Kuu Hae Hawaii, Volume I, Number 1, 19 April 1913 — Page 11

Page PDF (483.09 KB)

KUU HAE HAWAII  11

 

                "Aia maloko o kela pahu ume e waiho mai la, aia maloko olaila, he mau leka lehulehu a'u i kakau iho nei, aia a hele aku kaua no ka kahua o ka hakaka, alaila haawi aku au ia oe i ke ki, o oe ka mana maluna o ko'u mau ukana apau. Ina no ko'u haulehia ma ke kahua paio ma ka la apopo, alaila e hoouna aku oe i kela mau leka apau elike me ia i kakauia mawaho o ka wahi," me ka halii ana ae o ka helehelena o ke kaumaha maluna o kona mu mka.
                "E lilo no i mea hoohauoli mai i kuu noonoo, ke lilo au i mea hooko aku i kou mau makemake ame kau kauoha e kuu hoaloha, a pehea ua hana anei oe i kau palapala kauoha hooilina?"
                "Aole au i hana i keia manawa, manao au, aia ia hana mahope, he nui no hoi ka manawa i koe!"
                "O ka'u e olelo aku nei ia oe e hana koke aku i kau kauoha me ka hoohakalia hou ole iho!"
                "Aohe no he waiwai o ka'u kauoha ke hana aku, oiai, eia ko'u waiwai iloko o ke kulana pohihi. No ko'u mau waiwai lewa, he uuku loa, e kohu ole ai ka hooili ana aku maluna o kekahi mea. No ke duke wahine, ua lawa no oia me kona kuleana ponoi iloko o na waiwai o kona makuakane, a ma ia ano ua makehewa ko'u manao ana ae e hana i kekahi palapala kauoha hooilina."
                Ma ia ahiahi ana iho, ua hoohalaia no he mau hora e laua nei ma ka ala ana e noke ai i ke kamailio, a hiki i ka pane okoa ana aku o Konela Moraki:
                "Ua lawa keia manawa no ko kaua ala ana, oiai aia he hana nui ke kakali mai la no ke kakahiaka o ka la apopo e loaa ia kaua he moe oluolu ana, mamua o ko kaua kiiia ana ae e hoala ma ka hora eha a hora elima paha o ka wanaao. No'u iho, ke lulumi mai la ko'u mau maka, a ina aole au hana e ae na'u, alaila e hoi ana au e hiamoe i keia manawa."
                "Aole no paha a kaua mau hana i koe, a he mea oiaio kena au e kamailio mai nei, e hoi kaua e hiamoe, a na ke kakahiaka no hoi o ka la apopo e nana i na mea e hoea mai ana," o ka haawi ae la no ia o ke aloha poeleele o ua mau keonimana la, a hoi aku la noloko o ko laua mau rumi pakahi.
                No Konela Horaki, he wahi manawa pokole kona o ka haule ana aku maluna o kona moe, o kona lilo aku la no ia, no ka nui ole paha hoi kekahi o na mea ana e noonoo ai, aka no kona kokoolua, mai kela manawa o kona aoi ana aku e hiamoe a hiki wale i ke kikekeia ana mai o kona puka, aole loa e hiki iaia ke hiamoe e oni wale ana no oia i o a ia nei, o kela kekahi o na po o kona hiaa, ua hele maoli no a uluahewa kona mau noonoo, e hiki ole ai ke hiamoe.
                "Ua kani ka hora elima, e kuu haku," i pa-e mai ai ka leo o ke kauwa a ua duke nei mawaho. "Ua makaukau ke kope i keia manawa, a eia hoi ke kaa ke kakali mai nei ia oe, i hakalia wale no i kou ala mai, ua makaukau na mea apau!"
                "E komo mai iloko nei, a e kokua mai ma ka hookomo ana i ko'u mau lole," i kauoha aku ai ke duke i kana kauwa, o ke komo mai la no hoi ia o ua kauwa nei, a eleu ae la ma ke kii ana i na lole o kona haku, a iloko o ka mana pokole, ua paa iho la kona lole, a hele mai la no ke keena o ke konela, e noho aku ana kona hoaloha, ma ka aoao o kekahi pakaukau ilaweia mai ai ko laua mau pola kope, e kakali aku ana o kona hoea mai, a o ia ka ua konela la o ka pane ana mai, i ka wa i ike mai ai i ke duke:
                "Aloha kakahiaka oe e ke duke! Ke manaolana nei au, ua maikai kou hiamoe ana i ka po nei. He la maikai maoli ana keia, ke ike aku nei au i ke ano malie, e pono kaua e awiwi, ina e hoea ana kaua ma kahi o ka hakaka mamua ae o ka puka ana o ka la, a pehea e ninini aku anei au i kou pola kope?"
                "Aole paha nau ia hana o ka ninini mai i na pola kope, e waiho aku na ke kauwa ia hana," o ke kaomi aku la no ia o ke duke i kekahi pihi ma ka aoao o ka rumi, a hoea ana no ke kuene me ka laua mau meaai, a hoomaka iho la laua nei e inu i ko laua mau pola kope.
                Ia pau ana, ua kauoha aku la ke konela ia Toma, e lawe aku i ka pahu i waihoia ai na pu panapana ilalo i kahi o ke kaa e ku mai ana, a pela me kekahi kihei hoopumehana no laua nei.
                "I mea aha kena au e hoonui hana wale nei no, eia hoi he huakai keia a kaua maluna o ke kaaahi e hu'ihu'i ai, a he la maikai malie no hoi keia?" wahi a ke duke.
                "Ua maa au i na huakai o keia ano a kaua e hele aku nei, aohe hewa o ka makaukau mua, a ma ka olelo pokole ana ae ea, he mau kihei keia no ka uhi ana i ke kino make o kekahi o olua, a i ole, o olua no paha a elua."
                Aohe no hoi he kamailio hou mai o ke duke, ua ike mai la oia i ka makaala maoli o kona hoaloha, mamuli mai no paha o kona maa i na hana o kela ano, nolaila o ko laua nei ai ia a hiki i ka maona ana, ua komo mai la ko laua mau kuka loloa hoopumehana, kau na papale-kapu maluna o ke poo, na mikini-lima hoi ma na lima, o ko laua iho mai la no ia, a kau noluna o ke kaa i hoomakaukauia no laua.
                Ma ko laua alahele no kahi o ka hakaka kikipu, ua kipa aku la laua no kahi o ke kauka, a oiai ua loaa mua ka lohe i kela kanaka opio, ua makaukau oia a e kakali wale mai ana no o ka hoea aku o ke kaa, o kona kau mai la no ia aia ka pahu hopu no ke kahua hakaka.
                He kauka kela o kona hookuu kokeia ana mai no ia mailoko mai o ke kula kauka, aole i loihi loa kona lawelawe ana i ka oihana lapaau nona iho, aka nae, ua hele oia a piha hialaai e ike i kekahi hakaka lua, elike me keia.
                Ua hele mai no oia me kona makaukau apau ma kana oihana, o ia hoi ka paa ana ame kekahi paiki i piha i na meapaahana o ka oihana kauka, pela hoi me na welu wa-hi.
                Aia no kela i ka manawa poeleele a lakou nei e hele la, a o lakou no hoi ka mua loa o ka hoea ana aku ma kahi o ka aelikeia ana e na aoao a elua, a o ia ka Konela Moriki o ka pane ana mai i kona mau hoa, i ka wa i ku iho ai o ko lakou kaa:
                "O kakou ka mua loa o ka hoea ana mai la, a o keia no ka'u i makemake loa ai, no ka mea ma ko'u maa, e ake no au e kaa mua ma ko'u aoao ke eo i na manawa apau, aohe o'u manaoio i ka houlolohi wale."
                Ua lele aku la o Konela Moriki ilalo me ka paa ana i ka paiki o na pu panapana, me ka ukali ana aku no hoi o ke duke mahope ona, aka nae no ke kauka, ua noho aku la no oia maluna o ke kaa o lakou, no ka makaala loa ana i kana mau meahana maloko o kana paiki.
                Ke hoomaka ae la na kukuna o ka la e oili ae maluna o ka piko o ke kuahiwi, a ia alawa ana mai a ke konela e nana ma kekahi aoao, ua ike mai la oia i ka oili aku o kekahi kaa, a o ia kana o ka pane ana aku i ke duke:
                "Eia ae ko hoa hakaka ma keia kaa, nolaila he mau minute helu wale no koe o ko olua ulele no ia ma ke kahua hakaka, e hoolana nae i ka manao e kuu duke maikai."
                Na holo mai la ka lua o ke kaa a ma kahi mamao iki mai ke kaa mua mai, ua ku iho la, a lele mai la ka barona ilalo, me ka ukali ana mai o Kauna Waladema mahope aku ona.
                I ka ike ana aku o ke duke ame