Ke Aloha Aina, Volume I, Number 30, 14 December 1895 — HE MOOLELO KAAO. -NO NA- HOAHANAU ELUA. -A I OLE KE- Alahele Pohihihi. -A O NA- Opuu Pua Elua. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO. -NO NA- HOAHANAU ELUA. -A I OLE KE- Alahele Pohihihi. -A O NA- Opuu Pua Elua.

H.-.l-i;. .la i'Iaiii, r,v t.. D'- -ui}.H/ 4tu' nie NiwlO-p-tia. .kr f>Tl -I 1 "' / 1 T " ai.fiie mui e \!i. mc ; iu>].:na una e naehae .iiiii ae iaia, a »aia hoi i.ike aku <ii t ru !ivna e ;e!e rn<»i ana maluna ona. Ud punho mo «e !a me ka piha makau nuī no keiā mau mea ana i ike aku ai i na minaee i hala. laia i.puoho ae ai ua noonoo nui iho la oia no ke ano o kela mea ana i ike al. Hau!e hou aku ia oia hooluolu. Aole i liuliu loa ka pii ana iho o kona rwau lihilihi snaka ua ho>; ae !a ''U J . jo ki hera 4 ]j«ha la a oi o ka wanjjo, Ilouihu !a 0i« n<- h-le ana e ho'.oholo. i'i.k.1 n'r. u >a ''ia .1 nol-.hoU» ae 1 o krj kihipui ptu a k"nj u.akuakane nookanu j kcjh a\ua lualihini ar.a 1 h;ki Hiā; ai. Iaia no e narea ana \ k.a .nele hoiohoio iwaena o na malapua n a'iĀ hoi ke'.a a me ke.a ;>va ht>&ki,u [jakdhi ;r<u; ia .< ko .i.ko f J ii;ju dia kupaoa waianuhe, ua haupn ne ia oia n(j k-'.na *ahi pokii aloha Han'n8sa, a na 1 n rnea h_i 1 loa mai i kona puuwai, a-kuiu iho ta kona mau warmatca no ke aioha 1 kona wūhi. muii pok.i e ngho mai la iioko o ka ehaeha a oia kana t nooi.oo !.'ji wt ki. •heieawj?.i ana o-na kulu w.iimaka •> ua ru \a ma o a nuu.v , nul j,apj u.a luhi;.itM, <j ua ii>»• >t !. a !a hoi kunii cijaf.-ha 1 k'/iij wa ' 1 hoomanao ae ai i ko iaua mau wahi huiu makua e ntno mai la 1 ka ama hanau a iiokookeia mau haawma iuuiuu t iuiumi ana lioko o ua Hanora oei ao!e e hiki laia ke hoomanao ae no kekahi rnea. Oiai hoi, ua ■ heie mai la 0 loko a paiia 1 ka eha hma o!e a ke aiv>ha e hana mao e'-? ana-iieko 0 kona puuwai no kona mau makua a me kona wahi pokii. Iloko o kekahi mau nunute keia noho ana o Hanua iloko o ka ehaeha akahi no a inau ae keia h«awina iuuiuu a puana ae ia oia roe ka !to nahenahe i na makani e kokoio palanehe mai ana rna kona mau aoao'e miiniki ri>ai ana hoi rnt- he ku'i houhou !.a ka welenia aka, he mea ole nae la iaia, a penei kana raau oieio kanaenae 1 na aheahe laumakani: i K keia mau aheahe makani e houhou mai nei i ko'u mau papahn*; e aku oe a haawi aku 1 ko : u aioha 1 kuu wahi pokii Harinosa, a ke hookauwa hou aku nei au ia oukou e keia mau aheahe ma&ni no ka lua o ka manawa e iawe hoū aku 1 ko'u aloha a haawi aku 1 kuu mau makua e noho mai Ia ma na apana kuaaina 0 ke aupuni o Heiene, a hooki iho la eia i kana mau kanaenae ana i na .aheahe laumakani. 1 ke ea ana ae 0 kona poo iiuna, ke hele loa aku la i kauwahi o ke ao ioa oiai ke wehewehe loa ae la kaiao a ua keia hoi ka i!i o ke kanka a ke naaa

aku, a ia wa pu no hoi oia i ku iae ai me ka awiwi k<iVoif? aku la iwaena o i\;< ma'apoa r b?>iip<m.o ar, s > Ui.i'l.h.i i. !iiV, .! H.i l !0:* iKii K') lfl~ j kou ala i [>au tni aka i ka wa maniu?, J me -he'la e kaua okōa mai ana no- ; i ok .Ju:i»Ah*k ~r^nr | kakou, aka s aole oha nanā aku flō ia |aīg"u ewea, ua hooman I<pa akn 1a nn r ia ; i kana hele ana no kdh| an,i i nui ! ioa .i! e la nn n\e:\ u ko®' .k -a i .i i'i.i! .1; j~htle ilaiia. ■_ j" | ī kona hik» ana mawaho " n* pt k«» o ■ -M-'n.ih: :,ti l ■»! I'h*'J o>.-i 'ak-., !a nia a ike aku 1a oia i ka y mai e'kekah: mea ilalo a hooma.u ht-u oia i ka he!e ana, a i kona hiks ana akj' malaila, ike aku la oia ' i kekahi pnau iiona e momoe mai ana, me ku lana nana pono ana mai iaia nei, a i ko 'aua ike ana mai i ka lei o ko lakou haku e leiia aku ana e Hanora t ua wehe rnāi \<t laua i ka puka tne ka pane ana mai, e ko rnuua haku, e hele «na oe īhen » he aha lioi k<u .» ka hiki ana niai nei| ī bc<e inai nti au i.ka n»a keia wahi, <x htah<t hoi ka olua hana , n:a keia wah? t noho ne;, a heaha hoi ke Umii nui i, ko olua kiai ana «na |<cia i. E kiai <tr\d maua no ka \.ooo o ko «ietua moiwahini*, aiaiu, he k^nAa aku no ka paha o loko aku nei v keia wani aku nei, aole; aka, o ko makou tiiO(Wdhinc ne, aiaj"id, e hiki nu anei ia'u ke hele »»ku nia kei> wah;, no keaha hoi, pane hou mai la .ua iiona la, no ka tnea, ua ■p.apa loa mai; kv makou haku s aoie e hook'. m" i kekah mea e ae, koe wale no kona luikūak'ani. 1 hanai, alalla, aole no oe e ae mai &m ia'u e hele aku ma'iiua o keia wah' i aole no '!■, i ~ ■■■■;.■. No keia hoole mau u ka lion?, 1 u t pii ae la ko Hanora inaitid a hopu ak.i Sa i ka hona me kona mau lima punahele a ka iho la i ka hona ilaLu me k<i umii ana. ■« oia pu no hoi ka wa a ke kaH liona i lele mai ai maluna o rianora a aume.ume iho la. A na ia mau mea hoi i hoopaholehole aku i ka : ili o 'ia Hanora la, a haukae iho la kona ma ! i wahi aahu i na kulu koko. No kekahi mau minule keia ana o Hanon me na liona, ua aili joa ae la ki hauu o na liona elua. a 'noomau hou aku !a o Hanoia j ka hele ana mamua rku o ia wahi. Ao'e ' liu 'oa kana hele aku m':.nua o'ia wahi aku, ua haiawai hou aku ia oia mt kekahi mau liona hou e nohu u&i ana. j I ka wa a na iiona j ike mai ai ia j Hanora e heie aku ana, ua wihwili U|ie [ae la laua i ko iaua mau huelo u»e ka «unao e -uhau mai maluna o Hanotd, i.aka, ike e mai la iaua i ka lei o ko laua haku e iei ia aku ana, hooki iho la iaijia i ka ; wihwili ana mai f ī kajjwek, a pane mai ia: E ko maua haJcy,,\e hele ana oe inea, i hele mai oei au e ike i ko> kaikuahiue, a oia hoi ka'u ,i nqi aku i ko maju44)>akuabanai no ko'u akie ioa e ikf i ko'u kaikuahine, a oia ko'u ku«Ru o ka hiki ana mai ia imua o olma a noiaiia, e ae mai oiua e hookuu mai ia'u e komo aku kena walp a olua e kiai nei i na bē «iuoiu ip. i ko olua noonoo ana e kpa u maikai, j Aoit! Auie ! ! Aoie ioa!.. no ka mea i - - . I'

ua kaūeha pau nui Vo mana' Kaku wa» hine, iiole e rftsi i kekāhi.) mea, in>hn h>- ; ra. e «ehe n)at hmj hu .ka ;-A:. j''kA.in like hoi l kv kiai, ao'.e' ne ke ,:1m hoi. e mai .-e - *v.vn. Aofe a<i e pe | t ,rlTnxy.uā7īTa~''- ! a^ 1 ia'u maloko, aok- - - —— -- Kahihi! he keuka boi :o''u.t a.. rta liona iapuiw-ie m,i wjU. e *kt* ar:a otaa i fto oUia <nake ! ' i a i'wi ina au e h»l<? h •'! mfi oJ'"> ! --i —kihia aahi, alaila, lv>j ■ -ik> 'a ike p»nt puk'4 nut W ?no ī,* >:>*"> 3 nafee ne ika a<?«e T<e l-i u i'iuu' , " "*— l " !l 1 '''■ l - !>,vr lā a ae !a I k«i wa hoi o na iiōna i īke mai at, ua pii «ae ta ko laua tt)akau no keia mau hana a Hanora e hana naai nei, a no Hanrra hoi ua minoaka iho la oia, a huli hoi aku la «o ka home o kena makuakane hanai mamuli o kona hoomanao ana a? i kana mau kauoha. la Hanora i puka loa »ku ai iwaho, a i kona leha ana ae iluna, ua kitkie loa ka ia, aa ka hcra 8 paha ia, h<,i aku la na kapuai awiwi me " ka noke ana ika hdo ma o a maane' a htki waie i kuna komo ana aku iloko o ka pa'lii o kona makuakane- Pfi loa aku ia oia no ka ike ana i kona 'makua hanai, a i kona hikiana aku imua" ona, me ka hele a nui o kona ban.u me ke ano ua ninau mai 1a o Ll< na Utauh; e kuu keiki niaikai, heaha la ka mea i haukae ai o kou )cle i ke koko, ahe aha hoi ka naea i pau ai o kou ili i ka paholehole? O keia mau inea au e ike mai la i ka ujaula me he koko la, aole ia he koko» aka, ne mau wat ulaula ia o ka pua ro<«e, a o keia mau paho!ehqle hoi aiamuh no ia o ka hoolou anamai o ko lakou mau niho (kuku) a na la uiea hoi i hoohauoli loa mai i ko'u noiloo mamulioka loaa.ana o ko'u hoapaani nirtfkai !oi», a pela oe e kuu mkkuAam maika.i. e ike. ruai la i kela rnau hāamum i kau mai malun<i I Jco tiaocr4 hooki ana iho i rrau oīeio'maaka o ka hoopuaipuni ana i panee <*ku ai imua .o Lion.a; Ulauia. Aka, no Lioua Uiaula, oiaaiuli o na haawina ike i luaa iaia, ua ahuwale na mea a pau a Ha.no ra i hana ;ai ina kiai o kana a oia kana i kulou iho ai iialo rrse na hekhelena kaumaha a kui'ne me ke kulu ana iho o kona mau 'waimaka no keia mea ana. e ike nei, al ka wa hoi a Han< u i ike' a; ka om waimaka' o koaa ur, ninau kokeaku la oia ia'ia. E kuu maki'akane heaha la keia mau- waimaka ou? par-ej mai !a o Liona Ulaula, e hoomanao ae' ana au ika nohoanaaku o keia muai ou a me ko kaua mau kia : , i ke. aha I hoi? Fane Wou mai la ua Liona'Ula-l ula !a, e uwe'ae ana au no ko'u poku' e noho mai U i ka inea me kela kaika ! mahine moo aia ka muliwai o Kelelana.' Owai koria'moa, o Halinosa, o kou po- i kii ka U, ae, wahi hou a l,iona Ulauia] i pane aku ai,' a oia hoi ka Hanora e' [>ā!u nei i ka ' inoa eia mea i like loa, kona inua me.kona wahi pokii i nalowafe. Fane hou āku la o Hanora me ka hoomaee ana aku, no kona makemake loa e ike pona, a]ailjt, ke Aupuni beaha o»ai oia o ka hele ana uiai, a heaha La k« o kona hele ana a hlo ika mto? ia i pane hou aku ai o Liooa Uiaula,, I \

' I ka wa r>na c notio ana 'iImKo o ka halekula ua hookom lā oia • shko o kekahi ]ahu o kc kr1ci a i Kiaaina'a me kona hoaV<!a ahoo- ? leiia i1< ko o ka muīiw.v. o kei.i maū. [iiana iri&rnu!j no ia <■_ kn _]A .1 i j ki> is pekii Hanno»» nn ka nui ]ma Lnaa*fa4 r a «34tcfe*te "Tvrfrfī -ma [hU'lHn 1 ] k* hoopipih mau o ke kaikamahi'ne |al» me HaHoosa, 1 kena wa i hooleii^ | ai iioko o kela ru«1iy.< { , ua ;-aiafcwaiā « ns Mnliau 0 ke aua | ho o ka a hiki ī kona )'.»aa j. [na oKp Aunimi Nfr><*j a peia iho i liio i ke!a njau 'ka; jikaroahine, a ke nohu r»ai ia hoi ,oia Ikela aupuni ka:■ uluHua Huko. o na | hana hoopakaawili 0 ka hūelo o kelā | moo, a ua' aneane h i oia e pauālio | mai i keia ola ana a hooki iho !a oia i I kana kamailio ana mai ia Hanora kana Ikeiki hockam«. t *- , , t I kawa o Hanora i 1».he ai i keia i mau olelo a Liona Ulaula. ua haupu i 4 koke ae la oia no kona wahi pokii a o?a |no keta moolelo ana e lohe nei, a ua f kohft māoii iho !a no hoi oia iloke ona jo kOtia |>ckii Hahnusa no ke'a ao]e| 1 he mea okoa ae. . 1 i * - : i j, No keia mau mea ana 1 lohe iho .l^ | «a noi aku !a oia no loko o kona ruipi, ; a maiaiia oia i noho iho ai e noonoe ; no kana mea pono e hanā aku ai i , kona pokii; Kahea aku !a o ; a i k&na. wahi Pueo Wama, a oia no h< i kema wa i komo mai ai no loko o ka xuoii a JHanora e aoho ana.. I ke kuu ana iho oua wahi Pueo la 1 maloko o ua rumi b, ua pane koke !aku !a kah» Pueo: E kuu haku, heaha ia kau i kahea ae nei ia'u e he!e mai» ā, heaha hoi nei piiikia nana i hookuihe i kuu " haku maikai nora? ' j ■ : ' i"'' j 1 keia wa koke no me ka hookaulua. |«ie iho, u<> paee aku la o Hanora» e kuu waiii hoa'ioha ke mnau aku oei au ia oe a ma ua, ike oe e pono oe e hoike mai ia'u, a oia boi keia. "la'u i hele aku nei a hoi n:ai iaai ka'u huakai h#ie hoioholo a "hiki i iio'u hoi ana mai a hiki imua o .Lion* |Uiauta, ua hpike mai 1 ke-. |kab» moolelo 1 aiao hke loa me ko'u jpokii i nalowaie," a hoike aku la o Ha- | nora e like me ka kaua e na makaiuaj4a heluheiu i ike mua ae nei, i kona | hooki ana iho i ka hoike ana i kana (iooo)el", ua kulou iho !a ua wahi Pueo |la ila!o,e noojioo ana no keia mooielo |ana i lehe ai mai kona haku Hanoia |i»ai. , - ' ■*' I - - ' I j Aole 1 huiiu kana nuna anj, ua j u»ai la oia, o na aiea a Liona VUuia 4 j hoike m\ h o ko'u poku uo la e. me kana i v*chewehe mai ia ia oe, a aia, hui ko'u pokii t kua wa iluko o M pii»-, kia a me na haawina a giaj ka'u e ike nei e like me na akaku e ku mat nei imua o'u 1 k«ia « kt ku mai nei no hwi kou pokū imua o'm j mt ua heieheleaa hoiua o ke kanaka i»ake, a la wa pu no hoi i ike aku ai © Hanora i ka maaio ana ae o «nea ma ka paia o ka rumi a laua e ooho ana, a ike aku la ia o na hekhelena no 0 kona muli pukii kana i ike tku ia 1 ka maalo ana ae a n*io aku )* i ka *a p»koie Ipa. A<*le ipwu