Hawaii Holomua, Volume I, Number 4, 27 January 1894 Edition 02 — Ninau o Hawaii [ARTICLE]

Ninau o Hawaii

! Hoike a Wilisi i ko Aupuni Amei’ika. :i _ Noi Huikala i na Kipi Poai Misionari. Waainemna, lan. 14—M.a ka 1« inehmei. ua hoonna aku o Kuhina Nui Gvresehama i na »aui>h.t i>ili 1 oihaua a pau o ke keena o Waaine-t->na ia Kuhina Wilisi ma Hono !uiu, no na kuhiauhi o kana paj» h 111 :» i ka nin.iu o ku Hiwaii IMeaiiu>. a nana e honko aau ma k i Uapo o ke Aupuni Amensa no k« hrn>j«>iiojn)no I na kuinu e h<»>miu ia ai ka maiuh.a o na makaainana u iu i&hui. U i hoike pu ne o Geres< baiEa i na manao a Kuhina Wil'si i hoouua aku nei. n.e k«na mau j>ane : ho ipili |>u ia t<enei: • Mamuii o ka hoole ana mai o ka Moiwahiue i kekahi mau kumn i wn’ho ia akn iaia no ke kakau inoa mai, a me ka hoole pu ana mai hoi a ke aupuni P. G. i k i nlelo kauoha hanwi p o a ka P<-re-sidi‘ua, niilaila, ua waiho aku ka m.ina hooko ia ni lau a me na niea n<> a paii i ka ahaoleio. a e hoike mau aku ana hoi ka P»residena i na lonu a j»au e loaa mai ana no ka niuau i keh» me keia manawa, a me kana mau kauuha j»ili auj»unie hoouna mau ia aku ana ia oe no kau hana.” Ma ka j>alapala Helu 3. ua hoike piha aku o Kuhina Wiliei i kaoa ; hiiakai launa pili oihaua me ka Moiwahine, |maluna o na kuniu i i kauoha ia umi e kona aupuni e noi aku i ka oluoiu o ka Moiwahineuo ka huikala ana i keia j>oe p-ikalia o ke kipi, a penei kana huakaka ana aku: “Ua halawai pili oihana au me ka Moiwahine maloko o ke i\eeua KaniKela Amenika i ka la 15 o Nowmaha i hala. Ua hoike aku i au ma ka aoao o ku mana hooko o ka ilepuhalika Nui, na Kaumaha iua ka Peresidena i na ehaeha pili lahui i kau mai nmluna o ka Moiwahine, mamuii hoi o Ve kauoha mana <>le a me ka houko kuhihew» ia o ia mana kaua moana •> Amerika e k' rm Kanikela iloko o lanuaii 17 o ka makahiki i hula, a malalo hoi o ia kumu, i ae ai oia e haawi pio aku i kona mana Moi e rula ana ia Hawaii a me kona lahuik inaka. Hc lana ka manao o ka IVrtsidena, a me ko ka Mo>wahine ae una mai e kokua ia ! kiimuhaua, e hooponopmo hou ia na kuiuu o ka piiikia a me na hana kanawai ole i hooko ia aku maluna ona me kona laiiui, ma k i hooka huli lupuni kuleuna ole i lilo ai ka oiaua kaua o Amenaa i mea paani keaka na keia i>oai i’. G. e ku uei i seia mauawa. “Ke manaoio uei ka Peresidena ” wahi a’u e hoomau nei i ka’u kaumilio aua. “1 kona wa e hoihoi > > iioii la ai maluna o ka nohoaiii a ru!a 1 kou lahuikunaka, e ae mai , ana oe e loaa i na kaken» o ke uupuni P. G. na huikala ia no ka lakou huokahuli aupuni i hana ai maiuua ou me k<»u hihui, a e kukulu h<>u ia ka nmluhia o ka aina, ka noho aloha, a me k« hookeie «upuni m«ikai.” Aole he puana ieo i h-opuka ia mai v ka Moiwahine no k<-k<»i:i manewa, a oia ka’u i j»ane hou aku ai mi« iienei: “A>»le «ale o na haawina ehaeha ka Peresidena KaliTiUna i kaunm1 ha nui si. aka, ua makenmke oia e ! ha.iwi mai ia oe i kekahi kokua hnuoii pili lahui Mamua ime o • ko’u hoike nna akn ia oe ia mau hauwina u ke koK.ua a me ki»»a man&o, ua kauoha ia au *■ n<»i mua aku i kou oluolu o Ka mauaoio. e 1 i jiane mai i na haina jH>Io|ei o ka’u l ninau oiai au malalo o ia hana uo i ; ka hooko aku.” t ! Ua urne mai ks Moiwahme i : keia ruao o ! eIo j>»koIe oke~ninaL—“Ke ae nei au; a heaha ta ma * nao.” I keia mnnawa au i hoike jiiha 1 aku ui i ka oleh» hooholoa ka mana “ h«x*k > no ka loaa o ka hoojH»kele ia » 4 k« poe kij>i hookahuli aupuni me keia mau olelo. j ‘*Ua manao ka Peresiden», ke oluolu n ai ne e ka M<»:wahine. i kou wa e hoihoi hou ia ai enaluna k o ka oohoalii, e haawi anei oe i huikila l»iha maluna o ke kino a I omu waiw&i o na laU o ke uupual

P. G. e ku nti i k*i* in»n*«». * ate oa p«* boi i komo iloko o ni hsn» kue kaoawai o ka bookabali ana i koa aapuni? ?T ITa nana pooomai ka Moiwihine ia’a u.e ka |»a*i Seo ole. a aa boo » k«olua boi mi oo kekahi rosu J uiinule mamoa o kona hoopoka aua mai i ka olelo hoohoio o fcaoa pane. peuei: **Aia he mau kauawai o k<<’u Auimni, 'a ?h'>k» ai to" ka ew* • wa ol*-. A oolaila. e haawi uo au i i ka’u oielo hooholo e l’.ke m? ka uiakemake a ke kanawai i ai la'u e hooko aku. aole uiawnho ae o koua aiai.a. hke me ka nui o na he»a i hiv’ko ia e keia p<>e. i-ela no ke koikoi o ke kanawai e kau iho ai maluna o iaKou, o’a ka li ana i *o lak<>u mau kiao o t.a p*x> alakai (a e hoopakele ia ka lunah.Miponopono opu pahulu o ke Ku<>koa o lia dial*oio !»,!, a o k > lakou inau waiwai hoi e lilo ■ mai i ke aupuui ’’ Ua pane aku au i keia uiau oleio wiwo«.>le a Ka Moiwahine o ke 1 ooiea loa, penei: " Maiia. o kh oi <io maoli ia o knu manao e ka M >iwa*'ine i pane mai uei, e kau ia ka hoopai o ka li kauakii maluna o keia poe hoo kahnli aupuni o ka P.G.ae!aweia ko lakou mau waiwai e ge aupuni?” ‘ Ae. o k>>’u manaoio la.” wahi a ka Muiwahine i pane mai ai. Ua pane hon aku au iaiamekeia mau olelo; j “Ua maopopo piha aku nei anei i ia oe ke ano io maoli o ka T u mau , olelo. i pane aku nei, a me kan mau olelo hoi i pane mai uei ia’u? Ina pela, aia no anei oe malalo o ) kela manao hookahi e paa r.ei i keia manawa?” *‘Ua hoomaopopo Ha au i ka T o i mau olelo a pau i kamailio aku nei ia oe,” wahi a ka Moiwahine i pane hou mai ai. *‘A e nn.naoio hoi au no ka hooko ia o ke koikoi o ke I kanawai maluna o lakou, malalo hoi o ka ulelo hooholo e ae loKahi ia ana e ko’u Aha Kuhina. Ua pane aku la ke Kuhina me keia uiau olelo no ka hiki iaia ke hoololi i kana olelo houholo, — ‘ Ina paha e kono ia aua ka makemake hana koke i kek>>hi olelo hooholo niamua o kou koho ana i ka Aha Kuhina. a ua noi ia aku oe e kukala mai i kekahi kuahaua lahui no ka huikal i ana i na lala o ke Aupuni P. G.. e ae anei oe e nooko ma ke kakauinoa ana maluna o kela kuahaua 9 ” ‘“He hana kanawai ole ia ke hooko au pela, !» aole no au e ae ana e hana pela,” wahi a ka Molwahine. Ua hoomaha like iho la na kukai kamailio ana i kela manawa no ka hapalua minute, a pane hou aku la ka Moiwahine me ks. hoike uiha aku i ka moolelo o ka poe ; hookahuli aupuni. •‘O seia poe. a me na lala o ke Aupuni P. G , o lakou no ~ia poe hookahuli aupuni i ulu ai ki haunaele, a o lakou no ka uiakuakaoe o ke Kumukanawai kapakahi o US87, i ula mai ai. Aole loa malalo iho o na kaupoku lani, e loaa ka noho maluhia o kekahi lahui ina o | ieia poe pupule na kanaka o iuna ; o ia aina, a pela e loaa oleai ka > noho’na maluhia ma Hawaii nei ke hookuu lanakila la keia haoa a ■ lakou. He hana naauuo a me ka ! pono, e kipaku ia keia poe hakihaki kanawai uiai na kapakai aku ioilawaii nei, a o ko iakou mau waiwai e hopu ia e ke Aupuni.” Ua pane aku au iaia me keia mau olelo, — ‘ Alaila, anle a’u mau hana e ae i h> e e hooko aku ai ma ko’u aoao, a hiki i ka wa e loaa b>>u mai ai o na kauoha mai ko’u aupuni mai, iloko o na p’ile ekoln a eha paha. E ae mai auei oe e hoike mai i na inoa o ia mau kanaKaeha au i hilinai nui ai. i loaa h*»i ia’u he manawa e launa kamailio pu ai me > i 1 lakou i kekahi wa no ka b>x p »n>— jw>no i keia ninau o kou anpum imua o kou alo.” Ua ae aku ka Moiwahine me ka hai ana mai i na inoa o koni man •eanaka i hilinai piha ai, oia o J. 0. Kaaka, Juo. Hikikini, J. Nawahi a me E C. Makap»dena.