Hawaii Holomua, Volume I, Number 3, 5 February 1894 — Kela Hookahuli Aupuni. [ARTICLE]

Kela Hookahuli Aupuni.

() na hoike pili oihana i ka ninau Ii> okahuli Aupuni o Hawaii a Komisina Ealauna i hele ai. oiai oia i Honolulu, ua lioike laula ia ae kana papahana ninau lahui iloko o ka Ahaolel > ine na manao ohohia ole mai ka lahui Hawaii mai, a me na V: > ana hoi e loaa na kokua ii' a kumuhana o ka hooliui aina me Amenka, a me kekahi mana aupuni e ae o ke ao nei. He mau helehelena o ka hoolu- ’iewa ole ka'u i lioomaop > nui ai. aole he mea e hoololi ia aio ko lakou manao i koia m mawa a me ka wa no e hiki mai ana, ina paha e haule iho ana kona mahuahua o ka helu kanaka malalo o ka huina lahui o na aupuni liilii o ka noho’na Aupuni kuokoa. Ina o ke kumuhana keia e lilo o Amenk i 1 Aupuni pookela loa malalo iho o ka malamalama o ka la, o ka hoohui ana ia Hawaii i mau okana aina no ka H puhalika Xui. alaila, oia ke kumuhana hiki ke kepa ia me na maka no e kaakaa ana—he kohu ole a me ka popopo loa, 1 mea e ho<v iaio aku ai i keia kumuhana kohu ole a ka aoao o ka poai hao wale o ke kaili. ua kamailio pinepine ae lakou no na mea pili 1 ka hoohui aina o ka Mokuaina o Lupiana, oia ke alahele e hiki loa ai i ka paemoku o Hawaii ke hoohui ia mai me Amenka. ina no he nui na manao kue oia lahui ma ia hooko ana a ka poai powa o na pakaha aina. O keia ko kumuhana hiki ole ia Amerika ke hooko aku malalo o ka inoa hanohano —he Aupuni i kukulu ia no ka lehulehu, a h e mea kanalua ole ke apmo o kona mau iniliona kanaka o ke koko Amerika oiaio e hapala ia kona iaoa me ke eleele o na hana jH>hoh»lo hilahila ole, a na Amenka kakaikahi a me na hapalua Amenka —haj>aha paha a mo hapawalu Amerika paha o Hawaii, ina no iloko o na palena aiua o Eaelani, Farani. Kusia, Inia, a me kekahi aiua e ae o ke ao nei oia kahi i noho ai. aole no ia ho kumuliana naauao me k. kaulanr a Amerika e hooko ai i ko lakou

makemake o ka hoohui mai i ka hapa o ia mau aiua i okana no Amerika. koe wale no ko , Amerika komo kino aku e ; keakea a e hoopakele ia ko : lakou mau ola mai na haunaele 0 na auo a j»au e ala mai ana ibko o ia mau aupuni pakahi. O ke ano o keia hoohui aina 1 onou |xk> ia mai ia Amerika. ua like loa ia me ke Aupuni ilihune aina loa o Ameiika. ' i Ma ka mahele mua o keia manao pale, eia me kakou na okana aina a pau o ka hapanui 0 ka Repubalika nei mai Beritania Ameiika a hiki i ke kai kaikuono wai akea o Mekiko, ! ua oi loa aku me ka lawa I kupono no kekahi aupuni ika1 ika a me ka mana e hoomalu ' i maluna o keia mau okana e ku | i nei iloko o keia la malalo o kona hoomalu ana. Ma ka manao elua o ka j ninau, ua hiki ia ke olelo maopopo ia ae, o ka Mokuaina o Lusiana, aia no ia iloko o na okana aina o Amerika nei kahi i ku ai, a malalo o ia kumu, ua loaa ke kuleana e hoohui mai ia Lusiana i ma- ; hele aina no ka Repubalika. Ma ka manao ekoiu, ua kuai ; maoli aku no o Amerika ma o i Jefasona la, i ka aoao i kuleana • ia Lusiaua mai ke Aupuni Fai rani mai ma o Napoliona I., a ua haawi pu ia aku hoi na apono ana mai ka lehulehu mai no kekahi kumu hoowaiwai e loaa ana i ke Aupuni Amerika a me kona lahui. O ka hookahuli aupuni o ■ Hawaii i hoala ia, aole ia ma| ka lahui Hawaii ponoi ae o ka Moiwahine, aka, mai kekahi poe Amerika kakaikahi ae no ia i noho maloko a Honolulu no kekahi mau inanawa i hala ae nei, a na lakou hoi na olelo 1 lawe mai i Amerika nei, o ke kumu o ko lakou ana i ke aupuni kumu, no ko ka Moiwahine hoc»pau i ke Kumukanawai hou, e haawi ana hoi iaia i na mana a pau a ; e hooneleia ka lahui. O ka mea oiaio, aole he kumukanawai i kukala ia. a aole no hoi e mana kekalii hana a ka Moiwahine ke ole c kakauinoa kekahi hoa o kona aha kuhina, a aole loa i uhaki ka Moiwahine I i kana hoohiki i ka wa o ka mana kaua moana Amenka i hoike ai i kona manao kokua i na hana kipi ma o kona luna au[>uni ke KomLina Kivini i ka la 17 o Ianuari. Hoko o ka makahiki 1SB4, o ka huina lahui o Hawaii, ua hiki aku no ia i ke 80.57S kanaka. Maikko mai o keia huiua, he 40.014 o na Hawaii, 3, J1S hapa haule, 2.170 uhana j haoie i hanauia ma Hawaii nei, ! 17,939 o na Pake, 9,377 Pu-

kiki, 2.096 Amenka, 1,600 Geremania. 1.282 Beritania. ! 787 PoIunesia a me 192 Farani. Maluna o keia pajxi helu, e ike * moakaka ia iho ai ke kulana lahui o Hawaii e ku nei i keia la, ; aia malalo iho o ka ekolu }>akeneta ko na Amerika ma keia j hookahuli aupuni kuleana ole i kokua ia e Kuhiua Kivini no ka jK>ai Miaonari. a oia ka mea hiki loa ia Amerika ke koho aku me ka hoohewahewa ole, aole o ka jx>ai o na Misionari oia ka lahui o Hawaii i kukulu mua ia ai kona hale au- ; j>uni mai kona mau paj>a Moi mai. a me ke kuikahi lahui hoi i ae ia e haawi aku no koiui kuokoa e kekahi mau mana nui o j ke ao nei. he Aupuni Moi o ke , kuokoa malalo o ke kanawai a me na kuikahi lahui.