Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 9, 3 March 1900 — HE KAAO HAWAII NO HAINAKOLO Ka Ui Nohea o Waipio. [ARTICLE]

HE KAAO HAWAII NO HAINAKOLO

Ka Ui Nohea o Waipio. Ke Kai kamahine Nana i Wawahi i na Pani Paa o Kuahelani.

| Patie aku la o Keaumjk? 4 ae he ! aiHu Hi»!ihini mnua ma keia mau j aina nkahi no a hehi i lepo o | ko oukou niau kmauhi nei, niaau i hou na kamaaina ia iaua nei, o hea ' i , ; ko olua aina i hele iam ai, Ko Kuaiiwlani mana i hoouna ia mai ai e Halaiaualiiaiono, ka tnakuakhiie o ko enakou alii o Keani- | niulaoknlani, ma kekahi huakai I apo ruu, hele mai nei maua mn na • paemoku a pau a hiki mai nei i kekahi aina e ku mai la ma kela kuaj htwi la. Ae mai nei na kamaaina o j Mnui ia. . j j Hookipa mai la o Leimakani, ! he haku aina no ia apana kalana, I noho iho la o Kbaumiki a me Ke- ; auka me ka oluolu maikui o na kai v ■ j maama oia wah!. Hinaia m#i nei j t;« me& ai na.lpua nei, pa'na lakou j nei a maona, noohihihi mai nei «» I leim&kaui eaua 1 na mal-hini. | Ua ae aku la 0 Keaumikl ika i aua a ke kameaina puuwai aloha | a noho >ibo la o Keaumiki a me 1 Keauka kona pokii, Ninaninau mai | nei o Leimnkani i ko laua nei moo- | lelo a hoike aku la po hoi o Keau. ; I .. . 1 | *uki« | ! 0 KutiW*hailo ka makuakane 0 I ko mukou mau makua, o Papanui- ; hanaunioku ko Uk'u makuahine I hanau mai la na luua ko makou* ! mau makua o Kapokinikini ko ma* i iou makuakane, a o Kapiman:mai no ko makou makuahine, ua pio no i 1 Uua ko makou mau makua. | He mnikai ko !aua nohn ana a hiki i k > m«kou puka «na mai, peia ; o Keaumiki e hoonauea uei i , kamnHĪnH o m wahi Mh keia wahi i hoolale se ai o Uukanino he alii i kona mau si j puupuo e hanaia na mea si a pau j t»a namalihmi a me na kamaaina, i I ka ana uoho »hh ua msu eepa nei t ka p*pa ina» a kamau; tho ia na apu awa uie nt k.nu la%u ; o Puna. ; O seta pule a kakou i !ohe «aU at iua kahuna, ihu kA pule I haupa n» mea a nau. 0 kei* pule ! awa o Puna penei tio i'a i L »hī«!m ilūOA ka o ke 'lii. j " ' | . O ka »wa 1 kaou ta i* Pnna, O ka B** i ku a 00 ā W n* ka lau, j I ku i i ka mapunapuua , 1 ka'Wi la t k* tu>f ,v-wm, II ka kau k« *w* Uia,

E ku ana i ke &'Uaiai"wi i ke kualono I hukia ka awa i ka naelo 0 Puna, , E hoali aku aaa i ke kapu oī/ono, Hoa'e ka awa imua i« Ku, : _Ku mai ke Mi oma «a hwa, 0 ka mama ana ka «awaii a <puni O ka mauu la Ke kanoa ia a Hin% O ka Hju ia Otfliu o K*kublbew&, © kahoka ana o ka uwa in Eauai loa Hooheehee k* aw» i na oioka, He awa ia no ke Mii 'iaaai, He «iO! ka awa< he poh luiii ka ona, | He hiwa ka awa he ka"u«»e ka ons, t He naa'ikea ka awa he naluiu ka on t, 1 He pnpakea ka *wa he poluen ka ona^ He papa «li ka awa he poo hnai ka f>na, Hemokihaaa ka awa he noenoe ka ona, He awa ia no ka lani al i, Ke poohuna i ke aouli a Kane rae Kanalon, Ke inu nei e īnu—e—a. 0 kein pule i puie ia mai ai na i ke kahuna o Uukanipo na Pa{?ioalii, a olelo mai la ua kahuna nei i na ! malihim e ai awiwi IHO olua o iho e mai ka ona o ka awa o ko makou > aina o Puna onn e olua. 1 ki maona aHa ka»o no o Keaunaiki i ke anaina me k* naoolelo o Kuwahailo oia no kekahi kupu.i j ikaika m» ko ooakou ain«, aQle he i kupua i koe inia, «ka, o ame Kanaloa wale no. O laua na poo kupua, o laua iho no na akua a Kuwahaila ko maknu knpunakane e pvle-«i, n h:ki 1 ko makou mau makua a ia m«kou na mamo hope !os, Ken.» no ke alii i ka awa inu no lnkou nei, aole no hoi ho iho īho o ka ona, no ka mea, k« lawe la k« pkua 0 Kt*aumiki me Keauka i ka ona. Pane aku la ke kahuna 0 Uukanioo o Papioaiii ua liīee no kahi ka j kou o ko makou omu akua no ia ! f o Hawaii nei, o Kumuhonualani, 0 I \ ! jj Kumuhonuaiake», o Kumuhonuaiii j I 10, na akua ia egolu aana i hana ka | lani a me ka hmua, mahope tnai e • Kane a me Kanaba, helu ia e! ooa ' | akua nui a oiakou e puie nei, o Ke-1 | j«>okapu, a Kalhi, o Kaonohiula, j I o KeokiWHi a me m keiki' ♦ 1 j ia a Kane, elima lakou hni me na . i akua i»ut, ueai a makou aku e pule ; I nei roa ka lani. Oka makou mau j j akua no »<* e pule nei Kuaiheia ■ . ni, wahi h Ki-iiumiki. No »h» l.< o ko ua i\i,hu eepa uei J ; noho aloha aoa mo na kama|itn« o keia wohi ua hool»te *ae ta laua ma laua \m% Wahiiīē ns ko Uua hika, u* «ua ti kp kam 4 ain.i a k« i) īina, \ to iaun majonaau»> oia 110 ka laua wa i h*awi i «ku a» ī ke aU h;i hope | He ioio «t\a na Sa innka ih,< JoKe»uimVi a » 1 laleo » W*?jno, n»>LiU w k hi * II ; I k*VaW nUiwa'/nHP \ hsk ;i ai Waipto h«Jk!o lva E pcv«t 1 unl t ha&.kUiA Kuilih.ihoi ! " 'i 1

| I ka pii no a hooaiau I ka piko 0 K«iwa, Hoaiai ka wai o īlnna, Ua hele a hoohuelo 1 na pali, O ke kiowai kaiph >n o Haiwahine. 0 keia kiowai 6 Haiwahine ua Impaia no o Hainakolo taM i«kahi n<fiu aaaaawa, Iho ai» liua h«i i kiß kiow;n lta— 1 pu o Haiwahme, kahea an* o Kn- ! holoalii. ka maku*tc«nā <»' Kah(tlo Ihoiouka nfe Kahol?Kr»lokai n» iawaia a Hainakolo me Luokia ma n» pokii 0 Hainakolo. E, e lau* la e. ae olua 1 kp kiowai kapu o Hain»ko]o a raē Luukia, hele niai olua, h»]e roni olua. !ioi aku !a laua nei a ka hale o kainiaiQ « aloha kamaaina, alohalno hoi o ' Kaholoalii. i Nana aaai'la ke k maama a ike mai la he mau alii nui keia, ke hihipea nei ke «nuenue malnna pono 0 ka hale o Kaholoalii, _ akahi no oia a īke i keia ano anuenue e kau ana ma kona h*le L a ua ike pu a«* hoi oua tnau eepa le i keia hoailona nni tnii a Kapokinikuii mai. 1 ka īke ana 0 Kaholoalii he alii nui keiā mau malihmi, kena koke nelaoiai kona mau ai pjnpuu e hoomakaukan kokeia na noea ai na laua nej, ail ko 0 ka manawa pokole ua makaukau mai la na mea a pn", a ua nee aku la ua mau eepa nei no ka papaa'na. I keia wa no ei% no ke hikikii paa nei ke *nuenue. Ma keia tna-1 nawa i ike ma? ai o Kuaikauaakama ; 1 kona hoailon alii eku pono ana | i ka hale o Kaholoiilii, kulu Iho net | kona waimaka a loihi ole o aku nei i kana hanau kama. TJa n«ho ae ne» kaue, a ua nm na maka 0 kaua iwaho, niuau aku 1 1* o HinaaiuUumi, h-aha kei«, aka ua hunaktele loa U no 01* nei, a ena keia wahi 1 huli ««* a» oi» a olelo aku i& la Aikanaka kona liamnku. * B Aikanaka, kow kalanm aina hoolohe. e naua aku oe i ke|a aQue nne, «-hoike m*t no ka a;e», he kaoo*atna oe n<> keia pawnokn, xj» maopopo anei ia oe be aM nm kekrthi ma keia man pāemokn i like kona hoailona aouenue me kela e ! hihipea mai la «®a ka h»l« ō lr"> f loalii? • j Hot»le mai U o 4ikansk# arle ī p«l* ko naakou anneaoe Ina pela he malihmi keta, wah? ' a Ku»ikanaaVams ' p*ne hou aku ' ai. a akaM ho\ a *ke 1 at>o an\ienue. na !oa s»? U na ; i ke annMio* e hihipM me ri< ■ onohi h*» )wskah\a e at*s waīu- ! ns o k* awienue. T n-« * Yfo* %\ " oia 'a Mkanaka # W» & Uw* ! ' rsa hē n>au me ki;Yss*! • v,* pu Maaiu-', t 4 IUVov * | n* 0 H wa ka 0 >*insu k« ka*tuaU»a, aol# olua 00 Wa

- — . paemc£tt, o ko olua mau helehfcl©oa ua īikeme lo makou "alii, be malihini oia no ko Kiakou aina. aka» , r* m ~. , - f :Jh' x -. moe iho nei be wahine, noho jjtl pia V ■• - *- ' me maKou. Ūa haj3h« ae ko,uuijpu h_ak*^ljv wahīoe ia Hainakolo .Ljj.u^ia» kona kO]i#, o Mailel&aUi, opail kir «rlaolu, o ds ia a m.8k0% # nuho nei, ua hiki mai be nm mai ka iaui M-ii' ms kōna ano h£o- ] makauKau, o K>waiuijo kona inoa, a m e malalo o na wawae o na paoo puiia, o KuniknuakaruH, kcT makou aiīi he ka na ua aiii la. Khni iho la ke u a Keauanki qie ka halia pu ..e, eia ka kuu kajkuaana haku i ke a mau p«erucka, alon« ii»o hoohewahtwa oe ia mnua I «» pokii, mamuke niaua ia oe waiho j i k*eii kaiwt okamahele. [ *Itu la o Keaumiki i ke I katilte?ii3 be wahine ui anei o Haij n£kolo? Ae, he wahiiie ur, pela | ibo no me Luukia. aka/ ao!e naa e loaa ks ui o Hainakolo; Ninau hou ak j Ij, o Keau miki ao!e anel maua e ae u e makaikai i keia maa opio? Aole, aole oiua e ae ia, no ka tuea hfe kapu loa, a o mnkoa wale oo kai ike ia laua 1 ka hele aiai i ke kio wai » olua i ae mai ai. I naua aka ka hana e iho mai Aaa o Aikanaaa ka ilamuku uui o Ike alii me na koa kai umikuma I maeno e maUma aua i koua ma-, ' iuhia, iho mai U makjii iho o k* . | wai o ke 'in o HaiuakO|io a pii uyli , la ma ke a kapa e h;ii mai ai iaa | hale o K«h >!o«ilii. | Ei« makoa ke oill $ko aei me [ na mea hou makamaka loa« | He 14 mau iuina oka mokupea | Tillie E. Starbuek i mahuka ma ka ] wanaao Poakolu nei. j He hiiole kai hoea ae ika baj lewai ma ka La Pule nei, a hoike I aku la ua powa īa oia ma ke alanoi Moiwahine. , Aote be mai hou i ike xa ma Hllo; nj;u ki make ana a & hiki iho īa ī ka I* 21 o keia mnhina. Va hoopopī»!e »a kekahi ohaa pakt? o ka moki ahi Bjo J\aeir* fSS» o ka p?" «oa t uiaa cU)a i hoiiiih ai fee $500 i ka pilij w*iw*i i* D>*laua oi* moku, he I nni kNna ma ho»o &tu* e * 4we »koo« ol». j O k» hainaka kumulaaii ' \ ikei» oka honoa ael, au i* im* k* MoswsV:u* o| & V v • u ma kaU Ufs(M>oO; ksbi o iwUalua I wakahik» i h ae e ktVākt qiv wahio* ekolu ka haua u>U i nku k?» MiNah;ue WW keUH a ui*Uii*c jiwu I - ** % ik%* na*i wu k» K*r«- - s*% !\ue |m«l Kt|M»l»kuo m*\ ;t*ah< p« o ko i** k«#* «tt« a««n* Ea N . -