Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 11, 5 December 1861 — NO NA HOOMANA. [ARTICLE]

NO NA HOOMANA.

6lcaa kei* aupepa boa oo k» heoman*. tTi ni&aii k ma! k* hoomaoa pololei e hahana'i ekan*li. tTa hoopekaii gai ta poao o kfk»t» man āoao hoomana, s hoopnkai* mai uo hai na niMtt be om no i» nte». Ua minamina makon no kela, no ks me&, aole i maoaoia keia nopepa I kahna e kukttlai& f i aa hoopaapaa no ka b#x»nafla ana. Aole noe hoi t hiki, e like me kona ano kuokoa, ke boote i ka maiiao o kckahi, aae hoi i ko kekahi. Aole pela ka hana a keia nupepa ; pela paha ka hana i na napepa e akn, aole pe\a keia.

He oiaio ka mea i oleloia ē ka poe kahiko, " E like me h haoohaho o ka hana, pela e nni ai ka hooikaikaia mna, t inea e like ai ka nm o ka hana ana'kn -me ka unl d ka hanoliano o He oia<o no hōi, aolie mea nni e ae malana o ka ili o keia honua, e like me ke kanaka a ke akna i hana'i ; he oiaio f no hoi, ua oi ka nni o ke anaina kanaka maoke kanaka lioōkahi; aua oiaio no hoi, tia 01 aku ka nui o ka banafa ke anairfa kanaka mamitia o ka hana a ke kanaka hookahi. I ka noonoō ana i na hana a pau a kanaka o keia ao e tiobo nei, ua knpu kupono inai ka ninau, Healm ka oi 6 ka nui o na haha a kanaka e hana'i ? Eia walfe no ka hailoaa no keia iiinau, bia ka noonoo ana no na mea t pt»no no kona hoomana hookahi ana, a me ke ano o koha ihanaoio dna a md kona hoomana ana iloko oke ai&ina. Na ka Oi oka lini a , hanOhano 6 ka honua nei k#ia hiina oi o ka ' •• •*. nūi m6 ka hanohano. No keia ihea, tsa menemeneia ke liehi and iiuna o keik kiimama- ; nao hohonu loa ; no ka mea, o kei&.ke kumu

nana 1 hookahnli & keia liiea, ka 'inēa nana i i ka hap&i ahā 6 ka liina o ka hiakuakane I kana keiki/ke keiki •'hOi.i koua maīeua. 0 keia kumhMiāiiāo, adle oia i noho me ka lokahi, rne ka ināluhm/ a iiiiē ka hooinaha %na i kooa luhi, niāi ka inānaWH i hānāiā'i kā h6nua a hiki i keia inānāwa. No kēia ihēāphannuele ai p £2ur6psi māi kela kihi a keiā kihi no na keneturia lie hui; iā 4 mokuahanā o *ftbretania, a māinua loa'kli hoi, c kahuli ke au'puni nui kahiko o Roma. Me ka manao e pomaikai ana paha ka rioor 000 tHā a ka poe mauāo hiele no na anohoomanaē iioho nei i kēia inanawa, a me ka hoomanā hoi o Jcā wa kāhik#, Uā hoomakaUkauia kekahi mau wahi mauao e hahaiana i ltā hui 0 ke aiio o fia hoomaua, mi' ke kuhikuhi ole aku ika mea pOno ā tne Ka m&ā heWā; Mā keia. pepa ē hāhai wale ia'kU nd ffiā ka nUi & na ano'o ka hoomaUā ; ihā keiā fcopē pāhā, hiki ke hoopuka pakahi āku i ko lakou āno, "ka lakōu i/lāu liiiha, a me ka lākou,-mau meā 1 inanaoio ai. E like iiie ka man«o i haiiā āe j nei maluna, aole keia he kuhikuhi • e like me fea olelo a ke feēiki a '• Seraka/'—Mai olelo. iho ke kahākā, uā oi aku ke in6 o keia mamua o kēiā/ b kā ihakēmāieia o keii e te AkUa, a Ua emi Itela ; no kā mea, Winau uiea kupono watē ho iā ā pāu ! kāJioolea (ina'ku ia ia, ke hiki mai i ko īakoU niānāw'ā."

I ka manāwa o ka poe Judaio, he nui n$ atio o ka hoomaua, me ke aiio like ho nae p&ha oka manaoio. Iloko oia ]ahulkanaka ( fia loaa i& kakoū krt poe Parisāit»j Sadus£titH/ a nie ka.p6e Esene,,a o ha mafi6le |jili loa nae i ifbomātia o ke Kerait6 t - Sabihi, a me ka |3de o Samaria. 5 - 0 ka Inhuikanaka Mahomekā hoi, iii ihā* heleia lakoii ilok6 o na maheltii iiiii elua, 1 ksc paia keleahi he Sunite (Sunhites), a o kekalil hoi he Shiite (ShiitCB); a lie mau maheleliilii aku hoi kekahi i kapaia he IsamdēlSj Nt>oanana, a nui aku. ! 0 ka pd6 Hitiedu, ua maheleia lakoti iloko ona mahēie nut eltla—ka poe v i hoomana ia Siva, a toe ka poe i hoomana iā Visfahti.

0 ka |ioomana Keristiatio, mai kinohimāi no kona hele nuihelehele anā a hiki i keiā manawa. 0 ka poe H6retikapahaka mua loa o ia mahele aiia ināi, oia hoi kā poe'i kue i ka hoomānā e hahaiiāW iā manawa, oia hoi ka hoomana mahop'e o ttā kanawai a Moke. No keiā mea i Imilukuiā'i o Setepano i kā pfc haku, ho konā haalele āna i krt hoomana mna, ār hahāi mahci|>e o Mristo. Nolāila hōi i kup Mristo iio kona hoohuli anik i kā ihanāo o kānaka ma ka hoomana ē. Māhopē mai hoomaopopo loa ia anā o keiāiiiea:: Oiā ka Wā i lahā loā āfe āi 6 kafioomāhā ristiano t #ua kukahi ia iwāēnāo ka lehule-. hu, a u» hoolhakaia na° olelō kanlele e pili anā no ka manaoidj ā 1 ae ole kanāka i ua māU māhao kaulelē nei, ālailā, kapaia'ku la lakou he poe hēg|rtika. uā niii no na kumu hoopaapaa Iwaena o nā pQē Keristiaho, no ka mea* o M Palapala Hemolele, he palapala ia no ka inahaoio ; a ino mea hoi, ho na niea heienoieie ike ole ia e kāhākā kona ihanao i ho6jpukaift iloko o kā heniahema o ka olelo a kanaka, ua kukuīii ae no Ite!a kanaka keia kanaka i ka oiaio o kela wāhi keia wahi o uābtike nei, e like me kuia toē* i mānao he poho. , £lta kekahi iumil o ka nut o ka hāēle ana i ka nui lo& o keia mau maneunana o kii hōo* mana Keristiano. ona hāumāna mua ana rhaumana a ka Hakei i olelo mai ai, " E hele ottioti m& ke ao nei e it6ikē āku, 8 etc., o kekahi hapuitti o lako4, hē poe mai na aina ma ka hikina mai, no Perēāia a me ia mitt lahuikanaka e pīii āna, a o keia mau lalmikanaka, he poe makemake loa i k» hōokoaaokomo i na hamkano % iloīo o kā lakonhoomana ana ma ke ano naaupo. Nolātl% Ika maaai hok> ai ka hana a na Hanmana a ka fiaku, ua komo nui māi keia poe ; u* huii ma ka hoomana Keristiano ma ko iākoa lāwe ana ia Krtfito oia ka Haku ; aka, ua pololei anei ka lakou ao ana'ku me ka m«a i aoia mai ia l«koti 1

i im«, e ai fa kakoii kt mif !«ana cA*i o na ho-omaea iaiii a p«tJ r e n*i»* kmkoa m*f k» make «na o le*tc # fciki naw & kakou. B kmi «onaei, iloko o k» kenetttri* arca, ka poe OiKwrtic« f e bolk> ftoa no ika man&wa edh ana na Hamnana «k» Hakii: kft poe 3!ko» !ate r ka| poe SumnrisB«, a me ka poe Cmiathian». ; Iloko mai o ka !na o ke keneiana, e loaa ananei ka poe i kapa ia lakou ibo h4j BaBflidtaos, Nazareaii3, Sethite«, Oanionieii», Alogiang f Manicheans, a he nni wale alm,,-— na 01 mamna o ka nmileamamaha na hoomana ano e i hooppkaia ll 8 kenelnna. 0 ka hoomana mna i hoopnkaia ae nei, BasnHd)ans, tia ao akn lakou, mai ke Akiia pololei mai lar mea i kapaia he Akms, a e hoole ana i kē ®ik> Akna o Knēīo. oka poe Nazareanirhoi, aij hahai pololei loa lakou mahope o na kamawki a Moae. oka poe Sethites, tfa olelo lakon 0 j Seianojka Meaia. Ka *poe Gerdonians r na Boolc laikoii fka ala hou ana mai o ka Hakii mai ka make mai. 0 ka poe Alogians hoi, na hf>ole lakou i ke ano Aktfa o Kristo, —o ka jkm? Manieheanā, ua olelo ? iikoo, elua kii? mu hemolele, a ua huikan lioi iloko o ia 1£& koii nfau mea f manaoio ai a i hoomana'i; oka lua wa!e iio keia o ke kenetnria ; eluit wale na hineii niakāh'iki, mai ka make ana'k*. 0 lesu Kristo, ka kakou r iini ana iho, na kokoke e iwakalua na ano 0 ka lioomana, uaaneaue e iwakklua ha aho o kā manaoio* In#e ola ana kekahi o kakou ia tiishawa, ma ka «ioao hea la ia e koho ai t 1 ka kakou ana ana'ku ī ka mla o ka kakou noliō ana i keia manawa, aolē ano hoomana hookahi & liOpu ai me ka hewa ole ; aka, e like paha mē ko īakou hewa i ka kakou .naha'ku pe o keia mau haneri hiākahiki he" nui, pela paha kakou e kapaia inai ai he h6Wa etia hanauha e ola'na i na tausani makahiki tnā ic6ia fiop6 aku. + tl Be liohonu io ho na alānui o ke akua^

iicso ō ke kolū o ke keneturia; e loiia āei ia kakoti keia mau hoomaria hou. Ka [3oe Arabicij e hoole ana i ke ōla patt ole, - ,jKa poe PaūliAiana, & oleīo ana he kānaka t«tfē lio d lesi« Kris{o, a o ka Ūhaiie Hem<£ ifeie oia Wale no ka*mearmana. Ka. jpfoe >joir-; tians, ē ao anā hoi lākou/o ke Ak'Uā nepkai hooīilo iā iā iho i kanaka, ā oia ntf ! kai ktirnukaiā ia—a he hui aku nō keia poe, lie umikumamakahi a kēii iioko o kēiā turia. * * V f Ite Kefieiuria eha* ua niii loa mai hoomāna hou i hōopuka iā māi.. 0 kā poe 7 OHāns, e oīelo āuk āole i like āku me kā māna o ke keiki me, ko kā makUa, kai poe PlibHiiians, e olelo Ati» hoi lakoil na. ka, tJhane Hemolele mē Mariā"lf lesu .Kristo, jkfc pōe Jovinians, ē hoolp ahā i ka pu'upM a ( 2*farā, a me ia poe he ntii īōā, īie umiku* mamalua ā keu nā hoomāna i hūopnka ia mai i keiā , '' r~" i L Ilōkō #ke kehethfiā ēlima, hōgi* firaf|ēia" hōōmānā i kāpāia he poe $ēātoriāiis, ā&a olelo lakoh, 6lurf maoli lino kāā#āle ō Mtisi to, he ōkoa iiō ke kino mana, ā he okōa iio kē kiuo kanakā. Ka poē Peiagiitii6, e hōole ānā i ka hēWā kumti o kānaka, ā me na hoomāna 6 āl hē hili.

Hoko o ke keriēturia eono/ puka mai ka poe Apthardoceteā, e ao an% 1 ka inauawa i kumakaia iā'i oJ£risfoj «K)le i ēiia kona kino, a iia ka tfiāria Otiā ka i ipālē aku, a he inan hoomana eae nohoi kekfthi; Ika iwa oke kēiietH2 , i£lj puka inai |a hoomana l.kapaia he PaliliēiaAe, e kokoke āna ka lakou hō<> taana me kā poe ilanicheans i haiia aO nei māiuha. Ike keheturiā uniikurn»mjil)a, piika mai ka poe fiog;omiii, e āo āna na kekahi anela i kipāku ia māi, māi M lāiii mai 1 hāna keia honua. Ka poe ē hoole āha i ka Bapatiko ia ohā keiki,—ka poe IValdenses, e hooikaika aiiā e hoāiioēoē i ka Kkal&sia, ia manawā hoi ptika hiāi ka poe Hussites ine na hoomana ē ae a ipahēpe māi hoi, o Cālavina, a me na mana.e ae 0 ka poē hoolē I hooloihi ia keia kumu iiio6kuauhātf i ike kakau a pau, aole keiā he meā faoti ka mokiiāhana ana o na hoomanā, Ūa hoomana kekahi poe i ke Akua, fne kā 1 iho aohē oifā poo. O kēkāhi poe, ua hoomaiiā lakou i ke Akua, mē ke ao aku f hē ppo no kcT £e Akua aole iiāe he wawae, ua huioāianei kē ano a ka hoomana ana. tJa kapa iho 110 lākou ia lakott*iho, oia kft hoomāna pololēi, a o* na hoomana a |jan } a me na kanaka a pāu i lilft ole ka hoomāiiā ana, āme ka manaoio āna, me ko lakou Ha aku īāfitotij he poē hei'eiika. A pēla tu> 1 iapa aku āi kahi hoomana i kahi hoomaiia he hei*etika. Pela no i kapa mai ai ka inatia Meleiie, i kā hoomana o Boma, he tika, a peia hoi i kapa 'ka ai ka hoomaiia o līomā i ha hoomana a pau i Icue i kona toaa aoao, he poe heretika, ā " pelā 'ku no a patt i ka pttāāJ*

O keia ka niti o na ano o ka hoomana i kft monawa kahiko j ma keia hope aku pah», e hōokniia na hooimaiha hou mai kahi a kakou e haalele hei* a i>hka loa mai io k&k<& nel Mamua nae o ka hoopau āiia i keia man wahi manao, he knpono ia kakon Ke noonoo—e hoololi iho iko kakoā mao maka iloko o kakon iho, a ē nooAoo | i»o ka mea, e like me na manao oiaio a kakoo i hōomaka 4i I keia (hih manao. olelo ilio kakou, aohe mea noi e ae ma ka honna nei e lik« me ke kanaka \ l tia olelo iho Wdbon t aofē he hana nai liia ka honoa nei: e like me ka n&di)PDo aha noka hoomana fcni i kott Ākna. A. pela no, e hoomaha kakou, a e noonoo. £ oki ka imi ana ma na Ka huli iutia tha na mooknaiiliaā tii punahelu i ka nira&o ana no na keneteria he umikumamawalu ; e oH ia; # # hoomāha—e noonoo.

Eia kahi mami t koe ; ina ua imi loa oo ka iainohano a me lcft ?kawlra o ko« (esai ejb(tomka ia nei, a ftft emi mai ka ikaaka a me ka hanohano o ka psdtaiia aeaaa e baaftfiet kssa «eau wahi manao ; āilaihk, e na maksiaak*/e pee aa mahope o ka olelo a kekahī o nahatt~ mana a ka Hāku i panē aka ai, "E ka Haku, eia ikaika no ka nhane, ak». oa hawaiikali ke kino lia ka' hoopau loa ana: - E like me ka poopu ona o m kukuna oka la, ala 7 hookahi no malamalama. aoie he lehulehu; eUkehioi me bti mnnomona ana ona loia o ke kwmulaau, i hekauia e koiia mau aa, aka, hookahi no knmuloau, oole he iehulehu ; e like htii me ke kahe crita o na auimi he nui mai ka maptma Imi hookahi, aka, aolehe lehulehu na kumuttai, hookahi no. * Hoholulh, Dec. 2, 1861.