Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIII, Number 28, 9 November 1938 — Ka Huakai A Na Alii MA LADANA [ARTICLE]

Ka Huakai A Na Alii MA LADANA

I ka hOea ana aku 0 na poe makaikai mai Hawaii nei aku ma Enelani ,a ia lakou i hoea aku ai ma Ladana, ua hoi aku la lakou a noho ma ka Hokele Aiekanadera me na ohana alii, a iwaena o lakou o ke Keikialii Komatsu o lapana kekahi, ke Keikialu o Siama, ke Keikialii © Peresia ahe lehulehu ae o na keikialii mai Inia mai. Ma ka auinala a lakou i hoēa akuai ma Ladana, ua kono ia maila o Kapiolaiii ame Liliuokalani ao^ ka hoea ana, aku imua o ka MOiwahine Vikolia ua haawi maiia ua moiwahine la i ka hookipa alOha 1 pumēhana ana ma 0 ka hnnj ftr \a mai ia Kapiolani ma na papalina a i elua, a ua huli ae la nohoi a Maelwl i kekahi hoailo&a aioha aaa ia Liliuokalani ma 0 ka honi «n» iho ka lae 0 Kamakaeha. Ua nonoho like iho la ua mau mōiwahfee la maluna o ke koki a hoomaka koke iho Ia no ma na kukai blfelb aua, a i unuhiia hoi na olelo a lauā e Konela laukea.

Ia kuu ana Iho nōhoi o ua poe la ua hoolauna maUa nohoi o Moiwahine Vikoiia i kana mau kēiki i na poe mākaikai a o ka pau ae la no ia o ka launa ana. Ma ke ahiahi o ka iuhile ua hoohauāiUa na poē makaikai mai Hame kekahi paina nui ma ke Keenaoihana o na aina e. Maanei i loohia ai kekahi wahi ano hipuu. Oiai lakou ma ka papaaina a' « Ralafl ana hoi o ke kahea ia mai* paha e noho iho i!a!o, ua hoo- i maopopo aku l'a o Kapiolani i ke i kukU mai o ha kane ame na wahine, a manao iho la nohoi keia malia o ka rula no ia o ke ku ilunā ua ku pu iho l'a nohoi ua moiwahin'e nei' me koha noho ole iho Aalo. (Kahi nohbi o ka hemahema i na rula oia aina. Ua hoomaopopo ia aku la nohoi na wahine kaukaualii e oni ana ria ■wawae. mai kekahi wawae a i kekahi, i kau a m'ea o ka oopa i ke ku iluna, Ua hoohalike aku la 110hoi o Kapiolani me ka lakou e hana mai ana, me kona haohao nae hoi pehea la i nonoho ole iho ai kela poe nalo i hiki ai hoi iaia ke noho pu iho ilalo. No kā noho ole ana hoi o ka moiwahine Kā'piolani iialo na kekahi o na Dukew v ahine i hoopau ae* 1 keia mea pohihilii, ma o kona huli ana mai a hawanawana ina Liliuokalani, "Heaha hoi ka rhea hoho ole iho o ka moiwahine ilalo, i hiki ai hoi ia < kafcou apau ke noho iho ilalo?"

Ua huli maila nohoi o Liliuokalani a holke rtafla 1 ka lohg_Ja. Kapiolain ma ka olelō Hawaii, a i noho koke mo nonoi, 1 Kona lohe ana i na olelo a LiKuokalani. Ma ka nana aku me he mea la oiai o Kapiolani he Motwahtte he kielde kōna degere mamiia 0 nā p6e e ae ma kela papaaini R M4W6 o na rula o fc«la aha &ole e hiki i kekahi mea ke rioho iht> ttalo oiai oia e ku ana. Ma ka la keia o ka luhile ua hoolako ia maila o Kapioiani ame Liliuokalani me na ukali o na poe koa kiai i ko laua manawa e kalaiwaia aku ai no Westminster

Abbey. Ua hookahaha ia mamuli o keia mau hana l harta ia mai ai ame kekahi mau hoohaiiohano e se, tr& ninau aku la o Kapiolani he«!m la ke kumu o keia mau mea i hana ia aku ai nona. Ua hoike ia māila nae hoi iftift ka lono oifti .16 ta lolhi o kona wahi i heie mai fti no ka hoohanohano ana i ka Moiwahine VikoUa, a ua manao nohoi keia moīwahiiie 0 kahi mea uuku i hiki iaia ke panai māi oia no fca hooolako i keia mau hoohanohano kuikawa. Ma ka paina ma ka halealii Bakinahama mahope iho 0 na anaina ike, ua ukaliia aku la 0 Kaplolani e ke Keikialii 0 Wale, a mahope mal hoi i lilo ai 0 Elnene VII Ua ukaliia hoi o Lihiokalanl e ke Duke o Eciuiburgh. Mahoi>e iho o ka paina ame ke anainn ike ua 3aweia aku lu na poe makaikni e ike i na makana luhile a MoiwahiJV Vtkolte. O ka m&kana mal Hawaii akii OU «6 Roops«A Kil 1 ta m»!una 0 kn, ft i wRonR hoi Iwkahi i humu wiliin. s e kM ana hoi na Hua Palapa'.a "V&" i £ana|* hoi mai na hulu 0-0 ,tqai a 0 na hul\t nani Iha H«waS- a iloko hol n Inau hoopaa kii u« hookomo ia 1 k* 6 1 nwM. ' 1

Mahope \ho 0 ka h«ok'.iUo:i mbil" MUk, ,ua IiUH boi malla nohol ka puali o na Haw»«i no ka h«aaii ms 0 ke ala 0 N» TnkS » hrn v s m*U« i * hon» loa «j k* AtQ| him»u m* . MhLMX niai UA pAi .MrM« ' tu)M l' kekahi bukc iHlii « w 8°»" e hoi&e ana IIOH tm nie» * t>ttt , ana rl»te hv»**t • jKfcpiolftnl ro Eneianl «ne ko t»kou li->i an* m»i. ū* hoopaa nohoi oia fMngisiTvi l n* mooielo <f *tfic krt* m. Un kiakau i* \t\* *Uk<* IUHi m« k» olelo H»v*lt r f.?vl I» mai *na ttn mamwu r hyi JH? h.im ivu m* Vh !>«■ 4nĀ m* olil.'

- - «5- ' -«- Ua paa ka manao 0 &rāguire no ka hoolaha ana aku i kela moolelo rfia ka ofelo Hawaii no pqno o na Hawaii oia mau la i aui aku. oiai hoi ua oi akii ka makaukan ma lta Heluhelu ana i ka olelo Kawaii mamua o ka olelo Eneiani, Ua kaKau no oia i kela moolelo ma ka olelo Beretania, a me ka. unuhiia ana ma ka olelo Hawaii. Ua pa'i ia he 1,000 mau kope o keia. O ka Inoa o kela Moolelo oia no; He Moolelo Pokole o Ka Huakai Hele a ka Moiwahlne Kapiolani j Enelani i• ka Makahiki 1887 i ka lubile o ka Moiwahine Vitolia o Beretania Nui.

Ua malamaia nohoi na mea i kakauia ai e Mr. Maguire e hoike ana hoi aia no he Walter Winehell i ke au o Vikolia. Ua kakau iho ka mea kakau no.ka Buke Hoihope a St. Stephen, (Laeiana) lune A\ 1887.

"Aole au i maopopo i kahi e loaa aku ai ka MoiwaWne 0 Hawaii i kona manawa e hele mai ai i keia aupuni. a I na nae hoi aole e loaa aku ka ike ame ka lohe i ka aipuupuu a Kapiolani alaila e auhau ia no oia i ka wa e kahea ia'aku ai no ka hoolako ana mai i na mea ai mama. Ma ke ano nui' e hoike aku 110 au i kana puni oia na ka palaoa papaa ame ka papapa i oma ia." . Ua hiki no ke hookolo ia aku keia a loaa.ma ka ainakakaliiaka mua loa a Kapiolani ma ma Bose- ' tona i ko lakou i hoea ae ai īna- | | laila ma ke ano he .maliliiiil j hanohano na ia kulanakauliale ame j ka hoolelo o koua kauohft ana i ka mea i kaulana ai o BosetOtta Ua hoea maila kakou i ka liopena 0 ka kakou moolelo no keia hnakvii a ka Moiwahine Kapiolani roe kona mau ukali no EnelenaL E hoomanawanui iho nohoi i aa aole e puka koke aku ka hou,—L. H. Ka Hopena.