Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIX, Number 39, 17 January 1945 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

KB KUPAA NKI NO NA PILIPINO

Bia no na pualikoa Piliplno ke kokua mai nei i na pualikoa AnieHka ma ka hoonee ana aku I ke 4ca.ua no ka hokuu laelae ia ae 0 na aina Pilipino mai na Kepanl ae, e like me ia i hoikeia maila a kekahi aliikoa Amelika, 1 kaa aku iaia ka hooala hou ana ina pualikaua Pilipino. " ~~~

I Ua hoike ae oia aia paha ma ! kahi o ka 2,000,000 poe ma Luzon li hiki ke kau ia aku ma ka papa io ka poe kupaa a me he ala ua i oi aku ko lakou makaukau a eleu mamua o na poe e noho ana ma I kekahi mau mokupunl e aku o na Aina Pilipino.'

O na poe e noho ana malalo o ka honua hē mea pono no lakou e hele me ke akahele mai ka manawa mal a na Kepani I hookahua ai ma kekahi o na kahua ma ua mokupni ala.

| Aia nohoi me ua aliikoa Amellika ala kekahi palapala aina e i hoike ana i leekahi mau kahua lehulehu o na poe kupaa a puni Ua mokupuni ala mai Babaneaa ame Bataan a hoea loa aku i Maimla, a pela'nohoi a hiki i ke kukulu akau loa o ua mokupuni la. Aia malunao ua mau kahua ia, he mau kahua radto, oiai hoi o kekaiii mau kahua e aku e hoike ana i ke ano o ka ea. Oiai mai kekahi mai na ike apau e pili ana i na kulana ame ka hoonee ana a na pualikala o ika enemi. ! Aole nohoi i hoomaopopo ia ala Ikekahi mau hana kumakaia i ha[na ia ma kekahi; o na kahua e Ihoike ana i namea apau i na Keipanl.

I ka manawa i hahau ia aku ai o Luzon e na mokjllele Amelika, he mea niaopopo loa ua haalele aku na pailaka Amelika i ko lakou mau mokulele i poino a he mea maopopo loa, ua hoopakele ia lakou e na Pilipino. Ma kekahi kuahiwi ua hookumu ae kekahi Alakai Pilipino i kekahi mau pualikoa nui. Ua hoonee aku lakou i ko lakou ikaika ma ke kaua ana ma Luzon.

Aia no he poe Pilipino i kakoo 1 na Kepani, eia nae ua hul pu maila me na mahele i- komo aku ma ua mokupuni la.

PAE NA PUALIKAUA MA LUZON E hke me na lono i loaa mai ai i kela pule aku nei, ua komo aku la na pualikaua Amelika a pae ma Luzon, me ka maalahi, me ka kue ikaika ole ana īuai o na pualikaua Kepani. Ua pae aku iakou mai na moku he lehulehu wale, mahope iho o be ki pu ia ana aku o na kahua lioolulu o na Kepani e na aumoku kaua Amelika a i kokua ia iho e na mokulele.

Aole nohoi no i ka uuku mai o eu paulikoa Amelika i komo akii, aka, me na pualikoa nui hewahewa. £ like me na lono i loaa mai ua hoopae ia aku la na pualikoa Amolika ma na wahi like ole o Luson. Ma kela hoonnee kaua ana &ku a Keuelala MacArthuv, ua koaio loa aku la na pualikaua Amelika ma kahi o ka 10 mile ka hohonu iloko o ka aina.

Ua hooae« aku o MacArthur i kona mau pualikoa ui<? ke aknh«»le loa qo ka halawai pu ana aku me ca ivepani, ■ O keia ana kekahi hoolli kaua uui la mawaena o na aoao a i ] elua mawaena o keia mau no&o, 1 no ka mea o ko MacArthur iini c. lanakila ola maluna o ka u\ea' uaoa i kaiii aku i ua aina Pilipiuo | m&i iaia aku 1 ka makahiki 1942 j | iho nei, i

Ua oieio pu ia a<? maiia he mea keia nana 0 kono aku 1 na luoku* kaua kepaai * hw«o n\»i i waho a. kaua, aka. ua a» o Aklmalaia NimU*, 1 na no ka hemo raai o «* moku kaua Kep&ni a kaua, ua makaukaU na n\oku kau» Amelika « ku aku a paio me lakou.

ra makemake ?w nohoi 0 Mae- j Arthur <> 1110 hou naai 0 Manila | ame ftataan, Ko ka uut hwa-| toa o na moku t k\s | aku ma na kapakai v> Uisou no! ka ana aku \ rta i»aultk»u& | A»«lika, u* Wki lna Ksp*ttlj I» hoao mat kaua kue |!

c\ *ota wau Mua a na AmeHh, ua ano k«larts>an;\ V kv J

lana o nn Kepani ame ko lakou mau uui. Na keia mua koke fho nae hoi e lioike mal i ko lau,a mau kulana kaua.

HE 50 MILE MAI AUSETURALIA AKU Eia na Ruklni ke nee uei ma ke lihi akau o ka aoao o ka Muliwai Danube e hookokoke mai ana hoi ia Komarom oiai kekahi kaua hahana loa e hooili ia ana ma ka hema aku o ka muliwai k&hi hoi a na Kelemania e hoao r.na e hoea aku i ko lakou kahua i hoopuni ia.

Miamuli o kela nee ana a na pualikaua Uukini, ua hiki aku la lakou ma kahi e aneane ana he 50 mile mai Ausetuira aku.

Ila hoike ia mai nohoi aia na Keleaiania ma kahi o ka 15 miW ma ke komohana-akau aku o Bu:dapest. ■ ... i

~ HAHAU 1A KA LAINA O lAPANA

Ma kela Poakahl aku nei i loaa mai ai kekahi lono mai Puuloa mai e hoike ana no ka hahau ia ana aku o Formosa ame na Ryukyus no ka iua o ka manawa iloko o hookahi pule, e na mokulele nunui o Amelika.

Ua hooko ia aku keia hana har hau ana maluna o keia mau wahi e kela mau mokulele, no ke kokua ana no ia i na hoonee kaua ana a Kenel&la MacArthur ma Luzon, c like me ia i hoike ia mai e na Kepani. Ua lele aku na mokulele E-aialo o Hope Akimalala John S. McCain, a hahau iho la i na kaliua .mokulele ma Formosa, Okinawa. Ishigaki ame Miyakojima ma na moku aina o Sakihima ma ka, hikinafkau aku o Formosa.

O na moku e kokoke ana i Formosa ame na Ryukyu e moe ana mai Formosa aku a i ka aina uui o lapana, kai pa aku i na poka pa-hu a na mokuiele Ameli-

iloko o hookahi pule o ka paka-, ha i ke kahua kupale o lapana inawaena o lapana ame Luzon, _ua hahāu aku la na mokulele o M,cCain ia Formosa ame Okinawa ma ka la 4 o lanuaū, a lele loa aku la a hahau ia Luzon ma ka La 5, a ua huli hoi hou maila no ka hahau hou ana i na kahua mokuieie ma Foxmosa.

Uoko o hookahi pule o ka ha-| hau ana ia Formosa ua lukuia he 111 mau mpkulele, Kepani ame ke hoopoino ana hol he 220 mau niokulele hou aku. Ua hoopiholo ia he 25 mau moku Kepan! ame ka hoopoino ana aku he 58 mau moku hou aku.

M&waho ae o keia ua loaa hou maila kekahi lono no ka nee ana aku o na moku Amelika, a hahau i kekahi uiau wahi e kokoke ana t Singapore. MAKE HE 23 POE

Ua hpike mai ka Hui Mokulele Pan Amenean, no make ana he 23 poe ma ka po Poakahi o kela pule aku nel ma o ka haule p_.na ma ke Awa A' Sepan!a, nWaa, o kekahi mhkulele nui e lele ana ma kana huakai T«le oa Apelika, ua pakeie ke ola o eMTra. !

MTA.MI, F!a. He 8 poe i make. a he 15 poe he uuku loa ka manaolana no ko lakolu oia mahope iho o ka haul* ana m& ke Awa O Sepanla, Trinidad. H© «hlku o na ohua he S0 ame

W .rr~W7^-t na kolu' maluna o ka Miami e lele ana ao Leopoldvllle, kai Loomaopopo ia- ua pakele ko lakou ola.

O keia mokulele oia kekahi o oa mokulele e leie ana no Klna mamua aku nei a he 20 \ tona kona kaumaha, kai haule iho a nahaha iloko o ka pouli maka moana, oiai e hooiho mai ana e kau lluna o ka ilikai. Ua loaa mai nohoi ka lono radio i ke keena poo c hoike ana no ka.ha'i pu ana o ka mokulele a pihoio koke iho no.

Ua hoouna koke ia aku na poe luu no ka hoao ana e hoolana ia ac ua mokulele aia mamua o ka wehewehe ana o kai ao. Mamua aku o keia ua £uu iho ua mokullele nei i waho lilo loa aku o koūa wahi e moua ia ai, a i keia

nianawa hoi ua kokoke loa i ka aina.

Kl POKA IA KE KOWA O LINQAYEN Ua kukaia ae ka enemi aia ma kalki o ka 100. mau moku Amelika i ki poka aku i ke kapakai o Luzon ma ke kalkuono o Liugayen no 48 hora, a haalele iho la ia wahi a o ka hope ua ike ia rku mawaho aku o Manila.

Ua. hoike ae ka radio Tokio, ' aole i maopopo i na paha e nee aku ana ka enemi no Lingayen e ukali aku ana mahope o ka na moku halihali koa he 40 i nee mua aku a i ole e hahau aku ana i kekahi wahi okoa aku--oia lioi lua kahi paha e kokoke aku ana ia Manila—aole i maopopo."

Ua hamau loa nphoi na AmeLika ma na .mea e pili ana i keia mea. a ka enemi i kukaia ae ai e pili ana i na wahi a na Amelika i pae aku ai.

Ua kukala ae na Kepani ua l oomaka iho ka haalele ana a na moku Amelika i ke kaikuono o Lingayen he 110 mile ma ka akau aku o Manila malalo o ka hahau ana aku a na mokulele Kepaoi mai ka iewa iho. Ua hoike ae ka Agena Nuhou Kelemania. no ka .hahau ana aku o na mokulele Kepani maluna o na moku Amelika, o ka oi loa aku ma na kai mawaho aku o Manila, <l ua no ka hoopiholo ia ana he elua mau moku halihali koa nunui. "Ke lehulehu o na moku i ike ia aku e a ia ana e ke ahi ma ke kai ma ke komohana aku o Manila," wahi a na Kelemania i kukala ae ai. I O keia mau aumoku Amelika ua hoomaopopo ia aku he mau moku kaua nunui, he 10 mau moku halihali ame kekahi mau mokū kaua © aku, ame 40 moku halihali koa.

O kekahi lono i hoike ia ae aia ma kahi o ke 70 a i ke 80 mau w&aya maloko o ua huakai moana ala.

* Ua hoike ae na Kepanl aia paha ms kahi o ka elua a i ole ekolu t \au mahele o na moku e holo ana ma na Pilipino aaa ka hema o L«*on, a ua hoike ae ao ka manawa mua loa aia he huakal nui i huiia o 80 mau moku halih«li ame 210 mau moku halihali koa i pakulia aku me na moku nunul ame na moku kaua luku e*a> ka haalele ana aku i na Maliana ame Nu Klni m& ka la S o lanuali n«i.

MAI POINA i KE KUAI ANA I BONA KAUA. K kuai 1 kela tme kei» Ma! hociia2» t kf kt»a! m.