Ke Aloha Aina, Volume I, Number 1, 25 May 1895 — KA AIE DALA. [ARTICLE]

KA AIE DALA.

He mea kanalua ole, ke upu ia @ e hapai ia ana he aie dala hou @ noho mai ka Ahaolelo Kuikahi o ka Repubalika Hawaii. I ko makou manao, he mea kupono ia mea, ina he pono ia no na hana e loaa hou mai ai na pomaikai o ka lehulehu, a ke hoolilo ia hoi no na hana hooulu waiwai no ka aina, e loaa hou mai na hoopiha ana ae i ka waihona dala aupuni. Ua olelo ia ae, ua hoao e Kuhina Waiwai e loaa kahi e uku ia ai na hoolilo o ke aupuni, me ke kuai ole aku i na bona aupuni; aka, aole e hiki iaia ke hooko aku @ mea, oiai, ke hoolilo mahuahua ua nei na dala, no na lako puali koa, lako mokukaua, na makai kaulio, a me na poe kiu, a pela aku. He mea pahaohao loa, no kekahi aina uuku pomaikai a holomua e like me Hawaii nei, ka ike ana ke komo kuhohonu loa aku nei oia iloko o ka aie nui hewahewa launa ole, me ka loaa ole o kekahi mau mea e hoike ana, oia ka waiwai o na dala i hoolilo ia aku. I keia la, eia ko kakou aie lahui he ane $4,000,000!! - a o ka waiwai loaa hoaie hou he ane $300,000! O ka huina Waihona Hale Leta ua hiki ke koi ia mai, ua aneane $700,000, a eia ma ka waihona he

mau dala he ane $150,000 e hookaa aku ai no na koi ana mai. O na loaa aupuni no ka pule i hala aku, he $15,000, a o ka huina hoolila piha nae he $19 000 ia. Mailoko ae o ia huina, he ane $7,000 no ka lilo o ke keena o ka Loio Kuhina, he uku no na lilo o na lio, na kiu a me na lilo waapa no ka oihana makai. Ma ka hoomaopopo ana iho i keia ano hoolilo, a me ka manao ana ae, e hoea mai ana ka wa e koi ia mai ai no keia mau aie e hookaa aku, alaila e hiki aku ana ia huina i ka $500,000! Ua manao ia aku, malia e waiho ia ae ana he bila aie o $2,000,000 iloko o ka Ahaolelo ae nei. Ina he aie dala ana o keia ano e hoea mai ana, alaila, he hookahi wale no wahi e loaa mai ai o ke dala e aie aku ai, oia no o Beritania Nui a kakou e hoouluhua mau aku nei. Ua nui wale na olelo ikaika loa no ka hoohui aina ana aku me Amerika, aka, aole nae e loaa ke dala aie hikiwawe ia kakou ma ka ukupanee haahaa loa, aia no a mai Enelani mai. Eia no kakou ke aie nei he $2,000,000 i na poe eea dala o Enelani, ka waihona dala nui o ko ke ao nei. I keia wa no, ua aie ke aupuni o Amerika ma o kona mau oihana kuloko la he mau tausani miliona dala mai ko Beritania mai. No laila, ua lilo o Enelani ka makete a puuhonua no na aupuni e ake ana e aie dala no na hana aupuni.