Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 3, 10 October 1861 — Mooolelo no Kawelo. [ARTICLE]

Mooolelo no Kawelo.

tHelu 3.

** U ahiahi .no t hbib aku la lakoU i holo lakbu a Waeha kuhU t» ka nioana, hu a(e la kmia aloha i \vahin6 aha ia feou t ka hiea nha i hoohnho ai i Oahli ( alailtt paha He la o KaWelo f»etitei : Aloha Kitu e aloha Kou» Kfe aioha mai hfei KoU ia'u, t£& hoa haeta i ka makahi v 1 ka apan|jnft ahU b AhblUrt He—i k M u«lb IOHI Sftā U'u Hi ttiU hea tt Pai t E haehā miū ana i kuu maka t Ke aa o Kuaihftttuutiuu t I-i «U t ē kii kui e iei t Na akulikuli {mpā b Huia hfei £ Ualo Htai uha, i keia paha aha O Kawelo, pahe aku la ke kaiknihii b Kamālama, u ua ikē hb kē u@ he iloha wahiue kou b hoho aku hui ho l»oi oe, o#ati uo k» holo b kaua me Aikaua, mahao iho la o Kawelo he oleld huhu kela & kfe kai' laifta t alaila paha aku la lā O ka ikea iii hoi auanei e> he hiea hewa ia nou— lā lakou ttb * hftto ike e aku U b &a* w«lo ia i ka lele mai iliihiā» {>aha «te la iai Eia o Keaolewa i ka ihu o ktt waa—<», Eia o KoaolēWa i ka ihu b ka wā*^e~a 4 Pahe mai la na Wahi inakuakaue I, kil hlai ai ia Kawelo, mai Kauai n kaweloikUkoo ma> i mai la- u Wahahfee oe e KaW§lo, b ka makou M6Aftft ftō kfeia ā hulo āi iftē ou makun, tnai ke ahiahi ā fe āo a £ «Wakea k alaila ike aku ia Keaole\Vb i k& lfele (Htti Uuna me he mattu lu. Holo aku la hb lakoU ka hoopaapaa» Able i emo, wehe mai la kaia o ke ao» ike aku lē Ukou ia Keaolewa e lele ttiaī ilU' na, a o Kalanipuu hoi e au uiai aua i kē kaij inanao afe la Ukou he oiaio ka ike,' mahalo iho la o Kāweloikiakoo ma i kā hūlo o lakou. A kupouo lakou iwaho b Hāhā' maulu, olelo aku U Ui iuau wahi inākuaki-i ne nei. ! E Kaweloleimakua t E pg-*ē| ū| E kama hā&āu ā ki lapa o Puhā, Na maka o Ualoa iluha» Kuu hakU{ kuu aln, i-o-e! i-o-ē-ātl tftāi U b Kawelo» i|ihb kakou e pae ia oei e ike i ka Wāka o kā tfiā« kua, a me ua kāikuāāiiā, kāhu hoi i o no ki hele ana i ko kaua, āUilā pāhā mai U o Kawelo. E KamaUma iki kuu poki, I Waiiaa ka ihu o kā Wāa«—e—ā, l Wailua, A tohe o Kamalama ka mea iaiākahopāā na waā, hoihoi ae U U i kā ihu o na wat ā kupono i Wailua, holo aku U ho UkoU Uā āo

lae la nae. A hiki lakou i VVailoa, lāoa podo iho la lakou makai pono o ke kulihahale oai i pau ai i ke ābi. Alaila pabs ako la o Kawelo i koUa kaikiioa ia kainālaiha. Kainalaina iki kuU pokii, Ē kifi ka hoho, Ē hume ka malo, fe ai ka ai mfc ka ia* A Jōhe o ltaniataina, hoolalii ae la ia iā la« khii a pau e ai» a āi iho ia īakoU ā ināohā; Ikē ffiai lā hā kanākā iluha b ka puu b iVotihhii, i kēia mau #aa nui e lana nfei iīālo, hoala āku lā oa kāuakn ia Aikahāka, ā āla ae la iā ( ike mai iā Ua ttiāU waa nei e lnhā ana, alāiia, kāhea āā lā b Aikanākā iā kāēhuikikeawak&a, he wahi kahaKa kukihi ia nā Aikahākāe i āku lā| e ihu ae ofe e oana i keia hiau wāā, ina he inau Wāa kaua, e pae ihāi iio iuka, āia iho ho o Kuahulau, a ine I Oniohikaua hā pu kāUa b lālo b Wailuā, fe kaua iho ho. Iha hoi he inau Wāā makaikaii e pae giai ho, aiā iho no o feuahulaU a ttife Ouiuhikāua, āiā ia laua kā ai, kā iā> ke kapa, kā tnalu t ka halfe, ālāiiā, hblo āku la b kafehuikitkfcā#ākfea, holo aku la Uā wāhi kahaka hei ā kāhakai; aU āku ia ia. lkfe ihāi la lakou, fe āU aku āhā keiā kahaka, alaila, paha mai la o Kamalattia iā B Ka\irfelbleiinakua t Ē pa~-fe—-fe, Kāhiā hāhāU a kā lapa o Puhā^ Nā ihākā b haloa iluha t KuU haku, kuu ālii, I fe—āl l--b—fe~ā!l ihai lā b feiāWfelb t

i'ahe hiāi lā b feārhālaf«āj "ge kāhākā ā kfe Akuā b kaua, feia la kfe āii hiai iiei, ālailā t blfelb paha hiai lā o ka#felb.

0 kali kanaka bb ka ia o ka Wahao aha akīi* kaua {iukii b iCftfehuikeawttkfe& J 0 fcafehiiikteattfekfea--~tr ti i Au aku la b Kafehuikēa*akettj a (iili i ha Waā 4 pii akU la ia a kaU iIUHā, HihaU aku la iā } he tttau aha keial Pāhē rtiai la b &atnalatna( » k hfe tti&U k&Uii, 11 ttlfelb tti&i la b Kaehuikfeii*akfeai a ka |ju kuua b ke kii aft«i tnai ia Kauw «ei? t>atiē mai ia b fcattiālātiiā, bWaU hbi . NiUaU hdU akU la Ua Wahi kēhaka hfei, a b Katttalattia t auhfett htil b Patie mSblk fc ain hb i OahUi 1 lt|nii hn»ai>k. u i.L— h«tthā ir r Hui hēi tttu& a fibbkb bUkbU hiau Wāai Hai mai la b t£a* hlalatna. "0 kn tnaltbU tti&U W&hi Ukaua tib ia, alaila kfetekefcht iho la Ua Wahi kahaka hfei ua bpe la t ttite ka blbtb ihb, abhb ho hte bfife hUi a koē aku. tlte h|elb hUhaka kahialainai ua wahi kauaka la t ttb kela apē, b kawelb hb ia Ope, abhte hte Ukfth», ftihdU aku lā hb ua wahi kahaka hēi. Hfe wau waa kaua kb bUkbU> a pelitefe kakoU ē kaua ai? t hiai la b Kaumiaiha, e ā uka, hapai uukbu i ha wāa b atakbU*a ksu I kāpā, hālē mākbu e auāu i ka tnUliW|i b WailUā hāi, ā tlbi hiāi makyUi āi a hta6ha, alāilā, puali ha tfialo a p&a, ālaiiāi kakbu kāUā ( Aē āku la ttb Kafehuikeāwāk@ft, tttē kā uiēlu āku, āble e pāu ke āhb iā bUkbU, hb kā tttēā, Uā hbltb āku la hb b KaWtelo i Oahu, ka tfiēa i kukui iā ttltti ai> hte kahākā ikhika. Ole!b kbU āku lā hb hbi uā wahi kāhākā la. K hbi hbu i Oahu, aole kāiā » hā waa b kē kii anā thāi e kāua ia Kauāi htete a waā ttui, ā wāā iki t a wāā lba t ā Wāā ālāiiā, kil tftht iā Kāu* āi hteii iā lākbu ftb fe )āfiā āhā, paa māi la ouka, kahi k pāē āku āi, i hā kāhākā, hie hā pu kāua b iāb o Wāilua, b Kuahulau, a we Ohihhikaua, ā b hā kba malalo o lāuā, ēlua lāU kahaka, ablē hāē i hēlu iā Hā Wāhihē ā tttfe hā kēikli Paē aku ta lākhu i kē bhe, ahēhē tftai lā hā pukāuā tftē hit kbā ē kāua, the ka hihāu tiiāi, he ttāu waā āhn kēiāf Wai āku lā a KaeHuikeawakēa, hē thāu wā« kāua hd t āliā hāē ē kauā t ē hāpāi kākuu i

tta Wii a kau tiku l onē maloo t hēlē lft* kou nel e huftu t a Koi tftaf, paina Ukou a ftiitma t alaila, na malo i {jā& t «idliā kfakbU kaua, fte m&i ta tt& pu kaui, abai ao la i b« kftriaka e amo ua mau waa tiēi iuka Hbpai āku la tia kanaka e paa Mhft miiioka a mawaho, a b lttkttu etē( r hbltb ho iiuha O hft WāB. Nihfiu Wālu 6ku o kBWē)6 !s eia kakōu ihea? pane malu iho ia o KoHiilawiii eii kakou i kē btiē tt»e kamiuu kuku t a paoe ae la o Kawelo U Kamalama, e ho> ae «e ffi& kuirmau *&#aē, hbi aku la bt£imftlimi ē ttia ua wawa«, hu* ki m»i U i k« k«uti Ui pikoleā U mii mua o ke {»«(> i fii W6Wi», »ft kimēi) ui pii o KiWelo t ki wahi ii i ki ihu, i ua hi6ī ii i paa ui kiUti lt

Muki tnii li o Katflilama { kē kāul« t o ka hēfwb ie ti hb ia ō Rftwēlo ff!if kē pdd ft hfi WiWiē; Ati hiil ti b {tiWēto Htē ki hbpU iht! i ka laau B h a ia Kuikaā. Ikē mii ti fti kiēiki d *ihb e alualu ttii att« t kihēi mal ti iikttU i kn |,«ē e hāpii ihi i ki #ii Ē ! mikē bukbui iii iē t» ttiWēl6 kē ku ttēi iiu* oi, oitti tē ii oi kauiki i ikē, kiola ihb li lākoui ni Wiā t i p«fiē iholā kekihl fi>āu kittiki he 6ui #itē, i b kēkihi p6« hoi e holo ibi t a© kn mikiu iiui, i mikuu® ēko» t kt WēH#ēti i ka t»ikte ii KiWēh, bllk|

iā lakou ke hol6. iho lā o KaWelo la Wailua, >ia in<it&6'is dhe, ua malualua, ua kahawai, ua aa, āīāila, paha iho la o Kawelol knna ike aoa i oa kanaka, mehe haki la hā kā halu.

He mea e nei la kaikoo nui o kai, kē auau hei ka moana, He kai paha hinalii, Ua ku ke-a, ka haielo, kuu ahu pohaku i Wailua nei, 0 Ua ohfe maikai nei, ua malualua, ua kaha*āi, 1 ka pohaku b Kauai, 0 Kauai hui moku lehua, Ainā tna ke kau, I*ili hiakamaka olfe iā Kawelē, la—e, A pau keia pahā āha, paha hou aku Iā ho iā penel

£ufeo—fe, Pueo-^e, Pueo, opili i ka ua, t®ufeb kanikahi kāhā, I'a na'u ha KaWelo, Na koa i ke a*rakea, He kāhā pue *ai o Wāiluā, kfe ālo hiki i kaupea, kuāhi laU kā lUahi kaliā, O Ohihhi kfi(iā, Pau nā kāhākā i ka lae bhe* Mfe loaā iloko b kuikaā, fcfe poo kāpu b i4ihiihahu. Nāu ha kui b! Nāu ha kui e~a!t

O ha kafa&ka hb i hiakail b!e ia tCaMr«)b, fne kti f)bfe i iliHk ī ka Wiakaua, ua pau lakou i ka Hifekfe i ka hahaU āhā b &āwelo i kaha lakU ia kuikkai Hid āē la kā Wāā ikā pau āliā b iiā kāhaka o kekahi ābao i kā hiāke, kāheā hiāi lā ka āoāo [ ttiāfefe ole Ē! hib hoi kā oUkuU ābao ( e hāiiaU hbli iho ana o l£ā; hiā kela ābābj ā b ka pāU hb lā o hā kāhaka i kā hiake, a liiāke pu hi« OhioHikāuā kekahi pukauā hui bhā kbāi Haule jhb lā hā wāā ilā!b, hbbUhā āku lā b KāWelo ia līāttiālathā, ke kāikāiha, a tiife nā keiki b ICāelehāj ā hie kalautnaki> ā tnē bk kbā a ftākuihefta I ht)bUHā āi ē rtlfe KāWēlo i KāUāi i ke kātiā t biā b Kāuluikl liiā; MbbHiākā iho la lākbU i ke kaiiā, ffiāhel6 īho )ā b Kāhiālāiha iā lākbU ( b kekāhi keiki 5 Kāelehā, ā hie kekāhi hiāU kbā tīiu 4 hiā kekāhi hiāhā b nā tvd& kāUff b kfelā ābāb,,tt b StalāUliieki hbi ā Hiē kek&hi HiāU kēkā^ hi hiaha, ā o Kāhialahia , iwaehākou iā o kUahiho o ke t ko )ākbU kāUā āHā, 1 &aH& autfti§i i kelā auaa» lakbu hāālēlele hb ia i ke kāUāi ā hoi āku iā i kāhi o ha Waa, aia hb o Kawelo e hibe āhā īlUhā āme kāhā Wfthihb t NihāU hiai lā b Kāwelo uā poe tflu hei, pehea ke kaua? olelb aku la uā poē Lflu hēi, aohe (ibho i koe, haalele āku nēi uiākou āueahe e hee hiāi ko kāikāihā, ā ine au keiki i kētā āhāUi tiblni!a, hbi hiUā ihāi iiēī HiākoU ē Hāf āku II bē, b hā Wāā hb b kākou, ā hekāU āku lwahb, .«l&ilā, hāhā āku o ka hoi tnai b kb kaiknina t hie āU keikī, akā, i hiākē ihaij hoi ho kokou i Oahu.

A ldh& o i kfcia oUlo, a ua |ict@ kēā tifei, kdo fekli U koha tnau Wa\Vu6 i ktiria fft6efta, a f)aA m[ la koha mau lima i ka ahu ike j)stt, a hakehakaa ae ia ka ahu t Natta aku ia o &Wēto ftiālokb o ka pukapuka o ka ttloehci ( ike aku la ia i ke koa o ke kaikaiha, u tnt3 na keikl, &hfcahtt e auhēē kela a»bb, ttlrthalo aku l& iā i ke koa 0 iakbU, a ikb hoU āku la o lakou, e Juku aua i kela aoao t a e alutjlu atta iha kotha kkhaka e holo aha, ē pii iluha o ka pUU b NuUhoU, aia iluua olāila 6 Aikahaka a ma Kauahoa kē koa ikaika ma kh Aikanaka ābād, (nahao iho ia o Kawelo e kahē» i ke kaikaiha, o hiake M āuāfiēi ia kauahoa, holaila, paha aku ia iā peueii

Pau iki k pāU tiui» Pau ioā t pau pokoi Pau a'u lehua i kā Hiāau, Re aiha mai la e ka hiaau, Nā pua iehua i aih« e ka māau a koe koēua, kolhhe uā kamalii la, kā iāiāhu, Lehulehu mai la ke one, Hopii i ka papa hāā i kā halu kākāiā e Kamaiāmā, 0 oe ia ke k»ni, owau la kā helu āi, PāU kā pali ēiē kā āi I kā tnaha, o*<*ē ōhi kā plli, llāln kuii ē Kāmāi&iiiāi fau ana kā āl i k§ poho, Mo kā ihu i kā lliō hāē, Hāē kā puāā i kouakahu, Hae kā uiāno ē i ka hāiā, Hāē kā puhi e, i ka tnauhu, Ēueu kolea i puapua, Pelue kulia haua ā hoho iā KuāhilāU kā

luahi kāua, Kaa i kfe oho hēiii papalui, He tft koa, he la heC t H<s la tot!u oei ē Ke ole lua. oei ka ihe i ko HmM, k« kui kē t)6l kā ihe I k& p&li lehui t '% , Md« kftiki kuku kt beuh«u, 0 kāift ka hulu o kt keft i halala, Me pukoa w*wahi wāa o Kattialib)a no VVailua, Hoouka it I tift k<M ( Hee kuaiooo tHm kft huft« lewa, Auhee ialii ioio a ttioa i ka oabel«hele ( 1 ka li ft ke auhee dui ( JS aa ka toko e Kamalaoia, Aia mftl ka maha iaau, O ka o*i u Mamalah»i t O KaUWila o Puukapoh»» O haouuue li o Halelea, O £t«»6 U o ltalalau, t #af auiu uo ui koa § Kftffifttftfikif Ē Kamalāma iki kuu pokif ( e bol» ? Hoi i&ai M « KiUiaiima l k«la loh« aua I

. keīa paha a K«welo; a hoi pu mai la no ltoi iaua rae Kalaumaki na keili a | lat<% & triki o Kamalama ma i kahi o Ka«rē- | lo» ālliaA māi ia o Kawelo, pehea ke kauā, : hai Māāi ia o Kamaiama, ua pau o Kaahuiau | ma i ka tnake a me kahi poe, a o na kanaka : i koe oia no kela e pti la iluoa o kapuu o Nounou, a o ka hoahanau oo o kāua ke koa ' ko *' • 0 Kawelo i keia olelu i ■ >iytiikainā, hoomāopopo iho la ia he hoenj ° Kaulaiki ma, a manao iho la no | poe koa bo» *aie no, aoheikaika, . a'aila|paha aku ia ia Kauluiki tna, peiiēi;

hoi no oukou kahi aloha, INo kā pohaku i kaa aku nfei, _ omo hewa ko*u #aa, '* " &fl hewa ka'u ia iiiā kā'u ai, au hewa ko'u kapa nie ko'u malo. āi noa he koa no ka ia nui, 6lfe he koa kā no ka lā iki, i ka laaU nui, iki hoi kfe kihapai, ka noho ana ka ia Kāuai, oho i kalukalu o Puna, - iailo t*una ia Kaeleha, Lilo Kona ia Kamalahia, Lilo Koolau ia Kalauihāki, . Fāu ka aina i ha koa, i ka hUnfe ā KaUlliiki hiā—6, Aioha, Aloha i ka hoi Wale ā na pokii-e kui hoa.

iohe o Kauluiki iha i keia pāhā a KaWelo, āiiliiā, pane aku la lākbii, Kā ! feāho ho kā hbī kā noho aha ttie KākuiheWā) he āi iā kaio tno-ā. He oleloa kā hoi kā holb āhā hiāi iifei m Kawelo, Uā pāU ka āiha i hā koā, ā%fefe ahā la ka kākou? holailā, hiahāo lākbU fe hoi i Oāhu.