Ke Aloha Aina, Volume I, Number 3, 8 June 1895 — No Keaha Ia i Ae Ole ia ai ka Hoohuiaina? Ko Kale Wilikini (C. B. Wilson) Makemake e Hoike aku Kekahi Mea. [ARTICLE]

No Keaha Ia i Ae Ole ia ai ka Hoohuiaina?

Ko Kale Wilikini (C. B. Wilson) Makemake e Hoike aku Kekahi Mea.

Ma ka nupepa P. C. Advertiser o keia kakahiaka (Iune 4), i ike iho ai makou i ko Kale Wilikini ake e hoike ia aku ke kumu i ae ole ia ai ka hoohuiaina. E hoakaka pu ana hui oia no ka hoopau ia ana o ke Aupuni Moi ma ka la 17 o lanuari, 1893, a ua kukuluia he Aupuni Kuikawa, e mau aku a hiki i ka wa e hoohuiia ai me Amerika Huipuia. He komisina o elima hoa ka i hoounaia i Wasinetona e kuka no kekahi kuikahi hoohuiaina. Ua hapai ia ke kuka ana, aka, aole i hooko aku ke Senate ia mea. Mahope mai, ua lawe ia aku ua kuikahi la e ka Peresidena hou oia o Cleveland, no ka noonoo hou ana. Mahope iho o kona hoomaopopo pono ana, ua hoike ae oia, he mea pono e hoole loa ia, maluna o ke kahua, no ke kuleanu ole o ka poe e koi ana. Mahope mai, ua hooholo mua ka Hale Makaainana, alaila, ka Hale mai o ke Senate, no ke kulana o ke aupuni Amerika, oia hoi, aole e hoohana wale mai no na mea pili i ke aupuni o keia paemoku. Oia hoi, ua waiho ia mai no na kakou iho no e imi i ko kakou pono. Ma ka la 4 o lulai, (1894) ua hoololi a waiho ae la ka poe kokua i ke Aupuni Kuikawa i ko !akou mana, malalo o ke aupuni hou i kukuluia iho no e lakou oia ka Repubalika o Hawaii, ka mea nona ka pohaku kihi, oia o Kuhina Hatch, nana i olelo mai ia makou; ke hoomau ia nei no ka manao hoohui me Amerika Huipuia. Mai ka hoopuka mua ia ana o ia manao a hiki wale iho nei no i keia mau la, o Kakina no ke Kuhina noho mau ma Wasinetona no na kukai ana e pili ana i ka hoohuiaina. Ano, ua hoi mai nei oia, a ua haiolelo imua o ka Hui Amerika, aole nae ana mea hou i hoike mai ai e pili ana no ka hoohuiaina i oi aku mamua o na mea a kekahi poe e ae i kamailio mai ai.

Eia wale no kana i hooia mai ai i ka manao o ka poe hoolohe aku, he hoohui aina oiaio oia, a hoike mai la i na kumu o kona manao ana nona iho, he hoohuiaaina oia. Ua lohe mua kakou i keia mau mea mamua loa aku nei. O ka kakou mea i makemake nui ai i keia wa, a he mea kupono hoi e lohe na mea a pau loa i kuleana, oia no keia, o na kumu i holopono ole ai ka hoohui aina ana me Amerika Huipuia. He elua a oi ae mau makahiki i hala ae mai ka hoomaka ana mai o keia hana. O keia ka mea nana i hoala mai i ka manao haohao iloko o ka poe hoohui aina, a nimau iho la, ma ke keehina hea la, a kumu hea, a ano hana hea la hoi i loaa ai na kuia ana iloko o na wa i hala aku nei, a heaha la hoi ka mea kupono e panaiia no keia mua aku, a pela no hoi, heaha la ka hana e loaa ai ka hoohuiaina ana, heaha ke alanui e hiki ai, a heaha la ka laina o na oleloao e hahai aku ai, a ma ke ala hea na kanaka o keia paemoku e hooponopono ai i mea e hoolokahi ai ia lakou a pau no ka mea i makemake ia, ina hoi o ka hoohuiaina ka mea i hooholo lokahi ia e na kanaka? Aole loa he mau hoike maluna o keia kumuhana i hoikeia mai e kekahi mea a hiki i keia la, aole no hoi ma kela halawai ana o ka Hui Amerika, a aole no hoi e na hoa a elua o ka Aha Kuhina nana i kokua aku ia Kakina, i ka wa i ninau ia ai no ka hoomauia o ka paulele i na poo o ke aupuni i keia wa, a i ka hoomaopopo ana aku hoi i na poe kokua e hoomau aku mamuli o ko keia wa poho ana. A e like me ka Kakina olelo ana, "Aole loa he mea kumuwaiwai e ae e waiho mai no ka hoopukapuka ana maanei nei, no na lono kaua, hoala kaua a no na poe (powa) e holo mai ana i mea e hoalala mai ia ai, oiai ka loihi e mau ai keia ano aupuni Repubalika, a pela pu hoi me na puali o na Asia e hookomo mau ia mai nei, oiai ka poe mahiko e mau ana ko lakou mana maluna o ka aina. He mea oiaio no hoi, ua makemake io no o W. O. Smith i ka launa kalaiaina ana me Amerika Huipuia, a ina iaole e loaa ia mea iaia, alaila, e kauhola ia ana oia no ka hookuu loa ana i keia aina ma na mea a pau loa. Aka, e like me kaʻu i manaoio ai, o na kokua a pau o ke aupuni Kuikawa a me ko ka Repubalika hoi, ua makemake loa lakou i ka launa kalaiaina hoohuiaina. Ua makemake lakou e hoohui ma na ano a pau, ma ka launa ohana, launa kalepa, launa aupuni, e like me na launa kalaiaina ana. Ma ka oiaio maoli, aole o iakou makemake e hoohui hoomeamea wale no, aka, he makemake maoli ko lakou e hoohui holookoa ia me Amerika Huipuia, a lilo he apana pili no kela Repubalika Nui. Alaila, hiki mai ka ninau, e loaa ana anei ka hoohui aina i makemake ia? Ina pela, Pehea e loaa ai? Ina hoi e hoole ia. Alaila, heaha la ke kumu? E hiki anei i kekahi e hoakaka mai? C. BURNETTE WILSON.