Kuu Hae Hawaii, Volume I, Number 2, 2 May 1913 — Page 9

Page PDF (463.38 KB)

KUU HAE HAWAII   9

 

Ka mea Huna i ka Puuwai o Ekika Laila
A I OLE
Ka Opuu Rose i Kikohu i ke Koko o Kana Aloha
(Hakuia no K. H. H.)

                L.H.—I ka poe heluhelu o Kuu Hae Hawaii: He wahi moolelo hou keia, a ma keia moolelo e ike leaia ana no ka hana a ke aloha i ka wa e noho mana ai ia iloko o ka uhane o kekahi kane, a wahine paha; wahi a Solomona, "Aole e lilo ke aloha i na waikahe he nui."

MOKUNA I.

                E loaa ana i ka mea heluhelu iloko o keia moolelo a hiki i kona pau ana,  ka inoa o kekahi ohana i kapaia "Sekuila," he pua, he mamo, a he koko hoi mailoko mai o ka lahui Holani, a mamuli o ka mare ana aku a mare ana mai o na pua i na kanaka Enelani ame Amerika, ua lilo i mea na lakou e pai ai, a e haaheo ai no hoi ka loaa ana ia lakou he koko Holani, Enelani ame Amerika, a i oi loa aku hoi, "i ko lakou kulana hanohano, ka lakou dala ame kela inoa i ikeia apuni ke ao nei—"Sekuila o Nu Ioka." I ka wa i hiki mai ai ma Nu Ioka o kekahi Sekuila mai ka home mai o kona mau kupuna ma Linekonakila, ma kela aoao o ka moana, ua pili mau aku oia iloko o na hana huli waiwai, a pela hoi i pii mau aku ai ke ulakolako iloko o keia ohana. Aka, o ka mea kupaianaha oia no ke emi ame ka make mau ana o keia ohana, aole wale ma Amerika, aka ma na aina e kekahi a hiki i ke koe ana he hookahi wale no o keia ohana Sekuila ma ka laina pololei e noho ana ma Amerika ia wa, oia no o Konela Howada, a i mare hoi me Miss Emile Lorita, he lede i   kulike kona ano maikai a hoopono elike me ke ano o keia ohana Sekuiwa.
                He ano haahaa no kona kulana, a aohe no hoi i hookaumaha wale ia kona lolo me na ike e ae o keia ola ana, aka nae i kona mare ana me ke Konela ua hui puia mai me ka lako o kana kane he huina dala o elua haneri kaukani, a i ike ole ia hoi iloko o ka poai o kona mau hoaloha kakaikahi. Mahope iho o ko laua mare ana, a oiai hoi, he mea nui i ke Konela ka noho ana ma ka wahi kua o ka aina e hanu ana i na ea huihui o na kualono, a e honi ana hoi i ke ala kupaoa o na lau nahele o ka wao, mamua o ka noho mau ana iloko o na paia pohaku, i ka wa hooilo; nolaila ua koi aku oia i ke Konela wahine e hoi laua ma kona wahi apana kuaaina ma ka muliwai, aka ua hoole mai kana wahine. Mehameha kela wahi, a kuaaina no hoi, makemake no oia e noho ma kahi e hauoli ai. Ia wa hookahi, ua manao oia, aohe waiwai o kona mau luhiehu o ke kino, elike me na lole kilika, na gula hinuhinu ame ke daimana ma na wahi kuaaina, nolaila i kela wa keia wa, he mea mau iaia ka hoohala ana i kekahi manawa ma Nupoka, Salegota, a he wahi home hoomaha no hoi kona ma Nahena, e pii ana iluna o na mauna, a e iho ana ilalo o na awawa; a mamuli o ka imi ana i na mea nona e hauoli ai, ua lilo keia i mea hooluhi mai iaia, a mahope, emi mai kona ola kino; ai kona ike ana i keia kulana i loaa iaia, akahi no oia a ae aku i ka manao o kana kane, a ulu ae la ka makemake e hele hoomaha ma kahi o kana kane ma Hamakeka, ma ka muliwai.
                A i kekahi la o ka mahina o Aperila, ua hele mai la o Konela Sakuila Howada i Hamakeka me na kanaka hana, a o kahi kauhale hoi a'u e noho ana he kumukula. (E hoomanao pu e ka poe heluhelu o ka mea nana i kakau i keia moolelo oia no keia kumukula, a he mea i ike i na mea apau i hanaia, o kona inoa, oia no o Esekela Olivia Limaikaika.)
                L.H.—O   keia paha kekahi o ka ohana Limaikaika i lilo i kenelala a nana hoi i hookumu i ke Kula Nui o Hametona Vilikinia, a i hanauia ma Makawao, Maui.
                Ua kukuluia keia hale iluna o kekahi kiekiena e nana iho ana ilalo o kahi kauhale o Hamakeka ame ka muliwai, a ma keia ano i ikeia aku ai keia wahi o ka Puu o Sekuilela; eia nae, iloko o na makahiki loihi loa, aole he hookahi o keia ohana Sakuils i noho ma keia hale, a i ole o kekahi mea kuleana e ae paha iloko olaila. Aka i kekahi wa, mamuli o ka hoomanao o kuu makuahine, ua malamaia ma keia hale na haaina nui e keia ohana Sakuila ke hiki mai i na wa hooilo, a no lakou hoi na he kupapau iloko o kekahi pa iluna o ka puu iwaena o na ulu laau laloa me na poahku he kupapau i hele no hoi a paa i ka limu me ko lakou mau inoa ame na makahiki he loihi loa mamua aku o kuu hanau ana. I kekahi wa he mea hauoli iau ka pii ana iluna o keia puu, a iloko o keia pailina e ako ana i na pua rose ame na pua e ae i hele no hoi a hipipea, me na kino lepo o keia poe e waiho ae ana malalo o ka lepo, me kuu noonoo ana iho iloko o'u. He mea e ka hauoli ina e hiki e hoihou mai ka wa a kuu makuahine i olelo mai ai ia'u; na la hoi i ikeia aku ai na poe koikoi o ka aina e akoakoa ana ma keia hale i piha me na lealea mai ke ao a hiki aku i na hora kuliu o ke aumoe.
                A mahope mai, ua ike maopopoia aku la kekahi mau kahoaka o ka hoihou ana mai oia mau la, ulu mahiehie hou maila kahi kauhale o Hamakeka, me na mea e hauoli ai, aole kela Hale nani ma kahi o ka hale kahiko, aka, no ka hoihou ana mai o ka ohana a noho ma keia home i ka hapanui o ka manawa o ka makahiki. A i keia wa , ua ola hou mai o Hamakeka i moe no na makahiki loiho. Ke pii ae la ka waiwai io o na aina, ke kamailio la na kanaka no ke kukulu ana i hale baneko, a i hokele.
                Ke hele la he palapala noi i ka hui kaaahi no ke ku ana o ke kaaahi ma kahi kauhele o Hamakeka mai ke kulanakauhale mai o Aleboni, aole hoi elike me ia mamua ke kaalo loa ae no maluna o na eheu o ka makani. Ua lilo i mea hauoli i na kanaka ka ike ana aku i na kamana akamai loa e kukulu mai ana i keia hale ke pii ae la na pou ame na o'a o ka hale, a i kela la keia la ke pii mau ae la ka aleo i ke kiekie, a hiki maluna o ka wekiu o na kumu laau loloa e ku la iluna o ka puu, a aia pu hoi iwaena o na kanaka hana he kanaka koikoi.
                A i kekahi la, ua hiki kino mai la o Lede Emele, he inoa i kapa mauia aku iaia e kana kauwa, no ka haawi ana mai i kekahi mau kauoha i ke ano e hana ai o kekahi mau keena o ka hale. A aia pu me ia kana wahi keikikane hookahi wale iho no, nona ka inoa o Godefele, he wahi