Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIX, Number 45, 28 February 1945 — Ka Ahaolelo [ARTICLE]

Ka Ahaolelo

j Eia makou ke lioopuka aku jnei i kekahi mea mea e piU ana i j na hana, a ko kakou mau Soloiva o ka Akaolelo, i wahi c maopopo ai ka i&kou mau liana ame kokahi mau mea paha •- pono ai kou na mana koho nana i hoouna aku ia lakou i ka ahaolelo no kahawa ana i mau kanawai niaikai.

i O na mea malalo Iho hei, oia jno na Pila i hookomo ia aku i Uoko o na hale a i elua: KA 2IALE

Ua wehe ia ka Ahaolelo o k-a Hale o na Lunamakaainana me ka Poakolu, i noho hoomalu ia e Lunamakaainana Joseph G. Andrews o Hawaii ma ke ano he lunahoomalu kuikawa, a ma o ke J noi ana a Lunamakaainana Alfied Ar Afat o Maui i kokua la hoi e Lunamakaainana Wilham J. Nohriga o Hawaii.

Mahope o ka wehe i?. ana o ka hale o na lunamakaainana, ua hapaiia mai~ ke kumuhana no ko koho ana I ka lunahoomalu o ka hale. He ekolu manawa i koho ia ai a loaa ia Lunamakaainana Paschoal o Maui, na balota kiekie he 15.

Ua lawe ae na Solona mai Hawaii aku nei i ke kulana hanohano. O ka mua ua kaa aku ia Senatoa Thomas Pedro, ma o ka loaa ana iaia ka huina balota kiekie loa i ke kau koho nui iho nei, ka hanohano o ka wehe ana i fea Aha Senate.

■ Mahope iho ua koho ia ae o Eugene S. Capellas ma ke ano he peresidena no ka aha senate.

ī ka wa i waiho ia $e ai inoa o Senatoa Capellas no ke kolio ia ana i peresidena, ua ku ae o Senatoa Hill a olelo, "Ua m*akemake au e waiho aku i ka inoa o kekahi keiki mai Hilo mai- he mea hoi i noho no kekahi manawa pokole—he 49 wale no makahiki." Ua kokua ;a mai kela iioi e Senaioa Thelma M. Akana, a o ka paa iho la no ia o ka waiho inoa 'ana. Mahope o keia ua ku maila o Senatoa Capellas a uwalo imu-a o kona mau hoa e hoopoina i na kulana kalaiaina ame na kuee aoao kalaiaina, a e hana no ka pono laula o ka lehulehu o keia mau paemoku holookoa.

"E hooikaika kakou a e hana no ka pono o Hawaii nei. He poe Amelika kakou. E han-a like kakou ma ke ano Amelika." Ua hoopaa pu maila oia no kona makaukau e huki like me kekahi mau hoa e ae o k-a senate, me ke kiaaina, ame ka oihana kaua, no ka pono laula o na kānaka o H-awaii nei.

Ua koho ia nohoi o Senatoa Clent Gomes o Kauai i hopeperesidena me ke kue ole ia. Ua waiho ia ae kona inoa e Senatoa William H. Heen o Oahu. "Ua, makemake au e waiho aku i ka inoa o Senatoa Gomes o Kauai—he Demokalaka maikai, eia nae hoi ua kau aku ka hoailona Repubalika maluna ona," wahi a Senatoa "lleen.

He 15 wale no minuke a ka aha senate i hookumu ai i ka lakou hana, a hoouna iv aku ke komite no ka hoike ana aku i ke kiaaina _ua ku lakou a ua niakaukau no ka hoonee ana aku i ka hajia.

Mahope iho i komo makawulu aku ai he 12 mau bila ame 11 1 mau olelo hooholo i komo pu me ka pila e noi na e hoopau ia ke kanawai auhau o 2 pa keneta. Na Senatoa recrtv i hookoni') aku i keia mau pila ame na olek> hooholo, i ae ole hoi e ulu ae ka inauu malalo o kona wawae i ka manawa ana i hookomo aku ai i kana mau bila imua o ka aha senatē. Ua hookomo pu aku o Senatoa Pedro i ka Bila Senate Helu 6, e hoakaka ana e hoihoi ia aku i ka papa lunalūai kalana ka mana o ka hōokohu ana i i\a hoa o ka papa komisiua nwkai maloko o ke kulana o Hawaii, O kekalii mau bila 1 waiho ia aku e Senatoa Pedro no ka hookaawale ana i waihona oiai no nae hoi ua hoakaka ae oia he mau hoololi, e olelo ana e ae ia no ka hooko ana i ke kanawai ma o kekahi nwu hoopii hoohala-

hala, Ua manao oia no keia maiiawa a iiiki aku i lia loli ana o ke kulana ma ka Pgkijiika nH, o na hana kiwilu e pono no e hoomau la aku.

O kekahi pauku lpihi loa o na olelo wehe e pih ana i na pono iiale noho no ka Ivhuiehu ame Jvt; oia o ka lehulehu. Ua paipai pu ae oia e lawe ae ke aupuni terilori 1 na halemai o ka po,e ma'i akepau apau malokp o ke teritori.

O kekahi o na mea ana i waiho mai ai, no ke noi ana mai o ke kiaaina he mea pono e hooloii ia ke kahua Halepaahao o Oahu e ku nei i waena o Honolulu a e hoihoi ia aku no kekahi kahua nui ae, i hiki ai i na paahao ke iawelawe i ka oihana mahiai.

O na poe limahana aupuni e hana paa nei e loaa ka uku kuwala o $50 o ka mahina malalo o na pila i hookomo ia aku ai e Lunamakaainana Yew Char, o Oahu, ma kela Poaha aku nei.

E koi ana ua piLa ala no ka hookaawale ia o ka huina o $7,200,000 no ka uku ana i na. uku hana i hoomahuahua ia e ku ana mi Apelila 1, 1945 a hiki i lune 30, 1947.

O ka pila haawina i apono ia e- ke kiaaina aole i hoakaka ia no ka hoomau ana aku i ka uku kuwala o $50 o keia manawa no iisa limahana teritori, kalana ame kalana-kulanakauhale. O keia ka pila mua loa i hookomo ia no ka hoihoi hou ana mai i na uku kuwala.

O i>a uku hoomau kalana ame teritori e loaa ana malalo iho o ke $50 oka mahina e hoomahuahua ia ae a i ke $50 malalo o na kumu o ka.hila i hookomo ia aku e Lunamakaainana Manuel S. Hēnriques o Kauai. E koi ana kela pila i na papalunakiai like ole no k-a hookaawale ana i kekahi waihona ho ka hoopila ana i na hoolilo pakui.

Ua hookomo ia aku la iioko o nā hale a i" elua he mau pila no ka hoihoi ana aku i ka mana hookohu i ka lunahoomalu o ke kalana o Hawaii i ka hookohu ana t na hoa o ka p?ipa komisina ma- : kai.

• O ka pila senate i hookomo ia aku e Senatoa Pedro, ua waiho ia aku i ke komite wae a o Senatda Pedro ndhoi ka lunahoomalu o ua komite ala. Ūa hookomo aku la nohoi na Lunamakaainana Payne ame Andrews he mau bila Jehulehu iloko o ka hale o na lunamakaainana.

HB 14 e hookawale ana i ka huina o $75,999 mai ka waihona kumau mai o ke teritori no kekuai ana i na paipu ame na lako ame ka hoomoe ana i na laina paipu mai ka mile 14 Va malalo mai o Mauna Huihui a hoea i kauhale o Keaau, Puna. HB 15 e hookaawa'ie ia ka huina p $125,000 mai ka waihona kumau mai o ke teritori no ke kuiana wai o na aina hookuonoono o Ahualoa, e hoolako ia mai ka wai mai ka auwai mai o Hanmi kua uka a i oie mai na lua pao a i oie na lua eli.

HB 16. i hookaawale ia ka huina a $15,000 mai ka waihona kumau mai o ke teritqri no ka hookumu ana i ke kulana wai no na aina hookuonoono o Kaapahu, Pohakea ame Paauilo, e loaa mai -hoi -ka wai 'mai ka auwai mai o Hamakua uka a i ole mai nalua pao a i ole lua eli paha, HB 17 e ia ka huina o $85,000 niai ka waihona kumai o ke teritori no ka hoopalaha aua i kekahi mau kaluia kula tuue ua Paka ma Hilo Heiua penei: ka pa kula o Keaukaha ; ame ka paka Hualnm, ka |pa kula o Kapiolani $40,000; ka >pa kula o Waiakea-waena, $20,,000.