau eoemi e loaa ai ke kolana oka makankau a e loaa ai hoi he NO mb ikoika loa ma ko lakoo

I . . : aoao Hoiala, a i ka wa i'hoi mai ai j \o ka Emepera mai ka mokopuni mai o EIba. he ali’koa oia uo ka poe B»)bona. Aka. mamuli o ke ohohia mau o ka lahui Farani i ka Emepera ame ka hooi loa ia ana ae hoi o ia mau manao ohohia i ka huli hoi ana mai o ka Emepem mai EIba mai, nt ia mea i hoolei ae i ke koloka o na Bobona mai ke kau ana maluna o Kona hokua a . hoi hou ae la oia me kona haku mua a lawe ae la i ke kulana o ke alakai ana i kekahi hapa o ka puali Imiperiala. 0ke kuluna oka Emepeni no keia kanaka, he kulana no ia o ka hilinai ole maluna o kela kanaka. . | aka, ua waiho aku oia i ka hix>j>oI oopono ana la Ilamuku Ne. Ona halialia manaolana o ka i hilinai ole o ka Emepera i keia kanaka, ua puka a maka ae no ia a ua hooko ia hoi e like me ka malamalama o ka ia mamuii o ka haa- ! iele »na mai oua kanaka nei i na ; lama oka puali lmiperiala o ka Eirepera a holo aku la oia a hoo- i hui laia iho me na puali hui o Europa a hoike aku ia oia eia ae ka Emepera ma kona alanui o ka hele ana mai e halawai me lakou healo j a he aio, a oia iHo ia ka makamua o ka k>aa ana o ka nuhou ia lakou ; no ka haalele ana aku o ka Emepera ia Parisa. O ke kumu nui o keia haalele ana o keia kanaka i ka Emepera Napoliona, oia no na kahoaka o ka ike mua ana aku i na popilikia e ukali mai nei mahope o na meheu 0ka Emeptra a rae kana mau keiki ka pualikoa holookoa. 0ka loaa ana aku ona lon > i | I ka Emepera no ke kipi ana o keia Kanaka Bourmont, aole wale i ka i Emepeia. aka, i ka lahui Farani iame na pomaikai e huli ia nei, i aole no ia he mea hou a he mea e hoouaueue ia ai o ko ka Emepera manao paa, aole! aka, ua iKe mua no oia a oia kona kumu i waiho ai 1ke kulaua oka hiiinai malunn o liamuku Ne. 1kawa i haiawai aku ai o keia Bourraont me Puluka a me ke Duke o \Velinetona ua lawe aku laua a hookipa i keia kanaka kipi me ka hinohano nui, a ua haawiia hoi na hoohanohano ana he nui wale iaia mai ka poe Bobona mai. A mamuli o keia mau lono kiuiihiki j aku imua o ka Emepem na ia mea i haawi aku ina hooulu noonoo ! ana e hoololi ai i kekahi mau kauoha anaana O Ilamuku Soult hoi, i ka wa : i lawe ia ai oka Kmepera Napoli ona ma ka mokupuni o Elba. ua : huli aku oia a kakoo i ka aoao o na Bobona aka, i ka wa i huii hoi mai ai ka Emepera mai EIba orai ua huli hou mai la no oia a kakoo ' i kona Haku mua. A oka huli hoi ana mai o Ilau.uku SouIt ua 1 lilo koke aku la no ka manao o na koa iaia aua haawi aku ka Eme1 |>era iaia i ka hanohann o kealakai ' ana ika pnalikaua ma ka helu elua. 0 na manao wale ana no ka hoo huoi no ka haalele ana o ka Ilamu ku ia lakou a kipi mat ia Farani aole no i kanalua iho ka Emepera no ke kipi o keia kanaka iaia, a o na manaolana ana pela be mau moeuhane palaualelo wale no ia; a ua kukala ae hoi ka poe Bobona e hopu ia keu kanaka no ke kipi ia lakou. Wahi a ka Emepen i pane ae ai no ke kulana o k«ta Hamuku oka h oko kaooha noi wale i haUUIi ia •na B»bona no ke klpi: “He ka.naka hewa ole o Ilamoao Soolt Ua hoike maoli mal no oia ia’u he wahi ano panihei wale no kona o ka hookihi makemake no ka Moi. - O aa man* a pan ana i haooli ai he kwkaokoa ae no ia mawaho ae on.fcnhbwt.ok. knlnna oka hilkmi«t knikahl wn mn ob ke ’ KOlli O Kpw ww

aoao e kulai mai ai i ka Emepera a me Farani hookahi. Ma kela wahi a ma keia wahi ana e hoea aku ai imua o kona pualikoa. aia ka leo o kona mau koa ke wawalo ala i ka lewa me na hoomaikai palena ole no ka Emel>era. O Keia poe koa wiwo ole ona kahua kaua kaulana o Italia, Marengo a pela uku i hala, eia hou lakou ke lawe ia nei imua o ke ahi no ka j wa hope lou no ka ninau nui e pili ana ika haulehia o Europa Oua pre koa nei iloko o keia mau minute h' pe loa. ua ike mua aku la lakou i ka i.ui oka lakou hana o ka haiawai (ina aku me keia mau aupuni holookoa o Europa, aka. aole no ia he mea nana e hoohau- i lehia iho i ko iakou manaolana o 1 ! ke lanakila. a rae ka wela nui o ko | lakou mau koko e holo ana maloko i o ko lakou mau aakoko, ua hooho ; like ae la lakou me na leo o ka ma- ! naolana a wawalo hele aku la ko I lakou mau leo ma o a maanei o ka aina e lawe ana i ke koikoi o ka hana maluna o ko lakou mau hokua me ka nana ole ae i na haawe , io ka make e ukali mai la ma ko lakou meheu. O ka nana ae a keia poe koanui wale a rae ka wiwo ole ua hiki loa ia lakou ke hoomaopopo iho ke hu- j li ae ma ka akau o ko lakou Haku ka Emei>era, he elua pualikaua nui e hoohui ae ana ia lakou iho ine ke kue ana mai ia Faraui, a o ke Duke hoi o \VeIinetona ma ke kulanakauhale o Beruse!a, aia malalo o kona alakai ana he hookahi baneri tuusani aoi aku koa. A malalo hoi o ka Pulaka alakai ana he mau wahi mile wale no ke kaawale, he hookahi haneri a me kanakolu laueani koa Perusia. 0 keia maa pualikoa ae la maluna aoie loa lakou i moeuhane muu eia ke kaeaea o na mauna Ale.a ma kona alahele oka halawai ana me lakou he alo ahe alo, ua lilo lakou ika noho palaleha ana me ke kau aku o m makaokahiki mai o ka puali Kukini e hele awiwi mai la ma ko lakou alahele no ka hoohui ana ae ia lakou me ka pualikoa e alakai ia ana e ke Duke , 0 \Velinetona a me Puluka no la- 1 kou ka huina nui o elua haneri tausani. 0 ka heluna nui o keia mau koa i hui o Eumpa e kue nei ia Farari j hookahi aole ia he mea e hookuihe j iho ai i ka manao wiwo ole o ke kaeaea > na mauna Alepa, a me na wahi koa kakaiknhi no oia i raanao ai e hiki ana no iaia ke hooko l>ono ia kana mau kauoha ke hooponopono i keia ninau nui ma o ke kulai aua aku la Europa a pili pu 1 ka paia O ka hiki ana aku o ka Emepera, aole loa i hala he wahi minute no ka hookaulu* ana, a ua hoopuni ia ae la ka Emepera e kona mau koa ame na huaolelo hooni puuwai a ka Emepera i kaukau akuai ia lakou, ua piha koke ae la ka lewa i na leo hooho huro o ka hano hano a e leie ana na p.ipale iluuao ka lewa, a me ka manaolana nui o ■ kona poe koa e hoi ae ko lakou alakai mamua o lakou a e alakai ia lakou ina no iloko o ka make a me ka ehaeha. ua hiki no. He hookahi hora mahope iho o ka hiki ana aku o ka Etnepera ma kahi kauhale o Avesue. aia ka pualikoa hoiookoa ma ka laina o ka mak». Ma keia wahi ua mahele- ! hele ae la ka Kmepera i kona mau i pnalikoa a h»y>una aku la raa na alahele iike ole me ka haawi ana i na pu miuute i alakai ai kuhikuhi hoi no ko lakou nee like anaa hiki i ko lakou hui Ilke ana i km borm i hoike ia ma Kalimii, he kanakulo kuauimalima mile mai kahi kao—ha le eku o Aveene. O ka hane nui o ke alekai ana i kekahi mahele oka poalikoa oka Emepen na haawi ako oia molelo o ke alakai aoa a KeoeraU Boornmi 0 keta kaoaka o hoonoook WtanI.Uao« **

e hoomoana ana he 10,000 mau koa i hoomakaukauia no ke pale ■ aku ika £mepera. E kalaia mai | paha ka mea kakau ma keia <»ahi;! j oiaī, ua nui na ia ana maloko oka buke m»x>lelo o ke I)uke Welinelona no na mea e pili ana i ko ke Duke aoao, a e kamailio aku ana kakou ma ko ka Emepera aoao. Ina hora o ka make a me ke ola i keia manawa eia la ke kokoke a ke kali mai nei lakou no ka puka mai ona kauoha mai ko lakou Emepera mai. He wa keia no ka hana nui a me ka hooko kauoha a ma ka mua oka o ana mai ona kukuna malamalama o ka la o ke kakahiaka nui o ki la 15, ua loaa I mai la ke kauoha i ka Puuli Imeperiela no ka hookui ana aku me ka ikaiKa me ka puali Perusia. O ka leo kauoha o ko lakou Emepera, ua hooko ia aku la me ka hakalia ole a hookui aku la ka Puali Iraiperiela me ka puali Perusia no ka manawa mua loa ma keia wahi kauhale, a he mauawa pokole, ua auhee aku la ka puali Perusia nona ka huina o 10.000 kanaka, e laa ko lakou holo ana ma o a maanei me ka puehu liilii rae ka haalele ana iho i ka huina o elua tausani koa i make iloko o ke kalanakauhale. 0ka hora Giao ua kakahiaka la, oia ku wa a na koa Farani raalalo oke alakai ana a ko lakou Emepera aloha e hele haaheo ana ma na palena a pau o Kaliroi a ae aku la maluna o ka uwapo Sombre a lawe pio ae la i na palena a pau 0 Kaliroi. Ao na koa Pemaia hoi, ke auhee nei lakuu me ka pomo nui a ke holo la i hope e hoopuipui 1 na laina o ke Duke Welinetona. Aole i pa u.