Ke Aloha Aina, Volume V, Number 13, 1 April 1899 — WELIWELI NA HANA A NA IAPANA. MAKEMAKE E LUKU I NA PAKE. Ke Hopohopo ia la e ulu hou mai ana no ka haunaele i ka wa a na makai e haalele aku ai. [ARTICLE]

WELIWELI NA HANA A NA IAPANA.

MAKEMAKE E LUKU I NA PAKE.

Ke Hopohopo ia la e ulu hou mai ana no ka haunaele i ka wa a na makai e haalele aku ai.

V Ua olelo ia ao o keia lele kana | i hana ia aia Kahaku, ma ka auiū& la Babati nei e na lapana, oia kekahi 0 na hana puuwai eleele loa i ike ole ia iwaena o na lahnī naauao. e ola nei ma keia ilihoona. Oiai, ua lele aku lakou a . , lultu wale aku la 1 'na Pake e noho aDa me ka nanea nui me ka mahui mua ole ae ela'he poino nui no lakou ke hookokoke mai nei. # O ka mamao o kahi a na Pake I e noho ana mai na lapana, ma kahi no ia o 200 i-a. E noho ana na maloko o kekahi muu hale haahaa. O na Pake hoi, e aoho ana lakou inaloko o kekahi mau hale he hookahi hale loihi haahaa, a o kek&hi hale he 1 hale nui kiekie, he hale hoahu tikana no ka, hui kaaahi. Maloko o keia hale na pake kahi i hoonanea ai i keia auina la Pule. Ma keia bale, ua hana ia ia me na' punee moe, a pela no hoi me ka haie maluna ua hana ia he mau paeee moe no na Pake. f He 250 Pake maloko o ka hale nui i ka wa a na lap'ana i lele mai 41. Aole hoi he hook-hi iwaena 0 lakou i hanpa hē poino ke hiki mai ana a e ku aku ana hoi lakou me n& mea eha ole imua o ko lakou mau enemi, nō ka mea, « hoohala ana kefcahi poe ma ka ako lauolio «na, a»a ka auan ana, ? 4sa pagni konane a me'ka pepa, e keluhelu ana kekahi poe, e piihi £ paka ana kekahi, e humuhumu ~ ioie aua, a 6 kekahi poe e hoo«nakaukau ana ina mea ai. A ehoohala ana lakou i ko lakou Sai?ati ma ka hoomaha anai kaluhi ] : o na la a lakou 1 hana ai ma- ■ loko o na mala ko. j Aka, aole nae pela na lapana, 110 ka mea, 1 ka.oili ana mai o Ve'; kakahiaka oia la aia nalapana| ke hoomakautau la me ka puahi 1 na mea eha 110 kft hele ana mai ē | paio me kona «nemi e nsho nauea | ana, O'H lakoo mau mea . jt ksua t hoomakankan ai, oia no ka ' bo, na paipu hao, koi, hamare, j koi lipi, pauku laau, ua lAaui ki«- ' * kU ia me n« kni ooi, pohak .1, pa- " H a mē.na pahi wlmwiri, j 1!« hooona akn lakōn ! k» !»*' leu man|wfthin*?a tftt> n* keiki ® ■ V no kahi o ko lakeu J fc ,'% maloko 0 ka hale w!Hko. alakni h\ «na !akou e %eks!n - . I.tpana o ksu aun •

na o kalio.keo'te.o, i ka makaukau | ana o na mea a pau, ua h'olo aku s iakou no ka hale o na,Pake, me | ka hamau nui. a ua īkeia ak'u la hoi ua wahi kenerala nei e holo ana mamua o ka puali hoohauaaele. Iko lakou wa i komo aku ai iloko o ka hale oia no ka wa i ioiieia aku ai o ko lakon mau leo e hooho mai ana me ka weliweli nui i awili pu ia nie ka leo walohia p na Pake e hoopoino īa ana .e na lapana. ; Ua hoopuni ia ka haie o na Pake e pa lapana a nee.muaaku ia hoi.ka hakaka me" ka weliweli nnfe Ua kom'o aku lakōp ilokp o ka hale a hoopoino aka la i na me? a pao e loaa aku ana, a ua like hoi ia mau midute pie kekahi makani puahiohio ka lele liilii o na mea e waiho ana maloko 0 ua haie la ma o a maanei. Ua hoopiha ia na Pake« me ka weliweii nui, a ua hiki ole ke hoomaopopo aku i' ka lakou mea e hana aku ai. Ua holo aku lakou no na puka, aka, ua halawai mai la nae lakou me na pauku laaa, ho, hamare, me ka hoolei akn ia lakou no lalo 0 na. pa* pahele. Iko lakou wa i lele aku ai ma na puka aniani no ka hoopakels ana i ko lakou man o]a, na loaa mai.lA l&kou i na lapana mawaho a pepehi ia iho la. A i ko iakou wa e hapai ae ana i ko kou joaau limla no ke pale ana aku Ina mea tia uhan a i ole ua paki ia mai !a ko lakou mau lima a hiki ika haki ana. Ai ka wa o kekahi Pake e komo aku ai iloko o na poe hoohaunaele na hou ia mai ia oia i ka pahi a haule aku la luna oka papahele. O o na lapana e j\aa ana i ka hamare kekahi hoi o na kokua o ke kenerala maluna o ka lio, ua uhau akn oia i ke poo o kekahi Pake no ekolu manawa a paki iiiiii.

0 na poe' ī'akē e hiamoel ana ilpko o ko lakoū mau .punee, I ua pēpeM wale' fa ai:u'la. 0 ke-| kahrkeiao na liaiia omōkpko eleele loa i like me na poe ahiu o na āina pegaiia. No elima a i ole umi minute o keia luku waīe ana £ na aia.hoi, ua ske ia āku la na pake i make a i hoeha ia e waiho mokaki mai ana'iluna o kapapahele he ekolu hoi i make lōa, lie hookahi i manaoia aole e ola ana no nmi la, umikumamaono i kukonukonu ioa na palapu, a mawaena o kanaha a mo kanalima i loaa i6e na palapu like ole, a me ewala i nalowale loa, .i koho wale ia ua make a i ole ua mahuka aku lakou no kekahi wahi okoa aln. 1 ka wa i hoeft aka ai na Pake i kahl a ko lakon mati hoaloha e noho ana, ua hoi hon mai la ko lakou noonoo maikai a hooma-" kaukau iho la i ka panaiaku i ka ino no ka ino. Ua Ihookala koke ae lakou i ka lakou pahi oki ko, na ho me na pauku laau, a u«i olelo ia a4 be mau pu kekahi a lakou. | Ua kipaku ia aku nalapana'no ko lakou mau hale e na kanaka o ka hale wiliko, aka, ua kue mai lakon i ka hoihoi kokeia ana aku o na wahine a me na keiki e hoolulu ana ma ka hale wiliko. Mamuli o nā hooponopono ikaili-a a Luna Nui Weight a me kona mau kanaka i loaa ai ka maluhia, no ' ka mea, na kiai aku lakou 1 ka- ! hi o na lapana e noho ana, a pela 1 ko na pake, me ka ae oleia e hookokoke kekahi i kekahi. Ma kekahi wa ua ioaa aku he puul-u' nui o na pake 1 anfeaue ma kahi o ka hane? i e nee ana no ka lele i •-" .• -. v . . |j ana a"kū maluna o nalapana, aka, ua kipaku hou ia aku ihope. I ka wa i lohe ai na lapana aia ! " ' . - • . ij na pake ke hoomakaukau la no||

lia lele liakaka auja mai maluna o ua hui kokje aku lakp.u me na lapana e nol|io ana mawalio aku no k'e komc| pu ana'mai ; r Aka, ma'keia 'wa nae, aia tna kaLi o kanaono poe e malama la ika maluhia. Ona maka! kau- | _*■ \ ** I 3 ' ! lio, aia lakou helewawae la" me na pu panapana a mē na newa O na makai. tu liulna hoi me 9a | jpu raife!a. a o n& poa hana o ka mahiko aia lakop jnaluna 0 ng, ho me na pu a m|e na huipa. TJa hooholo ae o liamnku Baraunu, 1 he hookahi walle no 'hana pono j oia.. ke fciai j>aa ana a hiki i ka ! s «■ w- • | - - •.. maopopo Ipa aole 6 ulu hou : mai ana ; ka haunaele. ' | Ua kipa aku o Luna Nui ] ma kahi a na pake e noho anā he elua n?ile mai ka halewili aku ma ke ,'kakahiaka Poa- 1 | kahi ne!, a ua hojike mai na pake makaukau no ana. Ua ohi ia aku, kekahi mau pake i liiki k& hel«L a lawe ia aku la no ke kuhīkuhi ana i na lapana nanai hoopoi|nb nui ia kakou. Ua kukulu Uina|ia ae n* lāpana, maiwaena mai o lakou 1 ohi ia mai ai he 23 laj)ana ma ke ano, 0 lakou na alakai o kei& haūnaele. O keia poe a "pan na 7iopu kokeia lakou. 'Ua manao ia aia maloko o keia huina ke kenera!a e alakaf ana mallana o ka lio keokeo, ke x kokua alakai 'me kana liamare nui a me ka lapana nans 1 hooliana ka hkpanui o ka hou 1 ana me ka pahi.' O keīa poe nana i hana 1 keik mau hana v pntiJ wai eleele, ua' hooholo ka oi- | haiia makaī, e hoopakele ae i ka hookatS ansi aku i ka hoopai ! maluna o lakoui ! Ua malama ia! ae he' aha koronero .no na pake ekolu \ make. O na pake i loa na palapu a me na lapana he 23 ua ' hookau ia mai l|ikou malnna o ke

feaaafii a Wwe ma! la* ik> teka- ; lanakauhale nei v ~Ma, tca hora 5 ke Vhialu £oakahi nel i mai "ai 'ke leaaahi me na da poe ! hoeha a lawe īa āW *;' ao J[āwa. 4 V . >TT Oka pake I manāoia āole 2 e ola ' aua, fla hftalele ia aku lio ihope. ? *'** He «lua maa wahi oaa 'i hou ia lai, aua hof fe6na' v mau ake" I maoaa, aia no ke koko ke¥oogiau * * īa ike kabe ana." tJa lioea 'aku *' na hina aup'ani o lapana ā me * K4na, no ka noii pono ana I ke ' ? ' Samti ī 'h'oea mai ai o keia hau» **"' iiaele Weffwēli, aka # oka mea wa- " Te no nae i hoomaopepo ia, ma,fioAlf no ia o fea ulu ana ae o ke- ~ kahi hoopaapāamawaēna o k'ekahi lapana a me kekahi Pake, i manao ole ia e lioea māi ana he hakaka.