Hawaii Holomua, Volume I, Number 21, 2 March 1894 — Na Poka-kila a Davies! [ARTICLE]

Na Poka-kila a Davies!

Ka Manao Kalaiaina Akea o Mr. Theo. H, Davies. () keia malalo iho kekahi o ka T. H. Davies mau hoakaka piha no ke kumuhana hoohui aina a na Misionari hookamani o ke kij)i, a o ka ninau nui hoi o ka la e maopopo ai ko kakou noho olui>lu ana me ka maluhia ma keia mua aku, a i ole, e ae ia palia ua hana j>akalia a me ka aihue i ke kuleana pili paa o kokahi lahuikanaka ma ka powa, ka hao wale, a me ke a kue maopopo i ke kanawai kumu o ka aina. he hana e hoaia ia ma kekahi mau aupuni malamalama e ae a kuokoa o ka honua nei, e hooko piha ia ai ke koikoi o na ahewa a ke kanawai e noho ilokoo na halepaahao no ke kipi. O keia malalo iho kona manao hoakaka piha no ka ninau o Hawaii: O ka niuau hoohui aina o ka onou j>oo a kekahi poai o na M isic nari i keia Paeaina me

Amerika, o ke ano o ia kumuhana. oia ka hopena o ka noho j < aupuni lahui ana o Hawaii < maluna o kona home ponoi. < Xo keia hopena weliweli e kau mai nei mamua o kona alahele, ua kono ia au malalo o ke aloha lahui makamaka e hiki i ke kulanakauhale o Wasinetona, aole no na pono pilikino o ka Moiwahine a me Kaiulani, aka, no ka pono pili paa o ka lahui Hawaii i hooneleia me ko lakou kuleaua ole a rae na pomaikai o ka noho lahui ana me i ka maluhia. He oiaio, ua lohe pinepine j kakou i ke kumuhana o ka ; hot>hui aina e wawalo ana iluna i o ka lewa, ua like me ka lupe ! paani a na kamaliie lele pakaa- \ wih ana me ke kakaiapola ole, aka, no ka hoike maoj)opo ae ma keia wahi. ua make loa ka hoohui aina, a ua kiola ia mai iwaho o ke aianui e ka Ahaolelo Lahui o Amerika no ka popc>po a nae ka hanohano ole o ia kumuhana o ka aihue aina. He mea hiki ole i kekahi ■ aupuni lahui ke kukuluia, ke ole e haawi ia ke kahua o ka manao lokahi. He mea hikj ole hoi ia kakou ke hooko i ka | hana, ke ole e haawi ia mai na apono ana mai na aupuni makamaka mai o waho, a aole loa he mau aupuni nui a me ka mana o ke ao nei iloko o keia la e ike % mai a apono i na hana hooko pili lahui me kekahi Aupuni Kuikawa, koe wale no malalo o na hoouka kaua huliamahi e komo mai ai,* ma ke ano o ka hoopakele i ke ola, ka waiwai a me ka malama i ka maluhia. I ka make ana o Kalakaua, ua make pu me na palapala hookohu o na Kanikela a pau. I ka noho ana ae 0 ka Moiwahine Liliuokalani ma ka Nohoalii, ua hoopuka hou ia mai he mau komiaina hou no na Kanikela o na Aina E ma ko ka Moiwahine inoa. Eia ka ninau : He ehia ua Luna Aupuni o na Aina E, i loaa mai ko lakou mau hookohu * hou o ke Komisina Kanikela no ke Aupuni Kuikawa ma ka inoa o Peresidena S. B. Dole ? Ke hai aku nei au. e like me ka kiekie o ka honua iluna—a me ka haahaa o ka lani ilalo, — Aole.' Aoleloa hookahi mana aupuni o ka honua nei i ike mai 1 ka nohoalii o Peresidena Dole, he Aupuni Hawaii kona, | a no ka lahui Hawaii oia, i a|xmo a kakoo ia e ka mana lokahi o ka iehulehu mai Hawaii a Kauai. He oiaio, eia no na Kanikela • ke hooko nei i na hana pili ia- ; hui o ko lakou mau aupuni pa- , kahi me keia Aupuni Kuikawa, ua hoopuka wale ia no kela ; mau paiaj>ala komisina no ka

hooko koke aku i kekahi mau oihana i makemake ia, uiamua 0 ke pauiku maoli ana i na oihana oiai ka ninau imua o ka Ahaolelo o Amenka no ka manawa i maopopo ole kona hooholo koke ia. He hookahi mea maopopo loa, aole e hiki i i kekahi Aupuni Kuikawa ke | hoiiko i na hana kuikahi me na luana aupuni nui. uo ka mea, aole 5a he mana aupuui i a|x>no ia e kona mana lahui pi>noi, a oia no ke kahua like o ke Aupuni Pe—Gana o na Misionari e ku nei iloko o keia la. Ua palajiala aku ka Ahahui Amerika o keia kulanakauhale 1 ka lakou hoike iiuua o ka Ahaolelo L;jhui o Araerika, he manao i haku kapakahi ia e na poe pupule o ia ahahui penei : ‘ - 0 makou, ka lehulehu o ka lahuikanaka (na powa 1) o Hawaii e ku[>aa nei no ke kanawai, ka maluhia, a rae ka pono Kumukanawai. 0 na hoa iloko 0 ko makou mau laina (na jialu kuha) o ka ahahui, o lakou wale no na makaainana ponoi o ke koko (Potugala) o Amenka Huipuia, ke Aupuni Kepuhalika Nui hoi o ka honua holookoa nei. E haawi ana au i keia ninau 1 ka Ahahui Araerika no kela' mau olelo —“ Omakou ka lehulehu o ka lahuikanaka o Hawaii,” a e waiho pu aku ana au rae ka u mau haina no ka ninau: “Owai ka lahui Hawaii ? ” “A owai ka poe kuleana iloko o Hawaii ? ” Eia kahaina pokole: l-“Aole o kela ahahui (powa) Amerika, oia ka lahui Hawaii.” 2-“0 na poe i loaa ka mana koho halola raa ke Kumukanawai o 1887, o lakou ka poe kuleana j iloko o Hawaii, a o ko lakou j leo ke hoolohe ia a hooko ia; I oiai, ke mau nei no kona mana | 7 he kanawai kumu no ka araa me ke kue ole ia, a rae ka hookahuli aupuni ole ia e ka lahui Hawaii ilokō o keia ‘bora e kn 1nei. Ma kela mau haina a’u i hoI ike ae la maluna, ua makaukau ! hou au e waiho aku i na hana ! wawahi maluhia a na Pe-Gana a rae kela Ahahui Amenka, ! penei: Aole o ka Moiwahine wale ke hakoko nei i kona kuleana o ka nohoalii. aka. o na kanaka Hawaii pu kekahi raa ko lakou ano he lahui; O ke Kumukanawai o 1887, ua uhaki ia no e ka poai o na na lakou i kukulu; I Kumukanawai hou no Hawaii, a e ajx>no ia me ka lokahi o ka lahui; E kahea ia i Aha Elele hana Kumukanawai malalo o ke kauawai koho balota o 1887, a o lakou na i oiōio o iūuiii Hawau

iloko o ka Ahaolelo: O ka Aha Kuka o 13 wale no lala o ke Aupuni Pe—Gana, aole lakou he niau Elele hana kanawai no ka lahui. aka, he inau Elele lakou no na ahahui powa i hoolala niua ia, a onou ia aku ia Hawaii malalo o ka mana ikaika o na mea kaua. a he kue maojx»pi> loa hoi i ke Kumukanawai o ka aina e ku nei. Nolaila. o ke aloha aina oiaio o na kanaka Hawaii i ko lakou one-hanau a me ka malama i ka maluhia o ke kanawai. aia kona mau hoa loha na aupuni nui o ke ao nei iloko o ke apo hookahi o ka launa pili makamaka. a me ka noho ohana e makee ia ke kai’like o ke kanawai kumu o Hawaii a me kona lahuikanaka.