Ke Aloha Aina, Volume II, Number 38, 19 September 1896 — KAAHELE MA NA KOOLAU. [ARTICLE]

KAAHELE MA NA KOOLAU.

M*. Lunahooponoi*ono | Aiohaoe:— | E oluolu m*i e k»\i Aloha Aina j oiaie, e hookomo iho i ka'u wfcbi ukana | ma j;ahi kaawale o kvu kir.o labilabi a j hoike ae i na mea a'o i ike ai ma ka'u j r ka«hele arja j Haale!e i ko'u hi>tne ma Alanai Ki.kui hora 6.30 a. m., o ke kakahiaka Poalua, ta 1 o keia mahina, 00 Koolau, He la a laelae, o na ao polulohi ua i haln uiai ia kakNhiaki, ua nalo aku ia, a <:a h nke m«i ka La 1 kon* nani noi, ahu*<»ie aa kualpno, na oawa, uliuli a hiehie na hiona o na kuahiwi ke nana aku, oiai na kilihune ua i haiii p*a ai no na ia 4 a ezni mai, oia kekahi mei nana i hoike mai i na hiona ulumahiehie a ka meka o ke kamahele ke ike aku. HiKin/a Waiahoie, ka horue noho o ka Lunak nawai Mr. Aikue E»q., hookipa ia a.51 km malibini kaahele, a ua pahoia ia mai be papiama i luluu pone i na mea ai o kela a me keia ano a u e poana ae ai i keia mau wahi hua mele a oīa keia; Aobe hoohalahaia a lu ua Naulu, He like okoa no mai Kaena a Waialua. Haalele i ka home oiuolu o ka Luna kanawai Aikue hora !, me na papah, lei moani ke aia o ka Awapuhi, i ku 1 maiau ia mai e ka lede nona ua bome ia. Haia h:j(>e mai l* o Waikaoe, Hakipuu tr.v na hiona nani, hiki ma Kualoa alawa. ae ta ko'u mau maka 1 ka home o Cbarley Judd, a ike aku la au i. ka piha 1 na lio ma ka puka o ka hale, a mnau aku la i kekahi n*ea i maalo ae bai ia nai laoka LunaVanawai Kiekie o ke aupani M P||i" Alapaki,a e bele kaapuni ae aoa 00 boi oia. Haia hope o Kualoa me kona nani, hiki ma Kaaawa, aobe nai 0 na wahi bale, be meha pu wale no, ke hulei nei na lio, ke hal* bope oei na kualono aole i emo kaalo anaka'ae o Kahana, nana at la na maka e ka maiihini i ke kaiali mai 0 na kual&pa me nā pohaku nuaui, a ike ako la an, e noe ae ina kekahi pohaku nui, o kona ma ka hikina. Ua like ka'a :.ana aku ne be Liona la a hiki i keia la, me be la ua ik« 00 t»a kamaaina. He mau minute helu, kawewe ana ke o Kahana ma na wawae o na ' lio, kipa akn !a ka«abele ma kekahi

haie ao ke l>di am aku i w»i »«*», <»ai, Mai la na mea *i • Lu»ak«niwaia Kooku i hoike l» ac Ja maiuw Q ktii i*»Ookl*i b*»wi ia niii la Wa *ai, inu keU a mo keu a fa\?a, ia wa ike &ku H e waiho H līioke ana k<» ! kahi kanaka if>a ka lanai o' ua na»e nei noo» ka 1 naakou imu ai, *ne ko makou -maiai' hr ma eia.ka he oria i ka _)u wa no la i ala ae m o ua kai>k.< nc: Me na h|>nu. kuiuhihi, uiaw« mai la 1i ka lluaoU ij> kn ika hoonaukiuki. £ ! makemake ukuu e hakaka ? he ikaika no oukou, f pela eku, ku na-oa ka raatibini i ka h kikiih i ke& kanaka lapuaie, aoie au i h e mf o u mau boa, ua makeeuake u e ik« i k-»na mea e hana mai ai ma(«na o makou, oiai, ua makaukau mat au e hiawi i na'i mahan^hana om ke ia kumu jjepeiae, no ka oaea, ua la*» au ma ia 'hana, ua kali aku oo na r|'nute, aole oia i heie mai imua o'u, a aku b ia vahi no Punaiuu. i Nani na 'hahi laiki a ka Pake, u i mahiia mai jki a kai, koe ke eia aupuni. Af Punaluu he nui a lehulehn waie o na kaaaka, he mau leikikane me na kaikamahine, he m*u puiapula hoouiu lahui nou e Liliutkepu* «mi kem ama,-he ir -i ka )ukui»aikai ipahola ia mai imua o ka malihini, a ua hialele aku ī ka lokomaikai o ni kamaaina. la'u e naue nei no Haula pa «na kahea niihope, i aUwa ka hie < ani peahi mai aoa na >»*"* « ••• Weomaikai, e i m*i ana eia ka hale, he ai he ia, "konio maloko, e hanai ai a bew» e ka waba, eia no ka uku la o ka !eo," paiena ole ka hauolī i na k;.raa»ma o na Koolaule», no ka lok«maikoi. O ka rnea nona ka puiima heahea, oia no o Baltna Loio e noho ia ma Punaluu. Ua hoomah» nalaila oo ua kukai olelo ana, ua kono la mai e paina, a no ka maona no, ua waiho aku i k; lokomaikai o ka mea nona ka haie aulii a'u i ike ai ma Punaluu, be ho* me oiuolu. Haaieie la Punaluu no Makao, kahi a ka i hoohie ai. Aloha no hoi ia haoie kamaaina, Mr. Lane. me kana aluwahine waipahe, ha aloba aina oiaio laua a me ka laua mau keiki a mau moopu. na, aoie paka bc obana i oi ae ke aloha i ka aina hanau, a hele i ke kau* o lanuan 7, i8 94 . haaiele ina makua, ka ohana he lehulehu wale, a molia 1 ke ola no ka aina hanau, e like me ka ohana keiki • keia haole, he 5 &a nui o keia poe keiki ke hui ia me ka moopuna. A pela no me na kaikamahme, he poe aloha aina wale 00 lakou. Ua mare ia kekahi kaikamahine ia Keoni loa bapa Pake, he kakoo ikaika no I* «upuai P&i, a be oia naau 00 ke aioha o keu wahioe i kooa aiaa hanao. Haalele ia Makao ao(ia ka u,uweh * e haiamu la.no Hauula bora 3 ahiahi, pa kahea a ke alii o Koh» la, Ha«raii, nona hoi ka inoa o Ka-

leimanohu opio, ua maaao ia ua make keia pua alii o Kohala, eia ka i oa Koolau nei, a oa mare i ka «ahi* ne, a he hookahi haa mai ko laua puhaka; mai, he keiki kaoe ua, a ua mare tpe ke kaikamahue a ka Lunalanawai o Koolaupoko, ua hookipa i« »« e ka lokomaikai 0 ke alii KakiaMinaha. Ke koleMa • kooa ooho

tnti ( «feHkiit,..,. '■". O k«* »m« o L*& hi IplAM*puo ooe, : - BB* • ie» ; :««itf: • tr>'S(*P ia ai oa kaiie, wuh|tte SMf" oaai aa »ofcopuni 9 $ita a fc* «s?*mJ HawaU nei, ke koroo i ka ho«wMo« * he aui no n» kMß«ftiti* o>e»* aina a ka nuai i n®b« ai. O Uue, oia ka PaWkaiko o #*■- Ko«hiu nei t he oluotu ka n*teo tn« o ke kamabe!e, e «a aioha .■**.■." lioi ko kr<la kopā ia «itut« k« «la i oeb« «i, o ko laila makani e pa roau ai, mai ka omm ta«i no la. Ua kipa kamahele am ka h»te o kamaaina, ua hopkiiw ia oe kt okohia nui ia, be kAomaikai, a'a e kapaa* av ua oj ae i« mamoa oia mea he lakamaikal Ua Jmomoba ka malihini no ka maluhilahi i ka luaiele ia c ka ! l*o no elua 1« me ekola po. n« na po ekolu aole i loaa he hianaoe ia'o ame na kamaama p', no k« noi 0 na lealea i pahola ia mai imoa o na milihini kaahele a*u e oie?o ae «i e Laie «a helu ekahi ma ka lokMMikāi na hoohi»ahi«« «na a nae na lealea e keke āi na mho ī ki ua m*«~o~kl hau»h. a ua panee i« mai imua o ke alo a« hua ai o kela a me keia «00, e onu iho ai oe a ko'u ka puu. Aole i pau ka'u koohihi ia- Laie lokomaikai, aole no hoi i pauah« ru kamaaina i ka malama an« « baalelf aku ta i ka wanaao Poalima la Laie hw:a 4:30, no Honoluiu nei. Hala m la o K»ana, kahi a ka wili ko e ku la aole 1 liuhu loa akii la ka lae o Kahi' pa, na u olewa, ka uluhala 0 Kahuku, h'ki i Waialee horj 5, he mau* haie 3 ke ku an», he kula laula keia, au e kua ai 1 ka holo o ka iio a manaka, hiki ma Waimea hora 5:45, he 7 hale e ku ana, he muiiwai akea, a he uapo loihi, a'u helu ole ai i na kaouki, a ua manao au he 150 a hiki i ka aoo kapuai paha ka loa o keia uapo. Haalele la Waimea no Wai«iu« hom 7 ponoi, u4 hookipa ii, t ua ai « Uwa ka makemake 1 na me* ai i ptsee ia mai imu o ke aio o ke kaioahele. Haa> lele ia Waialua bora 8 no ke kuiana» kauhale ahi. ke Kapikala naat »ka Moana Pakipika, a na malihiai hoi o na aina e, e koohihi ai, a i lawe pakaha ia ae nei e na keiki a na mikan.ie hiiahila ole. Ua hui h»u me ka obana a me kuu home e lu«lai «t bora 2 auina la Poalima Oia na mea «'u i ike « ma ka'u huakai kaahele. Owau iho no me ka h««baa, J.' W. BiriK«NK. Honolulu, Seot 14, 1696.