Ke Aloha Aina, Volume V, Number 23, 10 June 1899 — HE MOOLELO WALOHIA -:NO KA:- UI SOPAEA. Iloko o ka Hanohano -:A ME:- TOME BAKALA Ka Ilihune. Hoohenoia no [KE ALOHA AINA.] [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA -:NO KA:- UI SOPAEA. Iloko o ka Hanohano -:A ME:- TOME BAKALA Ka Ilihune.

Hoohenoia no [KE ALOHA AIN A.]

A iloko wale no o hookahi hora o keia naku hele ana iloko o ke anaina, ua aku ]a ka poe nana e hooko i ka m<»,kemake o ka lahuī, a ke hui ia a pau, ua like me 11 ko lakou nui, ke komo pu me ka k«kou koa opio. Ua waiho koke ia aku la ua in©a i wae ia, a u'a apono koke ia mai la ma c na leo huro la o ke anaina. A oia koke no hoi ka wa i malama hou ia ai ka lua o na Ahakuka no ka ahewa ana aku i ka moi, a iloko wale no o umi minute, ua puka mai la lakou me na ieo kue olē, e kipaku ana iaia ma ka aina e, m» ke ano o ke kanaka ilihune haalele Ioa, ma ka hoonele ia me na pono a pau o ka inoa moi. 0 keia olelo hooholo, ua heluhel'i ia mai ia e ka opio Tome, me ka leo nui moakaka, i hiki ole ai i ke anaina ke ala mai na manao huhu a me ka haunaele. A i ka paa ana, aole loa hoo&ahi mea i aa e kamailio fi:ue mai, no ka naea, o ka palena hope iho la ia o ka lakou olelo hooholo, aeka mea wale no i koe, oia ko La moi manao. Ua lawe koke ia akii la keia oleio hooheio imua o ke alo o ka moi no kona ppono mai, a me ka ole paha. Mahope īho o ka lawe ia ana aku n keia hoohoio, oia no ka wa i ike īho ai ka moi, he alahele keia no ke ala hou mai o kekahi raau hana kipi ma ia mua aku. Kolaiia, malalo o kona m»na, a i liio ai hoi oia i mea maikai 5 ba manao o kona mau makaainana, ua . hoole mai la oia i keia olelo hooholo, a ua haawi mai la i ka hoopai ua na makamana ponoi no e hookau akumaluna o ke kino o ka moi, ma 0 kona kolikoli ola Ia e kona mau : inakaamana ponoi, nie ka loaa ole ' Le mau feala ana m»i sais aku. ! 1 ka wa i hoike ia mai ai ka hoo- ; pai o ka make maluua o ke kino o ! ka nioi punikoko, ua holo koke ae ! la na leo hoolio hauoli o nn makaai- j nana, no ke kulike loa ine ka lakou 1 makemake ai. He mea oiaio loa, ua hoea mai ka hopeua o na me» a ka khuleliu i ■ upu ai e hooko ia, a ebk« me ke : kauoh» a ka men hou, e haawi koke j ia «ku ke kino o ka i uvehala iK'ko ' I o oa iuua o na mak;iHn;aM i, me ka , hookaulua ole ig, ; Ke ike nei kakou ua hoea mai ka ; moi o Irelani iioko o kona bope»a j m»Ui>onao, ? haupu mua oW ai ma- j

mua, e uku ia ana oia me kona hopena welīweii, īloko o fea lima o kona mau makaainana ponoi. Aohe a kakou nana hou ana aku no na mea i hana ia aku la maluna 0 ka mei, no ka mea> o ka uku no īa o kana hewa i hana ai, a pela oia t auamo ponoi ai i ke koko o na poe ana i pepehi ai. Mahope iho o ka pau ana o keia mau hana, oia no ka wa i huli ho aku ai o kela a me keia no kona wahi iho me ka piha hauoli, a aole loa hoi he hookahi mea i aa e hooulu ae i kekahi mau manao kipikipi, 1 wahi e hoea mai ai ka mokuahana iloko o ke aupuni. Aia na hoonee hana ena o ke aupuni malalo o ko ka moi mau lima, mamuli o kona wae ana i na kanaka naauao o ka aina i poe nana e hooponopono i ke aupuni, a i kulike ai hoi me ke apono ana a kona lunaikehala. O na lawelawe ana hoi ma ka oihana koa, mai ka aina a ko ke kai axa ia maluna o ka opio, oia ka alihikaua nui, a o kona leo hookahi wale no ka'mea e hiki ke hoolohe ia e na pualikoa, me ka hoolohe oie ia o kekahi mau oleio e ae mawaho ona. MamuHo keia mau hpononopono aupuni ano hou, ua ala like mai Ia na makaainana, na 'lii a me na kanaka koikoi o ka aina, a kaulona pono i ka nee ana o na hāna kuioko o ka aina me ka holomua, Ua pii paumi ae ka hoiopono o na oihana kuloko iloko o ka aina, a pela pu uo hoi me na hana mikiala o na mhana kalepa kuwaho, e ume mai ana i ka heolaupai ana o na pono hou maluna o ka aina. Ua komo kino aku no hoi ka moi a me k£iia keiki iloko o na hana kokua man?walea i kā poeliihune, me ; ka haawi ana i na pono aahu, na iako ai a me na hale e hoomoe ai i ko lakou mau poo me ka oluolu, me ka nana ole ae i ke kulana kiekie I loaa īa lauā. O keia mau hana maikai a pau a ka moi e hana nei, a me kona Momo kmo maoli o na hana lima no kekahi manawa, ua lilo ia I mea e hoohauoli ia ai ka manao o aa 'lli a me na makaainana. Ulu ohaoha mai la hoi na manao ohohia īioko o ko lakou mau puuw.ni me ka hauoli uui, a ua kapae ae la hoi kela a «e'keun i nn marāo palaualelo o ka noho wale. a hookahi ka laweiawe like ana i na hana e pono ai ka neho aus. me ke kapae ana ae i na manao hookanaauha o ka noho ana palaualeH 0 ka ioii ano e ana ae o ke kuhina hoopupu o na makaainauE» a i ke kulana nee m«a o ka noho ana lokahi, he hoike maopopo ia o ko ka tuoi hou hlliiiai nui nia kuna o njpono Hupuni aua. O kona hela aua ma kula a keia wahi au& e makemake» aelē ia ih>ko o ka malanm a «a p*»aHkoa ehke me ka moi mu-, ak» t v^*h

hookahi iho no ia me ka nana ole i na hoopilikia ia mai. Ua kaalo ae na la, a ua aui ae hoi na eaahina o ka noho ana hooponopoiio aupuai hou, akahi no a hapai mai ka moi i kona noonoo ana no ka hooDuī ia ana o kaoa keiki me ka ui Sopaea o na Hilaaa o Wale, ka mea hoi a ka moi i akenui loa ai e lilooia i mea hoohiluhilu no ka nohoalii o Ireiani, Ma kekahi po pouli ua lanipili o ka hooilo, e noke hala ole ana na kulu pakaua oolea iluna o ka lau o na laau, me ke o ahi uila e lalapa ana me kona mau kukuna malamalama, a aia hoi nā leo hoiliili o ka hekili ke holoholo ae la īna na *ani me ka weliweli. Eia hoi he elua mau kino e maalo nei iloko o keia wa Imhana o kā ino e pahola ana; e nana ana i ke kula" na hoomoana o na pualikoa o ke aupuni, ka poe hoi naoa e paa ka maluhia o ka aina. A o ua mau mea la elua e maalo nei o ke kulu aumoe, tia no ka moi a me kana keiki, me ka ike ole mai 0 na makua, eia no kana keiki ke ku kiai nei no ka hanohano o ka nohoa'.ii o kona makua hanai. a ī k& wa a laua i kuka mua ole ai, ua hui ae la laua a eiua i kahi hookahi, me ka hoopahaohao ia o ka moi i ka maalo o keia mea poulluli mamua o kona alo, me kona manao o kana keiki no ia, a na ko laua hui ana i kahi hookahi, 1 hoopau ae i ko ka moi manao kanaiua. E ke keiki opio a ka makaala, heaha keia huakai hele au o ke kulu aumoe, iwaena o na pakaua e hiolo nei a me ka leo nakuiu paapaai na o ka hekili e wawalo kupinai mai nei* Eia anei he mau enemi e hoohalua ana ī ka maluhia o ko kaua aupuni. ka mea hoi a'u e hillnai nei, aohe enemi malalo iho o na kaupoku lani e hikikeaamai e ku ae eae kona naau ekaeka* a hoao e lioohioj lo i ka maluhia a'u e hiliuai nei» ao- | le loa o'n manao» ke koe nei he ano- | ano oia ano iloko o k& aina nei i | keia po. | Peia no e kuu makua maikal» aka, i he mea nae i& no kaua e hnpei ia ai | iioko o ka um»uma o sa koa> ke ike i mai iakou, eia no kaua ke komo pu ; nei nie lakou ma ke kiai ana iloko I o keia mau hora kupilikli o Ka po{uii e aaki nei. : He mea oiaio keia au <? paue m%i la e nuu keiki, o ko kaua kot pu ana im na koa e hoom&naj wanui nei iloko o na iu- a o keia oo|hu aua, h* ia «? kouio U>a aku I ai ka u kf aloha iloko o | ko iakou tuau puuwai. I Nolaua* « L*>v« mau i k<» kolan& | o &* uaakaala o kuu ke,ki, i hui ia | kou uoau uiauao oke aloha, e ; Hlo auanei ia i ki.-i heomaiiao | ii» o m &u e | laweUwe al iua kt\t .«uua mal'.luiii |hc.

No'u ibo, ke hilihai nei au maluna ou, no ka mea, aia ilokoo tou ke ola a me ka make, ka maluhia a me a ina aole oe ma ko'u aoaō, e hemahema anei au ma ka'u mau hana a pau e pono ai o ko T u aupuni. Ua noho ekemu ole iho la laua a i elua ia mau aekona, oiai noiaua e - , *. hele ana no mua o na wahi hoomoan3 o na koa, me ka ike aku i^na lama kukui a na koa e hakoko 'ana me na poii!fai o Kulanihakoi. īa wa i komo like mai ai ke aloha iloko oko laua mau puuwai, a na ia mea i kono koke mai ia laua e hiki aku no ke kokua aia i ko laua m*u koa e noke ia mai Ia e na Kulanihakui a pulupe i ke anu. Me ka leo o ka makua i ke keiki pela i poha kokeaku ai ka ieo aloha o k 0 lakou alihikaua opio, i ka i ana aku me keia mau huaolelo e hoohikilele ia ai lakou a pau i keia wa o ke pale ana aku i keia poino e kauiho ana maluna o lakou.