Ka Hoku o Hawaii, Volume XL, Number 14, 1 August 1945 — NA MEAHOU O KA AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KA AO NEI

KA HAKA l'OOKiei.A E hoike ana kekahi moolelo no ke ano pookela o ka haha a kekahi kanaka opio o Lunakanela A!fred A. Souza o Honolulu i hana ai ma na aina Pilipino. 0 ka "hana ana'i lawelawe ai oia no kona aa ana e au i ka muliwai o Davao me ka pahi wale no ma kona waha, a oia nohoi ka Amelika mua loa i hehi ai na wawae ma ke kulanakauhale o Davao mai ka makahiki 1942 mai. 1 ka hoea. ana aku o ko lakou > 1 puali ma keia aoao o ka muliwai ' la, aia hoi, he puka nui o 40 ka- | puai ma ka uwapo e moe ana ma- ' luna o ua muliwai nei. Ua hoolala la e ee aku na koa maluna o na uwapo laholio. — Ua noi maila mai hoi o Souza, e haawi ia aku iaia i eha hora* alaila e hiki no iaia ke hoopono i j ua "uwapo la. Ua nana aku la -oia ! I ka uwapo, ua hoomoe ia lie i elima mau poka pa-hu ame kekahi mau mea e ae. Ua hookui ia hoi na uwea uwila a holo maloko o! kekahi lua ma kekahi aoao aku o ka muliwai. Ma kekahi ano . na'e hoi aole i pau loa kela uwa- i po i ka hiolo. j

laia i hoomaka ai oia e au (loko o ka muliwai, ua ku makaukau mau na koa me na pu mai ka aoao o Souza i au aku. j Mahope iho o 45 minuke ona ma- i loko o ka wai, ua hoea aku oia; ma haki kupono a oki ka uwea ; uwila. Me ka pkhi wale no ma ■ kona lima, ua' holo la oia ma' kahi i manao ia ai, aia malaila na Kepani, aole nae i loaa aku. j Mahope o kela mau hana ana, ua hoomaka aku oia e hooponopono i ka uwapo me kona mau kanaka ma ka lu ana i na kumulaau ame na mea e 1-oaa ana ia lakou maluna o ka uwapo a o ka hope oīa no ka loaa ana o ke alahele no na koa e hoea aku ai ma j kekahi aoao. I Ua hele aku oia e hakilo i ke kahua o na Kepani me ka hoopoino ole ia ana, a i ka manawa a kona puali i pae aku ai ma kekahi aoao, o ka ia a na Kepani i hoolele kaua mai ai, a ua hiki ole i kona puali ke nee no mua no 24 hora.

Aole he hookahi koa o kona' mahele i make malalo o kona l alakai ana, a koe wale no kona kapena i make, mamuli o ka pahu ana o ka poka pa-hu i huna ia maloko o ka lepo ma kahi i kokoke loa i kona wahi o ka, aina. O kekahi nohoi ua lele mai ka poka. a Ka mea ki malu a pahia ma kona papale kila. , . He kakiana nohoi kona kulana i kona wa i au ai ma kela muliwai, a no kana mau hana pookela ana ka aa ana i au ma ka muliwai la, oiai aia no ka enemi mamua mai, ua liio oia i mea nui a o ka hope ua hoopii ia ai no ke kulana lukanela. o;ke kiunu paha o na Kepani i hoopoino ole ai i kona oia, ua ike no na Kepani aohe he waiwai o ka hoopoino ana i ke ola o hookahi kanaka, Ua kakaii l&kou aia a mahuahua aku lia kanaka imua o iakou a oia ka manawa e hooieie mai ai i na ahailono o ka I poino maluna o na koa Amelika, Ua lanakiia na'e hoi na Ameiika m& kela hooili kaua ai\a, HOL.<\PU KE AHI MA TOKVNO

U& kolapu &i ke alii nialuna o! ke kaliua mokukle nia Ka mpku- i puni o Tokuuo, he 70 mile wal«} | m> ma ka akau aku o Okinawa! mahope iho o ka hoolei ana iho > 0 na poka popoahi o 180 mau mo-1 kulele Amelika, e like me ia i ? | hoike ta a'e ai o na pailaka ma ko ( 1 iakou huli hoi ana aku no ko sa-; kou kahua hoolulu ma Okinawa, Ua pa pu aku ka Lao o Satsq ma ka hems loa o ka mokupuni nui o Kyush\i i na poka pa-hu a na nv%Kul«le Anv«lika, lTa hahau ia «ku k« kahua mokulele o 56 mau iaokuteie Amelika no ka niaheie «.X>csairs a ua pa pu akw nohoi ke kahua «uiio ame na kahua, uwiia i na mokuleio TTiund«irbolts Anwlika, Ua a ia o ke ahi ka halo kukui am<"> ko kahua hoomoaj\a o na i-m-mi. n.r\o'\ m\ tokio t*a hoike a'o ka o Suedana. no ka pahola ivns i\V o | uhJ«o*a Tfta Tokio mahop* iho o

ka hahau ia ana o ua kulanakaulnpile la e na mokulele Awieiika.' Ua hoike ia a'e aia ma kahi o ka 10,000 poe i akn e wawahi i na hale aupuni, a koomo aku iloko o ka pa alii. "Mahope wale iho no o kekahi paio hahana ana i hiki ai i na makai ke hoopuehu aku i ka nui kanaka" wahi a 4<a hoike. 23 like me ka lono mua i hoike ia ae, aia ma kahi o ka 400 poe i make a i ole hoeha ia paha. Aole na'e hoi i lohe ia keia lono raa kekahi mau kahua e a'e. E HOOPAU ANA I KA HANAI ANA WAKINEKONA—E hoopau ana jka -Oihana kaua Aina o AmeUka | i. ka hoolako ana aku i na meaai ! i na poe kiwila o na kahua i hoolaelae ia ma na kahua ma Europa, mai ka la 31 aku o Aukake, e iike me ia-i hoomaopopo ia ai. Mamuli o keia hana e koe ana .he mau miiiona dala a na poe | hookaa auhau Amelika.. Aka na'e j hoi aole keia he mea e mahuahua a'e ai na mea a-a a na poe kiwila no ka mea o na kuai a puunaue ana e kau ana ma ke ana iliwai e like me ia e lawelawe ia ana e na aupuni i hookuu laelae ia ai. KA lIOOLALA A NA AOAO HUIIA .'•••• Ua hoolaha a'e ka radio Tokio, | no ka hoolala ana o na aoao huiia | e na poe aku ma na mokupuni liii lii o Nicobar, ma ka akau aku o t Sumat?4 ma ka Moapa Inidiana, a , e hoomakaukau ana hoi no ka hahau ana aku i ke kahua kaua moi ana o Sumatra ma Sabang. ,| Ua hoike ae na lono radio eia na aoao huiia ke hoomoe nei i na moiia e kokoke ana i n9- puulu mokupuni o Nieobar ma ka akau o Sumatra a komohana hoi-o.Ma-laia, a ia manawa nohoi ua hoouna ia aku he 299 mokulele no ka jhahau ana ia Sabang.

E KAKALI ANA ARA ' WA PONO | Ua kukala a'e o īapana, e paa! ana oia i kona mau mokulele a hiki i ka wa kupono ana e ike ai o wa ia e lele kaua aku ai i na aoao huiia, o ka wa ia e hookuu mai ai a kaua. Peia no oia e kakali ai a pau loa aku na kahua hoolulu i ka hoopalaha ia e na mokulele. o na aoauo huiia, a aohe wahi o na mokuieie e lele mai ai. O kona ike hookele kaua no ia.

Ua hoike ae ka lono radio jjiui i Netherlands mai no ka loohia ana 0 ko lakou moi wahine, ka Moit wahine Wilhelmina i ka nawaii- , wali, hē eha ma ke ake mama no 1 kekahi mau la, a ke pii liilii a'e nei na'e hoi ka maikai. UA MANAO IA Ua hoike maila kekahi kanaka kakau nupepa mai Montevidoo, Amelika Hema mai, "ua maopopo ! le'a loa iaia, aia v> Hitler ame Eva !Br&un ma Pata|roni«. he apana ' aina i ona ia e Kelemania. ! Ua hoike mai o ka mea ; kakau mipepa no ko Hitler ma j pae ana aku i Ar£entina, i hootlele ia hoi mai kekahi mokuluu f Kelemania mai. £ } manao ia hoi ua hnli hoi mai a' haawipio roat [ Imua o na Aup\uii Huiia.

Ua hoike pu rria na lono i loaa mai iaia, eia o H'tler ame Eva ke noho nei maluna 0 kekahi o na apana aina lehulehu ma Patagoriia i kuai ia i loaa ai he wahi no na Kelemania hanohano e noho ai. "Mamuli o keia," wahi o Paaeal, ua hooiaio loa ana no na olelo a Kenelala Basil Pertime ma kekahi paina ma ka Ia 4 o lune penei. "Ke kauoli loa nei au i ka hoike a kukaia ana aku iia palekana ko kakou mau hoaloha." v Ua manao ke komite noii o ke aupuni o Argentina, e hoihoi aku 1 ka." mokuluu i haawipio iho nei j i ke aupuni " o Argentine i na au- , puni o Amelika Huipuia ame Bei retania ame kona mau luina ame i na moolelo apau o na hana noii i lawelawe ia ai e ke aupuni o Ar-

gentina. _____ Ua hoike ia a'e ka lohe no ka pae ana ae he elua mau mea maluna o kekahi waapa laholio, a i manao ia ua lele mai kekahi mokuluu ma kahi e kokoke ana i San Julian ma ke kapakai o Patagonia. Uapahola pu a'e ka lono no ka hoolele ana aku o ka mokuluu i 1 kekahi poe a i ole mau lako kaua mamua o ke komo ana aku a haawipio ma Mar del Plata. Ua koi ia nohoi e noii ia i na ua hoolele ia kekahi mau kino kanaka me ka malu a i na paha ua hoea aku kela mokulele kahi i pa-hu 1 ai ka mokukaua Brazil Bahia ma I ka la 4 o lulai iho nei i poino ai na ola i aneane aku i ka 400. He nui na wawa like ole e pili ana i keia mau mea, o ka mua, o ka make o Hitler ame Eva ma Berelina, a ua loaa na hooiaio no ko laua make ana. O kekahi lono | mai ua mahuka aku laua no SpaJ nia, a o kekahi lono mai ua loaa | aku ko laua kino make ma kekahi

wahi o Kelemania, a ua hooiaio ia ma na aahu a laua e komo «uia. Ma keia lono hoi, ua hoea i Amelika Hema. I na he oiaio 1 keia lono, alaila, aole e loihi ana j ka manawa e paa ana laua no ka ! mea aole e hoomaka ka huli ana a na .agena o na Aupuni Huiia a hiki i ka hopena. Na keia mua aku na'e hoi e hoike mai. I na e loaa ana o Hitler ke ola nei no, aiaila, e lilo ana oia i pio e like me na alakai Kelemania e ae. LOAA NA KEPANI L T A HIAMOIi

E hoike ana kekahi lono kaua no ka loaa ana aku o na Kep«ii ia Akimalala Halsey o ka Mahele Kaua Moana 3, ua hiamoe. Ua hoouna aku o Akiinalala Halsey he hookahi tausani o na mokulele Amelika no ka haawi ana aku. ia Tokio ame kekahi mau kahua e a'e o lapana i na hniaale awaliia o ka j>oino.

ī ka nee ana aku a na moku kaua Amelika a hookuu aku i ko lakou mau mokulele ua loaa akti na Kepani ua hiaiiioo, a no ka ' mea aole hookahi mokulele i haalole aku i ke kahua hoolulu. Ua l*ookuu ia iho na ahailono o ka poino a aole i loaa he manawa no na mokulele enemi e lele ja"e ai a kue mai i na mokulele. Amelika. I7a pau ke kaona ana a ua poe kaona nei. He īahui kaena la hoi no ka ikaika oka lakou aupuni ma ke kaua ana.