Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIX, Number 49, 28 March 1945 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

HOLO NA KEPANI NO KA FASCLB AKU

Mahope iho o ka hooili kaua uk he 16 la mahope lho o ke ka.ua ma Manila ua lilo maila o Antipolo, kekahi kauhale he 15 »hile ma ka hikina aku o Manlla I ka maheie kaua Ekahi o rta poo kaua !io. O ka papu ano nui keia o na Kepani a ua koho ae na enekinia Amelika, he elua makahiki a na Kepahi i kukulu ai ua kataua la.

B hoike ana nohoi ka lono mai Manila mai no ka lilopio ana mai 0 Zamboan£a ame eha mau kauhale e ae i ka mahele kaua 41 o na koa kaua aina ia lAkou i unaioholo aku ai mahope o na Kepaiii oiai lakou e auhee ana no na kuahiwi o ka mokupuni Min<Jartao, oiai ke ko&iia iho o na koa Amelikā ē Hooneoheo ana 1 ke kukulu hema'o ka mokupuni o Luzon.

Ua lilo maila i ka mahele kaua aina 41 he eha mau kauhale Kfe elua mile ma ka akau aku o Zambo&nga, oiai na ehekirfia e hooponopono hou ailā i kekahi kahua mokulele i lilopio he 215 mai Bomeo aku. ITa haalele ihō na Kepani i kekahi mau kahua i Iwoponopono ia ma kahi « k<SJtok« ana 1 ke kahua mokulele, auhee aku la no ka akau a pee iloko o na mauna.

Ua loaa aku la nohoi kekahi mau wahl 1 na koa' Aihelika u-a haalele ia e na Kepani ma kahi e kokoke anā ke kahuk mokulele hoopa-hu o San a o ka lua hoi i haulepio ai rria ka wa a na Amelika i pae aku ai ma Mindanat>.

Ua loaa mai nohol rfa lono i»adio mai lapana mai e ae ana no ka loli ana o na mea apau ma na . aina Pilipino, a ua hoike ae n6hol, no ka awiwi loa o k-a nee ana aku a na pualikoa Amelika me ke kahaha nui ua hiki ole i na koa Kepani ke kukulu hou i ka iakou papahana kupale. I ka lilo ana mai o Los Banos, ua hoopakele ia he 2,000 mau pio, a ua hookuu laelae ia aku lakou e na koa Amelika. He nui wale o i paa pio ia e na Kepani e huli hoi nei no Aihelika no ka ike ana i ko lakou mau ohana. Iwaena o na poe pio i huli hoi aku, he mau kahumai pu kekahi, mahope iho o ko lakou noho ana ma na Aina Pilipino no i ekolu makahiki.

KiU KAENA A NA KĒPANI Ua kaena ae na Kepani he hana paakiki ka hiki ana i na Ameiika, a i ole i kekahi aupuni e ae paha ke hoopae aku i kona mau pualikaua maluna o ka Mokupuni o Pormosa, Ua ano like no keia me ke kaena ana a na Kepani i kaena mua ai, aole e hiki ke komo ia f.ku na aina Pilipino, i kawa a nn mokulele Amelika e hoolei iho ana i na poka pa-hu i kela ame keia la maluna o na aina Pilipino. Ua hoopuka ae nohoi ka radio Tokio, no ke kaena ana ae a kekahi Alihikaua Kepani opio ma; Formosa, e 01010 ana, "ua hiki loa \ ko*u pualikaua hookahi ke nn»i aku a aku m» kahi o ke 50 a i ke 50,000 mau koa enemi e hoao mai ana e komo mal iiuna o Fomoaa, Xta hoike ia ae nohoi kekahl

lono na h!*i i ka mokupuni o PormoBA hookahi ke paio ak\i 1 ka enemi no kekahi maiiawa lo!hi loa. j Ur hoik» p\i ia »>, eān na' poe o loko o na pnpu ke» kanH n«i i nK ukla awe ke kahi ina« f m«* e &p © pono ai ua k®a. nohoi m<? k» h»nai ana i na pwaa (tm« na moa. O k* !«kou k«f>na ana no pa> b« lfc, s I k» wa Kuanoi a na mokul«le> At«olika © hahau iho ai mo n» poka )>« hu m«i ka lpwa iho, e svn» ua ps lilo a&» t s o U sSku c i>ac i\ku aua ua koa An\f llka me maalahi. Tna aole ua n\okutele h«? nioa iHilolel no ta a lakou l Wena ao ls. KA POINO 0 NA KOA AMELIKA T hoike aiu\ ka louo ia Aklmalala Nhv»Ust o ka nnl o ka iv>ino i hi>V;\u, sVu i\vslr.ns ! o ua ko<\ Kuwina w:\ V {k&ua o T«*o J*m& o 5$ ;a

0 ka hooili kaua ana, ua hiki aku ma kahi o ka 19,938. Mai keia huina mai, he 15,308 1 ho«li& ia, a he <$.189 i make, a he 441 i nalowale 1 manao ia pah» ua lilo he mau pio na ka epemi. Ke hookuku a'e kakou me ka huina nui o na eūenii I luku ia, ua oi pakela loa ko ka enemi. Elike me ia 1 hoike ia mai ua htki aku ma kahi o ka 20,000 Kepani 1 lukula, Aole no i hoike ia mai ka n«i o na Kepani I hoehaia, a no ka mea aole na Amelika i hookoe iho i na Kepani. Aoie no -hol na Kepani he poe e haawipio wale mai ana. E paio aria a hiki i "ke kanaka hope loa. Aia ma kahi o 300 wale no a oi aku o na Kepani i paapio mai i sa Amelika.

HOLAPU JA E KE AHI Aia ma kahi o 12 mile kuea o ke kulanakauhale o Kobe i a ia e ke ahi, a ua lilo ia wahi i puulehu na na poka pa-hu a popo ahi a na mokulele Amelika i hiki ma kahi o ka 300. O keia no hoi ka elima o na kulanakauhale nui o lapana. Ua oi ka nui o na tona poka pa-hu I hoolei ia iho maluna o Kobe, mamua o kekahi mau kulanakauhale e ae o lapana i hoo-pa-hu 'ia ai, e like me ia i hoike ia mal ai 4 Mekia Kenelala Cdrtis L, LeMay. Ua hookahua ia keia hoike a LdMay, mai kekahi mea nana i lele ai a kaalo ae maluna o ua kulanakauhale la j ka a ke ahi e a ana i ua kulanakauhale ala.

O ka hoike a kekahi poe e ae i ike maka, no ka a ia ana o ka uwapo ku mpku £obe e ke kai a pahola loa aku la ma na. kahua hana. Ua hiki ke ike ia ka wena ma kahi o ka 109. mile ka mamao aku. Aia ma kahi 0 ka elima mile kuea i manao ia e hoopa-hu aku, aka ma na hahau mua ia ana aku o kahi i manao i ai, a ua hoopa-] hu ia aku la na wahi e pili kokei ana i kahi mua i hoopa-hu ia ai. Ua hoike pu ae nohoi 0 IjeMay, no ka lele ana aku o kekahi ma-, hele mokulele a hoolei iho la he 2,300 mau poka pa-hu popo aku maiuna o Osaka, a he elua uiau wahi i a ia e ke ahi, a aia ma kahi o ka elima mile kuea i a

ia. Ua hoik6 ae o Lukanele Konela Blkiic3iard, no kona lele ana aku aialuna o ke kulanakauhale o Ko ' be* a ua hala be elua hora o| koha lele pohal £uia a'e maluna o ua kulanakauhale nei, a wahi anfe: "Aia ma kahi o 9 mile kuea 0 Kobe e a ia ana e ke ahi a i ole i lilo i puulehu, a e. pilV kokc4te ana hoi i ka elima mile kuea i hoopa-hu mua ia ai." Ua'hooia ae no ka radio Tokio, 1 ka oiaio o keia lono, a eia na'e liol, ua hoike ae no ka hoohaule j ia ana he 13 mau mokulele t5-29,j a hoopio ia ke ahi I ka manawapokole ioa, e na poe kinai ahi Kepani. Ūa lele aku na.mokulele nunui, B-29 mat ua kahua hoolulu moXulele ekolu mai na hoolulu Warianti aku a ma kahi o 5,000 kapuai nialuna ae o Koho. uo ka hooloi ona iho i na poka pa hu nu\ ke kiko-waena o Kohe. Aia o Kobe nia ke kaikuono o Osaka a he 20 wale no mile iua ko komohana uku o ke kul'auakauhalē o Osaka, a o ke kahua kapiu

moku nohoi ia o Mitsubishi, a o ka uwapo ame ke kahua enekini ame kekahi maa mahele oihana e ae, e like me ke kahua hana mokulele. Aia ke kahua hana mokulele o Mitsubishi ma ke kukulu komohaoa o ke kulanakauhale o Kobe. A o na kahua kapili moku o Herima ame Haiado ame MitaubiBhi maloko o kela kahua hookahi. Ala ma kahi o ka 1,000,000 ka aui o na makaainana ma Kobe a ma ka hapa & kela huina e noho ana ma kahi nui o ka hana a i hiki. aku ma kahi o 10,000 a ka mile kuea. hoomakauk.au na kepani

E hoike ana ka lono māl Chungking mai, eia na Kepani ke hoomakaukau mai nei i ka lakou kahua oa ke kapakai o Kina, ma c ka._eli ana i na lua no lakou e pee ai no ka paio ana mai i iu. poe e hoao aku ana e pae aku. Ua hoike ae ka wahaolelo o na I'ake, aia ma kahi o ka 150,000 mau koa Kepani e hoomoana nei ma ke kahua o ke awa o Hangehow e moe ana mai Kanahai a i Ningpo.

AUHEE AKU NA HOLANI Aia ma kahi o ka umī tausani .<*■. na Kelemania e auhee nei a holo aku no Holani, i wahi e pakele ai mai na poka pa-hu iho a na aoao huiia me ka imi ana i wahi no lakou e maluinalu ai. - Ua piha na alanui mawaena o Bereiina ame Hamburgh ina kanaka e auhee ana no Holanl. E hoike ana kekahi lono mai Stockholm mai, aia ma kahi o ke kanahikukumam'alima pa keneta o ke kulanakauhale o Berelina i hoohiolo ia e na hana hoopa-hu & na aoao huiia, e eia ka alihikaua Kelemania ke ku naiia nei, mamuli o ka haalele ana ka heluna nui a n& koa Keiemania i ko Jakpu mau puali.

i Aia ma kahi o ke 35,000 poe, ic na kane, wahine ame na keiki Ima ko ia alahele no kahi e pakele ai. E like me ia j hoike ia mai ia Stockholm mai, aia ma kabi o ke 30,000 poe hou aku e auhee ana no ko lakou wahi e palekana aku ai. PA KE KAHUA AILA O ka lele loihi loa ana—a o ka loihl loa a ka la —he 1,100 mile lele a hoi hou i ke kahua no ka lioopa-hu ana i ke kahua aila ma Ruhlan<i, he 27 mile ma ka akau aku o Dresden. O keia ke kahua I »ui k>a o Kelemania i koe iho. E l&wel&we ana hoi i ka lakou hana hahau, ua hoomau aku no iia Mokulele Makika Amelika ika hahau ana maluna o Beretania ho ka 26 o na man&wa, a e hahau : ena i na hora o ka po. Ua holke &e nohoi ka radio Berelina, ua . lele aku he eiua mahele o na īuokulele hoopa-hu malun&'e o Reich, a o kekahi e lele ana no Suausherg, he 30 mile mai KusUin mai, a o ke kahua e paa ia aei e ua Kukioi. Ua leie aku na mokulele Po- ■ -$o&hi RAF iloko o ke ao, a e ha- ' h&u &ua aku i ua k&hua o n& j «\okulele Paka Fa-hu ma Holani a iioop&l&ha iho i alanui hao &me ua wahi hoolulu ka&ahi m& EurokomoUaua. % li* hoopa-hu aku na mokulele - Bitty Mitchells e hoomoana nel iua iuUia, l ke alaoki o Brenner ua maka ma ke Awawa o Fo : uo 12 o aa l&la.