Ke Aloha Aina, Volume III, Number 43, 23 October 1897 — HE MOOLELO HOONANEA -NO KE- Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. -A ME- Ka Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo. Hoohenoia no KE ALOHA AINA [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA -NO KE- Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. -A ME- Ka Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo. Hoohenoia no KE ALOHA AINA

Oiai eia e holo hr,-)>e ana mai ke a!o tku oka poe e unai mai nei iaia, aka o ke pohapoha nae o ke kapuai o kona lio. rr»ft ne rti#3 la, ua komo pono oia ? kabi booiuiu o kpna mau enemu Na keia roea i heaia ae i na manao floo iloka o na-ki'ai a pau oloko o ke kahua hoomoana, kahi hoi a ke kaoaka puhmluhulu e poho raana nei maluna o kona poe kanaka, i hiki aku i ka hapalua miliona kanaka. I koaa huii hou aiia mai ihope ma kahi a ka poe e uhri aka nei laia, ua lohe sku la pīa i na leo hihiu hae o ua pee la i k€ kahea ana mal } rr.« ka !eo i hiki iata ke lohe pono aku. * O ! H« wahi keiki wale »o oia, a ua kupono ioa boi ke omuo īa kona ola j ka wa pokole lea. O keia mau olslo oae i hoopuka ia mai, ua oaanao !oa lakou, he mea hiki wale n« ia lakou ke paam iaia me be mea anr la. a e btki ana hoi ta iakou ke hopu leia i ka wa pokole, Aka s oia mau upu ana o lakou, a me ke akenui ana e lawe koke ae i kena oia, i ko lakou wa e halawai &i me ia, «& houhoka maopopola ia i ka wa • lakeu i hui ae ai hookahi he a!o a he a!o O ke kulana makauk&u o ke keik, opio i ke kr;u lio, a me ka wikan» o ko na rn.;u iuiia t t£« oniu :i r< -, i ka niaka o ka ir>e. uia kana e i;u!iu nei laia iho imua o k /i,. a\isu hoa kakele e b&n*i i nes i&;a, I Nau« aku ia oia i ke kuian-i kau iiol 0 kona mau hoa, ua hiki no iaia ke pa- \ ani ia lakou ro.-. n<s ano a p; u, a 1 wahi hoi e hoomaopopo io iho u\ keia poe he hiki ia!a ke hana pe'.a. Liuhu ae !a oia iāia iho, oiai nae kona !io kakeie p*nsh':!e e ana i ka holānui i ka pahu !oa, uia nu kona wa* 1 onou mai ai i kana !aau >be ma ka aeao okona poe hoa e uhai ne- iaia. A elike me kekahi kikiao makani e pa ana me ka ikaika, pela oia i !u heletei aku ai ia laktwj mailuna aku o ke kua • ko lakou mau !io e kau aoa, ®e ke hua la qo kekahi laau eyaakemake ia e lu iho iluna o ka Ilihonua. Pela hoi keia pot kiu i haea paanj īa ai e k* > etk> opio, a kue o!e mea e kau ana u)»iuna o kona lio iho, me loaa la iakou ona palapu be nui a o kekahi poe hoi o lakou, ua pio ka oe ahi, a ua pa« hoi ka oe hana, o ko iakoo ma hanu ola mai ko iakou mau kino aku. O keia i ioaa aku !a keia poe e waiho aa ka i!i o ka hooua, oia la ua keiki opio !a ī lawe ae ai i ke kelana o ka manao hoaloha kan#ka, a ieie iho la oia maiiuna tho o ke Kua o kona 10, a haawi iho la eiai na kokua ana o ka manao boa kanaka ma!una o iakou a pau, ma ka iomilomi ena ta lakou a pau, me ka nmau pu »*« iho hoi ' ko lakou wahi i eha.

O keia hana maikai a ke ketkī opio i haawi aku la 1 kona mau kokua ana maluna o kona mau enemi, a eiai hoi lakou, he luahi oa kona akamai h©lo lio i lu aku Huna o ka ilihonua* me he !au pala la bo kekahi kumulaau. Oia no k© lakou wa 1 lāliu like aku ai ko iak©u Hma no ka baaws ana aku 1 ko' lakou «au manao aloha no ko lukeu hoaloha opio, a baawi mai la i ka !akou mau hoohiki pakahi ana, e !i!o lakou a pau i rr.au hoaloha pilipaa nona, i!t>ko 0 na wa o ka pilikia a me ka maikai. Mamuli o ,keia manao maikat« keia poe ana i hoopakele iho !a, ua noho iho la iakou m? ka luana kamailio ana a me ko iakou ninau pu mai hoi 1 ke keiki opio 1 kona wahi i beie mai ai a me kar»a haea pu hei. Ua uhai aku la oia ia !akou mai ka aina mam.lo m'i oia 1 hele mai ai, a hoi o kona makemake ponoi waie iho no oia i he!e t> i ai, me ki ike ole 0 <ona maku«hme a me kr na mau kupu na 1 kana.wahi 1 hile mai ai. A mahepe .iho 0 ka pau ana o kana hahai aku 1 ke ano o kana huaka' hele, ua hoomaopopo koke mai la no lakou 1 ke kulana koa a me ka wiwo oie e hekau ana maluna 0 kona mau onohi maka. A o kekahi hoi, oia ko iakou iu ia ana aku mai ke kua aku o ko lakou maa !io me he ®ea paa*i īa, a iakou hoi i haupu roua ole ai; 0 ke;a wahi keiki uuku wale no ka mea nana !akon « hana paani ma'i,' me ka makaukau hookela l'a loa 1 oi aku i ko ma ka oniu ana 1 ka maka iho Mah'ope iho o na kukai ole'o ana maw-ena 0 lakou ih'o, ua ninau koke aku la • m i ua poe nei, roe keia mau nielo hoōhuahualau, i ka 1 ano. aku. Niwai keia haie nui (- ku inai nei mamua o ko kakon alo, a'heaha hoi ka hana 1 kukr. ! u ia aī-ma'keia wsht, 1 kupono ole no k? noho laulea ana ? O keia nina a ke keiki epio, jia ka ua poe kanaka nei i pane iike mai a% he kahua heomoana ke;a na ka pr.e pepehi kan a me ka hao wale. O ka mea e inaalo ana ma keia wahi, n>t kona ike mua oie, e hoi kino wailup. ana <".ia no w:hi i hele mai ai', mamuli o ke kauoha a ko makou haku e hana oela, i eie ai e ike ia na hana pakaha e lawelawe la nei maloko o keia wahi a nakou e noho nei. Nmau heu aku la ua wahi keiki ne' 1 ua poe nei, a!ai!a, he nui loa no na kan&ka oloko o keia wahi e ku nei keiā hale ? Ae, Be nui, a ke pn mahuahua mau aku nei hoi kona he!» i ka hapalua miliona, mai na kani a na wahine, me na keiki pu hoi a makou, A 0 ko makou mau kino a mt na uhan© pu, me be mea la, u* lilo makou a pau i poe ua kuai ia, mamuU e na hana pumkoko a ko naakou haku nana e noho homaiu nei kei wahi. Pehea, he hiki anei la oukou ke kuhikuhi pololei mai 1 kahi a ko oukou haku e noho nei, i hiki ai boi ia'« ke heie 8 huipu me la he alo a he alo, a e nonoi aku hoi iaia e Loopau oia i keia oiau hana mo ana e luku wale nei i ke eia o kt kanaka, ka mea 1 haawi la mai e ka lekomaikai © ke Akua, 1 mea hoop ha s ka honua, aole I mea hooHeoneo. O ! be hiki ioa ta makou ke kuhikuhi poiolei ak| u ae, 1 kona wabi e no-

ho nei, oui i keia wa a mak©u i aluaīu aiai net ia oe, o kona toi ana mai la no la mai ka be!e ana i kai o ke Vuīanakauhale o LBdana t e hao ai i ka waiwai o ke aupum, n mt ka lawe pio ana ffi«i i nsau : jrit ri k? <? keia a pela makeu i r. ,>o \ keia *ahi me ka hoowahawiih» - mau i kinnhi. Aka, i kcia wa. he un . a oiaio, ua !i!o aku na manao aloha raa:!okc» aku o ku makou rnau puuwai no ko makoo n);ui noā kanaka e lawe pio la a' an», tne he mea ia, ua p.aila ia ko niakou waiho na noonoo e ka maina. ; U kela kahua e kau aoao mai la .ma. keia aoao o ka pali, o>a kealanui e be le aku ai a komo maioko o ka pohai o na alanui kapu o loko o kela hale, a i ka wa e komo afcu, ai, e palui<i ia ana kou mau nnaka a hiki i ka rumi malu ioa e hwi ai ©e me ua lapuwale ala, He oui ka elima minute au e hui ai nae ua kanaka hu'uhulu la a kamailio pu no kekahi hana i makemake ia ai e hoolala, a ke pau nu la mau minute, ua pau ae ia no kou kuleana kamaiho me ia no ka hana au i he!e aku ai. A e hoi hou mai no oe na ke alahele au l hele aku ai me ke kiai makaala loa ia v ma ka paa no hoi o kou mau maka i ka palulu ia a hiki 1 kou puka ana iwaho. Ina he kiu a he eneau ke hoikt e la, aku ana inaua ona, aiamua ae o ka hefci ana o kona raau kapuai i kekahi aniau, o ioko o ua hale la, he luahi oia na ka make, a e pau ana hoi kona ik« ana ka ia i ka mea mehana, He noau olelo kuio keia i panee la mai ia i»ua o kona aio, a ke hoolohe la hoi oia me ke ohohia nui i ka lakou mau olelo a puu » pane i»i»i ai iiulin ona, a oia hoi «ana i u-i aku ai ia lekou a pau ice keia mau olel,: Owai iwaeha o oiikou e ?a" ana e y.!apoiolei ia'u ma ke aia e hoea aku ai imua u ke alo o ua kanaka huluhulu la, ka me.a hai a'u e lohe nei, aohe ona lua ma ka ik aka ma na mea a pai' ? Aohe ieo » lohe ia maiwaena n»aj oj ktia poe a pau, oiai, ua pii koke ae h ka weia o ka maka'u iloko o lakou a pau, no keia nmau a ke keiki opio, » abVai nana e kuhikuhi pololei , k iai;j a hoea īnaua o ua kanaka la» ka mea hoi a #a poe nei i.hoike mai ai, aohe ena iua ena na mea a pau. Kakali iho la oia me ka malie, o ko na lohe aku la hoi i kekahi leo e pane mai ana nana e alakai pololei aku i kahl o ka haoa. Aka, he oia mau ka neo, nolaila, hoopuka hou aku la oia i kana olelo penei: Alaiia, ua hiki wai «ukou a paa imua o'u, n® ko oukou wa pilikia wal« oo ko oukou wa e liio ai i hoaloha no'o a ke hoea aiai hoi i ko'u wa o ka pilikia, aole oukou e kokua mai aoa ia'u oiai, ke ake nei au e kakele pu me ka haky o keia wahi ma jkaika ona aakoko o maua. ■ O keia nai olelo a ke keiki opio i] pane aku ai imua o m poe net, ua lilo, la he mau olelo e ho«hou aea i ko lakou puowai, mamuli o ka pane pololei !a ana sku mamua o'ko !akou mau alo. Kakal» hou iho la *Sa no kekahi m,iu a)'Dtste, »o ke au ana, owai la iwaena o lakou e pa»e mai ana, nana q pol«!ei aku imua oua kanaka nui ī ' we!t la e keia pae, .

1 ka haia ana o kekahi mau minute o koua kali ana, ua iohe aku la oia i ke kahi leo i ka pane ana mai nie ka moakaka loa, e hiki ai hoi i kona mau pepeuo ke iohe poeo aku i ka mea i kamailio ia mai imua ona. Owau ka mea i sa e hele e kuhikuhi ia oe i ke alahele huna, e hiki ole ai i oa kanaka nui la a me ko*a mau kiai ke »ke la oe, a hiki • kou hui āna he naka a he maka, me ka mea hāna makou i hookaumaha malalo o kona n.!na. O keia leo a ke keiki ī lohe aku la, oia kana e au ana maoa maanei, <ne ke akenui e ike aku i ke kmo a me ka !eo nona ua mau huaolelo !a. Ao!e no hoi i 1 iliu iho, ike aku la oia i ka hele polo!?\ ana mai o kekahi kanaka kino pilalahi, nona paha ka nui o kona mau makahiki t ka 27, a e hoike mai ana hoi kena ano » me kana hana, 1 ka >~ouko ana*i kana mea i'hoohiki ai.