Hawaii Holomua, Volume III, Number 239, 9 June 1893 — HE MOOLELO NO Toma a me leke A I OLE NO NA KIU PALUA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Toma a me leke A I OLE NO NA KIU PALUA.

— MOKUNA II. AOLE I UOPO IHO TOMA, I KA IHO MAKAWAI.U A KA POKA KE KIKI-PU OKK KULUAUMOE, Ku maliw iho la lana elua, me ka hoaiki ana mai ma ka puka iwaho o ke alanui aupuni. E lohe moakaka ia ana mai ke alanui aku ka leo mauliawa o kekuhi mea i halawai me na haawina kukonukouu a ka *haelia, a no na sekona pokole mahope iho iohe ia aku la ka haluku mai o na kapnui wawae o kekahi poe 6 holo maī ana I kela manawa, lalau aku la o Toma ma kekahi lima o ua wahiue opio la, a huki mai la iaia a kokoke i ona la, alaila, hawanawaua aku la oia i keia mau huaolelo: “Mauao au, ua ike mai uei paha kela poe ia’u? Ua maopopo ia’u, he nui keia poe e hoohalua nei mahope o ko’u meheu; noluila, e oluolu oe e hele aku ma ka pukaaniaui e hoolohe ai i ka lakou mau olelo.” . Wehe aku la ua wahine la i kekuhi puka e pale ana mawaeua o ka rumi a laua e ku ana a komo aku la he rumi hou e iihiia ana i ke alauui, a me na kapuai wawae mama a palanehe malie, hele aku la oia u pili aku i la ma kapukaaniaui hoolohe. Me ka maopopo mua ole i ka wahine opio, miki koke aku la o Toma a ku ana ma ka aoao o ua uohea la, a aole uo hoi i upu iho ku ana he elua mau kauaka hou mai me laua. E paa- ana kekahi o keia mau kanaka i komo mai ai he ipukukui aniani i houpouli ia, a i koua ike ana mai ia Toma e ku pu ana me ka wahme upio, ua wehe kuke ae la oia i ke pani o ua ipukukui la, me ka hoolele pono aua mai i kona malama- | lama a ahuwale na helehelena o ua makai kiu uei. “Heaha kau haua maanei e keia aeahaukae?” wahi a uu kauaka la i uinau koke mai ai me ka leo kalakala. Hawauawana malie aku la • Toma he mau wabi huaolelo pokole, a i ka pau ana ua hookuu koke iho la ua kanaka la i kana ipukukui ilalo, me ka haawi ana mai i kona lima akau uo ka lalu lima pumehana ana me ka kakou kiu, me ka oielo ana mai i&īa i hana ai pela penei;

“0 kou puuhonua keia e pakele ai e ka makamuka! Aka, heaha ke kumu o kou ki ana aku nei iaia—o kon huouna aua aku uei hoi iaia no ke aupuni uhaoe?” “l’a imi mai au i ko’u palekana no keia kulauakauhale, ma ka niahuka ana mai Sana Lui mai; aka nae, aule i piha ka hapa la o ko’u hehi anu mai i ka lepo o Nu loka uei, ua ike koke ia iho ia au e na makai. A oiai au e imi makapo ana i wahi no’u e nalo ai, he hapaha hora paha i hala ae nei, ua halawai hou mai uei au me kekahi 0 lakou mawaho nei. Mamua ae nae o kona hopu ana mai ia’u, ua kipu koke aku nei au iaia! lu’u i ike ai ua make ua makai la, aole a’u wahi e ae e holo ai; no ka mea, i kela mauawa koke no, ua ike aku nei au i ka makai o kela a me keia huina e holo like mai ana, nolaila, i loaa ole ai he manawa no lakou e kaukolo mai ai mahope o ko’u meheu, ua apoo koke mai nei au iloko uei.” Oiai o Toma ma e ku ana ma ua rumi la e haliu ana iwaho i ke alanui, he mea hiki ole ia lakou pakahi ke ike pono aku i ua helehelena o kekahi, oiai ka pouli e uhi aua ma ua aoao a l pau. Aoku lakou noonoo nui wale no i kela manawa, oia ke kiei aua aku ilalo me ua pepeiao hakahaka i na mea e hana la mai ana mawaho o ke alanui. Ua heokapeke iki ia ae la ke pani olepelepe o ua pukaauiani la, a ma la ano i niki ai ia lakou ke uana aku maloko o ua rumi la i ua mea a pau e hana ia mai ana, a pela hoi me ka lohe ana 1 na olelo e kamailio ia ana. O na leo kauikau o na minute i haia ae, ua pio iho la i kela manawa, a o ka lakou mea i lohe aku oia ka olelo ana ae o kekahi makai i kona kokoolua, oiai laua e nana a e lolelole ana i ke kino oni ole e waiho ana iluna o ke aianui: “Aole he ola i koe, no ka mea, ua ku pono ma ka puuwai, ka pohaku k.hi o ke ola o ke kanaka!” “Owai la keia kanaka?” “Aole i maopopo ia’u!” wahi a kekahi, iaia i ialau iho ai a hoohuli pono ae la i ke kino make o ua kanaka nei iluna, a iloko o kona pihoihoi nui, me na maka pahaohao ike ihe la oia i kekahi pihi hoailona makai kiu • kau ana ma ka umanma o na kino puanuanu la • waiho oni ole ana, a hooho ae la oia: “Auwe, he makai kiu ka, ka mea i ku i ka pu!”