Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 8, 14 November 1861 — Page 4

Page PDF (1.60 MB)

KA HOKU O KA PAKIPIKA.
POAHA, NOVEMABA 14, 1861.

 

Mooolelo o ka hookumu ana o ka Hoku o ka Pakipika
Helu 1.

                E na kanaka Hawaii, na keiki kupa o ka aina mai ka Moi, a na makaainana ilalo loa, ka poe lawe i ka Hoku o ka Pakipika, a me ka poe lawe ole, no oukou wale kekahi aloha.
                E hai aku paha wau ia oukou i ke kumu o ke kukulu ana o k aHoku o ka Pakipika, a oia keia Nupepa e maalo nei ma ko kakou maka, a e kamaaina nei hoi ma ko kakou mau hale, eia noia.
                O ka makemake nui iloko o ke kanaka, e ake ana e ike i na mea hou ano naauao, a nui, a pakela aku. Eia malalo nei kekahi olelo a Wini i paiia ma ka Hae Hawaii Buke 1, pepa 19, aoao 75, o ka la 9 o Iulai 1856.
                "E pai ana wau i na la Poaha o na hebedoma a pau, mai ka mua o Iulai aku nei, i kekahi Nupepa, ma ka olelo haole a me ka olelo Hawaii, ekolu aoao ma ka haole, a hookahi aoao ka Hawaii. Eia na mea e paiia ana maloko.
                1. E laweia 'na ka Nuhou i paiia ma ka haole iloko o ka olelo maoli, i ike ko Hawaii i ka manao ana o ka haole.
                2. O na mea hou a pau e hanaia ma keia pae aina i ike ka mea e noho ana ma Hawaii i ka mea i hanaia ma Kauai, a ma Oahu.
                3. O na mea hou mai Kahiki mai, mai Amerika, Enelani, Farani, Rusia, Kina, Kaliponia, a me na wahi e mai; i ike pono ai oukou i ka mea a ka haole e heluhelu nei, me ka lealea, a pela hoi oukou e heluhelu ai a naauao.
                4. O ke ku ana mai o na moku Kahiki, a me na moku Hawaii a pau, oia kekahi mea pai.
                5. E paiia ka olelo hoolaha a na kalepa e kuai nei i ka waiwai o lakou i loaa koke i ka malihini e pae mai ana kana mea e makemake ai.
                6. E paiia no hoi na kanawai hou i kauia i ike maopopo ai oi oukou i ko koukou pono i ka Moi a me ke aupuni.
                E pau ia mau mea i ke paiia malko o keia Nupepa hou.
                Pehea la ko oukou manao? ke makemake nei anei i ka pepa e like meia? ke makemake nei anei oukou e mahuahua ka ike a e lilo i poe akamai a waiwai.
                E ninau mai paha oukou, heaha ka uku no keia mea hou? Eia no ia. Ua like pu ka uku no ka haole, a no ka Hawaii. E uku mai ana kela i na dala eono ($6.) no na pepa he 52 iloko o ka makahiki. Pela like no ko ke kanaka Hawaii. Aka, i makemake kekahi e lawe i keia pepa, aole nae e hiki ia ia ke uku i $6, e huipu noia me ka hoalauna, a e uku like laua i na dala ekolu no ka pepa hookahi. Aole no e hiki ke hoolahaia keia pepa no ka uku malalo o na dala 6; nolaila, e noonoo pono oukou e ka poe puni naauao, a e pale ae ana i ka naaupo, ka poe makemake e ike i ka aoao o na haole, a e lilo i poe noiau a me ka mahaloia, e noonoo pono  mai oukou, malie paha e hiki no ke uku i na dala eono no keia mea hou, ke hooiaio aku nei au, ina e makemake oukou ia mea, a e heluehlu pono oukou, a me ka oukou mau oihana, e loaa mai ia oukou ka waiwai nui ilaila. A i makemake kekahi o ka poe e heluehlu ana i keia olelo hoakaka, e lawe i ka hoku loa o Hawaii e hiki no ia ia ke uku aku i na dala 6, i kekahi o ka poe i haiia malalo aku nei, a e loaa ia ia na pepa he 52 iloko o ka makahiki, e hooiliia'ku ma ka luna lawe leta me ka inoa o ka mea nana ka pepa.

Eia ka lawe Dala.

                O Mi Kipimana no Kau Hawaii,
                O Mi Laimana no Hilo Hawaii,
                O Mi Laiana no Waimea Hawaii,
                O Mi L. L. Tobata no Makawao o Maui,
                O Mi C. S. Bato Luna Duke o Lahaina Maui,
                O Kauka Kamika, no Koloa Kauai.
                A o ka poe e hele mai ana i Honolulu nei a makemake, e lawe mai i ka lakou dala ia ia, e hiki noia pela, a e hooiliia'ku ka pepa ia lakou ma ko lakou mau wahi. Me ke aloha a me ka mahalo."

Hene ri M. Wini.

                E nana kakou i keia mau olelo naauao, waiwai, maholoia, i kakauia maluna. Ua paiia ekolu aoao ma ka ka haole olelo, a hookahi no aoao ma ka olelo Hawaii, maikai no paha, akamai no, a me kekahi olelo koikoi hou iho no. "Aole e hiki ke hoolahaia keia puka no ka uku malalo o na dala 6," i hookahi no aoao, $6. Ina paha i pau loa na aoao eha i ke paiia ma ka olelo maoli, kokoke $24 paha dala, pela ke kuhihewa wale. A ma ia hiki ana ae o ka Hae Hawaii ma ko'u wahi i ka poakolu, a i ka poaono la 12 paha o Iulai, hele au ma kahi o H. M. Wini e kakau i ko'u inoa ma kana Buke, e ae ana e lawe makahiki, me ka uku i na dala $6 no ka makemake i ka ike. A i ka puka ana mai o ka pepa mua, maikai io no, like no me ka Nupepa haole ana ana e pai nei, maikai no na olelo oloko, ono ke moni aku. Eia no kahi mea kanalua, ua like pu ka'u mau dala 6, me ka ka haole, i ka mahele ana i na mea ai oloko, ua ekolu hapaha ka haole, a hookahi hapaha ka'u, a he hapawalu ka ka ahole no ka pepa 1, a pela aku ka'u.
                Ua mau no ko makou lawe ana pela me ke kuai aku no i ka pepa i ka hapawalu, a hiki i ka helu 13 paha, loaa ia'u kekahi wahi olelo maikai malaila, penei, "E hoomoeia ana ke pai ana o ka nupepa ka Hoku loa o Hawaii, a hiki mai ka mea wili pai palapala mai Amerika mai, alaila, pai hou, a e hoemi mai no i $4.00 ke loaa na inoa o na kanaka lawe 200 a keu.
                Nolaila, hoomaha wale ia manawa, a hiki mai ka mea wili pai palapala a H. M. Wini e pai nei i keia manawa, he hope ka hiki ana mai o ka mea wili pai palapala o ke aupuni, he mua no ka H. M. Wini. A maia ike ana ua hiki mai ka mea wili pai palapala a Wini, hoomanao hou ae la na keiki puni ike o kuaaina i ke pai hou ia o ka Hoku loa o Hawaii. No ka mea, ma ka manao lana, aole no emi ana na kanaka malalo o 200, e oi ana no. A ke kali wale nei, o ka puka mai o ka nupepa, a hele mai malaila (Hale Leta a me Hale Paipalapala a Heneri M. Wini.) Aole no he wahi lohe ia ae e paiia ana ka nupepa a kanaka ma ka olelo Hawaii, o ka haole wale no ka pepa e paiia ana, a e hookaa ana no kekahi i na dala $6.00. A makemake e hoolauna me Wini, a e kamailio pu paha me ia, no ka nupepa, a me kekahi mea e launa e ae ai, no na oihana hoonaauao. Kohi mai nae ka hopohopo o ka manao, a me ka ike ana'ku no a ka maka, he ano lohe ole o Wini ke kamailio aku, a pioo paha kela, a nui aku paha ko ia leo no koia la loheole, a wana, nolaila, hiki ole ia ia ke kamailio aku.

Na wahi pana o Kaliuwaa.

                O Kaliuwaa, oia no ke awawa kaulana loa o na awawa a pau ma ka apana o Koolau. O ke kumu o kona kaulana ana, o ka noho ana o Kamapuaa ilaila, a ua nui ka poe i hele ilaila e makaikai, mai ka wa kahiko mai a hiki i keia manawa, o na 'lii, na kanaka, a me na malihini mai na aina e mai; a he mau tausani o lakou.
                Eia kekahi mau mea e kaulana'i ua awawa ala. Hoomaka mai ka i aku.
                1. O Eleio, he loi ia, kahi a Kamapuaa i eleio ai nalowale, i ka wa e hahai ia ana e kanaka no kona aihue i ka moa.
                2. O Opuohua, he wahi loi ia i kapaia ma ka inoa o ka opu o Kamapuaa.
                3. O Kaluanui, he lua nui ia, kahi a Kamapuaa i hana lepo ai, a nolaila mai paha ka inoa o kela aina, o Kaluanui.
                4. O Amo, o kahi ia i pau ai kanaka e amo ana ia Kamapuaa i ka ai ia e Kamapuaa.
                5. O ke Ana o Kamaunuaniho e kuku ai.
                6. O Kekupinai, he wahi pali, kahi i noho ai ke kanaka nana i kuhikuhi o Kamapuaa, i ka poe nana e imi ana, me ka olelo, "aia iho no iloko o ke Ana kuku o Kamaunuaniho."
                7. O Kupou, he wahi pali a Kamapuaa i kupou iho ai, a holo i ke Ana o Kamaunuaniho, a lele ka huhui moa a haule i Uaukauhale, ma kela kapa o ke kahawai, i ka wa i hahai ia mai ai e kanaka i oleloia maluna. Helu. 6.
                8. O ke kahuahale kahi i noho ai lakou, a hanau ia, malaila na pohaku kaulana, a me ke opuhau kupanaha, elua ano pua, he ulaula, a he melemele.
                9. Oilowai, he kiowai auau no lakou, a me ka poe nana i kii aku o Kamapuaa.
                10. O ka pohaku i hakii ia'i o Kamapuaa.
                11. O Uaukauhale, ke kahuahale o Kamaunuaniho, a me na moopuna o Kekeleiaiku ma.
                12. O Kipu, he wahi pali i komo iloko o ke mele, he wahi pali iki hoi Kipu e ikea nei, a pela aku.
                13. O Pohakupee, oia ka pohaku i pee ai o Hina, ai ole ia o Kamaunuaniho paha, i ka wa i kii mai ai o kanaka o Olopana ia Kamapuaa.
                14. O Pohakuolu, he kanaka ia nana i hai mai o Kamapuaa i kona pee ana, i ka wa i oleloia maluna, helu 3. A no kona hai ana, hoopohakuia oia e Kamapuaa, ke ku la ia i luna o ka pali me he kanaka ala.
                15. O Kalehuakawa, he kawa auau ia no kekahi poe aku, o Kapo, o Pele ma.
                16. O Maunapuka, he wahi pali nihinihi, a ua puka, i houia e ka ihu o Kamapuaa, i wahi e nana aku ai i keia poe wahine e auau ana i Kalehuakawa.
                17. O Poho, he wahi pohaku elua poho.
                18. O Pohakueaea, he wahi puu kiekie ia, malaila i ku ai o Kamapuaa, a kahea aku i na makua i ka wanao o kona la i hanau ai.
                19. O Uhakahi, oia kahi a Kamapuaa i pani ai i ka wai i ka wa e pii aku ana ke kaua a Olopana e pepehi ia lakou, a hoi ka wai i uka, a i ke kuu ana, pau loa na kanaka i ka lilo i kai, a pau loa i ka make.
                20. O na akua o Kamapuaa.
                1. O Kuliaikekaua, kona alihikaua.
                2. O Kaneewaewaikialoha, he wahi akua hoalohaloha.
                3. O Kukalepa, oia ka mea ia ia ka he kaua o lakou.
                4. O na akua moekolohe, o Kumahumahukole ma.
                5. He poe akua e ae, o Kiei, o Halo, o Ohumuhumu, o Hanawanawa, o Apanapoo, o Poaelolea.
                21. O kini o ke akua, o ka lehu o ke akua, o ka mano o ke akua, oia kahi e kukulu ai na lio, oia kahi e haawi ai ka poe naaupo i na mohai no na pohaku, ma ke alakai hewa a na kamaaina hoomanakii.
                22. Waaiki, he wahi pali kiekie a maikai, mehe kaelewaa la e ku ana.
                23. Waanui, ua like me kela maluna, oi aku nae ke kiekie o keia.
                24. O ke kapuai o Kamapuaa, oia kahi ana i ku ai, i alanui no kona ohua i pii ai.
                25. O Kuikahi, he wahi ahua ia e ike aku ai i ke kiowai, oia kahi e hoopau ai i na manao ino, kue, ohumu, i ole e kaa ia e ka pohaku, aole he oiaio.
                26. O Honu, he pohaku ano like ia me ka Honu, ua oleloia, ua laweia he Honu ilaila, a oia no ua pohaku nei.
                27. O Kekiowai, a me ka wailele anoano o Kaliuwaa, kahi e auau ai ka lehulehu o ka poe makaikai, i pau ka wela, a me ka lepo o ke kino, a loaa mai ka olu, a me ka maha.
                Pela no o ka Baibala, eia no ka buke kaulana loa o na buke a pau ma ka honua nei. Ua kaulana ia buke no na wanana, a me na moolelo no Iesu. Ka wailele kiekie mai ka lani mai, oia ke kiowai olu o ke ola mau loa, kahi e maemae ai na uhane, a loaa ka maha, a me ka malu i ka inaina wela o kona makua. Malaila e inu wai ai, aole make wai hou aku. Me ke aloha hoolailai i ka Hoku Pakipika.
Na M. K. PALIKOOLAULOA.
Kaliuwaa, Novemaba 9, 1861.

Hoolau kanaka maoli makou i keia mau la.

                E oluolu paha oe e ae mai ia'u e kamailio kaua. Ma ka la mua o keia malama, ua hiki mai o Hon. John Kapena, ka Lunakanawai o ke Keena Kaapuni, o keia mokupuni Oahu nei, e hookolokolo no ka hoopii ana a ke 'Lii vs. Halekii, no ka haki ana o ka Mok, XLII, Pauku I, o ke Kanawai Karaima. Ua hookolokoloia keia hihia imua o J. W. Keawehunahuala, ka Lunakanawai Apana o Waialua, a mamuli o na mea i puka ma ka waha o na hoike o na aoao elua, ua uhauia o Halekii i na dala $100; no ke koina $4, ua hoohalahala keia kanaka, a ua hoopii imua o Hon. Jno. Kapena. Ua hiki mai oia, a ua hookolokoloia o Halekii ma ka la mua o Novemaba. Ua hiki mai o A. B. Bati, Esq., ka Loio Aupuni, me L. McCully, Esq., kona mahele olelo; ilaila no hoi o Hon. R. Moffit, kekahi o na Lunakanawai o ke Keena Kaapuni o keia mokupuni no, he hoike ma ka aoao o 'Lii; malaila hoi o A. Kalauhala, Esq., E. Kanihina, Esq., he mau Loio, no ka mea kue ia. Ilaila pu no hoi o s. K. Kahulanui, Esq., P. Kamakala, J. P. E. Kahaleaahu, Esq., me S. M. Maukana, Esq., J. M. Kalanipoo, Esq., J. H. Kaakua, he mau hoa Loio no na aoao elua e makaikai ana. Nui ke anaina maloko o ka pa hale noho o ka mea mahaloia J. W. Keawehunahala. Hanohano maoli ka Aha Hookolokolo, malaila pu no hoi o Samuel N. Emerson, Esq., me Hohn P. Bu. He poe Hanohano maoli no keia i ka ike a na o na maka o ka poe e noho ana i ke kuaaina haalele loa. He Aha Hookolokolo nui maoli keia, nui na Loio me na mea e ae.
                Ua hoomakaia keia Hihia i ka Hookolokolo ana i ka hora 9, A. M., ua mau ka hana ana a hiki i ka hora 4, P. M., ua lawe ia na hoike ma ka aoao o ke 'Lii, elima lakou, ua lawe hoi ka aoao hoopii ia i kona mau Hoike, o E. Kanihina ka mea ninau i na Hoike ma ka aoao o Halekii, o A. Kalauhale ka mea hoonohonoho, ua pau ka hoonoho ana, he mahalo nui ko ka poe i pili ma ka aoao o Halekii i ka akamai o ka Loio. (Pela io no.) Lokahi ka manao o na makamaka o Halekii. Hookahi no olelo i ko'u lohe aku, "E puka ana o Halekii," ua hooili ia na olelo imua o ke 'Lii o ka Aha Hookolokolo. Ua ku mai o A. B. Beti ua hooikaika oia i keia hana wahi hana. No kona aloha nui i keia lahui, ua olelo nui oia no ka make ana o Kaina. Ua olelo oia o keia hewa no ke kumu o kela make, a me ka pilikia ana, ua manao oia he hewa nui keia, a he pono ke hoopaiia ke kanaka hewa ma ka waha o na hoike.
                Ua nui na olelo a ka Loio o ke Aupuni a
                Eia ke ano nui o kana olelo hooholo, "He maimai ko'u, a nawaliwali no hoi, ua hoomanawanui mainei mamuli o ka oukou kauoha ia'u; i keia mau makahiki i hala ae nei, e waiho ana au i ka mai, a ua nui ka lohe ana no ka aa ana o keia hewa a kahi no au a hiki mai nei e hookolokolo ma ko'u kuleana, na ke Aupuni au e malama nei, aole nae au e manao ana malaila a hoahewa aku ia oukou, ma ka mea i puka mai i ka ike a ana hoike, a malaila wale no."
                Mamuli o ka olelo Hoolaha, ua ahewa ia no o Halekii, a ua mau ka uku hoopai o Halekii, e like me ka aha hookolokolo a ka Lunakanawai Apana o lalo. Ua hoohalahala hou o Halekii, i ka olelo hooholo a ka Lunakanawai o ke kena Kaapuni, a e hoopii hou ana imua o ke Jure, ma ke kau hookolokolo o Ianuari, 1862.
                Ua hoopii hou ia ka poe i ona i ka rama, i loaa ai ma kahi o Halekii, o lakou no kekahi i hoopii ia imua o J. W. Kewaehunahala, a ua hoopai ia no, a ua hoohalahala lakou, a na ae mai kekahi poe, ua hewa io no, a ua uku no e like me ke Kanawai. Ua mau no ka malama ana o ka Loio Aupuni i keia mau hihia elua, a ma ka 2 ae o Novemaba, hora 8, ua hoopai ia no ka poe ona i ka rama, e like me ka olelo ike a na hoike, o ka aoao o ke aliii, ua hoohalahala kekahi poe, ua hele i ka hoopii i ke Jure e like me Halekii, a ua uku kekahi poe, me ka ae aku, ua hewa io no.
                Paakiki maoli keia poe i ke koi i ka hoopii.
                Ke hai aku nei makou i ko makou lohe, i ka mea Mahaloia, A. B. Beti, ka Loio o ke Aupuni, i kona hoomanawanui ana mai i keia mau mile 35, no keia hihia. Pela no hoi, ua hiki no ko makou aloha ia J. I. Kapena, ka Lunakanawai o ke keena kaapuni, no kona hoomanawanui ana i keia hihia iloko o kona nawaliwali mai, i ka hoolohe ana i ka olelo ike a na hoike o na aoao elua, a hoopuka mai me ka noonoo kupono ma ka mea oiaio loa.
                Ma keia mau wahi i ikeia o keia hewa, ua lohe nui ia no he hana mau ia malaila. Pela mai ka lohe, a ka la 10 Oct. 1861, a kahi no a ike makou ia; aka, he oiaio.
                Maluna anei o ka Hoku Pakipika keia ukana nui, o ka ona rama, ka mea i ike nui ia ma keia Apana, i keia mau makahiki. Akahi no a poha kona au, ke awawa nei i ka ai ana. E pakui auanei paha ka poe e hoonuu nei i na kelekele momona, oia hana i ka ike ana iho nei, i ka ula o ke kauo oloko o ka huamoa.
                E o'u mau makamaka i lele pau iho nei i keia hana o ka ona rama. E hooki aku, a e holi na lima, no ka mea, ua ike iho nei makou, ua hamama ka puka, a o ke kahe no ia me he wai la, iloko o ko oukou pilikia.
                E hoomanao i ka make ana o Kaina, a me ke komo ana o Kahalau iloko o ka hana luhi o ke Aupuni, i kekahi mau makahiki, o ka ona wale no ke kumu oia pilikia ana.
J. P. KAUWALU.
Waialua, Oahu, Novemaba 5, 1861.

He wahi kaao no Victoria.

                Mamua o ko Victoria ke 'Lii Wahine mare ana i ke kane, kauoha aku la kela i na 'Lii o na Aupuni a pau o Europa, e hele mai i kona aHale Alii, me ka hoomakaukau a me ka noonoo nui nae mamua ae o ko lakou hiki ana mai. A hiki mai ka poe i kauohaia, e kakali ana i ka hiki mai o ke 'Lii Wahine; a mamua ae o ka hiki ana o ke 'Lii wahine i kahi e akoakoa ana o na 'Lii o Europa, hiki mai la ke Alii o Farani, a noho ma kona noho, wehe ae la oia i kana buke, lalau aku kona lima i ka peni, a me ka inika, a lilo kona manawa i ka noonoo nui ana, me ke kulou o kona maka ilalo. A hiki mai ka manawa o ko ke Lii Wahine hele ana mai i ka Hale Alii kahi e akoakoa ana o na 'Lii, lalau aku la oia i kekahi pua rose, lawe ae la oia a paa ma kona lima hema, a hele aku la. O ke kumu o kona lawe ana i keia pua rose a paa ma kona lima hema, ua noonoo nui oia ma ia mea, a penei kona noonoo ana. "Ua lawe ae ke Akua i kekahi iwi aoao, o na iwi aoao o Adamu, a lilo ae la i wahine; a pela hoi au e lawe ai i keia pua rose a paa ma ko'u lima hema, no ka mea, he wahine au; a, ina e hiki i kekahi o ka pe, a mau poe paha i kauohaia, ke lawe aku i keia pua rose mai kuu lima hema aku a kau ia mea ma kona hema; oia hoi kona lawe ana ia'u i wahine au nana, a pela hoi au e lawe ai ia ia i kane na'u." I ka hiki ana o ke 'Lii Wahine i ka Hale Alii, kahi i akoakoa'i o na 'Lii, ku iho la oia ma ka puka, he manawa pokole, e nana i ko ka halae, a lilo iho la ka manawa o na 'Lii o loko i ka nana'na i ke Alii wahine; aka, o ke Alii o Farani, aia no kona maka e kkulou ana i lalo me ka nana ole aku i ke Lii wahine hoomau ana i kona nana'na i ko ka hale, ike aku la oia i ke Alii o Farani; e kulou ana kona maka ilalo maluna o kana papa kaukau; he mea kamahao ia i ko ke Alii wahine manao; hele pololei aku la oia a ku iho la ma ke kihi o ka papa kaukau, e kali ana i ka ea ae o kona maka iluna; ku iho la ke 'Lii wahine a hala ka hapalua hora, kikeke iho la kela i ka papa kaukau, a ea ae la kona maka iluna, anana pololei mai la. Haawi aku la ke 'Lii wahine (Dueen Victoria) i ka pua rose i ke Alii o Farani; kakali iho la oia me ka noonoo nui i ka mea e hana'i. I iho la ia iloko ona "no kou haawi ana mai ia mea ma kou lima hema, pela hoi e lalau aku ai ma kou lima aku." A lalau oia i ka pua rose, aka, aole i hookuu mai ke 'Lii wahine, no kona manao, aole i loaa ia ia kahi kupono e waiho ai oia ia mea; kakali hou iho la kela me ka noonoo hou i kahi kupono e waiho ai. A loaa ia a kahi kuopono no ia mea, lalau iho la kela i kana pahi, a oki ae la i kona kapa Alii, ma ka hema, kahi e pili ana i ka puuwai (the heart) a ike ke 'Lii wahine, ua loaa ia ia ka kahi kupono, alaila, hookuu mai oia i ka pua rose. A hoi aku ke 'Lii wahine a luna o kona noho Alii, olelo mai la oia, i mai la, ua kauohaia aku oukou na 'Lii o na Aupuni o Europa nei, e hele mai i kahi i hoomakaukauia, me ka noonoo nae mamua o ko oukou hele ana mai; a i ko oukou hiki ana mai, ua lilo ko oukou manao i na mea o keia Hale, no ia mea, na kekahi o ka poe i kauohaia i hai mai i ka makemake o ke 'Lii wahine Dueen Victoria) nolaila, ke lawe nei i ke 'Lii o Farani i kane na'u.
J. W. K.*

He Ninau.

                Heaha la ka mea i like ai ke aupuni o Rusia me ka Nupepa i kapaia kona inoa o ka Hoku o ka Pakipika? E hai mai e ka poe akamai. S. Poha.
                Eia ka mea i like ai. "O ka nui, o ke kiekie a me ke koa ka mea i like ai," wehewehe ana. O Rusia ke aupuni oi ma ka aina puniole komohana, oia o Rusia ma ka akau o Europa, oia o Rusia ma Asia, oia o Rusia ma Amerika akau. Anolaila, ua kiekie a oi mamua o na aupuni o ke ao nei. Ua olelo ia ke aupuni o Rusia he hoku no ke komohana, a o kona malamalama me ko ka la. A o kona waiwai oi o ke Kaimana.
                Pela ka Hoku o ka Pakipikka. He mea kiekie loa ka Hoku iluna o ka lewa akea loa mai ka honua aku. He nui loa ke ike aku. Pela keia mau mokupuni ma keia moana o ka Pakipika, ua liilii iwaena o keia moana nui loa mamua o na mokupuni e ae. Aka, ma ka naauao ua kiekie maluna o na moku o ka Pakipika, a ua kaulana ma ka pepeiao o na aupuni naauao o ka honua, nolaia, ua kapaia keia inoa mamuli o na Hoku 12, o keia aupuni. Naauao!! Naauao!!! Oia keia Gila--"Hoku o ka Pakipika. Oia ka mamala o ke Akamai i loaa ia'u me kuu manao oia no. S. D. Keolanui
Niuhelewai, Kapalama.

No ke Ola.

                O ke ola, oia ka mea i makemake nui ia. E ku mai ana imua o ke ao nei, aole nae i loaa ke kumu o ke ola. E mau ai ka noho liuliu ana o na mea hanu maluna o ka honua, aka ua hooikaikaia ka imi ana, e loaa maoli ke ola ana o keia noho ana. Aole nae i loaa maoli. Aka ua loaa mai ke ola ma na mea oluolu, ma ke kuhikuhi ana mai i na mea a pau. Nolaila, he ola oluolu wale no kai loaa mai. Aka, o ka noho loihi ana ma ka honua. Mahea la e ike ia ai ia mea, ua paakiki kona kino, ua kaulana ia mea imua o ke ao nei. O ke ola oia ka mea i manao nui ia.
                Nolaila, ua helu ia na makahiki ame na la, a maopopo ia mau mea no ka pakole o ke ola ana o ke kanaka. Ina paha he mea mau loa ke kanaka ma ka honua, ina pela, mahea la e olelo ai ka make.
                Nolaila, ua kuhikuhi ia mai kakou e ka olelo, aia kakou ma na aoao o ka honua, e kaa mau ana i kela la keia la, o ke kino o ke kanaka ua make ia, o ka uhane he mea make ole. Nolaila, ke imi nei ka poe akamai i ke ola a puni ka honua. Aole nae i loaa. Mahea la kakou e ike ai i ke ola? O ka olelo hemolele ke kumu e alakai nei ia kakou noia mea, nana hoi e hoike mai i na hana i mua o ke kanaka, a me kahi e hiki ai i ke ola, wahi a ka Palapala Hemolele, ma kela ola ana e loaa ai ke ola o na uhane, ma keia noho ana maanei ka ilina, ka waiho ana, ke kauoha, o na mea he nui wale, ka waiho ana o na iwi a me na io, ke kahe ana o ke koke. Ke malama nei kekahi poe i ko lakou kauoha, ao kekahi poe, aole; a ua hooili kekahi i kona waiwai i kona mau hooilina, a no ka pili ole mai o ke ola ia ia, aole o na kuleana iloko o ke ola. Nolaila, no ka lilo ole ana o ke ola i waiwai no ke kanaka, aole hoi e hiki ia ia ke waiho mai ia mea iloko o ka papa helu waiwai ma ka lima o kona mau hooilina; aka, o ka manao o ke kanaka, ua iini nui a e loaa ke ola i ka wa e ku ana malalo iho o ka la.
                Nolaila hoi ua komo ke ola iloko o na mea a pau a kona mau lima i hana ai--ua maopopo malaila ke ola i loaa i ke kanaka, oia hoi ke ola oluolu.
                Aka, o ke kino maoli o ke ola, ua nalowale. Nolaila, ua hoike mai ka olelo ia kakou, he mahu no i pua i ki ae a nalo aku.
                Nolaila o ke kukulu ana i na kumu o ke ola a me ke komo maoli ana aku o ka ike iloko oia mea. O ke ola o ka poe ike maoli, e na hanau mau, o kakou ma na hana naauao, ua kaapuni ia ka honua, ua hele ia na aoao apau, ua nui na hana i loaa a me ka waiwai ana, ike ia ka loa a me ka laula, ao ko ke ola kino alole nae i loaa. Ina paha he mea hiki i ko ke ao nei, ke ike aku i ke Akua, a he kino maoli kona, ina ua loaa maole ke ola i ke kanaka, aka he uhane ke Akua, a he mea pau ole. Nolaila o ka uhane ka mea ola e ke kanaka, e like ana me ke Akua, ina la hoi he kino maoli ke Akua a he kanaka e noho mai ana, alaila ua maopopo e loaa maoli ana nei ke ola. Aka a kakou i ike iho ai, ma na kuhikuhi ana mai o ka olelo mana a ua mea la, he uhane ke Akua, ao kana hana he mana, ao kona mau maka he maka mana, a pela kona mau lima, ua olelo ia he lima kakauha. Ekolu mea nui ma ia haina, akahi he mana, alua ikaika, akolu ke ahi kanana, o na mea a pau a me loke ae o keia mau mea ua kapa ia he Akua kahikolu, a me ka loaa ole ana o ke ola kino e noho liuliu loa ma ka honua. Pela hoi i loaa ole ai ka pono i ke kanaka. O ka pono i loaa i ke kanaka he pono hookokoke wale no. Ina paha ua hookokoke aku ka manao i kahi e loaa ai ka pono oia ka'u e kamailio ae nei, he pono hookokoke ia ma ka manao, ma kahi eloaa i ka pono i ke kanaka o ke kino maoli ana mea lo. Aia la ia mahea? Ke ku nei ia mamua o na la pakole o ke kanaka. Nolaila ke kamailio nei kakou no ke ola. A nolaila ke huli nei ma ka pono kekahi poe. O ke ola ke kumu oia mea. Aka ke hooikaika ia nei ka pono, i mea e loaa mai ai ke ola. A ua kau ia na kanawai e hoomalu ana i ka lehulehu, a me ka noho alii ana maluna o na aupuni ike, akamai, no ke ola no, o ka like o na hana pomaikai, a me na mea waiwai a pau i imi ia e na kanaka apau maluna o ka honua. No ke ola wale no ia mau mea a pau, o ka'u wahi kamailio pakole ia. L. MAUKUIA.
Kaopuaua, Honolulu, Nov. 1861.

He mele no Kamehameha IV.

Kalani—nui—kua Liholiho i ke kapu he inoa.
He kua kapu oe no ke ku kai haoa mapuena lani.
A ka uhini ai pala kehau, ka lani.
Ko makuahine no na ia kua—e.
Akahi no ka po makala o Kanenae,
I ka hia a no a malama,
He mea ike wale no ka po ke ala,
Ala ae kalena hoolana ninau,
Owai la na walaau o ke aumoe,
O Lihue ma no laua o Pulae,
Heaha la ka laua mea i ala ai, (opua e,
A noa, anoai he manao no ka wai
Ua—i ia'ku la oe ia ianei—e
Oia nei noia e noho iho la,
He mea hoi kau a ike wale iho,
Na hoa launa no na hoa—e,
Ua—i—ia'ku la oe ia ia nei—e,
G. H. KANEPUU
Maunaloa, Oct. 9, 1861.

KA HOKU O KA PAKIPIKA

E HOOPUKA ia ana ka Hoku o ka Pakipika i kela poaha keia poaha a pau ka makahiki. O J. W. H. KAUWAHI, Oia no ka LUNA NUI, a o G. W. Mila, oia ka Luna Hooponopono a me ka Puuku. He

nupepa a na kanaka maoli keia, na ko Hawaii nei poe keiki papa o ka aina i kukulu, a ua manao ka Ahahui e kokua ana ko Hawaii nei i keia hana. Nolaila, aole i manao keia Ahahui e pono e paipai nui i ka lehulehu e lawe, no ka mea, ua ike lea ka Ahahui, e lawelawe no na kanaka Hawaii ma na oihana a na kanaka Hawaii.

Eia ke kumu manao paa.

                He nupepa ku i ka wa keia, aole no e hio io a ia nei, o ka hoonioniolo kana hana, a na na keiki papa o ka aina ka oihana luna maoli ana o ka hoopuka ana. He nupepa keia no ka lahui Hawaii, a ke noi ia aku nei na kanaka o na aoao a pau e hooili mai i ko lakou mau manao e pai.
                Ke waiho la imua o na maka o ka lehulehu ka makou helu mua, a ua oluolu no makou e hooholo no ka lehulehu i kona ano, he maikai paha aole paha. Ua hoopuka ia ka helu mua ma ke ano hopuhopualulu, a nolaila, aole i hiki aku ka pepa i kona maikai.

OLELO HOOLAHA.
PIULA WAI! PIULA WAI!

O ka poe e makemake ana e hookomo i ka Wai Piula ma ko lakou wahi, pono no ke hele lakou imua o ka mea nona ka inoa malalo nei, no ka mea, ua hiki ia ia ke hana i na Piula me ke ano paa, aole noha koke, no ka mea, o kana hana no ia ana i ao ai a maikai.
Aia no ia ia na lako a pau e pono ai keia

OIHANA LOIO!

JOHN L. NAILIILI, AIA KONA KEENA Oihana Loio ma ke ALANUI NUUANU, makai iho o ka Hale Kuai o A. S. Cleghorn, ma ka Hale ai o na kanaka Hawaii, i kapaia o "HALEOLA," ma Honolulu. Ua makaukau oia e kokua ma ke ano Loio i ko oukou mau pilikia ma ke Kanawai no kela hewa keia hewa i hoopiiia'i oukou, a ua makaukau no hoi oia e hana me ka maemae loa a me ka pololei i ko oukou mau palapala kuai o kela ano keia ano me na palapala hoolimalima, me na palapala haawi waiwai paa a waiwai lewa, na olelo ae like o kela ano keia ano, na palapala hoopaa o kela ano keia ano, na palapala moraki waiwai paa a waiwai lewa, o na palapala hoohui o kela ano keia ano, a me na palapala hoopii i na Ahahookolokolo no kela hewa keia hewa Kivila a Karaima, a me na palapala kauoha a pau, a me na palapala a pau o kela ano keia ano. E ninau no ia ia no ka uku.
Honolulu, Augate 31, 1861.

HALE KUAI O AKE.

O KA POE A PAU E MAKEMAKE ANA I ka oluolu a me na mea makepono o ke kumukuai, e haele nui paha lakou ma kahi o AKE,
Ma Alanui Nuuanu, ma kela aoao o ka Hale Hotele o KOE BU, malaila no e loaa ia lakou ka lawa o ka makemake, oia hoi na lole o na ano a pau.
2 tf AKE.

OLELO HOOLAHA.
HUMUHUMU PEA!

KE HAI AKU NEI KA MEA NONA KA inoa malalo nei, i kona mau makamaka a i ka lehulehu hoi, ua makaukau no oia e hana i ka hana a pau i haawiia ia ia e hana ai MA KE ANO MAIKAI! A ma ka Uku Emi loa! E pono no ke hele e imua ona, mamua o ka hele ana io hai. E ninau hoi no kona ano, ia Kimo Pelekane a me Paulo Manini.
1-3m. WILAMA G. WOOLSEY.

KA LAKO HALE A ME NA
Pahu Kupapau!

AUHEA oukou, e ka poe e makemake ana e kuai ma ke ano makepono wale! Eia no ke waiho la ma kuu hale paahana, ma Alanui Papu.
NA PAPA KAUKAU! NA LAKO HALE! NA PAHU KUPAPAU!
                A ua makaukau no hoi au e hana i ka hana kamana, ke manao oukou e hoolimalima mai ia'u, a ma ka uku emi loa. E hele koke mai i pau ko oukou kuhihewa. H. ALENA.
2-tf Alanui Papu.

–HANA, OIA HOI–
Na Ki Wai o na ano a pau!
KA PIULA WAI
A ia mea aku ia mea aku e pono ai.
Aia ma ko'u wahi hana ma Alanui Kaahumanu,
Ka Hale
Hana Piula Maikai Loa!

                Mai kuhihewa oukou, no ka mea, ekolu na hale hana piula ma ia Alanui, a o ko'u hale, oia ka Hale mauka loa.
2-tf J. J. O'DONNELL.

POHAKU LUA KUPAPAU!

AUHEA oukou, e na kanaka maoli e makemake ana he Pohaku e kau ai ma na lua o ko oukou mau makamaka, eia no au e hoolako ia oukou e like me ko oukou makemake. Ke waiho nei ia'u kekahi mau POHAKU MAPALA MAIKAI LOA, a ina e hele kino mai oukou imua o'u e kamakamailio no au i ka mea e pono ai. Eia ke kumukuai; mai na dala He $20.00 A pii ae. Nolaila, e wikiwiki e hele mai; no ka mea he makepono loa keia. J. T. DONLEN.
3-tf Alanui Alii.

J. F. COLBURN, (KOLOPANA.)
LUNAKUAIKUDALA!
—Ma Alanui Kaahumanu.—

Honolulu. 2-tf