Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIX, Number 38, 10 January 1945 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

. LILO KJE AWA O IiL'KMA j O ka liooili kaua nui loa i hoo|iii wi.ai e na mahele kaua huiia nwiuna o ka aina . nui o Asia, yia no ka lilo ana mai o Akyab, ke kolu o na awa nui loa o Burma, me ke kue oie ia mai e na j enemi. O keia na lono i hoikeia Imai- e ka Alihikaua nui o na puaj £eretania. Ua haalele mua ia kela kahua e na i ka wa a na moku kaua Bei$taiii&, ame kekahi mau moku e ae, ame na moku halihaii koa am<e na mokulele i hookokoke aku ai no ka haawi ana aku i na puupuu ikaika ma ke kaua aina, moana ame ka īewa. Mamua -aku nei i na makahiki 1912 ame 43, ua paio mai na Kepanl^me loa i ka na m-ahele Waua uuku o na Beretania i hoao aku ai i hoea alsu i Akyab. " Ua hoike ae ka radio BBC, aole he poka i ki i<a aku i ka wa a na |. pualika.ua Beretania i piue aku ai ma ka aina. Ua hoikeia ae o Akyab oia ke kikowaena halihali no na ' lako kaua no kahoolako ana aku ia Burma. Aia kela wahi ma kahi o i ka hapalua like mawaena oCalcutta ame Rangoon, a o ka pahu hopu hoi i makemake nui loa ia ,| e na Pelekane. Aia ma kahi o ke 40,000 poe e noho nei maluna o ka mokupuni o Akyab, a e ku ana hoi ma ka 1 nuku o k-a muliwai Kaīadan, ma ke kapakai komohana hol o Burma. ' ■ " . Ua haalele iho la na Kepani he lehulehu o na pahele ame na maina. Ai<a ma kahi o ka ehiku mau kahua mokuleie ka mokupuni 0 Akyab, a he lehulehu o lakou 1 nui kupono no na mokulele nunui. O kona awa ua hiki i kekahi moku kaua o 10,000 tona ke ku me ka m<aikai.

AA AKU NA PAILAKA MOKULELE AMELIKA Oiai na mokuiele nunui Amelika e hoolulu ana ma Beretania a e pahola ana hoi ka ino an\e ka hau o ka aina hoiookoa, a o k-a wa nohoi ia a na pualikaua Kelemania e lele kaua aku ana maluna o na pualikaua Amelika e hoao ana e kupale ia Belegiuma. I ka ike -ana o na o kela mau mokulele nUnui i kau aku ana maluna o na pualikaua Amelika ma Belegiuma, ua hoolala koke iho la no keia mau kanaka Amelika, e hoolele aku i ko lakou mau mokulele no ka iele ana aku e kokua i na Amelika. Me ka nāna ole ae i kā nui 0 keia ino, ua aa loa lakou e lele aku iloko oia ino no ka haawi ana aku i na kokua ana i na koa Amelika, a e hahau aku hoi maiuna o na mahele kaua Kelemania e hookokoke mai an-a i Belegiuma, Ua olelo ia ae o keia kekahi ino nui loa i pahola iho maluna o Enelani a hala loa uku i Europa. No ka nui loa o ka haule ana o ka hau, ua hiki ole i na pailaka ke ike aku i kahi mamao aku a ua haule iho la' ka hau a he hookahi iniha ka manoanoa o ka hau maluna o na epaepa o ka mokulele—a mahope iho o ka hoolele ana i ko lakou niau mokulele no 12 la, ua hoopau iho la lakou i ka lakou hoolele kaua lewa ana iho.

tJā hoomau aku kela poe pailaka i ka hoolele ana i ko lakou xnau mokulele mai Dekemaba 2S mai a hiki i lanuali 3, e iele sm hoi iloko q kekahi ino nui. a i na ia no kekahi mau mokukio o ao, he mea. maopopo loa aole e hiki | ke hoonahoa «ku e like &e la me keia mau mokulele, Ua mauna aku keia poe i ko lakou mau ola no ka hoopakelo a kokua ana aku i ko lakou mau hoa Amelika i kaua ana i ka enemi. I ka hoomaka mua ana o kda mau mokuiele e haakie il» i ko iakou kahua ma Enelani, ua l\ok> aku kekalii mokulek a liookui i ke kumulaau. no ka powliiwohi ]loa o mua 4 a o ka lua nwi o na :mokulele, ua holo aku la, |aka, a no mokulele mapohe aku Jua hok»jxn\o lakou holo ona |a lele aku la a hoopa-hu i na |kahua hoomv\in& o ka enemi. ] —xraxrSāīrKßi<r HAWAH J | E hoike ana kekaW lor.o iw x\a;

hana pookela a kekahi keiki Hawaii e noho maiia ma ke kahua kauā niia Leyte, oiai oia malalo o lta MaUeie, Kaua 96, ma o kona aiakai aaia aku i kona pualikoa o 20 ka nuino ka hakjlo an-a i ua kulana o na paulikoa Kepani. Ua lilo aku nohoi ka hana a kela kanaka opio i mea hookahaha loa aku f: na Kepani. O ua keiki Hawaii ala oia no o Ka.kiana Daniel K. Meheula o Honoiulu. Ma kekahi manawa pokole wale no i hala ae nei, ua alakai aku la oia i kona wahi puali uuku o na koa Amelika, a e hWe an-3. hoi me ka lohe ole mai o ka enemi ia lakou. Ua hoea aku la la&ou ma kahi a na Kepani e eli ana i mau loa pee no lakou a ua kokoke nohoi e puni na Kepani i ka hoopuni ia e lakou, ua ike ia maila lakou e na Kepani. O ko I-akou manawa no ia i lalau iho ai i kā lakou mau poka pa-hu hoolei Iima ame Tta hoomaka ana, aku e hoohana i ka Iakou mau pu. I ka 'wa a keia wahi puali uuku i hoomaka aku ai e lioohahM i ka lakou mau pu, ua naholo aku īa ila Kepani mai luna aku o ke kualapa. O kekahi poe Kepani ua lele aku la iloko o na lua a lakou e eli ana me ka lalau ana iho i ka lakou mau pu, a mamua o ka hiki ana ia lakou ke ki mai, ua loaa mua aku Ia lakou i na poka o na pu a na koa Amelika. Oiai no nae hoi, ua oi pakela loa aku ka nui o na i kt> keia wahi puali, a o ka mea oi loa aku, -aole he hookahi o keia mau koa m-alalo o Meheiila i make a i ole ku paha i ka poka a ka enemi. Ua hookahaha ia mai nae hoi keia poe i ka loaa ana aku o na pu panapana Amelika ame na pu laipala Amelika malalo o ka malu o na Kepani. Ua lilo na hana' pookela a kei#- keiki Hawaii i alakai ai i kona wahi puali i mea nui i kona mau aliikoa. He hoike ana mai hoi, i ke ano akahele o" ka hookele an-a a keia keiki i kona pualikoa. Aole i pupuahulu wale pLhoihoi paha, aka, me ke ano koa a wiwoole, a akahele o ka noonoo.

PAA NA PIO MAIIUKA Ua hoike maila ka Buro Noii | Federala o Phoenix, Arizona, no i ka paa hou ana maila he ekolu! mau Pio Nazi o ka huina o 25 i j mahuka ai ma ke hoopaa-1 hao mai ka Paka Papago ako ma| ke ahiahi mamua ihqlo ka la Ka-j risimaka. , - j Ua hoike ae ka Oihaia FBI ma! 0 ka paa ana maila poe he 1 | ekolu, ua koe aku ifc" hi 100 pv>e e hele lauia maila. * Ua hoike pu ae nohoi ka Oihana FBI, he mamua aku ua paa mai he elua alii- i koa Kelemania ma kahi e kokoke j ana i kahi i hookoe ia ji(? na Ui- ] kini. > 1 ! 4 ; HAHAU NA MOKULELE ■. AM£LIKA IA KINA Ua lele ae la na mokulele hakaka ame hoopa-hu o ka oihana kaua moana a hahau i ke kapakoi o Kina mai Hong Kong a hoea i Foochow ma ke ana laula a pa pu aku me Formosa. me ka hoohui ana i na maliele kNiua lewa o na aoao huiia, e onou aua mai ka hikina an» ke komoliana maiuna o laDansu U& hoiko ae k«? alakai nui o na mahele kaua lewa, ua hiki loa i 1 na mokulele Amelika ke hookuu iho maluna o na k&hu& mokuiele

Amelika, mmmua o ka huli hoi hpu aona aku no na moku hali mokulele, a i. ole ua hiki ioa ia 1-akou ke hoopiha hou i ke kalina malaāla a huli.hoi hou aku no ka moku. Ua hoike pu ia ae nohoi i na mokulele kiu e. lele ana ma ke kapakai o Kina e ana i na moku Kepani, ua hoike aku nohoi ia, no ka hiki ana ia lakou ke hahau aku i na, pualikoa Kepnni e hoolulu nei m-a Kina mai ka aina ame ke kai maj. Oiai nohoi na mokulele Amelika e lele ana ma ko lakou miaiona, ua hahau ia iho la he 24 nw',i r kahua hoolulu mokulele o na Kepani maluna o Formosa ame Oki- _ nawa Jima, a nohoi me n*a kahua mokulele me Aeieo ame Kato. ITa hoohaule pu ia nohoi he 76 mau mokulele Kepani. He elimp, i hoohauleia. ma k-a lewa a he 42 i lukuia ma kā honua a he 29 i poino ma ka honua.

HAHAU KA MAIIELE KAUA LEWA AMELIKA Ua luku a i ole hoopoino ae na pailaka mokulele Amelika, ma kahi o ka 331 mokulele. enemi am'e 95 mau moku iloko o na hora he 48 o ka hooili kaua ana maluna o na papu Kepani o Formosa ame Okinawa Jima ma ka la 2 ame 3 iho nei, e like me ia i' hoike ia ae ai e Akmalala Nimitz. Aole nohoi i pili keia lono me na mea e pili ana i ka hahau la ana o ke kapakai o Kina.) O keia hoopoino ia ana aku la 0 na kahua o ka enemi he hoike ana ia no ka. hoopoino ia ana o na kahua ano nuo o na Kepani—a i manao ia paha e hoakoakoa ana no k-a hoolele kaua hou mai maluna o na Amelika ma na Pilipino. Malalo nohoi o ka malu o na hoolele kaua ikaika ana a ka 1 Mahele Kaua Moana Ekolu, ua hoakea loa aku Ia o Kenelala MacArthur i kana hoolele kaua ana a hoea i ka mokupuni Marinduque, he 10 wale no mile mai Luzon aku. o ka hooneoaeo ia ana o Formosa ame Okinawa Jima ua hoo'maula iloko he elu'a la mahope mai, wahi a kā lono, maluna o kekahi papu Kepani okoa aku ma kahi he 1200 mile ka mamao aku—o ka mokupuni o Chichi Jima ame Haha Jima. Ua hoike ae o Akimalala Ni- ! mitz no ke ki poka ana aku a na I moku kaua o ka Pakipika i ke'kahi wahi mokupuni ma ka akau aku o Saipan a ua panai ia mai nolipi m ena pu a ka enemi. Ua luku aku na Amelika he 111 mokulele enemi me ka hoopoino ana he 220. O ka nui o na moku he 27 i hoopiholoia a he 68 i poino. Aole nohoi i hoike ia mai ke ano o roa moku ame ka nui a i ole kaumaha paha, He hookahi wale no mokulele Kepani i lele ae no ka akeaakea ana i na mokulele Ameliko, eia nae hoi ua hoohana ia ae no na pu ki mokulele a he uuku loa kahi poino i hekau aku maluna o na mokulele Amelika. Mamuli o ka holopono loa o ka lele ana >aku a na mokulele Ame- .! lika a hoopa-hu i na kahua o n& .iKepani, me he mea ala ua hlkl ■loa i na aumoku kaua o ka PakL- ! pika ke komo aku ma na kai o t i Iapana i na wa apau a lakou e Imanao ai e han aku He palupahi Jmaoli ke kulana kaua lewa o na „ ' Kepani i keia maiiawa.