Hawaii Holomua, Volume III, Number 244, 16 June 1893 — HE MOOLELO NO Toma a me leke A I OLE NO NA KUI PALUA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Toma a me leke A I OLE NO NA KUI PALUA.

mokuna IV. HAAWI KA MAKAI KIU TOM A IAIA IHO NA KA MAKE. He hoikeike kupanaha o ka poe ola rae he mau kii la, oia na mea a na kiu la i ike ai maloko o ua keena kaupoku haahaa nei, i oloke’a ia me na Kua manoanoa. Ke ike la u« makai kiu ne ; i Kona mau helehelena apuka me ka moakaka lea iloko o ua aniani hoike la, a pela no hoi me ko kela wahine ni me kona mau maka uoii e uana pono mai aua me ke akahele, me he mea la e hoao aua oia e hoopaanaau i na laina a pau maluua o kona mau helehelena. 0 keia manawa a ua makai kiu uei e nananei i ke aka o ua wahine la, he manawa la na na powa e kamailio liilii ana mawaeua o lakou iho rae ko ke kiu lohe ole aku, mamuli o ka haahaa loa o ko laKou mau leo. Aka nae, no kekahi manawa mihope ino, kamailio mai la ka powa i kapaia o Piiipo, penei; “E ka makamaka maikai, ua komo mai uei oe iloko o ko makou pa-hipa malalo o kekahi mau kupono ke hoohuoi ia. No ka mea, aole loa he hookahi o makou i ike ia oe mamua, a oiai aole he mea mawaena o makou i ulu ae koua hopohopo nou, e hke me ka hiki ia makou ke heluheiu pakahi aku i na hua pi-a-pa maluna o kou mau helehelenu;, nolaila, ua hiki loa ia makou ke ike i na mea hoohana a {>du iloko o kou kino. Ina he manao kou e laulima pu mai me makou ma keia hana maikai, he mea pouo ia oe ke hoohiki ma kekahi hoohiki paa ioa a oiaio, no ka hoolilo ana ia oe i lala no ko makou poai laahia, a e hauaia hoi ia mau mea a pau me ka oiaio maoli a epa ole.” “Owau ka oukou kanaka,” wahi a ka makai kiu me ka leo kuoo a hoaano, me ka pakui hou ana mai, “a e hana hoi oukou e like me ka oukou i makemake ai maluna o’u. No ka mea, he Maeeha poine au i keia manawa, a ke makamake nei hei « loaa ona mau hoaloha oiaio no’u e like me oukou.” “lua o kou manao ia, alaila, e hoomauawanui iki oe peia, a e hele ae au e kuka pu me na

naila o ka hui,” wuhi a Pilipo, iaia i kn ae ai iluna me kona mau hoa powa. Mahope iho o ka puka ana aku o ua poe powa la, a pani la mai la hoi ka puka mahope o iakou, komo m’ai la ua wahiue ui uei iloko o ua ruo>i la. Me na kaina wnwae palauehe, hele pololei aku la o a imua a kalele iho la kekahi o kona uiau lima palupalu maluna o kek.ihi poohiwi o ka makai kiu. He kaumaha me ka haikea kona mau Lelehelena, a aia hoi ma kona mau maka e hoike mui ana he mau uiona kamahao a ku i ka menemeue. Mamua ae nae o ke kamailio ana mai o ua wahiuela i kekahi huaolelo, ua kau koke aku la ka I makai kiu i ka waha o kana pupanapana ma kekahi papalina o ua wahiue opie la, me ke kau- : oha aua aku: “E kamailio mai e ka wahiue | opio me ka haahaa.” Aole ua wahine la i eeke mai, aole no hoi i kuemi mai ihope no ke auo makau; aka, me Ka leo haahaa a auo hawanawaua, kamailio mai la oia ponei; “Ua ike au ia oe.” “A pela no hoi ine a’u, ua ike uo hoi au ia oe, e Aganeti Wikimaua,” wahi a ka makai kiu. I ka lohe ana o ua wahiue la i keia inoa a ke kiu i kamailio j aku ai, ua uaka haalulu ae la oia, me ka puliki paa aua hoi o koua mau lehelehe, a uo Kekahi manawa aole oia i kamaiiio koke mai. He manawa maopopo ole keia mawaena o ke kiu a me ka wahine opio. Aka nae, noamuli o kela punpuu a ua kiu nei i pono ouou wale aku ai no, ua hoomaopopo iho la oia ua loaa mai ka paue pololei. 0 ka naka haalu'u aua o ua aahine opio nei. a me kona paue hou ole mai, h« mau mea ia e hoike maopopo mai aua i ua kiu nei na hoiu pono aku la i ka piko kela iuoa ana i kamuilio aku ai, no ka mea, “ke mino holu la ka ili o ka laau.” Meueo paha auauei ka puka-ihu. Aole ua makai kiu noi i ike mua ia Aganeti, koe wale iho no koua lohe ana he wahine ui kekahi ma ia inoa « hui pu uei me ka poe powa. Ua lohe pu mai no hoi oia, eia kekahi mau makai kiu kaulana mai Enelani mai mahope o kona meheu, no kekahi pepehikanaka pohihihi i lawelawe ia ma Ladana i kekahi manawa i hala ae. Aole i pao.