Home Rula Repubalika, Volume I, Number 2, 6 November 1901 — Ma ka Lokahi ka Ikaika. [ARTICLE]

Ma ka Lokahi ka Ikaika.

He olelo oiaio loa kcia a he mea pono kc malamaia. Ma ka lioomaopopo ana i 11a hana i ikcia i na makahiki loihi i hala, ua maopopo loa, i nana ia mai no kakou, na oiwi oka aina, no na pono a me na pomaikai e loaa aku ana ia lakou la mai ia kakou aku; a loaa aku la no ia lakou la, ua lilo ae la kakou i mauu-hilo. Oia mau no a hiki i keia la. I kc au o na Kamehameha, i ka wa £ lilo ana ka hooponopo* •> ana o ke Aupuni iloko o na lima a ia punahele malihini a lakou, ua maikai ka nohoana oka laliui a me ke kulana '> ka aina. E pai mau ia ana kakou he lahui naauao, a pela wale aku. Aka, i kc au ia Kalakaua, no ka holopono ole oka lakou mau kanawai iloko oka Ahaolelo mamuli oka paa I na alii abaolelo he poe na ka Moi ponoi i koho, ua hoalaia ke kipi a kailiia ae la ia pono o ko ka Moi koho ana 1 na alii ahaolelo a haawiia ae la na ka poe waiwai e koho ia lakou. Ma ke koho balota mua loa ana malalo o ia mau hoololi ua opa pu ia ka mana oka poe i manao e lilo ana ia lakou ka hooponopono piha ana o ke aupuni. Ua loaa keia lanakila mamuli 0 ka lokahi ana oka poe Hawaii ulakolako mc na haole kuokoa. He lokahi keia i hiki ole ke manaolanaia kona kumau. Nolaila, ike au oka Moiwahine Liliuokalani, mamuli o ke noi a ka Lahui e kiolaia keia ana waiwai oka pono Jcoho balota, ua inanao iho la ka Moiwahine e haawi mai i Kumukanawai hou me ia mau hooponopono ana. Aka, i kona hoao 'ana e hana pela,—ua ike kakou 1 ka hopena. TJa lilo ke aupuni i na manu kauahua, a ua katipaleia mai na kanaka Hawaii aloha aina a aloha alii aole e loheia ko lakou lco ma 11a hana hooponopono aupuni no na makahiki ehiku. Aole lakou i hookokoke mai ia kakou. Aole lakou i kukulu ae i mau aliaaina na kakou ma keia a mc kcia wahi like ole oka aina. Aole lakou i koho mai i poe hooikaika balota no ka uktt o $2.50 oka la hookahi, a aole no hoi he lu wale mai ike dala a me ka waiona. Aka, no ke aha keia lokomaikai hikiwawe loa ana iho nei i na-la a me na hebedoma mamua koke iho oka la 6 o Novemaba o ka Makahiki 1900? No ke aha keia mau hoahaaina ana, a me keia mau uku dala ana, a me keia haawi wale ana i na mea ona? Aolie a makou pane ponoi no keia mau ninau, a nolaila makou e lawe mai nei i na olelo i puka ac mai ka waha o kekahi Seneloa oka moknputii o Oahu, a oia hoi keia: "He keu keia a kanaka lapuwale i Kan mai lakou nei i na lipine melemele a hole mai e ai i kmt ai me kuu puaa aole nae i koho i kuu balota!" Alalia no ka balota io ka ke kumu o keia lokomaikai. T na makahiki balota ole iloko oka lima o na kanaka Hawaii, aohe he nanaia mai. A loaa mai nei ka

pono koho balota, hooneen<ie mai nei o Kailiahi. E ahewaia mai anei makou ke hawanawana aku ia kakou e akahele a mai pau kiki ike kakoo ana ia hai? Mai puni aku i ka mali leo a me ka alapahi a ka enemi— he hoaloha ma ke alo, a kaa ae mahope o ke kula he powa eleele. Iloko o na paio makakila ana maluna o ke kahua oka papa pai nupepa, he hookahi wale iho no a makou mea. minamina, 0 ko makou paio ana aku no me ko makou io ponoi. Aohe olelo ana, ina no ka enemi e paio mai i ka lakou paio; aka, o ke kuai ia ana o kekahi o ko kakou mau hoa oiwi e i ka makakila a ka enemi a houhou mai no ia kakou, ua oi loa aku I ka pono ina aole lakou i ike i ka la o lakou i hanau ia ai. Ke hoolimalimaia nei lakou e hakuepa, e imihala a e kuamuamu mai i na keiki a ko lakou makuahine, a manao iho la ua pomaikai lakou - ma ia hana' ana. He mau hana ka lakou e hoomokuahana ana i ko kakou nohoana lokahi i mea e hiki ai i ka enemi ke hehi-k.i hou iho maluna o kakou a me ka kakou poe keiki. Aole pela kakou e pono ai, aka, e lokahi m?n. Ke kau leo hou aku nei makou ia kakoa e ka Lahui mai hoolohe i na olelo a ka poe 1 hoolimalimaia, e hakuepa, e kuamuamu a e imihala mai ia kakou, no ka mea, ua ukuia lakou e hana pela,—aole ia o ko lakou manao io maoli.