Kuu Hae Hawaii, Volume I, Number 2, 2 May 1913 — HE MOOLELO NO ELA WINA A I OLE Ka Hooilina o Wilikilipi Ame ka Ui Ekika Kalakona, Kana Aloha. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ELA WINA A I OLE Ka Hooilina o Wilikilipi Ame ka Ui Ekika Kalakona, Kana Aloha.

(Kakauia e Na 'Lehna o Lihau)

Aole nae au i nane aku, aka, na kulou ilio la ko 'u poo ilalo me kuu puliki ana mai i ko Ekika mau lima a olelo aku la: (< E kuu lei alolia he keiki, e hai mai oe ia'u i kou la i hanau ai." "E Ekika, ke kauoha nei au ia oe mai noho oe a hui hou me kela wahine." Ano ka piha inaina loa 0 Mr. Kelekona, ua piha oia i ka haalulu mai ka piko o kona pōo a hiki i kona mau wawae, a uwe iho la. Ame na helehe'lena puiwa, ua nana ae la o Ekika mailuna a lalo me ka i ana aku: "He oiaio no e papa, aohe no ia he mea pilikia ke hai ae au i *ko 'u wa 1 hanau ai," me na maka e kau mai ana iluna o 'u, ame kona mau lehelehe haalulu, i olelo mal ai oia, "Ua hanauia au i ka la 24 o Okatoba, 1843." "O kuu keiki ame ka Likeke Poleka, kuu wahi kaikamahine maka bulu, me kona lauoha apiipii, a kona makuakane hoi i kapa aku ai i kona inoa o Ekika, no ka hauoli i kona hanau ana iaia. Ua hanauia oia i ka la ?A o Okatoba, M, H. 1843. - f< E kuu aloha, aole anei he mea i kamailio aku ia oe no kou like pu ana me Likeke Poleka?" i ninau aku ai au iaia, oiai au e puili mai ana iaia iluna o ko'u mau lima, nokamea ua ike no au na'u no oia, ke ole oia e hoole mai aole owau kona makuahine mahope o kona hoolohe ana i ka'u moolelo e hahai nei. "Ae, lie mea no ia i kamailio pinepineia, aka nae, he kamailio mau no o Mama, aole no ka ia he mau malihini oiai o anakala Likeke no kona kaikunane/ 7 c< Aole o anakala Likeke, e kuu aloha," i olelo aku ai au pela, u aka 0 kou makuakane ponoi no." f< Kuu makuakane? A o oe kana wahine? A o oe ko'u makuahine?'' 1 olelo aku ai oia. /''lle hoopunipuni loa kela!'' E Ekika e hele koke aku oe mai keia rumi aku, he hana ka'u me keia poe. Ke olelo nei au e hele, o kela wahine aole ia he hoa kupono no kuu kaikamahine! Hooho ae la o Mr. Kelekona me ka leo nui, a lele, mai

la imua o ? u, me kona mau lima e puiki ana, ame na helehelena i piha i ka inaina. "Mamuli o ka nui o kona inaina, aole au e loaa mai <iaia, )oia| ke kahe la ke koko ma kona ihu, a hina maule iho la oia iluna o ka papahele. Ile mea oiaio mamuli o keia mau ano aluka ame na mea hoolele ha - uli no kona kulana, ua poina pu iho la na mea apau i hanaia. Ua lilo keia i ma'i nui nona, a ua olelo ae ke kauka, aole he manao lana no kona ola mai; aka nae, he ikaika no kona liino, a hala kekahi mau pule, ua hoihou mai la kona ikaika, a wahi a ke kauka, ina e malama pono oia iaia iho e a ola no oia no kekahi wa loihi. A i kekahi wa mai, ua hui pu ae la ka makuahine me ke kaikamahine iloko o na kipona o ke aloha makua ame ke keiki, aka nae lio Mr. Kelekona, ua mumule loa oia, aole hoike mai no kekahi mea. A i kekahi la, ua loaa hou oia i keia pilikia elike me ia mamua, a ua no kona makemake e kamailio me makou maluna o keia kumuhana, ua, hele no o Ekika e hui me ia, a noi aku la iaia e hoike mai i ka oiaio o na mea apau. A ua hai mai la oia, ua like no me na mea a'u i manao ai, a mamuli o kona ike ana ma ke kii ia Mr. Poleka, pela oia i ike mai ai ia'u ma Nupoka. Ua olelo mai oia, i ka wa i hoi mai ai o kuu kane mai Europa mai, me kana wahi kaikamahine liilii, ua law.e .aku la oia iaia i kona kaikuahine, a oiai aohe ana keiki, ua noi aku la oia iaia e hookama iaia nana. Ua hai mai la oia i ka moolelo apau no kona mare ana, ame na poino i loaa iaia mahope mai, a wahi ana, aole oia i makemake i kana keiki e lohe no na poino i halawai me ia i kona wa bebe; ua makemake oia iaia e ulu ae oia me ka hauoli, a kaawale hoi mai na mea mai e hoopilikia ana iaia, a e hauoli no oia e waiho loa aku i ka manao ana e kapa aku iaia nana no ia keiki a oia no hoi kona makuakane. A i mea e panai aku ai* i ka makemake o Mr. ame Mrs.

Kelekona e hookama i ke kaikamahine, ua haawi aku oia me lakou he $50,000 a ua hoopaa pu aku hoi, e ili aku no maluna o Ekika kona mau pono apau ina au e make e mamua.

''Mamuli o na kumu ana i hoike ai ua ike oia c hauoli ana no 6 Likeke Poleka ma ka lolie ana i na mea huna e pili ana i kona hanau ana mamua o ka poino e loaa ana iaia, mamuli paha o ka ike ana, o oe rio kana keiki; aka nae o kona manao enemi ia o<e, he mea no ia nona o koho ai e mauna aku i kona noho hauoli ana mamua o ka hooko ana aku i kona inaina."

"Heaha aku la ka hopena o ke kanaka e noonoo ana no keia mea!'' i olelo ae ai o Ela Wina, me ka noonoo kaumaha no hoi no ke kanaka maluna 'o ka ipoe make ma ke keena maluna, nona ke ola i hoomaunauna ia iloko o ka poino mamuli o kona haawi ana iaia iho malalo o ka mana o kona mau manao pono ole. A olelo mai la ka madame, "I ka nana aku no hoi, ina paha aia iloko ona kekahi ano nana e pale ae iaia mai ka hana ana mai i kekahi hana ino ana mai ia oe, ina paha ua nele kona aloha nou. ,? "Aka hoi, elike me kana e olelo nei, M i kaniailio hou aku ai ka madame, "oia iho no kona enemi ino loa —a mamuli oia ano ino i loaa iaia i loaa ai iaia na poino he nui. M A olelo hou aku la ka Ela, <c he mea oiaio kela, aka, aole no nae ia he mea maa i na mea apau," A olelo hou aku la ka Madame me ka manao kaumaha, me ke ku ana ae iluna, "He mea oiaio loa, a ke manaoio nei au, ua hai aku au ia oe i na mea apau i keia wa. Ke manao nei au, he mea pono e hoikeikeia aku keia mau mea apau iaia. E hele aku ana au, a hai aku iaia no kou hiki ana mai. E ike ana oe, iaia ua ano haikea mai kona nanaina, eia nae, aole, aole no i nolohia ae kona waliine ui elike me ia he makahiki hookahi i hala ae.'' Mino aka iho la ka Madame, oiai oia e kamailio ana no kana kaikamahine i loaa hou mai, a ka Ela hoi e manao nei, he wahine ui maoli no oia. līaalele iho la ka Madame i ka rumi, a aia hoi ka Ela e nolio ana me ka noonoo ana no na mea ano e o na makahiki eono i hala a o na mea ano e hoi iloko o kona ola ana. Ua lilo keia mau moolelo ana e hoolohe nei i mea nana e pahaohao ai. A he mea nana e mahalo ai no keia mau nuhoii maikai nana e holoi ae mai iaia aku na ano ino o ka wa i hala, a wehe mai ke alaula o ka no-

ho ana hauoli no ka wa e hiki mai ana. Oiai, ua hiki māi Qia ma ka hale i sil a ia me ka make, a aole.i ii(?le kona aloha no ke kanaka e aneane la o kaa aku nia o o ka lua kupapau, a ma ia w a pu, ai kona puuwai ke kui la me na manaolana hou. Aohe ana kula hou ana iho iaia no Ekika. Aole oia he kaikuahine nona. 0 Ekika aku ana kana wahine i keia wa, a e hoi pu aku ana laua no Wikilipi ke pau ko laua noho ana maanei; e lilo aku ana oia lie moiwahine no ka home, a ma ia wa e ike ia no na hana a ke aloha nona. Puapua mai la ka ula o ke kanaka maikai ma kona mau papalina, oiai oia e kali ana un Ekika, a aia hoi kona helehelena ua hele a ulumahiehie—he mea oiaio no— Mahope o ke kuaua Puka mai ka la me kona nani A i k a napoo ana o ka la, īmoimo mai no n a hoku— Maliope o ke kukuli ana, Kani mai na bele mare— Alaila o na haawina hauoli— He panai no na ino o ka wa i hala. (Aole i pau)