Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIV, Number 45, 6 March 1940 — He Kaao No Laieikawai [ARTICLE]

He Kaao No Laieikawai

MOKUNA XV! A niakaukau lakou, kii la lakou, a hoea maila nohoi. Ia Aiwohikup'ua i ike aku ai ia Kahalat>niapuana e kau mai ana kela iluna o ka eheu o nn mauu, me he Alihikaua Nui ia, a he mea hou loa ia ia Aiwoliikupua ma. Pane īuaila ke kiai Nui, "E hoi olua ano, mai lohi, a aole hoi e kiili, no ka inea, ua kapu ke Aliiwahine, aole no ou kuleana nia keia wahi, a aole nolioi e hiki ia oe ke maimo mai.he mau kaikuahine makou nou, ua hala ia manawa." O ke ku aku Ia no ia o Kahalaomapuana hoi, pau ka ike ia ana. I kela manawa, ua ho-aia ka inaina wela iloko o Aiwohikupua a ma-' huahua ioa . . Ua hooholo iho la oia e lioi. a kai o Keaau, alaila hoouna mai i kona mau puali koa e luku i na kaikuahine. Ia laua i kaha aku ai e hol a hiki i ka pahu kapu o Kahalaomapuana, aia hoi ilaila, ua lioopiiia ka inieio o ua moo nui nei iiuna o ka paliu kapu, ua uhiia i ka oloa, ka j ieie, ame ka palai, a he mea weliweli loa ia ia laua ke nana aku. A hiki o Aiwohikupua ma i kai o Keaau, ia manawa, iioolale ae ia ke Kuliiua o Aiwohikupua I na puali koa o ke AUI e pii e luku i na. kaikuahine, ma ke kauoha a ke Alii Ia la no, ike inua maila o Waka ii ko Aiwohikupua manao, a me kaIna īuau hana. A no ia mea, hele maila o Waka a halawai me Kahalaomapuana, ko ke Aliiwahine AUhikaua, a oleio maila, "E Kahalaomupuana, ua ike au i ka manao <> ko oukou kaikunane, ame kana mau iiana, ke hoomakaukau la oiai umi kanaka ikaika, nana e kii mai e luku ia oukou, no ka mea, ua inaiua ko oukou kaikunane, no ko oukou kipaku mm ia laua i kakahiaka nei; nolaila, e noho makaukau oukou ma ka inoa o ko kakou Akua." la manawa kauoha ae la oia i ia Kihanuilulumoku, ka moo nui o Paiiuli, ko lakou Akua. I ka hiki ana luai o ua moo nei, kauoha aku la oia, "B ko makou Akua, e Kihauuiiuiumoku, imuu iti ke kupu, ka eu, ke kololie o kai, i na e hele mai 1110, j ko iakou ikaika, pepeliiia upuu, ao-1 j iie Hluiilono, e uoke oe ā holo ke i j oioheioiie, e ao uae oe ia Kalahuj uioku, i ka illo nui ikaika u Aiwoi hikupua, heiuahema no oe, pau loa ' kakou, aole ē pakele. Kulia ko ika-1

ika, ko uiana ai»au iluna o Aiwoiiikupua, Amama, ua noa, lele wale la." Oia ka pule kauoha a Kahaiaoiuapuana i ko lakou Akua. J4a h» po ana iho, pii aku la ua kanaka iie uuii a Re Aiii a Aiwohikupua i wae ai e luku i na kaikuahiue oua, u o ka hope kulūna ka umikuiuamakahi, inaumii o ka i»ookoliu ana a ke Kuhina nui i hope uoua. . I ka weUewehe aua ae o kai ao, hiki aku ia iakou mH i kahi e k<tk<>ke iki aku ana i Paliuii. Ia manawa. lohe aku la iakou i ka hu o ka «aheie i ka wakaui o ke aleio o n» iiuh> nui ttei o Kil»anuilulu»uoku, e h»nu luai ana ia lakou uoi, aole nae iakou i ike i keia mea, uoiaila, hoo mau aku ia lakou i ka heie aua aoie uae iakou i liuiiu aku he ike aua ka lakou i ka uiwi ana īho a kea o iuua o «a uwk> nei maluna pono Iho o iakou uei, aia nae lakou Dei i waeua kouu o ka waha o ka moo, īa manawa, ua ieie koke aku

jia nae hoi ka hope kuhiua i hope, ; j aoie nae hoi i haule aku mawaho; ua muka koke ia aeia htko\i apau ] ioa. aohe aiiailono. j iie elua ia i hala ae. aole nohoi iie j niea i lioike aku i keia iue«i ia Ai- j wohikupua uih. A wo kn iu»oiiao o j ke Alu i ka hoi oie aku o kona mau , koa. alaiia pii ae la ka inaina <» ua • Aiii uei. j Maumii o keia hoi \»ie i»ai o koia : poe l hoouna ia at, ua \v;ie hou ne | j ia ke Alii he iw.Hk«hia luau koa no j ka pīi ana aku e iuku i k<ma mau j | kaikuahine uiai kona poe koa ikai ika waie ik>, a ua koiio hou ia ilio J I ia i Ih»ik» kuhina in»na n<> ke s\takui ? I aua i na |x.*e kou. | Ika makaukau ana <» na i<<n* j i wae ia h». ua pu aku ia laKou. Va j pn aku ia no lakou a luki i kaiu i | IMU mua ai na unia i Ka iukwia l e ktt a ua luWu h\m »a koia ( Ihhs a aohe i»e aiiaiiono. s l>* kakaii aku u<» ke AUi e iike I u»e maiuua. a aoio u«* i huii hoi ak\i s keua mau koa, a uo ka hoi oie ai»a j tuai o keia ikh». ua wae hou iho ia i uv> oia i iuuu iiou ;< lie kanaiia j jH>e i wae ia» a j*n hou uo. a pau I iiou uo i ka iuku i«, l'eia ka luku | ia aua e ua koa a hikl ak« i ka : welau kaiuiiia.

Ia mān'awa ua kukakuka Iho la 0 ] Aiwohikupua me kona Kuhina Nui a aune iho la ao ie 0 keia j Luli hoi ole ana mai o kona mau j koa i hoouna ia ai. I aku la o Alwohlkiipua i kona j Kuhina, "Heaha keia e, hoi ole mal 1 nei na kanaka sL ka.ua e hoouna ueii" . 1 Pane maila kona Kuhlna, "Malia t>aha, ua pli no lakou a hiki i uka, a no ka ike i ka maikai o keia wahi,: noho aku la no, a i ole, ua make maila no i ou mau kaikuahlne." "l'ehea auanel e make ai la lakou. o na kaikamahine palupalu iho īa ka mea e make ai 0 kau manao ana e make ia lakou?" pela aku la 0 Aiwohikupua. Ano ka makemake ! o ke AUi e maopopo i ke kumu e ! hol ole nei kona m»n kanaka, hooholo Iho In laua me kona Kuhina e lioouna aku 1 mau elele e pii e haWilo heaha la na kumu o keia hana & na kanaka o laua. 1 Ma ke kauoha a ke Alii, lawe ae la ke Kuhina la Ullll, atbe Akikeehi- | ale, ko Aiwohlkupua mau elele ma- 1 ma, a pii aku Ia e ike ! i ka pono 0 ] kona mau kanaka. . .j I ua mau elele nei i liala aku ai, < aole nohoi i liuliu iho halawai aku la iaua me kekahi kanaka kia manu mai uk.a mai o Olaa; a ninau maiia, "Maliea ka olua hele?" Pane aku la na eleie, "pil aku ana maua e ike i ka pono 0 ko inakou poe, e noho la i Paliuli, he ewaiu kanaha kanaka 1 hoounaia, aole he hookahi o lakou i hol ae." "Pau aku ia," wahi a ke kia manti, "i ka moo nui la Kihanuilulumoku, aole e pakele mai." I ka lohe ana keia o na wahi eleie i keia mea, ua hoomau aku ia no lauā i ka pii ana, aole i upuupu, lohe aku la laua I ka hu a ka makanl, a me ke kamumu o na laau e lūna ana nm o a maanei, alaila | hoomanao ae la laua i ka olelo a ke kia manu, "i na e huana ka makani. oua moo la ia," : Maopopo iho ia ia laua o ua moo liei keia a ielē ae la laua uia ko laua kino manu. Ia lele ana a laua nei a kiekie, a l alawa ae ka hana aia maiuna pono o laua kea luna e upoi iho ana ia iaua nei, a no ko laua nei mama loa ma ka lele ana ma ko laua mau kino manu, ua paUele mailn iaua. i na la ua pnu pu e iike me na mwa. Mokuna XVII In laua i lele ae ai n kaawaie W Iluna lilo loa. i nana iho ka hana o ua' mau wahi elele nei. ua ike «10 l:i īaua i kea o lalo o ua moo nei, e eku ana i ka honua me he oopaiau la. a he ku nohoi i ka weliweli

iā laua ke nana iho. a wa hoomaopopo iho la nohoi iana, ua pau ko lakon poe kanaka t ka niake, a hoi aku h\ iaua a hoike aku la ia Aiwohikupua i ka iaua mea i ike ai. Ta nianawa, k-ii ia aku ia o Kalahunioku. ka iiio nui ai kanaka a Aiwohlkupua e hole e pepehl ! ku mw a make. alaiia. iukn akn i na kaikuahiue ona. I ka hiki ana mai keia o K<Uahuluoku. o ua ilio ai kanaka nei o *Tahiti imua o ke aio o kini no< puna (Aiwohii U1 1 Fpnoe i kehi la e hiku akn ! o'n n\nn kaikunhine " wa- ! h'i a Aiv lik \\ ii *a e iawe pu tnai ! la LaielKawai. } Mannia oko ka liio pii ana e !u--j ku I na kaikuahine o Aiwohikupua, | kauoha teua tho la ua iiio nei I ke f AHi. a lae na kaukaualii, a nie na | kanaka a pau, a pen« to»mi oieio I kauolia: "Auhea oukou. ma keia pil j tuTa a"u, a nana oukou i keia la 1 i uka. i na e pii ka ot»u a ku paieiei I iinna a kiekie loa. i na e hina ka 1 ohu ma ka iulu. aiaila «a haiawai I V vau me K'hanuiiulumoku. mnnao !ae oukou ua honikane mant tna ; hoi e hina ana ka ohu i ka -makani. | alnila, «a hewa o uka, us hakaka ! lue ua moo nei. Aiaiia, oka ' puie ka oukou l ke ukua 1a 1 piii. nana ae hoi oukoii a hma ka • ohu i kai nei. alaila, ua ianaklia ka ! uk>o : aka nae hoi, i pii ka ohu ilui lia a hlna Uuna o ke kuahiwi, aiai- ' la, uuhee ka 11100: o ko knkeu lan«kila nohoi ia. NolAiia, «* heomau i ka puie ana a hoi wale mai ! au." ! īUa paw ana no o keia nu»« kan 011«. wa pli aku to uo ilio nei. a na ii.munn pu aku la o Aiwhik ipw riiiS lana me Akikeehlnie. i mau eleie, an« laxia e hal wai i hana a k« miav iue ka Wo, 1 k« ilin 1 hiki akw al I wka kuhi e kokoke ana 1 «a Wa nae hoi o ta mnnawa. T «a nei e nw* «n» ua ho<"tpuiwa ta ae Oia mfii kens i»iamo,v mai. no 'ka mea. wa ht*opuī ; w e i:i eka i\oh<ino Hio, «ta wana | w a uae, ua ha!a hepe ka mi»" 1 ka ; i»io. e heie aku ana a I<«a ke kiai mua e ke AUi WaWn*. (Aele I IN»\»>