Home Rula Repubalika, Volume I, Number 3, 9 November 1901 — Owai ka Hoaloha o ke Kanaka Hawaii? [ARTICLE]

Owai ka Hoaloha o ke Kanaka Hawaii?

Aole no pah a keia he ninau pohihihi i keia a me keia kanaka Hawaii i ike i kona niau hoa loha pilikino e hiki ole ai iaia ke pane mat mc ke kali ole, ina nae hoi c laweia keia ninau ma lcona ano pili pakahi. Aka, ma ka lawe ana i kona ano pili lahui, ke manao nei makou he mea pono a he hana naauao no hoi na ka lahui e noonoo akahele mamua oka pane ana, no ka mea, oka ka 1-ahui e ike ai oiar-ko lakou hcte'loha, oia no auanei ka lakou e hilinai ai ma ona la e ko ai ko lakou makemake, a ma ke ano pili lahui makou i makemake ai e lawe a waiho aku i keia ninau imua oka lehulehu, "Owai ka T [na loha o ke TCanaka Hawaii?" Ua ao mai ka Hawaii' i kona poe helulielu aole e paulele aku i na poe malihmi pae lion mai, elike la ka me Lunakanawai TTumcperc, F. E Kamikana, a me kekahi poe e iho o ia ano hookahi, aka, e haawi aku i na paulele ana a pau i na haole kamaaina, oia paha hoi ka pohai no lakou na whaolelo ka P. C. Advertiser, keia nupepa hookac i" kanaka Hawaii) ka oha kulai "Kukoa,' a mc kahi oha piliwale no hoi, ka "Lahui Hawaii," e noho ona ia ana e ka Mea ITanohano Senatoa W. C. Achi. Mamua ae hoi o ko makou hoike ana i ka makou pane no keia ninau, e kalaia mai makou no ka lioomanao ana aku i ksfolelo nane o ke Samaria maikai maloko o ka| Bukc Nui TJa haule kekahi kanaka, iloko oka lima o tia powa, a ua hao ia kona mau wahi pono a pan, pepeliiia a eha a haaleleia iho la e waiho a make ma ke alanui. laia e moe ana iloko oka eha ua maalo mai la kekahi kahunapule malaila, a ike mai la i ka waiho o keia kanaka ma ke alanui, huli aku la ia a hole ma ke alanui okoa; aole no hoi ia i liuliu aku, kaalo mai la kekahi kanaka o ia kulana hookahi 110, a i kona ike ana mai i keia kanaka nawaliwali, nana wale iho la no oia a hcle loa aku la. Mahope kokc iho ua lrnca mai la kekahi kanaka no ka lahui e, he lahui c noho cnemi ana mc ka lalnii o keia kanaka nawaliwali, a i kona ike ana, hu ae la kona aloha iaia, lele iho la mai I una iho o kona holoholona, wa-hi iho la i kona mau eha, a hoilioi aku la iaia i kahi kupono ona e malamaia ai me kona lawe ana nana e uku i kona man lilo a pau. A no ka ninu a ka Mea nana ka olelo nane, "Owai la o keia poe ekolu ka hoa'loha o ke kanaka i hoopoinoia," eia ka pane i loaa aku: "Oka mea i hana lokomaikai aku iaia." Nalaila, ke! manao nei makou oia haina like no ko keia hinau, "Owai ka hoa'loha o ke kanaka Hawaii?" 1 lo mea hochaeha manpo ka lioomaikeike hoti ana aku imua oka lehulehu i ko ke kanaka Hawaii haule ana iloko oka lima o na powa i ka makahikt 1887, ka hao ia ana o kona pono pilikino i ka makahikt 1893, a me kuna noho ana iloko oka inea a mc ka na-

waliwali iloko o na makahiki ehiku, a hiki mai la ke Samaria maikai me ke Kanawai Kumu oka Tcriton, a lapaauia iho la kona mau cha, a pani hou ia mai la kona mau pono i hao ia. A i ka ike ana mai nei o ua poe powa nei ua loaa hou ka pomaikai ike kanaka Hawaii, hoouna mai nei i ka lakou elele, kahi nupepa 'Lahui Hawaii," e olelo mai iaia me ka i mai "Aia kou poe hoa'loha la oka pot! nana no oe 1 powa a palukuluku ia oca nawaliwal-i." Tna aole i maopopo ike kanaka Hawaii kona hoa'loha, he mea akaka loa aole oia e I hoohewahewa ana i kona poe na lakou ia i powa. ka noonoo ana i keia ninau ua hookomoia ka Lahui Hawaii iloko o kekaai kulana kupilikii a kapekcpeke no hoi. _ Ma hope oka hoonele ia ana oka Moiwahine i kona nohoalii, ua kailiia ae la ka pono kivila o kona Lahui Aloha Aina a aloha alii, a haleleia iho la lakou e noho ekemu ole maloko o ko lakou aina, me he poe pio la maloko o ko lakou mau home ponoi. Iloko o keia nohoana nawaliwali oka Lahui no na makahiki ehiku uJTtiana maka wale mai la no ka poe a ka Lahui i hilinai mau ai he poe hoa'loha no lakou, ka poe no hoi na lakĀ°u i lawe mai ka Euanelio j aole oia wale, aka, ua palukuluku hou iho la lakou ia kakou maloko o mau nupepa a hoolaha aku la ma na kihi eha oka honua he | Jabui naaupo ka Lahui Hawaii, afcle e hiki ia lakou ke hooponopono i ko lakou aupuni iho, a nolaila, he mea pono e kaili loa ia ko lakou pono koho balota. Oiai ka Laliui e noho ana iloko o keia ehaeha, ua pahola mai la ka ehu hoomalu o ka aefto Amerika mamuli o ke kauoha a ka Aoao Repubalika e noho mana ana oka noho aupuni o Wasinetona, a hapai hou ia ae la ke kanaka Hawaii mai kahi ana e moe nawaliwali ana a hoi hou mai la kona ikaika i ona la. Mamua nae oka pau pono ana ae o ke poniuniu o kona poo mai kona hooluolu ana ae, ua hoohiii mua ae la ka poe powa a me kckahi poe ukali o na mamo a Levi ia lakou iho a kapa iho la i ko lakou inoa hui he Repubalika. I ka ike o kc kanaka Hawaii i ka poe na lakou ia i powa e ku mai ana malalo oka inoa Repubalika, ua lilo koke keia inoa i pula kaumaka nona, me he welu ulaula la imua oka pipi huhu. No ia mea, ua akeakea ia ko ke kanaka Hawaii ike ana aku i kona hoa'loha oiaio, oia hoi ka Aoao Repubalika ma ka aina makua; aole hoi o keia uhiuhi-lau mamane maaneti. Oka makou wale no e ake nei, oka ike mai oka Lahui i ka makou puu no'a. Oia hoi, aole makou e koi aku ana i ka Lahui e komo aku ilko oka pohai o keia poe hookohukoliu Repubalika, aka, e lawe mai i keia inoa mai ia lakou mai a hooku kohana aku ia lakou ike anu a ke kiowao. Aole o lakou make make ia kakou e komo aku i ko lakou poai e hooponopono pu i na hana o ia aoao,

o lumai pu ia lakou e kakou, aka, na lakon wale no na hoolala ana, a he kakoa wale alqi no ka kakou. Ua ikeia ka oiaio o keia na o ka ae ole ia ana o John C. Lane e lilo i lala no ko lakou komite kuwaena, e KjmW maoli mai ana no i ko lakou hookae i na kanaka Ke manaolana nes makou, marnua oka hiki ana mai o ke kau koho balota o 19012 e ike ana na Hawaii apau i komo aku ma ka aoao oka poe pakkha i ko lakou kuhihewa ma ia hana ana, a hoi mai ijpko *> ke apo'na pumehana o ko lakou mail hoa oiwi.