Kuu Hae Hawaii, Volume I, Number 3, 9 May 1913 — HE MOOLELO NO ELA WINA A I OLE Ka Hooilina o Wilikilipi ka Ui Ekika Kalakona, kana Aloha (Kakania e na Lehua o Lihau) [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ELA WINA A I OLE Ka Hooilina o Wilikilipi ka Ui Ekika Kalakona, kana Aloha (Kakania e na Lehua o Lihau)

Me keia mau lalani mele, i 1 umeni ae ai ka Ela me k a leo nanahe, a oiai hoi ma kon a mau papalina, e ikeia aku no he mino aka ana, a aia hoi ma kena puuwai e pana ana i ka leo o keia mau lalani mele 7 a e lohe pu ana hoi oia ia wa i na kaina wawae o ka mea an a i aloha ai. 0 Ekika Daletona kona inoa—he inoa i kapaia aku iaia i k a makahiki mua mai kona hanau ana mai —a oia no lioi ke keiki a Likeke Palekala ame MaJame Kilewekala, a o Mrs. Kilewekala hoi, a e ikeia ana ma keia. hope aku ma ia inoa. Ma keia wahi e nana iki ae hoi kakou i ke ano o kona mau la kamalii. 1 k a wa opiopio loa o Ela Wina ua make ilio la he kaikamahine anake nona, a koe oia wale no ka hooilina o kekahi pomaikai nui. I kona puka an a mai ke kula nui mai, ua hookamaaina aku ]a oia me Esetele Kilewekala. l T a a]oha no hoi oia ia Esetele Kilewekala niai kinohi mai, a «ia hoi, aa manao oia iaia he wahi ano aaka kona ame ka huhu, a he ano maa iike ia i ka poe Palani, a i oi aku hoi mamua o ka Amerika; a i kona noonoo pono ana ina paha oia e mare ana, a ike oia i na kulana o ka mulama liome ana, e loli ae ana no ia mau ano mai iaia aku. līookalii makaliiki maliope iho o ko ]aua mare ana elike me ia i olelo ia mamua ae, maikai ko laua hoho ana, a ano akahai, a oluolu mai la no hoi o Esetele, a kupono no hoi iaia; a ua manao oia nio ke ano omaimai mai palia. Aka, ma kela kakaliiaka weliweli i hoi mai ai o Tjuise Vilenieina, \ut ike koke iho

la ia, aole ka he waKi aloha iki o kaua wahine iaia, a aia. ka kona puuwai ma kekahi mea okoa aku, oiai nae oia e hoohiki ana e aloha. aku i kana kane wale no a na ka make e hookaawale, no keia ano o kana wahine, ua make koke iho la kona lunaikehala, a ulu ae la kona inaina aole o kana mai, a ua like maoli oia me he kanaka hehena la, a mamuli oia ano i loaa iaia, ua hoopuka aku la oia i na olelo -e hiki ole ai iaia ke hoopuka ae i kona wa maikai. I kekahi ahiahi, iaia i lioi mai ai i ka hale, ua ike iho la oia, aole kana wahine ame ke keiki, ia wa ua manao maoli no oia, ua hiki mai ka wa ana e lawe ai i kona ola; aka, mainuli o kekahi ]ima kokua iaia ia wa, ua nalohia ae la keia ano hana puapuahulu. I kela po liolookoa. aole e hiki iaia ke hooluolu, a e nalu wale ana no i na mea i nalowale, ua aloha no hoi oia i kana wahine, a pela pu no hoi me ke keiki; a i ka wehe ana mai o ka pawa i ke kakahiaka ae, ua noonoo ae la oia no kela ano maikai ole i halawai me ia i ka ]a mamua ae, a uluahewa mai kona inaina aole o kana mai, a i ka hulihoi ana mai o Esetele i ke awakea ae, ua like kona puuwai me kekahi paia keleawe, a nonoi aku la iaia e kala mni i kona mau liewa. Ua niilii oia me ka wolenia loa uo keia hana puapuahulu ana i hana ai, a e lilo ai lioi īeana keiki i keiki makuahine ole; aka nae, ua hauaia ka liana. l T a kipaku aku oia i kana wahine me ka hoohilaliila, e hiki hou ole ai iaia ke hoilioi hou mai. "Lawe ae la oia i kana behe ame ka wahine malama hehe, a liolo aku

la lakou 110 Amerika. I keia wa, e makaukau ana kona kaikuahine e hoololi i kona walii e noho ai a i kekahi kulanakauhale mamao aku, a iaia i waiho alm oia i kana wāhi Ekika liilii, no ka malama ana a e hanai oia iaia nona ponoi a he mea naauao no hoi noaa e hoopau ae oia. i kana mau koi ana apau iaia, i ulu ae aPoia me ka maopopo no i ka poino ame ka hewa o kona makuahine. A oia 110 hoi ka manao o kela mau huaolelo ano e ana i puana ae ai mamua iho o kona make ana, oiai kona mau maka e uhai ]oloa ana mahopo o Ekika, mai kahi keena a kahi keena. 4< E ae mai ke Akua, e uhi ole iho ke aka o kela ano hewa maluna -o kona ola ana. M Mahope o ka make ana o kona mau makua, ua haalele aku oia i kona* one hanau, a makaukau iho la e hele i ke kulanakauhale a kona kaikuahine e noho ana, oia hoi o Mrs. Daletona, i noho kokoke aku ai oia me kaiia keiki ana i aloha ai. Aole oia i okiia mai a Esetele mai, a aohe no hoi ona manao e mare hou aku; o kona hilinai i ka wahine, ua pau, a 'ke ola nei oia me ka hauoli no Ekika, a imi hoi e hoomahuahua ae i mau poniaikai no Ekika, ke make oia. E ike ana no kakou i ka holopono o keia mau mana<?; a o ke ola ana 0 Ekika, a hiki i ka make ana o kona makuakane, ua like no ia ke hoohalike ae me ka la malaelae o ka hooilo; aole loa oia i ike ia mea he kaumāha i nele ai hoi i kona makuakane e hooliauoli mai, a aole no hoi i kulu iho kona mau waimaka, e ole i kona makuakane e lioloi ae me ke aloha. ]\īawaho ae o kela wahi hana aiiā" 1 hana aku ai iluna o kana wahine opiopio, he kaiiaka hoopono oia, he alolia, a he pololei ma kana mau hana, a ua nui no hoi kona mahal'oia e ka poe apau i ike iaia. Ile noho ana maluhia kona ame k« ano kaumaha, a ua hoohoihoi ia mai np hoi oia e ke keiki ana i manao ole ai nana ia keiki. Oiai oia e ola ana, ua lilo no hoi ke keiki i mea nui ia Sumana Daletona. Aka i kekahi wa mamua ae na puka a maka ae no ke ano inaina iloko o Likeke Polekala a ua lilo no hoi ia i. mea ano e i ke kaikamahine me he la e mohai aku ana i kona ola ana no ka hooko ana i kona mau manao inaina maluna o kekahi mea okoa aku.