Hawaii Holomua, Volume I, Number 3, 20 January 1894 Edition 02 — He Aupuni Kuokoa Anei o Hawaii ? [ARTICLE]

He Aupuni Kuokoa Anei o Hawaii ?

i i > Na Mana o Europa Maluna ‘ o Amerika no ka Hoo- • pakele ia Hawaii. 1 ! I Hix>kahi ninau nui imua o na mana aupuni o Europa i a noho hoaloha me Hawaii no ka e , hapalua keneturia o na maka- - hiki i hala ae nei, a e pane ia a ana ka haina o ia uinau mahoa. pe iho o ka waiho ana o Amee rika i kana apana hana e hooko 0 ia ke kaulike maluna o keia e lahui nawaliwali, a oia keia mau . huaolelo pokole o ka ninau lae hui o Hawaii penei: “He lahui kuokoa anei o L Hawaii malalo o ka nohoalii? • • • “Heaha kona pili ohana i ka 1 noho’na kuokoa, i hoakaka ia maloko o na kanawai lahui no na pualikoa a me ka mana kaua J moana o Amerika Huipuia ' iloko o Hawaii?” { Maluna o keia mau ninau i a } hookahua ai o Peresidena Ka1 j livilana a me kona Kuhina Xui j Garesehama i ka ninau kumua | • • • hana no Hawaii nei, e hoakaka • i T 1 ana i na pono a me na kuleana : o na pualikoa me na aumoku } kaua moana o Amenka, i ke 5 ana pau o ko lakou mana i kau1 j palena ia maloko o na kanawai 1 lahui, koe na hana e pili aua i ] ka hoopakele i na ola a me ka 1 ; waiwai ina e kono ia e hana 1 aku pela. Mawaho ae o keia " 1 manao, ua hiki loa i ke kanaka makapo ke ike a hookaakaa ; koke ia kona mau maka i ke I koikoi a me ka ehaeha o na • ( poholalo hilahila ole i ka lawe } kuleana ole i ka inoa o kekahi aupuni nui e lilo i mea paahana keaka na kekahi poai kakaikahi 1 ; o ka ohumu, ka powa a rae ka ' ; aihue. Eia iho na hoohalike a 1 ; Kuhina Garesehama i waiho 1 mai ai ia Kuhina Elele Bala- ’ I unu, ma kana huakai i Hawaii } j nei i Maraki 11, 1893, penei: } | “Ina o ka hoolele ia ana o ’ na koa marina o ka mokukaua '! Amerika Bosotona malalo o na I } i kauoha a Kuhina Kivini i Ho1 nolulu, a iloko o na kulanakauhale nui o Ladana ma Enelani, Parisa ma Farani, Sana Peteroboro ma Kuaia, Bereliua ma i i Geremania, heaha la kQ_ lakou ■ mau mauao no keia hoolele pu-; . | pule ia ana o ka mana kaua • moana o Amenka e kokua i na i poe kipi o ka hookahuli i ka i noho aupuni ana o ia mau lahui? nOke kuleana waleno o Ame- ! »j rika malalo o ua kanawai lahui, , i ina_he haunaele ke ulu mai ana f ma kekahī mau wahi oiai he > mokukaua Ameiika kekahi e i ! ku ana ma kona mau kapakai, • e hoopakele i ke ola a me ka » waiwai o na kanaka Ameiika , mai ka ho6poino ana mai a na ' -1 poe hahaki kanawai, a e hoo- ■ | wehweli aua palia i ka noho ' • oluolu a me ko lakou mau ola. I »i O keia mau *hoola!a ana no; . v ■ - * -

? i ka hoeko. aia no ia malalo o na alakai ana a ka agena a kanikela o ia aupuni, nona ka pual'ikoa a o ka mana kaua moana paha e ku makaukau ana e hooko i na olelo o kana kauohn no : ka pomaikai pili laula o na makaain.ina o kona lahui. I ♦ Aole ane» o ka hoolele kuie-; aua ole ia ana o na koa Ame- | rika maluna o ka lepo o EnelanL Farani. Geremauia. Kusia tuo ko lakou mau lako makau- 1 kau no ke kaua a noho iloko o , na hale aupuni me ke kau o ko i, lakou hae maluna ae o na poo. ' aole anei kela he k ukala kaua j ua Ameiika i kela mau aupuui? • Aole anei oia no ke ano like o ke kii hoohewahewa ole ia, ua kukala kaua maoli aku no o Atnerika ia Hawaii i ka la 17 • o lanuan i halal He hanohauo anei kela ma ko Amenka : a*)ao? Ua malama anei oia i kona mau kanawai lahui? He mau rula anei kekahi malalo o keia papahana o ke ano aihue i ae ia e ka Ahaolelo j no na pualikoa a me na au- ! moku kaua moana Ameiika e , ho*.>hanaia pela ? E ae anei o j Kalivilatia a me ka Ahaolelo e lele kuleana ole mai na koa o | na aumoku kaua o Enelani, Farani, Geremania a me Rusia iloko o ke kulanakauhale Aui puni o Wasinetona, e hke me ia i hoohanaia ma ke kulanakauhale maluhia o Honolulu ?, 0 keia mau ninau o ka pono pili lahui i kekahi aupuni na- ( waliwali o ka hoa’loha, aia no , ia kuleana a me ka mana iloko o ko jkk> o ka Mana Hooko, a o ka mana kukala kaua, aia ia me ka Ahaolelo i ka hooholo ana i na haawina m»i ka waihona lahui ae. E like me ka hiki ole ke hona ia ka oiaio i mea hoohenehene 5a mai e ke- ’ kahi mau aupuni malamalama, ua komo maoli no o Kuhina Kivini me ka mana kaua moana Amenka iloko o ke kamaa buti hookahi me na poe kipi, no ka hookahuli ana i ka ; j nohoalii o ka Moiwahine Liliuokalani a kukulu i ke Aupuni , 1 P. G. Malalo o keia hoike, ; , aole anei kela he kukala kaua 1 ma ka aoao o ka mana kaua j moana o Amerika, aole hoi i ae ( ia e ka Ahaolelo, a oia wale no : ka mana a me ke kuleana piha o ka hoopuka aua i na kanawai t o ke kukala kaua me kekahi aupuni. Aole o Amerika i ku ma ke kulana o ka hoopakele i kona lahui iloko o kekahi haunaele ; kuloko o ka hookahe koko no i kekahi pomaikai holomua o ke Kuikahi a me ka launa kalepa? ; Ua hoohoihoi ia ka hana a na poe kipi e Kivini, a ua ae aku i o Peresidena Harisona e hooko ! ia kela hana poholalo hilahila ole. Nolaila, iua o ka pono kau- | like ka mea i makemake nui ia e loaa, alaiia, aole i pili na hua-1 olelo kukala kaua ia Kalivilana | ina e haawi ana oia i kana kau- | i oha no ka hoihoi hou i ka Moi- ! ! wahine maluna o kona nohoalii, j oiai oia wale no ke alahele hookahi e loaa ai ka pololei no na hana poholalo i hana iā ma ka I inoa o Amenka, e lilo ole "ai i i mea paahana keaka na kekahi , poai hookamani o ka pukaheo, | ka hoopunipuni a me ka aihue I I o ka hookele aupuni a Peresidena Harisooa.