Kuu Hae Hawaii, Volume I, Number 2, 2 May 1913 — Ka mea Huna i ka Puuwai o Ekika Laila A I OLE Ka Opuu Rose i Kikohu i ke Koko o Kana Aloha [ARTICLE]

Ka mea Huna i ka Puuwai o Ekika Laila A I OLE Ka Opuu Rose i Kikohu i ke Koko o Kana Aloha

(Ilakuia no K. 11. H.)

L.11.—1 k a poe lioluhelu o Kuu Ilae līawaii: Ile wahi moolelo liou keia, a ma keia moolelo e ike leaia ana 110 ka hana a ke aloha i ka wa e noho mana ai ia iloko o ka uhane 0 kekahi kane, a wahine paha j wahi a Solomona, <4 aole e lilo ke aloha 1 na waikalie he nui.' , MOKUNA I. E loaa ana i ka mea lieluhelu iloko 0 keia moolelo a hiki i kona pau ana, ka inoa o kekahi ohana i kapaia "Sekuila," lie pua, lie mamo. a he koko hoi mailoko mai o ka lahui Ilolani, a mamuli o ka mare ana aku a mare ana mai o na*pua 1 na kanaka Enelani ame Amerika, ua lilo i mea na lakou e pai ai, a e haaheo ai no hoi ka loaa ana ia lakou he koko Hōlani, Enelani ame Amerika, a i oi loa aku hoi, "i ko lakou kulana hanohano, ka lakou dala ame kela inoa i ikeia apuni ke ao nei—"Sekuila o Nu loka. ,> I ka i hiki mai ai ma Nu loka o kekahi Sekuila mai ka home mai o kona mau kupuna ma, Linekonakila ma kela aoao o ka moana, ua pili mau aku oia iloko o na hana huli waiwai, a pela hoi i pii mau aku ai ke ulakolako iloko o keia ohana. Aka, o ka mea kupaianaha oia no ke emi ame ka make mau ana o keia ohana, aole wale ma Amerika, aka ma na aina e kekahi a hiki i ke koe ana he hookahi wale no o keia ohana Sekuila ma ka laina pololei e noho ana ma Amerika ia wa, oia 110 o Konela Howada", a i mare hoi me Miss Emile Lorita., he lede i kulike kona ano maikai a hoopono elike me ke ano o keia ohana Sekuiwa. Ile ano haahaa no kona kulana; a aohe 110 hoi i hookaumaha wale ia koua 1010 me na ike e ae o keia ola ana, aka nae i kona mare ana me ke Konela ua hui puia mai me ka lako o kana kane he huina dala o elua hanei'i kaukani, a i ike ole ia hoi iloko o ka poai o kona mau hoaloha kakaikahi. Mahope iho o ko

laua mare ana, a oiai hoi, he mea nui i ke Konela ka noho ana ma ka wahi kua o ka aina. e hanu ana i na ea huihui o na kualono, a e honi ana hoi i ke ala kupaoa o na lau nahele o ka wao, mamua o ka noha 111 au ana iloko o na paia pohaku, i ka wa hooilo; nolaila ua koi aku oia i ke Konela wahine e hoi laua ma kona wahi apana kuaaina ma ka muliwai, aka ua hoole mai kana wahine. Mehameha kela wahi, a kuaaina no 'hoi, makemake no oia e noho ma kahi e hauoli ai. Ia wa hookahi, ua manao oia, aohe waiwai o kona mau luhiehu o ke kino, elike me na lole kilika, na gula hinuhinu ame ke daimana ma na wahi kuaaina, nolaila i kela wa keia wa, he mea mau iaia ka hoohala ana i kekahi manawa'ma Nupoka, Salegota, a he wahi h'ome hoomaha no hoi kona ma Nahena, e pii ana iluna o na mauna, a e iho ana ilalo o na awawa; a mamuli o ka imi ana i na mea nona e hauoli ai, ua lilo keia i mea hooluhi mai iaia, a mahope, emi mai kona ola Jcino; a i koiia. ike ana i keia kulana i loaa iaia, akahi no oia a ae aku i ka manao o kana kane, a ulu ae la ka makemake e hele hoomaha ma kahi o kana kane ma Hamakeka, ma k'a muliwai. A i kekahi la o ka mahina o Aperila, ua hole mai la o Konela Sakuila llowada i Hamakeka me na kanaka hana, a o kahi kauhale hoi a'u e noho ana he kumukula. (E hoomanao pu e ka poe heluhelu o ka mea nana i kakau i keia moolelo oia no keia kumukula, a he mea i ike i na mea apau i hanaia, o kona inoa, oia no o Esekela 01ivia Limaikaika.) L.II. —0 keia paha kekahi o ka ohana Limaikaika i lilo i kenelala a nana hoi i hookumu i ke Kula Nui o llametona Yilikinia, a i hanauia ma IMakawao, Maui. TTa kukuluia keia liale iluna o kekahi. kiekiena e nana iho ana ilalo o kahi kauhale o Hamakeka ame ka muliwai, a ma keia ano i ikeia aku ai keia wahi o ka Puu o Sekuilela; eia nae, iloko o na makahiki v loihi loa, aole he hookahi o keia

ohana Sakuila i noho ma keia hale, a i ole o kekahi mea kuleana e ae paha iloko olaila. Aka i kekahi wa, manmli o ka hoomanao o knu niakuahine, ua malamaia ma keia hale na haaina nui e keia ohana Sakuila ke hiki mai i na wa hooilo, a no lakou hoi na lie kupapau iloko o kekahi pa iluna o ka puu iwaena o 11 a ulu laau laloa me na poahku he kupapau i hele no hoi a paa i ka limu me ko ]akou mau inoa ame na makahiki he loliii loa mamua aku 0 kuu hanau ana. I kekahi wa he mea hauoli iau ka pii ana iluna o keia puu, a iloko o keia pailina e ako ana i na pua rose ame na pua e ae i hele no hoi a hipipea, me na kino lepo o keia poe e waiho ae ana malalo o ka lepo, me kuu noonoo ana iho iloko o'u. He,mea e ka hauoli ina -e hiki e hoihou mai ka wa a kuu makuahine i olelo mai ai ia'u; na la hoi i ikeia aku ai na poe koikoi o ka aina ē'akoakoa āna ma keia hale i piha me na lealea mai ke ao a hiki aku i na hora kuliu o ke aumoe. A mahope mai, ua ike maopopoia aku la kekahi mau kahoaka o ka hoihou ana mai oia mau la, ulu mahiehie hou maila kahi kauhale o Hamakeka, me na mea e hauoli ai, aole kela 'līale nani ma kahi o ka hale kahiko, aka, no ka hoihou ana mai o ka ohana a noho ma keia home i ka hapanui o ka manawa o ka makahiki. A i keia wa, ua ola hou mai o Hamakeka i moe no na makāliiki loīho. " Ke ~pii "ae la ka waiwai io o na aina, ke kamailio la na kanaka no ke kukulu ana i hale baneko, a i hokele. Ke hele la. he palapala noi i ka hui kaaahi no ke ku ana o ke kaaahi ma kahi kauhele o Hamakeka mai ke kulanakauhale mai o Alehoni, aole hoi elike me ia mamua ke kaalo loa ae no maluna o na eheu o ka makani. Ua lilo i mea hauoli 1 na kanaka ka ike ana aku i na kamana akamai loa e kukulu mai ana i keia hale ke pii ae la na pou ame na o'a o ka hale, a i kela la keia la ke pii mau ae la ka aleo i ke kiekie, a hiki maluna o ka wekiu o na kum.u laau loloa e ku la iluna o ka puu, a aia pu hoi iwaena o na kanaka liana he kanaka koikoi. A i kekahi la, ua hiki kino mai la o Lede Emele, he inoa i kapa mauia aku iaia e kana kauwa, ka haawi ana mai i kekahi mau kauoha i ke ano e hana ai o kekahi mau keena o ka hale. A aia pu me ia kana wahi keikikane hookahi wale iho no, nona ka inoa o Godefele, he wahi

keiki kanaka.ui me kona mau maka alohilohi, a i ka eono 'hoi o kona mau makahiki. E h'oomanao mau ana au i ko lana mau ano, oiai laua e holo ana maluna o ko laua ma na alanui o kahi kauhale i kela wa keia wa. O le'ele Emile me kona "papale boneke, a'u e ai, aole paha i kupono ia honeke iaia me kona helehelena i hele a haikea; a o Kodefele me kona aahu veleveka, ame kona lauho loihi e mimilo ana maluna iho o kona a-i. He ano oluolu kona ame ka eleu, ohaoha, a i ka wa pokole, ua kamaaina loa oia me na kanaka hana, a o ka oi loa aku o kana mea makemake loa, oia no o Abilaka Laila, ke kanaka opio Enelani, e hana la iluna o ka aleo kiekie o ka hale; a e hana ana hoi i kaa na keia wahi keiki ui uuku, i ka po mahope iho o ka wa pau o ka hana i ke ao. I na la apau, e ike mauia ana keia wahi keiki e, paani ana ma kahi_o ka hale, a he mea hoi na ka malihini e weliweli ai ke ike aku iaia iluna 0 kahi kiekie loa o kela hale, e ku ana iluna, a e kiei ana i na kanaka e hana a e la malalo. A he oi aku konei hauoli ke ike oia ia Ahelaka Laila e hapa ana iluna loa o ka aleo. I kekahi kakahiaka, oia paha ke kolu o ka wa o kona hiki ana mai ma kahi kauhale o Hamakeka, ua pii ae la oia iluna o kekahi kua kanaka, ppio~ _a iftaluna oia kua oia e ku ana, me ka peahi ana- Hie -kojia papale kapu, a e huro aku aiiār nphoi i kona makuahine, oiai oia **'e holo ae ana maluna o ke kaa. I ka ike ana aku o ka makuahine iaia, n a ani aku la oia i kona lima e hoi iho ilalo, a pela pu no hoi me ke kanaka opio e ku la malalo pono ae o ke keiki. A mamuli o kekahi ulia aole e hiki ia Godefele ke hoike ae. Aka o kana mea i hoomaopopo oia no kona keehi ana i hope, a haule» aku la, me ke kahea ana, f< E Abelaka!" me ka haawina o ka laki, ua paa ae la oia ma ka lima o ke keiki e haule iho ana, a hoolei aku 3a iaia iluna o kekahi papa he'le ololi ■ e waiho 1 ana ma kekahi aoao mai me ka eha ole o ke keiki, a oiai ia wa koke no, "Auwe!" o kona hoopakele o "Abelaka Laila," aia oia ua haule, a ke waiho oni ole la kona kino iluna o ka honua, ua naha kona poo mamuli o ke ku ana 1 k a pohaku, .a ke hele la hoi ke koko ma ka ihu ame ka waha! <f Ua hala ke ola, ka lihane, a he kino

wale no ia e* waiho la; he kino wailua! "Lawe ae la lakou iaia, ā waiho iho iluna oka mauu. Me ka piha i ka makau ame ka weliweli, ua iho jnai la o Godefele marlxfna mai: o kekahi alapii loihi e ku ana, a hele aku aku la ma kahi o ke kino o kona hoopak'ele e waiho ana. e Papa," wahi a ke keiki i ke Konela oiai oia e hele mai ana, "i hopu mai oia ia'u a hoolei aku ia'u iluna o kekahi holopapa, me ka hoao ana ona e paa iaia iho ma kahi an a e ku ana, eia nae, aole e hiki; aka i keia wa, ua make oia, ua hala; a he nui ko'u makemake iaia; "heiaha ka kakou e lian-a ai nona?'' Aohe mea e ae e hiki ia lakou ke hana, koe wale no ka lawe aku iaia a ma k a hale ana e noho ana ia mau la, me ka holoi ae i na kiheahea 0 ke koho iluna o kona kino. E ninau ana paha lakou, ma i hea la oia i hele mai ai—a owai la kona oliana, ina he ohana kekahi. He wahi keiki Enelani oia, a aole no hoi i loihi loa ma keia aina, aka nae, aohe mea hiki ke hai maopopo mai nona, a hiki waīe no i ke komo ana mai o kekahi wahine nona na helehelena ua ano a 00, he kilakila nae, a na kanaka no hoi i'hoomaopopo ai, oia no o Mrs. Pokahema f eia nae, he malihini pu lakou apau iaia. He wahine no oia mai Enelani mai, a ua maopopo no iaia keia opio i make mamuli o kona haawi ana~i kona ola ihō i"mea e pakele ai o hai. Ua ike oia iaia iluna o ka mōkū, a wahi ana, Ua holo mai oia no Amerika nei-ma ia moku hookahi me ia he mau mahina 1 hala ae nei. A ina lakou e makemake ana, e hiki paha ia lakou ke lawe iaia a ma kona hale, a malaila e kanuia ai> a oiai no hoi oia walē no ka mea i kamaaina iaia, a he hele pinepine ae no hoi i ko makou hale mahope iho o kona hoea ana mai i Hamakeka nei. No keia manao ua lilo ia i mea maikai i ka haku liale kahi o ke kino make e waiho ana. a ua lioomaikai pu aku hoi oia ia Mrs. Pokahema no kona lawe ana aku i keia kino make m a kona hale. Nolaila, ua hoi aku la oia, a hoomakaukau i ka hale no ke kino make; oiai i ka po mainua iho, a iloko oia hale, he kanaka opio oi a me ke ola kino maikai, a ikaika no hoi, aka i keia la, he kino uanuanu, i lilo aku ke ola a he kino wailua.

(A puka hou aku)