Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 10, 5 March 1898 — HE MOOLELO WALOHIA -:NO KE:- Keikialii Alabati Ke Kaeaea o Pelekane. -:A ME KA:- Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo Hoohenoia no KE ALOHA AINA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA -:NO KE:- Keikialii Alabati

Ke Kaeaea o Pelekane. -:A ME KA:- Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo Hoohenoia no KE ALOHA AINA

Ika wh i liapai io «e ai o kanaka opio o ke k;i;> i ki!u i kann ukftoa luuluna o kona p-»ohiwi, oia ao hoi ka wa a ka opio o ke kuahiwi e naua aku nt-i me kona mau m&ka hoobuo : . rt j keia hana eleu a kona hoa. Anoia 1* iioi ka hana pela, ua iālau iho la no hoi keia i kekahi hoioholona e w»ibo ana mamua o kona alo s a hookahi »o hoi ko laua hapai like aiia, a hoi aku la no ko laua hoiae. Oi&i laua ma k© aia huli }joi i ka home, oia no ka wa i &ui mai ai ke peio oka opio rae ke kapa kila, a jke m&i la oia i kona hoa o hoi asu ana } me kana ukana no hoi eli£eme kana e hapui ana. Ua iilo fl-> iioi ia i mei malialo ōana, a peia no hoi m« kom kokoo iaa, ua komo hke no ia mau m-inao iloko o laua j> knhi, mamuli o na hana hookelaiiela ik&ika a laua e Jawfeiawe n<-i. I ko laua kokoke ana aku e hiki i kauhale, aia hoi ua ike koke mai ]a na rnea a pau o ka hale, i ko laua nei hoi ako, me na holoholona pakahi maluna oko lau i mau poo hiwi. rne ka ikaika nui 6 hiki ole ai i kekahi o lakou ke hupai ne» Ua iilo no hol fc<iia Jjana a kfia mau opio a i elu&, i mea nui i kft mmao o ke Keikialii Alabati a me kona mau ukali, a ua lilo hoi i rnea kookahaha iko lakou mau puuwai a pau» ka ike ana mai, aole i hanaia keiahana e Reia tnau opio me ka al wa<i eīi«:e me k» hsna Ena a kekahi po*>. Ua lilo aku la na lawelawe ana ma ka hoonao'a ana i na poe noho halp, a noho hooluolu iho la hoi laua (na ke»ki holoholona,) e hoomaha ana i ka wela o ka hoi ana mai, Elikenohoi me ke ano mau o na poe noho kuahiwi. ka olani ana o na mea ai, pela no hoi i lawelawe kokeia j;ku ai na mea e pih ana i ko l -.kou piina kaka'niaka. He ohuohu ke;a no na mta a; 3 : iiki ai hii ja lakou a pau ke haupa mo a 1 wa ka makemake elike ke ano mau Mahope iho o ka pau ana o ka lakou pi'.ua nu, ua lmliu ae la ke K< :\K:l?i \1 hat, oka hoouna ana ak- i k t I he i kona makuakane Moi Uilan ■ a a me k(>na maknahine, ua i.i.-u, ka Ui Maelelin-i a me Re keiki, e hoike aku ana hoi, e hoi aku an.i lakou a pau, he mau la helu no koe.

I' unu* lih j)H ak>! 1m m> hōi <>i:i i k< iī« •> nkuakine', o hu'i irtuf ia 11k >*. h k'i' i e ioaa mai ai, i hiki nt 1 ke houlnwu ia lak"U me nn lakoa no keia huakni hul: hoi i ka home. : T T a liōulīu.a ia na mea a pau i noho ih > 13 raa ki hoohala ana i ko lakoM ma ke «lualu hoir - holooa i kelt» a tue keia la« a «a lilo hoi V: i fī ihr'!e i.i lakou nn- hf ipo aloha ia. e ku» kaa «»»u ia an» i kela a lik' kp;tt 11. <) ka noho ana nae o ke keīki opio tne ke kup.i kila. he m.'.kaap» lea oīa ma na si»o a pau, i e hiki ole ai ke hoohuoi ia koni* kulana he wahine paha oia. Ua "ilipaa lioi ko keia inau i>i>io noho an», ma ua wahi a'pau e h- le ai o ka o;>io o ke kap.i kila, malaiia wale mai l i no &a opio kuahiwi e hnnai hi. Ua lilo hoi pa olunahele hihi paa i wahi hauoli loa i ko manao aiAinuli o ko laua hoolilu ana ia j mau wahi i kah«i paani lealea no | lau i. O na la o ko laua noho ana noa ia ! uka waoiiahelp, ua lilo ia he uihu I>i ! e hoohauoli ia ni na mea a pau, h ! ua komo like aku la hoi me ke Kei- ! kiālii Alabati a me kona mau ukali iilokookeia liana hoohauoli -ans» keiki opio, a i kekahi wa ho , ua nianao oh; lakou i ko lakou wa ai m{inivli o ka Hlo loa o ko lakou manao ma ke alualu holoholena ana. Oiai hoi lakou e walea ana ma , keia hana, aia hoi na Elele elua i hoouna īa ai e hoi e h ji aku l ka I ' Moi Uilama, no ka luaa ana o ka ; Ui M-fielina a rne kauolu ana | e huli mai a hiki i kahi'e h>sa mai | ai lnkou. He mau ia loihi no keia huli hoi ana a na Elele i ke alo o ka Moi a i ka piha ana o ekolu pule, hiki aku 1» laua i ke alo o ka Moi, me ka hele o ko laua mau holoholona a nawaliwali. Haawi aku la lana i'na nleio a pau imua o ka Moi Uilama me ka hoike pu aku, o ke keiki i hoea mai ai mamua aku nei, nana i hoopakele i ka lahui Pelekane, mai ka lima kakauha mai o Benem -ka, eole ia he keiki okoa, aka, o ke keiki no ia a ka Ui Madelina e hapai ana. O kela mau olelo hoike i hnea akn imua o ka Moi Uilama, ua kukala akea ae 3a oia maloko u ke kulanakauhaie, a ua'hoouna ia aku ia hoi na Elele ma keia a me keia pea o ka aina, e hoike ;:na, ua lona hou ko wahine a ka Hooilina Moi o ke kalaunu, a e hoea mai ana ku wa o ike hou ai ka iahui Peii j kaue i ki> lakou haku ali: w;iliin- Ji >u, liic kona kulana kil;kila i oi ; ku i ka w t j mua. Ua 3ilo keia lono hauoli, i mea e hoopihu leoke ia o<ai ai ke kulini- ! kauhale alii' o Lad:ma. me'im makaainana Peiekane, me ke akenuiana e ike koke mai i na helehelena maka o ko lakuu haku wauine opio. |

A < ••« ln'OiHu i-ole ia m ,u ui iinio iiopuljojy lalulu o ka U-l h<ii, iuamu i n kii welu'wi hi> i>ono i m ai a i i i.i ipoa. » puU. a i iu no j Ii īl kj w.i ; hoi īho a; u i mam o uluk i . k < hkou wiihi īaau. 1 k-i hh Mtia • keia «lelo kualiaua, om n > ka \va <• k;i M i Ililaiua i liujHi ihu ai nu ka h» le ;<:iu hui mf. ]<au< !Uuij ki'iki. ma l.fl, ulijtmhelē !»a īīiii» mai kun:, kul inknuliaU* .ui niiii i uk iji in h■.! <> k»tia j Mj»i a/ili tt<- a iiie ktkah iii'iu ulii I hauau <> k.H a'iia. i Aia f -e iHau uuHlikoa kau i iio uaa keia hfue ana, i hoolu.wa uono ia me na lakii kau» no ka ma!anva aaa i ke ola o ko lakou xboj. lioko o na la ioihi kei» hele ana, mal.ilo o n;i «lakai ana a na Elele \ ke Keikialii i hoouna ai. a oiai hoi aole no i awiwi loa ka Moi Uilaina Eoa ka liele ani c hiki koke ai. Mamuli o fea hooen iopopo ana, he iuna inki olu iaU ke hana peli, oiai Uui, o kana aliiwahiue pu kekahi ej hele pu nei ma keia hunkai, a peia | Tioi : ulolohi loa ai ko lakou inaiiuwa hiki, ma kahi a kan«i mnu ' (> noho ana. ] I ka pma ana o k i mahioa o keia ! hnakai hele a ka moi me kana waj hine no kahi a ka laiia rfi tu kelki e I noho ana, ua kauluwt-l.i. oloko o ka uīulnāu i na makaainana a me na ukali pu hoi o ka moi, kona mau puālikoa kaua lio, a me ka lehulehu hoi o kona eaau ukali. | I ka hora 12 ponoi o ke l ua ike poiiO ia aku la kahi pupupu | ha'le a ka lli Matleliuu i aoho hoo-. j manav;«riui ai, e pu-a ni.ii aua rna- | mua o ke alo o ka Moi Uilaoaa. a eia no hoi ka wa a na Elele i hoike / aku ai i ka Moi Uiiama, o ka hame ia a ke Keikialii e noho mai la. | Ua haawi koke ae la ka Moi Ui- ! lama i ke kuualīa no ka hoauau ana aku i ko lakou mau lio, no ka halawai koke ana aku aie ka maka o ka laua mau keiki, e noho niai la me ka manao aloha makua. He mea oiaio, oiai ka huakai alii e hookokoke aku nei i kahi pupupu hale e ku ana, ua ike holookoaia' mai la ka maaloalo aku o na kanaka j e na poe oloko o ka hale, a oianoj hoi ka wa a ke Keifeialii Alabati i j pane atu &I imua o kaua alolia, i ka ? ana akn: Ano, ke hookokoke mai nei na hora au e haalele iho ai i keia wahi, a e huli hoi aku ai hoi kaua no ka home o ko kaua mau makua, kahi hoi au i noho zi iloko o na lualuu a nie na kaumaha. Aka, e hooma,aao, aole i a*. ie ua uMa miiOwuewa mn?uua o ko ke kanaka noho kiuo aua, no ka ipea, he aiea r.o ia ua haawi ia mai e ke Akuo, a pela hoi kakou a pau e auamo uei a hik;i i keia la. 0 keia niau oielo kaukau a ke Keikialii, aia na waimaka o ka Miidelina ke hioio mai ia, me he mau paka ua eioeio ala. *

All ,nfti la Da hoonianao ai).ri!olio ona Ui nolio kunhiwi la, no na elemnk'ilp ti tiit «>ia i malama i koa.i wn uk i ehnena a me ka laua Ui hni l:o keifef, ka mea haule ole i u& mau fi!f>ra ik-jle la 1 na wh a p»u. I ka iiiho ana ae nn » waimaka e hi io an»i mai koiia m»n linilihi mai ua koke aku la «>ia imua o k i |a% kn<»e f i ka i ana aku: j Heoiaio, eia ke hookokoHe m>ji nri wa h'u e haaiele 1110 ai i ke ; a w ,hi a mako'i 1 noho ai ■: n& la 1 h»l,i ae nei, a ma 0 j ko'u nou-noo maikai la hoi, eia maua jke noho aie nei i ka lokomaikiii pa-jie-na 010 o ua mea noua keia home I.a maua e noho nei. i Aole lana 1 hoao mai e luuno iai | maua, aoie hoi i kailiku ae i ua meaj a pau i loaa iloko oko maua mau 1 llima. a pela hoi me ka maua mau mea e ai hi. ua hookuu laelue ia mei : ia ine ka au» ole ia. ;• Nolaiia, ke nonoi atu iiei au i kou oluolu, e hoihoi pu ia keia mau makua hanai jmua 0 ko kaua &10, a • ai hoi (aua i na mea a pau u kaua e ai ai, elike me he mea la, he mau makua ponoi no kaua. O ka'a keia e nonoi nei ia oe, a ina aoie e hana ia pela, e aho no ko'u noho auwana ana ileko o keia ulunaiiele kanaka oie, iohe mea nanae hoepilikia. O keia mau olelo a ka Ui Made!ina ipane aku ai imua okanakane mamuli no ia o kona hilinai nui ma-j luna o keia mau elemakule, na makua hoi naoa e hooponopono nei i kona noho ana, mehe mea la, h« keiki oia mailoko mai oko laua puhaka. Oiai no hoi laua e kamakamailio ana uo na mea e pili ana i keia manao, 0 pili ana i ko lakou hoi po an* rne na elemakule, ua hooholo iho ia laua e hana ia pela, me ka iiookoe ole i kekahi mea e noho eoa keia wahi. Oia ? ; «i U* wa aka Moi Uilama a me kana Moiwahine 1 luki iho ai ma ka puka 0 kahi hale ake Keiki:i]ii a me kaua waliine e mailio nei. Eiike me ke keiki i piha i kealoha i ka makua, pela no i puka koke mai m oia iwaho, oia hoi ka Ui Maelelina, a paiii ae la oia ma ka a-i 0 koa» makuahonowai kane, ka Moi Uiiama, * pela no Imi mo kona • iiUUiUOMu >1 u. h .,..uv,

. i,..1 1 . . •; .; • I ka au;» ae o hain a ka,. alohaehekau ana a)Hyvuena o kou, oia rjp ku a ka i pane ki,»ke ni«i ai, imna o mau keiki, me na b»aofelo ku io g, anoano alohii: , ; Ua hoopomaikai nui ia mai au a me ka lahuikanaka h looko.i o kam», Ea-imul» oka loaa ana ika o ko kwkou aupuni, he pt»« alii hou; e hoomau ana i k» mana a n ie kn innika o ka nohoulii i* ko k ko|u ai.pu »i. 0 ka lo.ia ati4 ia'u he <>la hoii xlo- „ ko o ko'n «uan aakok'», he hooi aija aku i < i kii -t j.ua « rue ka wiwo ia 0 ko'«i noho aup'ini ann, e kekabi mau auuuni pnni uak iha a me ka h->o w»»le.