Hawaii Holomua, Volume III, Number 238, 8 June 1893 — HE MANAO LAULA. [ARTICLE]

HE MANAO LAULA.

Mr. Lunahooponoj»no; . Aloha oe: — E olnolu mai oe i ka u wahi ukana e kau aku uialuna o aou mukuahi holo pili aina i na Mokupuni he 12 o ke Aupuni Hawaii. a oia iho keia: Xo’u iho. he kanaka maiihim au i keia Paeaina a me ka lahuikanaka o Hawaii, aka nae, ua lohe au ina Knelani he lahuikanaka oiuolu ko Hawaii a me Ka loko- ( maikai, aua ike pono iho nei au i keia mau makahiki ekolu au e noho nei iloko o Hawaii ua p*'Io!ei kela lohe ana. Aka, no ke ko wikiwiki ino ia o keia lahuikanaka e ka make i keui wa a'u e noho nei, na kahaha koke iho la loko o'n a ninau iho la. a minamina iho la i keia lahuikanaka kanlana iloko oke ao nei. aole nae na’u i hana i keia lahui, he mea ok*»a no ka mea nana i hana. Ano la reea, ke hoike nei au i ko’u manao i ka lehulehu o Hai waii lahui. peoei: K na hoaaluha —l a lana uiai ko’u manao e hai aku inuiaooukou i kekuhi mau olelo poKole no keia alanui weliweli. Aoie hoi e hiki ia’u ke paui iho o kun waha ma ka mnau ana ae, Pehea la ka holo wikiwiki loa ana o na kanaka i ka make? A malia pahu, aole e loihi io ana na makahiki i koe aole e ike hou la kekani mea mahope asu. 1 kela la akn nei, aia he kino make uo kekahi mea e waiho ana ma ka luakupapau. a he haumana kula hoi oia na’u hia Olowalu. L’a hiki ia’u ke hoike aku no keKahi mau mea ik>ko o Kekahi mau niahiua pOKole i hala ae nei. Ua ike ponoi no ho< au i ka uui o na make ma Kalawao a me Kalaupapu. 1ka wa o’u malaila no ka huna Telepone, me ko’u kaam aha au e hoike aku nei imua o oukou, ua ikemaka au i ke kii o ua kanaka ika laau iapaau i ke Kauka Swift, ua haawi mai oia i ka laau, ai ka hoi ana mai oka poe ma i ua inu paha hookahi a elua inanuwa o ka laau, a o ke kuena aku un # kiola wale ia. Alaila, i koke no lakou ua hana ino ke Kauka ia lakou. Pela io anei? Aole paha. nu ka mea, aole i inuia ka laau a j.au pono, a ua olelo mai kekahi poe ia'u he 4 a 5 paha ko lakou nui, ua ai hoomanawanui lakou ika laa<i a hiki i ka lanakila an». Kia iloko o Uiowalu nei ua ike au he elua mau kino opiopioi ako ia e ka make. oia o losepa Kapali a me Miss Kma Ukauka Poejtoe. Mai hea mai ke kumu o ka make? Mai ka Opuohao mai. He hiki anei ke ’noola ia? Ae, pela kuu manao ke !<>aa ka lanu kujx>no, a me ke akahele wale no e pono ai. aole no hoi e jamo ia mai ina he <>koa Ka laau, be hawawa loa ia kahnna ame ia Kauka. i okoa ka mai a i okoa ka iaau. A no ka mea noua ka inoa hope a'u i hoike ae la malnna, ka mea *u i ike ai a i aloha nui ai no 16 makahiki a hala aku la i Feb. 2. I ko’u ike hope ana iaia, ua nawaliwali loa ia oia. oiai. aole i loaa iaia ka laau lapaau maikai ame ke Kauka kujx.no, a ma ka olelo Hawaii he kahuna lapaau Aole hep e hiki ia’u ke uumi iho i keia mea ma ko’u manao, no ka hana iokoino a kona mau hoaloha iaia, a ua hana hoi lakou e like me ko iakou mau manao iho. Ma ke alanni hea? Ma oka lawe ana mai i ka po« manaoia he ike ma kekahi mau mea. aole nae lakoa i loaa ikawa o ka imi ana, ike o ke ao ana i ka oihana laj>aau, a aole hoi i kupooo no ke kulana kahuna lapaau ke ole e imi a ao mua iloko o ka wa loihL Hiki anei i ke kanaka ke hana i

Ka uwai;. ina aoie oia iao mua ia oihana. H iki anei ise feaaaka ke haua i ke kaaahi me kona ao mua ole ia ma ia oihana? Aole. Ehi ki anei ke kamailio ma ka olelo haole me ka pololei, ke ole e hele mua ike kula haole mamua? Aole hiki. Ua like no ia me ko kakou mau kino kanaka ka mea i oi loa aku mamua o ka uwati ame na mea e ae a pau. aoie e hiki i kekahi ke hoola ia kakou ina aole oia i ao mua i ka oihana Kahuna lapaau. Ma kuu aupuni ma Enelani, o ke kanaka e kue ana i ke kulana o ka oīhaua Kauka i aj> >noia, e h‘>j>u la oia a hoouaa ma ka halepaahao no 7 makahiki. A ina ku ka hewa j iaia uo ka make anao ka mea mai, eli ia ana oia ma ka amana. A ke pule nei no au no oukou a pau no ko’u aloha ponoi i keia alanui weliweli o ka make e ko ino ia nei oukou. Ina e loaa ia kekahi o ouko» i ka mai, e kii koke i kahuna lapaau ike i hilinai ia e ka lehulehu, aole i mea hoopunipuni. 0ke Kauka akamai i pili pu rae ke aloha i na kanaka, e iele ana kona inoa iluna oka iahuikanaka, a e lawe i kana laau me ka hooko pono i na loina o ka laau oia kekahi mea nui, he ooiea na loina o kekahi mau laau hoola a ke Kauka i kekahi wa. A pela iho la e holo kiki ole ai ka hapanui i keia alanui o ka make. Aole nue au e olelo aua e lanakila loa ana. aka. e hala ana no he mauawa. a e hooikaika ana no ke Kauka e li -te me kahi ike i loaa mai iaia. a mu ka hoomanawanui e lanakiia ai. Owau ponoi ka mea i loaa i keia eno mai opuohao, a e moe ana hoi ma kahi moe no 7 muhina, aole e hiki ke ala mai iluna. Aka na ke Kauka ame ko’u Mama aioha i hoomanHwanui ia’u a hiki i ko’u ola ana, a ke hoomanao nei au i ke Akua eia au he kanaka kino ikaika. E huli aku ko oukou mau maka imua mai nana i na mea mahope, a me keia inau mea wale no e hakalia ai ka make ana, a e iaupai hou mai ai. Oiai au e kamailio ana ia oukou i keia mau mea, ke noi aku nei au i ko oukou oluolu e nana aku maiuna o ka ou&ou mau keiki aluha, a e aloha oukou ia lakou a kaikai aku ma ua hana ike oka nohona lahui uaauao, mai hookuu wale ia lakuu i na hana pelapela. A no keaha la hoi ke kukuiu ole ia o kekahi Kula Kauka iluko « keia Aupuni. aole au i ike i kekahi Kula o la ano ma Hawaii nei? Eia hoi ma Honolulu he Kula Kahunapule o na kanaka Hawaii, a me na lahui e ae, pehea hoi ke Kula Kauka uo na kanaka Hawaii, aole no«inooia keia mea nui e ola ai ka lahui. Ua loaa nu Kauka o na uhane, ke puka nei he mau haumana o lakou a pehea hoi na haumana o ke Kula Kauku nona kiuo o ka lahui. lie p- e kakou a pau na keAkua. E hoomanao, aole oia i manao i ko kakou ulaula, keokeo a eleele pahu, nana no i hanu iu kakou u puu a hook&uwale i ko kakou mau ili pakahi i mea e ikeia ai kona nani. Pela no hoi e ikeia ai ke Kauka akamai. ua hookaawale ia na laau o Kela ame keia ano mai. A o ka’u e pule ae nei, a hiki mai ko kakou mau la hope. e hui no kakou ma kela home lani kahi o ke aloha a me ka maluhia. Aloha nui oukou a pau. H. Rallswokth. Olowalu School, Weat Maui, Mei 10, 1893.