Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 2, 3 October 1861 — Page 3
Koa Pualu.
Ke hoomaka nei na kanaka maoli o Honolulu, e hoohui kekahi "Ahahui Koa Pualu" ma keia kulanakauhale, i mea e mau ai ka noho maluhia o keia aupuni a me ka noho alii ana o Kamehameha IV.
Aole wale ma ke ano noho maluhia ana, aka, he kokua manawalea, i hooulu ia e ka naau aloha i ko kakou alii aloha nui ia. Ua loaa he 40 poe i hoohui iho ia lakou i poe koa pualu noho malalo o ka maluia o na kanawai o Kamehameha IV, a me ka pomaikai o ka lehulehu mai o a o.
E ka poe kalepa, ka poe mahiai, a me ka poe manao maluhia a pau e kokua mai i lawa ka manao alii i hooulu pakahi ia me ka manawalea o ka pono o ka lehulehu a me ka nani o ko kakou Moi.
D. KEAOPOLOHIWA. & W. K.*
Ka malamalama i waihoia malalo o ke poi.
Ke haohao nei paha o'u mau pilikana makamaka Hawaii i ke ano oia mea, "Ka malamalama i waihoia malalo o ke poi." Ae he oiaio no, ua hiki mua mai io kakou nei ka malamalama a me na kumu a kakou i lawe mai ai, mai na aina naauao mai, a oia malamalama ka kakou e malama nei a hiki i keia la; a ua aoia no hoi kakou i ka olelo a ke Akua a me ka naauao, e ua mau kumu la a kakou, a ua loaa ia kakou ia mea.
Ua naauao kakou ma na mea a lakou i ao mai ai, ua ike kekahi poe i ke kapili hale, kamana, kuihao, hana moku, hooholo moku, a pela aku. Ua aoia kanaka i ka naauao, a ua hoonohoia kahi poe i Lunakanawai, Lunaauhau, Kahukula, Loio, a pela aku, a ua loaa ia lakou kekahi oihana o ke aupuni, a ke noho nei lakou ma ia oihana a hiki i keia la.
A nolaila, ua mahaloia na kumu a kakou maia mea, no ko lakou lawe ana mai i ka malamalama io kakou nei, no ka mea, he lahui pouli ko kakou i ka wa kahiko, e noho mau ana kakou iloko o na manao kohu ole he nui wale.
Ina paha aole lakou e hiki mai ina aole e pau ana ko kakou naaupo, a hiki wale i keia wa, a nolaila, ua hala ia manawa aole kakou i ike aku o na makua no o kakou kai ike ia manawa, he lohe wale mai ko kakou; aka, ke noho nei no kekahi poe oia manawa, o lakou no paha ka ike, na lakou no e hoomaopopo lea aku. E kamailio no kakou ma na mea o keia wa.
O ka hiku keia o na makahiki i noho ai ko kakou Moi ma ka "Noho alii o ke Aupuni Hawaii nei." Heaha na mea ano nui i kona wa i noho Aupuni ai? Eia no: Ua hoomaka iho nei kekahi poe e kukulu i ahahui mahiai no lakou i keia wa, a ke hana nei no lakou i ka mea a ko lakou manao i koi ai. E ko ana no, eia hoi keia, ke hoomaka nei hoi kekahi poe e kukulu i "Ahahui hoolaha nupepa ku i ka wa," a ke hoomau nei lakou i ka lakou hana i manao ai, a ua ko no. A ke hoolahaia nei ka lakou mea i manao ai. Eia hoi, ke olelo nei ua mau kumu nei a kakou, aole e pono i ka lahui Hawaii ke hoolaha i ka nupepa; Pehea keia? Pono anei? i ko'u manao, aole he pono: no ka mea, ke makemake la ua mau kumu la e "huna hou i ke kukui malalo o ke poi." Pehea la? kainoa i ao mai lakou i ka naauao e nui aku; a o ka makemake no hoi ia o ka lahui Hawaii e mahuahua hou aku kahi ike, nolaila ke kumu i manao ai ka lahui Hawaii e kukulu i Ahahui hoolaha nupepa,
Nolaila, ke popoi mai nei ua mau kumu la a kakou i ka poe a lakou i ao mai ai a naauao, ke makemake la e huna hou i ka malamalama a lakou i lawe mai ai i Hawaii-nei, kupanaha no.
Kainoa o ko lakou mea ia e mahalo nui loa ia'i, o ka hooia mai i ka poe a lakou i ao mai ai, e hiki ia lakou ke ao aku i ka mea a lakou i ao mai ai, ma na wahi pouli o ka honua e like me Fatuhiva ma; kainoa pela, aole ka! Nolaila, ua lohe wale ia ka manao o na kumu a kakou, ma kahi a lakou i hele aku ai; E olelo ana i na hoahanau, "E haalele i ka Hoku o ka Pakipika, aole pono ke lawe ina e lawe kekahi hoahanau i ka Hoku o ka Pakipika, me ka lawe ole i ka Nupepa a Wini, alaila, e kapaeia oia mawaho o ka ekalesia. Ina he kumu kula, e hoopauia kona noho kumukula ana ke kokua oia mamuli o ka Hoku Pakipika. Auhea ka mea pololei mawaena o keia. Auhea hoi ke kanawai no ia mea?
Nolaila, e makemake io ana no kekahi poe e huna hou i ka malamalama malalo o ke poi.
L. P. KALEILEHUA.
Maunakilohana, Keoneula, Sep. 30, 1861.
Olelo Paipai.
E na makamaka huina Hawaii, i hanauia iloko o ka lahui Hawaii nei, e na kupuna hookahi, a kino Hawaii, a ili Hawaii, a olelo Hawaii, a helehelena Hawaii, a keiki papa Hawaii, a kupa Hawaii, a ano Hawaii, na 'lii, na makaainana, na makua, na keiki, na ohana, ka poe kiekie me ka poe haahaa.
Eia mai ka Hoku o ka Pakipika ke hele aku la imua o oukou; e lawe nui oukou ia ia. No ka mea, he pepa kupono loa keia ia kakou hanauna Hawaii. He keiki makahiapo mua keia nupepa ma kakou kanaka Hawaii, i loaa mai iloko o kahi ike uuka o kekahi poe kanaka Hawaii ma Honolulu nei. A i kona hanau ana mai he maka kanaka Hawaii, he poe kanaka Hawaii, he kino kanaka Hawaii, he wawae kanaka Hawaii. Aka, iloko o ka wa i hanau ai ua wahi keiki Hawaii nei, a lohe ia kona hanau, ku mai kekahi poe e keakea, e papa ana aole e lawe i keia keiki Hawaii, me ka manao e uumi a make loa. Hilahila ole keia poe e ake nei e uumi i ka kakou keiki makahiapo Hawaii hanau kahi, i hoohau ia iloko o ko kakou aupuni i na malama i kaa hope ae nae. Nolaila ea, mai nana nui oukou i na olelo keakea iwaena o oukou, e like me na ilio hihiu hae iwaena o na hipa.
Mai hoopili me ai wale aku oukou mamuli o na olelo hoomakaukau a ka poe nana e keakea nei i ko kakou Hoku o ka Pakipika. No ka makau i ka inoa hoahanau paha, luna paha, puuku paha. O ko kakou makemake ana e lawe i ka Hoku o ka Pakipika, ka mea i loaa no loko mai o ko kakou aupuni Hawaii iho. Aole ia he kumu kupono e kapaeia kakou mawaho o ka ekalesia. Ina pela ka manao o ka poe nana e keakea nei. Aohe poe e ae nana e keakea nei i ka pono o ke aupuni Hawaii, a me kona lahui. O keia poe wale no.
Ua lohe ia mai ko lakou olelo keakea iwaena o na hoahanau ma Koolau a puni, a ua hooili aku paha i na palapala lima ma kela mokupuni, keia mokupuni e like me na olelo keakea mua ma Koolau. Ma ia mau olelo keakea mua i na hoahanau Hawaii, aole e lawe i ko kakou Hoku o ka Pakipika; maopopo loa ko lakou aloha ole ia kakou. Pela io no, ma ka nana ana 'ku, a me ka imi ana ma ka noonoo i ka hailoaa oiaio o no olelo keakea, ua like loa.
Nolaila e na makamaka mai Hawaii a Niihau, e ala mai oukou e lawe like i ka kakou keiki hiwahiwa i hanauia e kakou iho kanaka Hawaii, oia hoi o ka Hoku o ka Pakipika. Ke ake nui mai nei ka hanauna haole e keehi i ko kakou mau poo a lilo i mea ole; a e hoopio loa no i ko kakou noho ana malalo o lakou. A o ka lakou mau hana ka mea i ake nui ia e lakou e lanakila, aole o ka kakou. Nolaila, mai kanalua, mai hookumana, mai makau no na olelo apuka, nolu, uhiuhi i ka pono o kakou kanaka Hawaii, e lawe nui i ko kakou Hoku o ka Pakipika.
Ina kakou e lawe nui i keia pepa mai Hawaii a hiki i Kauai, loaa he inoa hanohano ia kakou. Aole mae ia kakou wale no, i ko kakou wahi aupuni kekahi. No ka mea o ke aupuni ka mana oi maluna o kakou. I ko'u manao, ina e hele keia pepa a inu i ka wai o na pua lehua kau i ka wekiu, olioli loa na aupuni naauao i keia hana maikai i loaa iloko o ka opu o ka aupuni Hawaii, oia o ka imi ana i nupepa ku ia kakou.
Ua ike kakou i kekahi nupepa e kau ana ke kamelo ma ka aoao mua. O kana hana e keakea ana ia pepa i ka pono o keia. No ka mea, o ka poe lala na o ka ahahui Hoku Pakipika i kue mai, na lakou ka manao e kukulu i kela pepa. Aole nae na lakou wale no, he hapa kanaka Hawaii, a he hapa haole ka nui. Pela ka mea i ike ia, me he mea la, ua ike pau loa na kanaka Hawaii ma ka olelo Beritania o ke pai ana iho pela. Aloha me ka mahalo. Na'u M. K.*
Honolulu, Sept. 30, 1861.
KA HANOHANO O KA HOKU PAKIPIKA.
Aloha pua Komela kaua. Ma ka la 26 iho nei, hora ehiku o ke kakahiaka poaha, i ka wehe ana ae o ke alaula, ua hoea mai ka Hoku o ka Pakipika, mai ka hale pai mai o Holo kahana, me kona nani kamahao, me ka nani hiehie, me ke ano kapukapu, kukilakila, me he kanaka koa la, ka hele a paihi, kalali waiokila.
Nolaila, eia ka mea hou a'u i ike ai, he auna manu ka'u i ike aku, mai ka Hikina mai, he poe manu Nunu e lele kauaheahe ana ma ke kulanakauhale Hanohano o Honolulu nei, me na ope lau oliwa ma ko lakou mau maiuu. E lele ana na poe manu Nunu nei, ma na ipuka hale o na keiki a ke aloha. Nolaila, eia ka mea hai aku i na makamaka a ke aloha, e noho ana, mai ka Hikina a Komohana, mai ka Akau a Hema.
E noho ana au ma kuu hale moe, lele mai ana kekahi manu Nunu me ke ope lau oliwa, a ku ma ka puka o kuu hale, alaila ninau aku la au ia manu Nunu, he manu, heaha ka huaolelo, heaha ka manao, heaha ka Nu Hou, i hiki mai ai oe io'u nei, alaila, pane mai la ua manu nei ia'u, he Nu Hou, heaha ka Nu Hou. Eia, o ka Hoku o ka Pakipika, heaha ka hana a keia Hoku Pakipika, alaila, wehewehe mai la kela ia'u, o ka Hoku Pakipika he nupepa no kanaka Hawaii, a kahi no a kukulu ia keia Nupepa, no keia lahuikanaka iliulaula, aole he Nupepa ko oukou mamua, mai ka hiki ana mai o na kumu a oukou, a hiki i keia wa, kanaha makahiki a keu, aole he wahi nupepa no keia lahui, akahi no a kukulu ia ka Hoku Pakipika, i Nupepa no kanaka, iloko o keia makahiki 1861.
No na kumu a kakou na Kumu Hawaii, Lama Hawaii, ka Nonanona, ka Elele Hawaii, ka Hae Hawai, a me ka Hoku Loa.
Nolaila, eia ka wa e loaa ai ko kakou Nupepa hou, e hoonaauao ai i keia lahui, o ka wa e noho alii opiopio ana o Kamehameha IV., a me ka hanau ana o ka Haku Hawaii, kana hiapo mua, oia hoi keia a'u e hai aku nei ia oukou, e loaa auanei ka Hoku Pakipika ia kakou, i Nupepa hoonaauao no kakou, o keia pepa e lawe kakou, i makahiapo na keia lahui, i keiki hanai, a hookama, a hoopunahele, a malama, a hiipoi, a mililani, e hanai i ka ai, me ka ia, e hoaahu i ke kapa e hoomoe ma kahi maikai loa, e malama kakou i keia Hoku Pakipika i mea nana e lawe i ka manao hoonaauao, no keia lahuikanaka maoli, no ka mea he opiopio na Haku o ka Aina, a he opiopio ka Hoku Pakipika, o kanaka Hawaii.
Ina e kukulu paa ia keia Hoku Pakipika, alaila, e kaulana auanei ka lahui Hawaii, no ka imi noonoo ana i Nupepa no keia lahui Hawaii, wehewehe mai la o manu Nunu, i keia mau mea a pau.
Alaila, o ko'u i aku la no ia, ia manu Nunu, e kakau i ko'u inoa ma ka Hoku Pakipika o kanaka Hawaii, olioli au me kuu hauoli nui, me kuu makemake pau ole ia Hoku Pakipika, me kuu mahalo nui, me kuu olelo iho ia manu Nunu, e hipa hipa hulo! ka Nupepa o kanaka Hawaii.
Ninau aku la au ia manu Nunu pehea ka hoi ka Nupepa Kuokoa o H. Wini. Hai mai la kela ia'u, he pepa no hoi paha ia no lakou, o na haole no ke kaulana i ko lakou pepa Kuokoa, o lakou no ka heke maluna o pepa Kuokoa, aole kanaka maoli, i aku la au, pela, ae mai la kela, ae, ka! O na Haole na mea Nupepa pinepine aole a kakou. Nolaila, ea, e kauoha aku au i o'u poe makamaka aloha oloko o na Hale imi naauao o Hawaii nei, a me na hoa, uhai a holo o ka naauao, e kauoha aku au io'u poe makua, kaikaina, kaikuaana, kaikuahine, makuahine, na mea no a pau, i noho ia e ke aloha.
E loaa auanei ke kaulana a me ka naauao o keia lahui Hawaii, no ka hoopuka ana i Nupepa, e hoonaauao ai i keia lahuikanaka, e kaulana ai ka noho ana o ka poe noonoo o keia aupuni, e kaulana ai ka noho Moi ana o ko kakou alii, no keia hana naauao, a kona lahui i imi ai.
E hooili ia mai na manao hoonaauao o keia lahui, a me na manao hoopomaikai no keia aupuni, a me ka malu o ka Moi me ka pono lanakila, o na mea a pau, ka pono hoola i ka lehulehu me ka pono hoowahawaha.
Nolaila, ke kauleo aku nei au, ia oukou, e na lahui Hawaii, e lawe i ko kakou Nupepa, hou o ka Hoku Pakipika, ka pua i mohala mai i ke kakahiaka poaha, a huelo loa aku kona mohala ana i ka noe ahihi ana. Owau no me ke aloha i ka Hoku Pakipika.
J, H.
Pauoa, Honolulu, Okatoba 2, 1861.
No ka Hoku o ka Pakipika.
ALOHA OE:–Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, he kanaka kupa no, no keia aupuni. Ua noho malihini nae ma ka lai o Kailua i kahi e kokoke ana i ke one o Kamakahonu. Penei ko'u manao nui no keia pepa, ua ike au i kou ano a me kou kii, a ua maopopo ia'u a ua loaa pu mai hoi ia'u ke kii o ka Nupepa Kuokoa, a ua mahalo no hoi au ia ia. Eia nae ka mea kahaha loa a ko'u naau, o ke kue ana mai o na kumu a kakou ia oe, oiai na ke kanaka maoli oe i kukulu, kainoa o ka malamalama o ke kukui no ka hale a puni. Eia ka! noloko o ka pakeke hookahi wale no, kainoa aia a ike mai lakou, ua hewa kekahi puu o kou kino, alaila, e ao mai no hoi lakou i kahi ino o kou kino, me ka pane iki iho i kou mau kahu nana oe e kukulu la. Eia kahi hewa o ka hanai a oukou, a na oukou la hoi ia e hoopau ae i kahi hewa o ka hanai a oukou, aole ka pela! o ka huai puka nui ae no ka hoi ka lakou i na Hale Halawai, aohe o'u makemake e keakea aku i ka hana a me ka hoopuka ana o kela Haole Kalepa o Wini, i ka Nupepa Kuokoa, aole pela ko'u manao.
Ua makemake loa no au i ka puka ana mai o na pepa a elua, oiai hoi, ua loaa kahi naauao ia kakou mai loko mai o na Kumu a kakou, a heaha hoi auanei ka hewa o ke kukulu ana o kanaka maoli i keia pepa? Kainoa e like hoi me ka naauao i loaa mai i kanaka maoli, pela no hoi e puka ai keia pepa, me ke keakea ole ia mai hoi.
Eia ko'u manao maoli, o na Kumu o na aoao hoomana a pau, e pono lakou e ku i ka wa, mai hoohuli i na hoahanau o kona aoao hoomana ma ka pepa hookahi, i mea e aha ai?
Eia kona haina. I mea e ike mai ai na Aupuni nui o ka honua nei, i kahi akamai o kanaka Hawaii, a oukou i ao mai ai. Eia ka olelo hope. E pono i kela, a i keia o na aoao hoomana a pau, ke lawe i kela, a i keia pepa a lakou i makemake ai, me ke keakea ole o na Kumu. E. W. KAAUA.
Honolulu, Sept 31, 1861.
"He manao lana a hauoli."
E ka Hoku o ka Pakipika.–Aloha aulii mikolelehua pu kaua.
No ka lana hauoli o ka manao no ka ike ana iho i kou kino puipui, a punepunepu no hoi, oiai ua like me ka Nupepa haole. Ua alawa iho au ma kou mau aoao, ua piha pono i na mea momona o ka naauao, a me na kuili manao o ka poe ike e me ka poe noiau e kau ana ma kou nui kino, a me na mea ano hou o na aina e mai, ke kaua, ka mea a kakou i ike ole aku ai i ko laila mau hana nui, e mumuhu, a e wawa ia mai nei, a no ia ike ana, olioli maoli no hoi ka luna manao no na manao maikai o Keahiakawelo a me Kalaiolele, a me Puni-nupepa, a me na manao e ae he nui wale, e hoekepue ana ma ka nui o kou kino, e lalai ana.
E na hoa uhai a-holo o keia Nupepa, ka malamala o kakou e, ke akamai o kakou la i ao ia mai ai e na kumu a kakou e noho ana ma na mokupuni o Hawaii nei, a ke hoopio nei i ko kakou Nupepa me ka papa aku i na Ekalesia, aole make lawe i Ka Hoku o ka Pakipika, Ea! O ka pono anei ia? o ka hoopio i ke akamai o ka lahui Hawaii a lakou i ao mai ai, a ke hoopuka nei lakou ia mea i ao ia. O aha ia la ke puka ka Nupepa Mikanele ole ma ke aupuni Hawaii nei? he kuke hoi ia, ke kuene ole hoi ka hewa. Me ke aloha kanaenae i Ka Hoku o ka Pakipika. J. D. A. KAUA-KOIAWE.
Kaumakapili, Honolulu, Sepat. 30, 1861.
He inoa no Kamehameha I.
Ka Hoku o ka Pakipika–Aloha oe:
Ina he mea oluolu i kou luna manao e hookomo iho i keia wahi mele kahiko maloko o kou kino puipui, i like ole ai me na wahi e aa huna manao. Eia ua wahi mele la malalo iho. He inoa no Kamehameha I, i haku ia e Mohoole, he kanaka haku mele no Waimea Hawaii, penei.
Lele poahi Puna i ke 'kua wahine,
Poahi kaa ka luna o Kilauea,
Kaa na hope ami lewa a Kaawaawa,
Kaa ka ohia lewa ka lau Lehua,
Kaa ke Uki papaialewa ka nahele,
Hewa i ka wai i hukia e Uwekahuna,
I ke ai kakaia e Kahooku,
Ku Wahine-kapu manawaino ia Kauanahunahu,
Hookeekee ana e kekee ia Heeia,
Aia ka pono o ka na o ka nahele,
Kalohe ka malihini hahai i ka pua,
Punia ka huakai e kaua noe,
He ua noe awa anu no Kauwea,
Ia hona Papalauahi i ka nui lehua o Ohiaokalani,
Lanilani Omaolala i ke koekoe,
I ka makemake ia'ku e Haili,
Aiwaiwa Ooluea i ka lana haakei,
Mahui ka pua hookano no i na ki a Wahinekapu,
Kapu uka weliweli i ke 'kua,
Hoopaa ke kupa alo i ka uahi,
Ua hele wale a hani i ke Kamaaina,
I ahai aku e kiu,
I makai aku e nana ia ka lua,
A he pono a he maikai Kilauea,
Alaila hiki ka huakai ke pii;
Pii ka huakai moe koke iwaena,
A oi hiki paupauaho e i ka loa,
Hooponopono ka nahele hihina ka pua,
Moe kahela ka uka o Moeawakea,
Awala kumoho kiekie iluna,
Papani i ka lua o ke kai,
Ka O-o Ki-i-lili ai pua lehua o ka lipo,
Hoolipolipo ka manu hoonewanewa i ka pua,
Ai akiaki i ka ili,
Maii ka Oo walea i ka ono,
Hoohialaai ka manu i ka nui o ka lehua,
Aohe ana i ka nui lehua o Puna,
Ua hea ka nuku i ka waimaka lehua a ka manu,
He haloko wai lehua na ke aloha,
Ina no i ka uka i Olaa,
I ka nahele i Kaniahiku,
He ahiku ke kanaka,
He mea laha ole i ka moe-a,
S. L. HOAPILIOKEANU.
Uaulalena, Pauoa, Honol. Sep 30, 1861.
Ka Leo Kahea.
E ka poe e lawe ana i Ka Hoku o ka Pakipika, e lawe no oukou i keia pepa, o ko lakou nupepa maoli keia i kukulu ia e ka "Ahahui Hoopuka Nupepa ku i ka wa o Honolulu,'' oiaio o ko lakou lahui ponoi no, i wahi e hiki ai ko lakou manao ke hoike ma ke akea me ke kanalua ole, a e hookoia no ko oukou makemake.
Eia kekahi, mai puni oukou i na luna o ka Nupepa Kuokoa o H. M. Wini me ke kukahekahe aku, "Mamuli oukou poho i ka lawe i ka Nupepa o Ka Hoku o ka Pakipika, no ka mea, aole dala a ka Ahahui." Ke hai ia 'ku nei ka mea oiaio. E puka mau aku ana ka Hoku o ka Pakipika i kela pule keia pule, me ko ka Hae, e mau aku ana ko oukou ike i na mea nuhou, alaila e hapai ae oukou i keia wahi mele, penei:
A he nani ka nihina mai
Kahikina mai ia nei,
I ka wai kohu o Nile,
Ua lai malu ke aloha,
He aloha la, he aloha,
No ko'u hiki ana mai,
A pa i o'u nei,
Hauoli wale ka manao,
Ka pua ala o Aina Hau,
He no hea ka noho mai,
O Ka Hoku o ka Pakipika.
Na Makamaka.
No ka ohi a me ka lawe. E lawe i kaukana hipuu paa loa a ka manao o ke aloha, e hoao i ka oiaio o ko kakou aloha, ma na mea hiki ke hai aku kekahi i kekahi, aka, me makou e olelo kaena aku nei ia oukou, pela hoi oukou e olelo kaena mai nei, no ka mea, he hauoli ko makou, a pela hoi oukou o ka hoike ana i ka mea i kauoha ia. Ua piha ae la kakou i ka lako, aka, ma na mea a pau e hoike mai ana ia kakou iho i poe kahuna no ke Akua. O ka io kaulele ia o na mea a pau. O ka Leho ula ia i pili pono i ka pohaku Kauaula. E ai auanei ia Leho. O ka pono oia ka mea i makee nui ia e ka lahui kanaka naauao. O ka naauao oia hoi ka mea a kakou e hi-o nei. Ke lawe nei kekahi poe i ka mea i kaulana i ka manao, o ka hana noia malalo iho o ka la, he hu-a kai hele ia e pii ana i luna o na puu, e nana aku ana i kahi palahalaha malalo ae o na Mauna. O kekahi poe ke kaawili nei me he mai nahu la. Ke hookauhua nei me he wahine hapai keiki la. E helu ana i na ku, a hiki mai ka puni hanau, kokoke mai kona mau la e haalulu auanei oia i ka ikaika o ke Kuakoko o kona hanau, a puka mai ka Nalu a me ka Inaina, hoea mai he mau keiki Mahoe, ua like loa ko laua mau helehelena ke nana aku, aka, ua okoa na hana a kekahi me kekahi, a aka, hookahi no makuahine, a me ka makuakane, nolaila ke neenee loa mai nei ka naauao, e pili loa mai nei me kakou, e like me na opala lepo i lawe ia makai o Pakaka, ua honeenee aku oia i ka mea kahiko oia wahi mamua, a ua kapae ia kona inoa kahiko, ua kapaia o Ainahou i keia wa. Eia hoi, ua hanai mai na makua o kakou ia kakou i ko kakou wa kamalii, ai waiu, oiai kakou iluna ke alo, a ua nui ae hoi kakou, ua kanaka makua a ua moa ka pulehu, a ua a ka Imu, a ua oleloia ua kanaka. He pono anei ia kanaka ke hooluhi pinepine i kona mau makua, ma na mea a na makua i ao ai, ai kuhikuhi ai hoi, he pono e hoao, a e hooko aku i ka hana aua mau makua la e olioli auanei laua. Ua malama ia na mea maikai a laua ia ao mai ai. E puunaue ia mea nana keiki a pau mai ka mua a i ka pokii loa o lakou e lakou iho na lima a e pulua ka hapai ana i hiki ka mea kaumaha e ku a paa na wawae o hina a palaha. Oia iho la no, ua pau.
K. MAAKUIA.
Kaakopua, Honolulu Sepat. 27, 1861.
Ka Hoku o ka Pakipika.
Ke olelo nuiia nei keia Nupepa, he Nupepa pono ole e Punimaemae, a me ka poe e e kue mai ana i ka "Hoku o ka Pakipika." Eia ka hoomaopopo ana.
Ua komo mai ma ka Rumi Oihana o ka Aha Hui na palapala hoike a na Luna o na Apana e ae o'u la a me ka hope Kakauolelo, a ua hiki mai ma o ka Luna Hoomalu la kekahi a me na lala o keia Hui.
Ua heluheluia keia mau palapala i mua o ko makou halawai Hui ma ka la 25 o Sep iho nei, a ua lawe mai ko makou halawai ia mau palapala me ka mahalo. Eia ka nui o lakou.
Na Rev. E. Bona me Makuaole Esq. no Kohala Akau; na S. Kipi no Hilo, na J. W. Kupakei Esq. no Kona Hema, na Rev. S. W. Nueku, no Honuaula, Maui; na W. P. Kahale Esq. no Wailuku me Timoteo, J. Kahookano no Lahaina mai.
Ma keia mau palapala hoike a lakou, he mahalo wale no, aole olelo mai he pelapela e like me Punimaemae e olelo mai nei ma ka Helu 26 aoao 102 o ka Hae Hawaii.
Ke olelo mai nei o Mr. Bona Kohala, Ua "Ua ike au i ke kino o ka oukou Nupepa, ua mahalo au me ka makemake, aka, aole e hiki ia'u ke noho luna no ka Hoku o ka Pakipika, "no ka mea ua paa kuu lima i na hana a pau. Pehea keia? Ua naaupo anei o Mr. Bona i kona mahalo ana mai i ka Hoku o ka Pakipika? Aole loa.
Ke olelo maopopo nei au. Aole oia i hoounaia mai e ko "Amerika Aha Hui Misionari,'' e mahalo, ae makemake i na mea ino, pelapela i hanaia ma keia Pae Aina.
Ke olelo hou nei au, i na aole au i kuhihewa, he oiaio no paha, ua ua ike no o o Mr. Bona ua ano palapala kekahi mau huaolelo o ka Nupepa, aka, aole he ike e hiki ke hoohewa koke aku, oiai he manao okoa ko ka mea nana i kakau ke Mele no ka naauao. E like ana me ka mea nana e kali nei ka hoohewa aku.
Ke olelo nei ka mea naauao iloko ona "E haalele aku au i na olelo pelapela, aole pono e malama mai, aka, e malama no au ma na mea pili i ka naauao a me ka pono o ka lehulehu."
Nolaila, ke olelo nei au, e noonoo e mamua o ka hoohewa wale ana, i kumu pono e hiki ke hoopuka ma ke akea no ka pono ole o kekahi mau hua olelo pono ole i ike ia. Me ka mahalo. S. N. HALEOLE.
Kakauolelo o ka Aha Hui Nupepa.
Honoluulu, Sept. 28, 1861.
No na Wahine Holo Lio.
Mai holo oe maluna o ka lio me kou manao ana paha, e holo oe iwaena o ke kulanakauhale nei, me ke kau o ka paka kika i ka waha, a ipupaka maoli paha; he mea ino loa ia, a he mea hilahila loa no hoi iwaena o ka poe maikai. I ka hale no pau ke puhi ana o ka paka, ke kau ka maluna o ka lio hookahi no hana, o ka hana ia oe a mikioi, o ka lawe ae a aulii.
I kou holo ana, mai manao oe, o ka hapuku wale mai no i ka lei a kaumaha ka ai, a me ke poo, he hana ia na ka pupule, hookahi no lei o ka wahine maikai.
I holo oe iloko o ke kulanakauhale, mai holo mau loa oe iwaena o na alanui a pau, he mea pakua loa ia. I hookahi no holo ana o ke kulanakauhale nei, a puni no, alaila no hoi no i ka hele, o ka holo ana iho la no ia o ka wahine maikai.
No ko'u ike ana iho, ua mahuahua iki iwaena o keia lahui kahi naauao i loaa mai mai na kumu a kakou, nolaila, ua hookomo iho au i keia mau rula i mea e hiki ai ia kakou ke hoomaopopo i ke ano o ka noho ana, a me na hana ana o ka naauao, a i mea hoi e hiki ai ia kakou ke hilahila i na hana o ka aoao naaupo.
Na'u, ELUA**
Honolulu, Sept. 30, 1861.
I ka la Sabati iho nei, hoi mai ka mea Hanohano M. Kekuanaoa, ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao, mai kona hele kaapuni ana ia Hawaii, Maui a me Molokai–a me ia no ka mea Kiekie, V. Kaahumanu. A ma ia moku hookahi no hoi mai ka mea Hanohano o ke Kuhina Waiwai, D. L. Gregg, me kana ohana, mai Kailua mai.
OLELO HOOLAHA.
PIULA WAI! PIULA WAI!
O ka poe e makemake ana e hookomo i ka Wai Piula ma ko lakou wahi, pono no ke hele lakou imua o ka mea nona ka inoa malalo nei, no ka mea, ua hiki ia ia ke hana i na Piula me ke ano paa, aole noha koke, no ka mea, o kana hana no ia ana i ao ai a maikai.
Aia no ia ia na lako a pau e pono ai keia
–HANA, OIA HOI–
Na Ki Wai o na ano a pau!
KA PIULA WAI
A ia mea aku ia mea aku e pono ai.
Aia ma ko'u wahi hana ma Alanui Kaahumanu,
Ka Hale
Hana Piula Maikai Loa!
Mai kuhihewa oukou, no ka mea, ekolu na hale hana piula ma ia Alanui, a o ko'u hale, oia ka Hale mauka loa.
2-tf J. J. O'DONNELL.
KAWAIHAE KAI!
ALLEN ME BERRILL MA KA HALE KUAI O KEOKI MAMUA. Ke kuai mai nei i ka ili bipi, ili kao, Pia, uala a me na mea kuai a na kanaka a pau. A ke kuai aku nei i na mea lako a pau me ke kumukuai haahaa o Honolulu. He lole hou wale no ma keia Hale kuai ma kela a me keia puka ana mai o ka mokuahi "Kilauea." 2-tf*
KA HOKU O KA PAKIPIKA
E HOOPUKA ia ana ka Hoku o ka Pakipika i kela poaha keia poaha a pau ka makahiki. O J. W. H. KAUWAHI, Oia no ka LUNA NUI, a o G. W. Mila, oia ka Luna Hooponopono a me ka Puuku. He nupepa a na kanaka maoli keia, na ko Hawaii nei poe keiki papa o ka aina i kukulu, a ua manao ka Ahahui e kokua ana ko Hawaii nei i keia hana. Nolaila, aole i manao keia Ahahui e pono e paipai nui i ka lehulehu e lawe, no ka mea, ua ike lea ka Ahahui, e lawelawe no na kanaka Hawaii ma na oihana a na kanaka Hawaii.
Eia ke kumu manao paa.
He nupepa ku i ka wa keia, aole no e hio io a ia nei, o ka hoonioniolo kana hana, a na na keiki papa o ka aina ka oihana luna maoli ana o ka hoopuka ana. He nupepa keia no ka lahui Hawaii, a ke noi ia aku nei na kanaka o na aoao a pau e hooili mai i ko lakou mau manao e pai.
Ke waiho la imua o na maka o ka lehulehu ka makou helu mua, a ua oluolu no makou e hooholo no ka lehulehu i kona ano, he maikai paha aole paha. Ua hoopuka ia ka helu mua ma ke ano hopuhopualulu, a nolaila, aole i hiki aku ka pepa i kona maikai.
I keia pule ae e pai ia ana ka papa inoa o na Luna a me ka uku o na olelo hoolaha kekahi.
MOKUAHI KILAUEA.
E HOLO ANA NO O KILAUEA, MAI HONOLULU aku, i ka hapalua o ka hora 4 o ke ahiahi, e like me ka mea i oleloia malalo nei, penei:
Poaha, Okatoba 3, no KAUAI.
Poalua, Okatoba 8, no KONA.
Poakahi, Okatoba 14, no HILO.
Poalua, Okatoba 22, no KONA.
Poakahi, Okatoba 28, no HILO.
Poalua, Novemaba 5, no KONA.
Poaha, Novemaba 14, no KAUAI.
JANION, GREEN & Co.
Luna H. S. N. Co.
Honolulu, Sept. 25, 1861. 1-tf
LOIO! LOIO!!
INA MAKEMAKE KEKAHI E KOHO IA
J. W. H. KAUWAHI
I LOIO, e pono no ke hele ma ka hale hana o HALAKI (C. C. HARRIS,) kokoe i ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, mawaena o ka hora 9 kakahiaka a me ka hora 3 o ke ahiahi.
HALE KUAI O AKE.
O KA POE A PAU E MAKEMAKE ANA I ka oluolu a me na mea makepono o ke kumukuai, e haele nui paha lakou ma kahi o AKE,
Ma Alanui Nuuanu, ma kela aoao o ka Hale Hotele o KOE BU, malaila no e loaa ia lakou ka lawa o
ka makemake, oia hoi na lole o na ano a pau. Na Kilika, Pahoehoe, na Hupa, LOLE KANE, LOLE WAHINE, Kalakoa, Makalena, Kinamu. A ia mea aku ia mea aku he nui wale, e hele malaila, a e loaa no, aole nele.
2 tf AKE.
OLELO HOOLAHA.
KA LAKO H ALE A ME NA Pahu Kupapau!
AUHEA oukou, e ka poe e makemake ana e kuai ma ke ano makepono wale! Eia no ke waiho la ma kuu hale paahana, ma Alanui Papu.
NA PAPA KAUKAU! NA LAKO HALE! NA PAHU KUPAPAU!
A ua makaukau no hoi au e hana i ka hana kamana, ke manao oukou e hoolimalima mai ia'u, a ma ka uku emi loa. E hele koke mai i pau ko oukou kuhihewa. H. ALENA.
2-tf Alanui Papu.
OLELO HOOLAHA.
HUMUHUMU PEA!
KE HAI AKU NEI KA MEA NONA KA inoa malalo nei, i kona mau makamaka a i ka lehulehu hoi, ua makaukau no oia e hana i ka hana a pau i haawiia ia ia e hana ai.
MA KE ANO MAIKAI! A ma ka Uku Emi loa!
E pono no ke hele a imua ona, mamua o ka hele ana io hai.
E ninau hoi no kona ano, ia Kimo Pelekane a me Paulo Manini.
1-3m. WILAMA G. WOOLSEY.
J. F. COLBURN, (KOLOPANA.)
LUNAKUAIKU DALA! –Ma Alanui Kaahumanu.–
Honolulu, 2-tf
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na mea a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, aia ma Makela, Kawaihae-uka, Hawaii, he Lio hele hewa, ua komo maloko o ko'u mahinaai, ua pilikia a poino loa au, ua hoolaha mau ae no ma na palapala lima maanei, aole kiiia mai, a no ia kii ole ia mai ke hoolaha nei au ma ka Hoku o ka Pakipika. O ke ano o ka Lio, he Lio wahine ahinahina, kua puka, aole hao kuni, he keokeo ma ka lae a hiki i ka ihu a, he keokeo na kapuai wawae a pau, a he wahi pauku kaula malino ma kona ai. O ka mea nona keia Lio, e kii koke mai me ka makaukau i na dala he $15.00, a i kii ole mai a hala na la he 30, lilo loa keia Lio ia'u, a e kuni no au i ko'u hao. A e loaa no au ma kahi i haiia maluna.
J. B. ANOHO.
Kawaihae-uka, Hawaii, Sept. 23, 1861. 2-2t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na mea a pau ke nana mai lakou, ua koho aku au ia MOKU, i Luna nana e hopu a e hoopaa i na holoholona komo hewa ma Waikolu, oia hoi kela Kuleana Aina, e waiho la ma Makaweli, i Kauai, a he mana hoi kona, e hiki ai ke hoopii imua o na Aha Hookolokolo. W. KA.
Honolulu, Okat. 2, 1861.