Ke Aloha Aina, Volume I, Number 28, 30 November 1895 — KA HOOKAHULI AUPUNI. [ARTICLE]

KA HOOKAHULI AUPUNI.

[Na kainai'io ana Mawaena o Mr ]iK f unl ame Mr. D,nion,] : Honolulu Apenla 2S. 1593: Mr. Blount:—Pehea ka loihi o kōu noho ana —_ Mr. I)amon- ■ :i ! a hanau au maanei nei i kn makahiki_l tTālTHēlnae au i kahi e i kekahi mau manawa, a me he 'la paha mai ka ekolu a ka_eha na "makahiki o ia kaawale ana. Ninau:—Mahea ia oe i ka ]a . 14 n wa i heluhelu ia ai ke kukala o ka hookahuli ana i ke aupuni o ka Moiwahine, a hookumu ai ke Aupuni Kuikawa ? i Haina- —Ma Honolulu nei no , au, owau kekahi o kela puulu i 1 he3p ai ilaila. j N. Na Mr, Cooper anei i |h«lunelu ka palapala'? H. Na Lunakanawai Cooper no. , N. He ehia !a ko oukou ; nui ma ia puulu i heie ai ilaila ? H. Oka huina holookoa no He eha o ka Mana Hor)ko, ame umikumamāha oka AharKufcal N. E oluoiu oe e. nana i keia pepa, malia paha e ike ana oe, oiajpaha,-na poe ilaila. j H, Aole o Kakina ī2ai!a, a aole no au i manao, o Wilhelm Ikekahi ilaila. N. Mai hea mal ko oukou wahi i hoomaka mai ai e hele ? H. Mai ke Keena mai o W. O. Smith ma ke Alanui' Papu. N. A iwa ke alanui hea oukou i hele ai mai laila mai ? H. Ua pii pono aku mal. kou iluna i ka Hale Aupuni ma ' kc Alanui Kalepa, Uamanao iia no aae, pli kekahi .laahele ma ke AUnui Moiwahine, aka, . o ka hapanui nae o niakou, ua . pii iho la no ma; ke Alanui . Kalepa. N. Heaha ka manao no ka i mahek ana i ke Komiie? H. 1 mea e hoomaopopo . nui oU- ia mai ai, a he mea oi aku paha ka paieka/ia o ia hele ana, mamua o ka hele puulu ana. .X. Aoie anei, o ke kumu, iio ka ir-ea, ua maopopo e ia lakuu ka hopena o ka leie ia inai <■ h'.-opoino, ke hek puaiu lakoi'? •■■■.. ■ ■ , , . *. •■ | H. M,e he mea ia, oia no jka manao, uia ka mea oi ae o ka pilikia ,ole. Ua manao au, o makou, *g ka nūi o makou a pau t ua l|e!e like aku makoti, aole no apo pili loa kahi i kekahi, aka; ua hele like ao nae. N. anaina kanaka anei kekahi i hahai mai ia oukou ? 11. Apie, o ka lehulehu o kanaka, ma Ke kihi o na Alanui Papu a me Moi, e luiumi ana ipo kekahi makai i kipuia e Mr f Good, Ma ia mea, ua loa ka lia.'e Aupuni 4 ,a ua l<paa ka mana hoomaiu nuiaiia. ( Ua akoakoa na .kaiia- ■■■■.; j v .

ka a pau loa ma ke kihi o ka ha!ekoai o Hallma. N. Alaila, ua loaā aku 1a"fa oukou ka Ha1r Aup\n\V aofe he poe oliila i kn \vn a ke K6m1fe i'hiki aku ai ? ; H. Hc kial kakaikahi ke noho ana Mahope -hoomaiea: ānā 5Tf.Xooper e heluhelu i kt* kukala kuahaua, aiaila, ua puka luiii ?tiai ta ke-_ kāhi poe mai na kee-na qihana , mai k na kakaur>]r]f) a he mau luna oihana aiipiuii—Q kfifl ka wa o ka hoomaka ana o ka helu kukala ana. N. O kekahi anei o na pualikoa o ke Aupuni Kuikawa, a poe koa paha i hoakoakoa ia ae iiaila, mamu]i o ke koi ana a ke Komke o ka maluhHKi hiki mai ilaila, mamua ae o ka heluhe]u ia ana o ke kuahaua ? H. I ko makou wa i hoea aku ai ilaila, he hc>ckahi wale no kanaka ilaila me ka pu raiiela oia o Mr. Qscar White, a mahope mai olaila, ua hoomaka mai la lakou e hiki niai ka hatekoa mai. Ona koa aia no ia maiaio o Col. Soper. N Mamua anei ia, a i olej ia ana o ke kuahaua ? H. I ka wa no "e heluhelu ana, i ka hopena nae. N. Ehia poe koa i hiki mai? Ua hoomaopopo anei oe i ka nui o na poe i kakauinoa ia ? H Ua nui a lawa na poe i hiki mai i mea % piha .hauoli ae ai makou, mamua aku o ka wa a lakou i hoea mai ai. N. AoIp paha e hiki ia oe ke olelo mai ehia 1;i ko Iakou nui? H, uVole. Aka, e hoomau m*i ana no nne lakou i ka hele ana m £ ti. Ua hiki lakou e lawa he puali okoa. N. Mahope o ka heluhelu ia ana o ke kuahaua. ua kii ia aku anei .114 Kuhina i.pau ? H. Mahope mai o ka pau aua o ke kukala kuahaua, jp hoopanee makou a noho hou n)a ke Keena o. ke Kuhiaa Kalaiaina; alaila, ua hoomaka makou e houioakaukau i ka | kou mau hoolaia ana t u, hooIkomo koke ak.u.ia ia inakoi* iho Jiiokf» o na lawtla»c liaua hkt; ]aha. O M r.. 3)ole oia ke poo. '.Oiaia, makou inalaila e . kuka*kuka ua lioea m«u U o Mr, CoriiWfcll a me Mr. Parker mai ka Hdle\sai mui, d ualauija kuka pu me makou. N. Heaha ka maaao o īa kukakuka ana? 1V. O Ka manao o kela kukaKuka ana, oia no keia, o Mrl •j Bolle a me a u (S. M. Uamon) . | kui kgi ia t: hele pu me Mr, jCornweiI a me Mr. Parker i ka j Haiewai, a e hoike aku. a koi , | aku i na poe e paa ana i ka ha|ieHaif e haawi pio mai i ke Auipuni Kuikawa. Ua kukakuka Kuhma

58es -■< .,^1 ko'Nucn )itnil , 'fjfeii e liele Uuu. 4cuk atiu^T JS£8i£S*-^ .hlmauawa.a j»44^kahi7Tiīā7; lm ;^H ipko Q ka nitthi;ig Ilaoauku WiU^^i^H aku la iuia t: Qaoiana t a k.2Lfll3in3o aaa t oie,hoopaakikl aiid|^^B ku nuuiao ana aku iaia ? M. Aoie t hiki hoomanao ae i W?$X manao ai lioopianau liei a,u popo lo„H i kuuoieio ina j>e e huijju n)ui koMi a jna ma .kf:a ioaa <iflti ia u h«U)a no au pda t • N. iie mau rnanaQ^H anei kekahi ma |ka Kuhina o Amcr,ka k^.o.ukouL „ JP» ■ ..:J ko U Wti| I])ij he kanaka ma l:,. ;;<ca|H ler.ka i pane ia'u ]H kaukau makou a afl !oa au e hakaka aku i ka hae o Amtnka, "H N. Aole aneH"fcv«H iloko o ka oW kara|M iloko o laila e hp> lole-i ia niai ai, <i/,bj\t_ |H ke Kuhina o AmcrikaH ua Ukfc pu konainmaoH " rf H paha o Amerika Hin na„ %jiikoa } ? „,e.ll4filc e hjk. XB'iopopo pono i kcki| aka» mamuii i;nai_ ol Bowler. hoike hr no kpkkou f u<j h<*Juna . keia pualikoa O ;A mrrifcj maapei nei, no ,:jy Bfnv]ef i kahi. ma.ka ao-i; ' k - ; | 4 ; no. nū {■»! E jn-i 1 ■ u * . k "' maoli ia wa?. ' , , .a ; .l\ «* e ; i' *" ■ : ' J ] Jiili f■ •., .. N f J _ii«Hiha :<*i kl, - ; ; wale aku? . j - P, O kou ka ike ana aku i| na p hooLpleia mai iuk i keia manawa o ka. u }s k' s? ; ka pilikia, ia au t a t ioa e hiki ia lak<!>u kt aku, AJe e hiVjī : •■■• ke hoomau ia aki: rt ™j Nw Aiaii», | aoie anei ua iik l j !"' ** o ke Kuhina Ani Kapena \Vik/e u *■-" '|J

Ika 'iunao o P.a poe pha i-u.i- ni |coiu »r.rrt.i nviW,ivna jj> [x\v k:s Moīvwh,«'ij? __ |"^ r «'i m.i ka £Uj 1 j'l' 'A n!,i Wfi V 'i, i'i s-L jj e .; ni « k>\ \\<'Uu Ii , t .( ;i no ka pat—^ T 't ni- J ,- t . • i>;; kanaka me ,ii, A' ■ r : an'/i « J - ko'l ji ailkoa Amn■a Ma ia mana-' Ei, -.i ,iU i kf*kahi \c \ 1 .ikj :a Luta-~j . -īna j)aha aole r .ii -ina i kokahi r■. .«m.i )<* makt>u? [p ' n' ' k(i! l A k t!. a Uei ; \,\ r . , ■ n* kauoha a V la-i;.: " E : . (_)ia ae la< , • • n.i mea niii- ' ' ■. ■■ I j t ' . st.l ne i ; - ■ • l il' ar;a ia flia-' •u -;ek ihi m.iu' ~ ! | . .•;k :;i, hfi . •!h e pi'i arīa .i<!?-'■■ pvla k.'*' • \m--Jik.i a nn.: f o Ame-, b i:v: ko ka pue ■. . ■ i i 1 ā 'po au. !ft; y . mamuh d ( f. ■ t' :;J k'ik'ii.l, , 1: . ■ ■ li'jnhaiikf . ; i' .\'i • il.iil.i, ii)f• ( «>;* ; a r !<a pualikoa; !'. '■•■; i <) U.l h()Cd ... m rt . kt Hah.-; i • rn ikou i ko <t' • a pau. : ' tj*- iloko yu' kuKri me k<: Komit<\ h;a hiki mai i kf:Sā' i le " : I ) S;ia. ilaiia na puali-, ehea ia ko lakou tna- { ahi -■ heluhelu ia ana; a - ■ ■ i no !akf;u n)a kela j < i ;■ - o .ma- : ka Ha!'; Mch . L'a j 1 iiiKOii ila. j pMali pukaa a»ei ke-; manāo au he tnau. lakou. he p.}-vvili a .u: * • i «?i|, • i a ko InkoMi wahi i | '■a ai,— a t; kupono' i - e hiki ia i| ke hoike' I )hao paha oe no ko? Ipn ole mai ma ke' wa c'hetuh<rluia ana; Oia anei kou ; io ai, hf. kokua ole JKi)U? - Oii hoonhaopoj>o lo '° keia hookahuli nke no nu j ka-'u i !4a oe mamua, jr.a [ o malu ana f aka, ua /■■ *

jike au, aia lakou iuka noi o! ,ka aina. a manao ae la au, e kokua niai ana paha __lakou— ia"malīou; a i ka wa a iakau i kokua oie-mat tri ia inakou," a oiaL -4*v+ktrtrTmtaitī"i, no uaiikumaniaiima a iwakaiua .paha minuio,. ua pahaoh-.li) ioa ia au J -makoū iha ia wahi me ka niea ole nana e kokua mai. N. Pf»h <an l " J —mf)ii i- "īī r T r olelo ae ai f iloko o ka pa, oia anei mai kahi e heluheluia ai ke Kuahaua a kahi k'okoke loa a na pualikoa e noho ana? P. Ua manao au he 75 iwilei. N. He pu anei kekahi i kukuluia maloko 0 ke alanui, luawaena o ka hale kahi i hoonohoia ai na pualikoa a nie ka i iale Aupuni? P. O ka mea kaua wale 110 0 ke ano pu kaupoohiwi i loaa ma ia alanui, oia no ka raifcla a Oscar Whiie, mamua ua halawai makeu me ia, ia makou i hiki mai ai a huli ae ma kekihi. N. He wa anei kekahi i loaa ia oe e nana poiio" malaila no-ka ike ana? P. I 'a ku iho inakou mamua o ka huli ana ae ma ka puka-pa aoao e kamailio me Osrar White, mamua o ko makou hele ana aku i ka Hale Aupuni. « N. l'a maopopo loa anei ia oe, aole loa h« 4 jju o ka oihana pualipukaa, maloko o kela alanui, mamua ae o ka heluheluia ana o ke Kuahaua? P ■■'Aole e hiki ia'u ke hai aku ia oe: aka, o ka pii wale n> au i ike ai, oia ka Ōscar Whiie. Uā hoomaopopo aku au, "E Oscar/' Aole k«ia he wahi'o ka oluolu nou, ke ku maanei mr hookah? wale no raifela ma keia alanui. . 'N. Mahe.'a kou wahi i ike mua loa ai i ka pualikoa ? P. Ua pii mai au mai Mo* analua mai, ma ke alanui (kua) nahelehele mai, a komo mai 1 ke Alailui Nnuanu ma kahi he hookahi hah- mauka iho 0 ko Mr. Stevens (Kuhina Amerika) wahi, a i ko'u wa i huli ae ai ma ke kihi, ike aku 1a au i na poe koa Amenka e maki pii ana i kahi o Stevens >» kupono iho ia ma ke alo o kajiale, N. Ua hui anei ee me Mr. Henry Waterhouse ? P. Ua halawai au me ia ia manawa. N. Heaha ua kamailio ana mawaena o olua ? P. Ua manao au, ua olelo aku au, "e Henry, heaha kr ano o keia mea ?" A ina e hoomaopopo pono ana au, alaila,, ua pane mai oia, "ua pau loaae, ia." N. Heaha kau i hoomaopopo n>a kela hōike ana ma! ; (a Heriry ) "ua pau loa ae !a, , P. l'a hoomaopopo au ma ia olelo an», u<- lawe lilo ae !a na pualikoa Amerika i ke ku-

lana noho ana o na mokupuni, oia ko'u hoomaopopo ana, ~AteilāTu-d~Ti>pono anei i ka i-ofc, -oa - ē~Tike " njie kau i hoomaopopo ai ? P. //e rnca enaopopo loa . k<_ kupono i na poe" ō na7 aina e' nei, N. U kou manao, oka hana --ne- ke Aupuni Kuiki.wa ? P. Ae. N. Ua ike anei oe ia Mr. S.tevens i kela la ? : P. Aole, aole au i ikeiaia.i kela la. N Heaha ka Mr. \Vate9house hana i keia wa ? P. A Henry ? He hoa oia i no ka Ahakuka. - j ,N. Oia anei kekahi hoa o ke Komite maluhia?. P. Ina wau e hoomaopopo pono, oia no kekahL X. Oia anei kona lima ka,kau {ua hoikeLa aku la ka. paiapala hoopii a na Komile maiama maluhia i waiho aku ai ia Mr. Stevens.) P. Afj oiaao, " -- - Ke Kope o ka Leta a na Komite 13. Kp Hawaii Paeaina, //onolulu* ! lanuan 16, 1893., I O makou oka poe nōna na I inōa malalo iho, he poe kupa \ noho paa no Honolulu* ke hoiI ke aku nei, mamuli o ke kulana 10 na mea pili i na ulia o ka lehu'lehu'ma kela Aupuni e pili ana i na.hana hookahuii a ka Moiwahine, ma ka Poaono i ' hala, ua hoopoino loa ia ke oia jo k i lehulehu. a o na'ola me. i nai waiwai, aia iloko.o ka pili-: ki£l, a ke hoopii aku nei mākou . ia oe ai ka manakoa o Ame--1 « rika Huipuia, mamuli o kau kauoha no ke kokua ana, O ka Moiwahine mana i kokua o ua pualikaua, a i hoolawaia mai rae hana hoopoino a hookahe koko, rnai ka poe maf e ana* ua hoap mai e kukala i Kumukanawai hou; li oiai, ua kue ,ia no ma|iawa mai ka hooiio ana l Kona manao, ua kukala akea ae la, ua lenpae wale ae no Oia i Kona manao. 6 keia lawela>ve ana a hoo'harja ana, ua hookoia no ia mamui' o kekahi mt;u mea e hoo--1 ulu ;ai i na puiwa a nie ka weliweli. ■ . Aole e. hiki ia makou ke pale no <nakou iho, . jt>e ke kokua ole'ia mai, a nolaila, ke nonoi aku nei ike kokua ana .0 ka manakoao Amenka Iluipuia , Hknry E. Coon:x t F. W. McChi:stnev, VV. C. 'WiLUKH, , C. BoL i'b", A. Bkown, Wh.uam h. Smith, Hknkv Waterhouse» 1 SifCO I' K. i L: A. i ii<i>KsTON , joHN Km»KLUT»; . ' W.M, R. CA>Ti.K, J, A. Komite no ka Ma!uhfa.