Home Rula Repubalika, Volume I, Number 3, 9 November 1901 — KA MOOLELO o NAPOLIONA KA NUI Ke Pukonakona o Farani Nana i Hoonaueue na Mana Nui o Europa. [ARTICLE]

KA MOOLELO o NAPOLIONA KA NUI

Ke Pukonakona o Farani

Nana i Hoonaueue na Mana Nui o Europa.

MOKTJNA I. Kona MAD Tia OHO. (Hoomauia.) Ua lilo ia i mea maikai i ka manac o kona mau hoa a ua maheie kokc ia na puali kaua. Ua lokahi like no hot na aoao elua na Napoliona e hoolala *>e ano o Ka lawelawe ana ana aoao a 1 elua. A malalo oka Napoliona mau knhikuhi ana ua hoomaka like, na aoao a i elua ike kukulu ana i na papu. Ua hanaia keia mau papu me he mau papu maoli la, me ka haalele ole ia o kekahi mau hooponopono liilii e pono ai o ia mea he papu, a ua lilo ia 1 mea |e makaikaiia ai e ka lehulehu. No umikumamalima la ko lakou kaua ana a me ke kukulu ana hoi i na pipu, a ua lilo ko lakou kahua paani i wahi makaikai mau ia e ka lehulehu o ke kulanakauhale, no ka mea elike no hoi me ka haalele ana o na keiki i ka lakou -mau hoopaa haawina ana maloko oka lialekula, pela no hoi na poe hana i haalele ai i ka lakou hana no ka lealea maoli i ka ngna ana i keia kua kamalii. Oka hooil6 oka makahiki 1782, ka hoo ilo oi loa aku o' ke anu ana i ike ai iloko 0 na hooflo he umikumamakolu o kona mau la, oiai no oia ma kKe kula, a ua hiki e mai la ka hau (snow) mamua ae o kona manawa maa mau, a aole no hoi i pau koke a no kekahi mau la lolhi mai mahipe oka wa maa mau. Ua uhi paapu ia ka aina holookoa o Ferani, a aole i hiki i na keik kula ke paani nui mawaho. A ho ka uluhua loa o na keiki i ko lakou psa. mau iloko o kg, hale no ka loaa ole ia lakou o paani mawaho, nolaila, i kekahi la, ua hoike ae la o Napoliona i kona manao i kona mau hoakula me ka i ana: "He hookahi wale no paani maikai a kakau e paani ai mawahd, oiai ka hau e uha paa nei i ka aina, a oia hoi keia: 'E mahele kakau ia kakou iho iloko o na puali elua a e hakaka kakau no ka aoa*> e lilo ai o ke kahua paani o kakou." Ua oleloia, i kekahi la, ua nui ino loa ko Napoliana huhu i kekahi aoao no ko lakou la wa-hi ana i ka pohaku maloko oka hau, a me ia mea lakou la i nounou mai a ia lakou nei. I kona oleloia ana mai hoi e hoo-h-fi:ce aim no hoi, ua hoole loa aku la oia me ka i aku, "E hakaka no au me ka mea i hooholo like ia a hiki i ko'u lanakila ana, a i ole ia, a pio paha." "No erlua pule okoa ko makou hakaka ana," wa! I a Buriane; "aole i pau ka makou kaua ana a hiki wale 1 ka pau ana oka hau, ua hoomau aku la no makou ike kaua ana me na pohaku, a ua nui maoli no ka poe i eha. Ke hoomanao nei au owau no kekahi mea i eha kukonukonu." Ua kaa no na ko Napoloiana aoao ke eo o keia kaua ana; i hoopuni maoli ia no ka papu o kekahi aoao a hiki i ko lakou haawi pio ana mai. I ka makahiki 1783, ma o ke apono ana a ke kahu kula koa ua hoounaia aku la o Punipake "mailoko aku o ke kula o Beriene a i ka Halekula Koa Alii ma Parisa, —he

kulana hanohano loa ia i loaa i kekahi keiki opio loa nona na makahiki he umikumahanoliano, i loaa hoi iaia mamuli o kona ike puai, umi iniha me umi kiina kona kiekie; mea helu a me kona hooikaika no hoi ma ka huli ana. Penei ka mea i kakauia maloko oka biike inoa o ia kula i kona komo ana akti: "Ka Mea Hanohano Pimipake (Napor liona), hanauia Aukake 15, 17CX); eha kaptiai, umi iniha me um laina koija kickie; he kino ikaika, a he maikai no hoi kona ola kino, he akahai. hoopono a me ka oluolu; he hoololie: na mahaloia oia no kona ike mea helu; ua kamaaina i na moolelo kahiko a me ka palapala aina he ike i ka Latina, a he kanaka kupono loa i ka holo moana; lie kupono loa oia e komo aku ike Kula Koa ma Parisa." 0 keia kula ma Parisa. he kula ia no ka poe waiwai, a ua lilo ia i mea hoopilihua i kona noonoo, oiai, he wahi keiki ilihune loa oia. A no kona ilihune, ua lilo ia i mea na ka nui keiki e hooheneliene ai iaia. Ua olelo ae oia i ka makahiki 1811: "Na keia mau mea a pau i hookuemi hope ia'u i ko'u mau makahiki mua; na ia mau mea i hooulu ae i ko'u inaina a 00 mamua o ko'u 00 ana." 1 kekahi la ua hoouna aku la oia i kekahi palapala hoopii i ka luna nui o ke kula, e hoohalahala aku ana no ka maikai loa oka malama ia ana o na keiki; no ka nui loa o ka lilo oia ano noho ana i kupono ole i na! "keonimana ilihune." O kana i manao ai e malamaia no na" keiki e aoia no ka oihana koa elike no me ka hanaiia ana o na koa ma ke kahua kaua, a e hookikinaia lakou e pahonohono i ko lakou mau kakini a me na kamaa. "Ina owau ka moi o Farani/' wahi ana i kekahi o kona mau hoakula i kekahi la, "hoololi koke ia e a'u keia ano hooponopono ana o ke kula." Aole i nanaia keia palapala hoohalahala ana, no ka mea, o na keiki e ae a pau, u«i hanauia mai lakou ma ke kulana kiekie, a oia wale iho no kahi keiki e noho ana malalo oko ka moi mau lilo. Aole nae oia i poina i keia manao ona a hiki i kona lilo ana i Emepera, ua hooko io oia pela. Ua ao aku o Napoliona i kona poe kuhina ame kona poe ilamuku: "E malama oukou i ko oukou kulana; i ko oukou manawa ma ka oihana, e kahiko oukou ia oukou iho me na aahu i kupono i ka oihana, aka, a hoi iho oukou i ko oukou kulana makaainana, e hoilihune ka nohoana a e pekiko ka ai ana/' Oia oia ma ka papaaina o kekahi keonimana i kekahi la, ua pii ae la kona inaina no kekahi mau olelo kikoola a ka makuakane o kekahi kaikamahine kaukaulii, a ua pakike aku la 01a iaia. Uapapa koke mai la ke keonimana iaia me ka olelo mai, aole loa 01a 1 kupono e pane pakike aku i ka makuakane o keia kaikamahine kaukaualii,oiai oia e ana ma ke kula malalo o na lilo oka moi * « Ua pane koke ae la no oia me ka i ana, "Aole loa na ka moi e uku nei i ko'u uku kula, aka na ka lahui." (A hoea hou aku).