Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 11, 5 December 1861 — No ke kuhihewa i waena o kekahi poe o kakou e nono [Illegible] [ARTICLE]

No ke kuhihewa i waena o kekahi poe o kakou e nono [Illegible]

£ A/oJhi o ktt moana Palnpikā e> ' Ai.oha ho ob. U» lana m*f ko # u »thi manao e hooili «ku ia oe, a e knmailio pb kaua ot» na tnei a pau, e pili ana i ko kakttū Lahtftkatiakk } o ka poe nae no na ki kumu manao maluna, Aol pili ika 'poe ike, tme ke kuhlhewa ole. £n* hoa alnha, na keiki kupa*6 kō'u aina hanau nei. Ua haawila ma» k« mau»«* ia kakou, e koho bttloU i mau LunlimakaiU nana no kakou, e komo i Ahaolelo kau tCsttk#tth He mea mau i& tnai ka hootftak* ana oia Kanawal, a ke mau nei no a hlki i keia maoawa. lfa ike au i kekahi poee l»ki ana, e pau ko dala o ke kiAO ia ift, & mihk« t)ala Auhau kula, a tne ke ilala Auhau alanui, ke kohoia aku oia e lilo i LunamakaaifiartSi Aioa i kohoia oift t a o lakou paha, alaila, adl4 6 loibi ka Ahaoieio aeiā, hookahi no paha pule o ka holo no ka ia 6 ka AhAoieiu, a kukofft tio ka ka s!oi i kekahi puie ao, i ka hemo iio 6 ka pilikia o na makaāinana iun luua' la« a ia lakou paha e hai, o ka Apana o Honolulu nei, I loihl no ka ka Ahaoleio o ki la, e hanaia mai nei ena Lunamakaaina|ta ( I ka tn«6ao nui o na luna i tia dalo ekolu o ka la, iilo ia mau dala a ke Alii, nolaila, hemo ole kā pilikia. Aiā nō ka ka pono a uku hapa* walu na kanaka ia ia, a ia lakou paha, mal Hāwaii a Kauai, ine kā hailele eku ka I T fia dala ekolu a ka Alii/alaila, hemo ka pilikia. E ke kanaka e man&o rtna e hoohuli i ka manao O kanaka pela, inai hana hou oe pela, 0 puni heWa mai auanei kekahi poe kuhihowa e oe, e tiK4 me kou Ke olelo nei ee ( e pau ia oe ke data Auhau kula. Aka, mai ae e ka mea e olelo ana peU, oi oe mamua o na Lunamakaninana i ka wa e noho nna ō Kamehameha 111, ā hiki mai i na Lunamākaainana okeia wa ; kai no okahana noia a na Lunamakaainann, e hooikaika nei Imua o ka Ahaolelo e hoeini mai, a e hoopau loa paha i ka Auhat/ kuln, ke looa riae keknhi puu dala 1 ae, e paa ai<ka waihona o ka Auhau kula. Intit ma ka Auhau i ka waiWai o kē kanaka, oia no, ina hot ma kekahi ano e ae, oia no. Pehea auanei e ola ai nd"kulā, ka mea 0 hoonaāuāo ai i fta keiki o'ke Aupuni, a he Aupuiii naauao ka olelō, aolo no o kapaia ko kakou Aupuni, he Au{iuni naauao, ina e.haalele ia kula, a e hoi āe na ke;kjH ka mapala hua ma ke alanui ( a me ke,kinipopO, a me ke ka pu»a, a me ia mea ae, ia ihea ie, ano naaupo, ole loa. ko olelu nei hoikekahi poe kuhihewa, " Poho io no ka makou dila i ka Auhau kula,liole a matfou keiki, e ah6> tio na ka poe moa keiki eliku ai kē <fīli f no ko aoia o na keiki a lakou.

Ea P kuhihewa' oe H mai hahi hofil pela. Aole i kauia ke kanawai e hoopau ana i ki Auhau kula, a e hoololi aAa be Kahiwai Auhau mikua moa keiki, no na . kula mai Hawaii *Kauai, I akaka ai īa t>e o na mea keiki wile no ke uku i na dala elu'a, h% ka Abhau kula, a pakele oi, a me iakou la ie. Oi mana iki 6e i kiia maniwi. Iki wa kahiko, aole Lunamakaaioana, i komo i ka Ahiolelo a na'Lii, a ika wa mamua aku 6 na'Lii kahike o kakou, eia ka lakou otejo.

"ki hua iko umauma haina mit.V Pane akdkatuna. "He pololi kd*u, pine hou mii no na kanaka naiti(io/ u Kahua iko uuiiaUma haini mai." pine hou no ua luna nei, he pololi ko'u. A6O ke paakikiloa nftii 0 (la kamaaioi, pane aku ka* luha i kekihi olelo kaumaha, " Kef kii I kalai _ a maikai, piele a maikai, &i kdi i.Kahaloi e hele ai, he kā£u Nuuanu.he kilowalu." A hana no ba makaainana 9 like me ka ka luna i olelo ii, i liwe no makai b Maksf>uu, i ma ke Kahi mai 0 Mounalua mai, Wiiilie inii, a a hiki i kabi a na'Lii i noho ai, i f Waikiki paha. No kiiha keia hana ana a ki luna peli ? iia, ūi olelo ki luna he polelli kona, a hit ika huaolelo oki kaumaha. Heaha hoi ka mea i ae #ile ikii li na kinalfi, e lawe maia Kāha, a hialele ii ft,uaanu i kahi kokoki.

Eia, ob kt nto» oli o knnike ia wa, eia wi!ti no i k« i m« ke ol«| ka piii ineb h«m«, oit hoi oa kopuoa 6 0 ia put ASii o kttko« e ooho ooi. A i keia maoiawa ut hlawiia mai ka m£le, i me ke oli i1« kaoeki, (na ot MtkitiMii.) AI» likou k« k«ti o ke kthawti, i a»«v kt hemo. Ait ia ltke« kt hookolokolo jote, t iie kekthftnii OMSi e ie.

I ka wa kahiW, h«. hiki la kakoo ke hele i ka*)aao » Wihiawa, j kahi loihi loa i 61 tko ma&oi o na mile elimi.: He hiki i ko Kooa poe ke ibo i Il6dtii« i ki bto», i -o 1 ko fcoo t lt«i hoi| piī mti i k« haoa i Koni oei. A V kēii HCii#i, ii>te £tu. I ka wi I * m.i ii k« ktit#ti 9 i ki mikihUH I®4o ht. tft ktoit nii i kiotwtt oo st ft

6tfeft *•!«»* o uI «Ml (m *•« Atefc4l», ttft IIWMMOpOp* fft U !• btCMi tw> fce A!ii, «kdt« Ni iki p»«

h mot ok* tn*!āi»« f eltft flo k« Alli, • boo*

. kthi «o k% kooohtki. • i ktt puse tl«« hoi o k« tn«l««i« f tt«« oke kooohiki, i « ke Alii, o ke kola « m« k« ha o k« tM>b#}o>eaa, « hookuu 1« <ts M«k«»io«a», eo lakou ia tn«a po!e eiiele ai, e aoho «i, e molo«rt t e hitfiK>« «i, c han« «i, e hoopukapuk* «i. 0« ko >« kanawai p«l«. ■* U« pii oa kaoaki Ike kuahi*i 6 | ke kualooo, ik* h«*i i ka

kahawai, i kt tn«tttwti t tkē tw«wt. I pii lakou ike ah« ? 1 pii lakou ao k« hooluhiia a ka Lurca Auhau i waiwai oo ke'Lii, t wti* wtf*p«»ftoi tiont. Apela &o hoi ki kooohiki e hoolohi «i i u« tn«u kttt«kt nei no, i koot rnau 1« hana, e pii no e like tne ko ke Alii tnatt lt, he anana me iwilei kt loi o ka pou, he elut inaoa tne lfrilei ki loa o ke ot, he kanaha kl aho, ohule ke poo i kt ka imi i īnea e kaa ti kt tuhau t .ka L«tit Auhau, i tne ke konohikl, a i t>t he kiliki )oat o ktf hapiwalu, e hdokuuia oi« mau luhi. Amiia wt hookahi no, ut httwi ke Alii Kamehameha 111, i kona wtiw«i yt>* noi oia kc dtlt' loaa, i wiiwii loai paū j kona mku lt, i W»et e kokua ti i rtt kutr«u kttlaf no ke ao Ihal tii kelki.a ka poe met ;keiki, 0 Ui w||wii la o ko ke'Lii mau lt, tu { Hana ai e ki toett keiki, a tne ka mea ketki at« e fioohaltha!a oei. ,

- No ke Alii mtoli ia waiwai, aole oou « ki moa keiki ole, ut h&awi lokomaikai ke'Lii i kokahi hapi o,£a uku kumu, a i na m«kua kektfhi hapa o ua uku iiumu kula nei, 1 mea e hoihoi ti na kumu i ke ao i ni kiiki thstk niikua, a keiki q»akfti ole hoi. obe pahi keliiHi keiki m'akua ole ia wa, ua aoia oe i ka ike, • ua loaa kekohi wahi manao iki, o ki hounmopopo ole ka hewa» Ano ii hoomaopopo oīe kuliihpwa ka manao. '

Ui meu k<t luhi tna o nt (lihiki peli, t hiki I ki makihiki fsl& pihi. > Ut hoohololi ini ki Ahaolelo oit npakaMki, mamuli o ka pii pinepint» o ht mnkaainana, i ka hoo» luhi inau ia e na Luna Auhau, ame na ko» nohiki. Penoi ki hoololi ani. " 'iua okt mea i haiwi mai i hapalua tlala maoli, a ekoiu hapawahi waiwai prfhi, i ka Luna A«hau:o kona Apana, e haawlia mni no ia it i palapala hookaa, I ekolu milama e heie ole ai i na la htfnt o ke Alii."

A pek ka hana ana mai.Oa mahu kekahi poe kinaki ia monowa, ka poe loaa o ke da(i f malol/o oia mau malama ekolu, e l#t nae la hana, he hapawalu ko ka la hookahi, ane like me $I ( 12J. Ua hooliloia Ifb Hte it waiwai no na kula, ua mau no ka hana ana pelo, uku keknhi $5,00 no kt mtkahiki hookahi/1 o kekahi, $1,00 no aono malama, apela mti. O kila mau dala no nao e uku nei no na kuli no, iloko no nae o ko ko Alii maU 14, a •« ke Alii no ia Waiwai, aole nou e ka mea hoa* (lilahala hel, na ka poe met keiki wale no e uku na dala paha, a«© kaawale oe. Aōle kanawai i kauia ma keia Aupuni, hoōpau 'loa tna i nq la fiana, • e hooMiu wali i. ke kanika, e heiVwa(e iho no oii (ieli. ;

Aōle iio hoi fie kanawai i kaula /na keii Aupuni"; e h6*opad loa ia na kula o ke Aupani» ka«oha ana na ka poe.mea kelki no i tnak6make e irni rlaauao, i na lakou no ta e kukulu I Ah«fhui ( e haawi i dala m6n6wafetf, a kumupaa pahn, i mfta e hoolimali/na i na kumu )|uta, e ao i na* keiki a u'ei poe mea ke« iki ta # o kuhi hewa ahei kftua, Eia wale no. kiuia i kanowai o hoololi oe i ka hoopau tfiia i ria laliana o ke Alii he 30, a 6 hookomo iho i e!uft dat& malaila. O kela mau (lala elua au e ka mea keiklolē e hooholahala nei, ha.ke Alii ponoi qo ia līlau dala, no fona mau la liana no. like me oe e hēle nel i ko ke konohiki ināO ii, no ke konohiki ponōi noia. A ke makemako nei ke.'lli, • e haawi i ua mau dala la $2,00, na na knmu kula, no ke ao ana, i na keiki ma ka ike, a mo ka noho malie. 0 Se h'6 kekahi e ka mea keiki ole e hoohalahala neM keia mahawa. Ua aoia no oe iloko o na kOlo Aupuni, a hiki i ka M. H. 1858 paha, haalele oe i ke kula, no'kou pnakiki piha,a heolohe o!e i na m'6i ake kurtu I ao mai ai, ua loaa iki wale no piha ma ka heluhelii, a me kekahi mau kumu mua o na oiiH hettfi iofe paha fte I6aa pono o ke kak'au iima, aoīe paha he lawe nui i ka Hae'Hawait, aia na kanawai e h6orrtaopopo='gj f ke keiki makua ole nae oe,.ua Aiike kihlktf na makua, aole oe r i pipa aku ia tnani«ri i ka poe nf«a kiiki oli | « uku ani i ki likoi mau dala elua, e i aku no la hoi oe/na'u lio e oku ke ke kumu, oo lce*ao aoa ilii ia'oi. .. . fV .. * ' A ma ii kukihe#* f»tf# ua hele Aiar kekabl kaoaka me kooa ba)oii, a olelo mai i£ oi, "Inaoe ē koho mai i*'u, p«u ka Auhau kula, i n»e ke kino, a paii Me kapu ana o ke knīa o oa konohijtii kooio wile « % a holoholona, me . Ki uku ole," A Hia ia mau olelo pahee, ako <m, liwe 6e i ko iaia haloie, helu ko iaia la, āole e pai* Aole tto o ia , Linamlkiiiiana, i me ke Aupuni, e ae iAa e hoōkeMio #«le ia na hoīohoMi, ma ki l«i kalo a kēkihi kanaktf, a pela iktf «nii|i loi i kekihi (koe nii ka>oe koi »aol* i k« Aoponi,) i mea e haea too ai i ko laioo la waiwii, me ka oko ole ako. Pehea na kooeliikii i ko lakoo -la «eiwii ponoi ooia o aa koii o lakou, aole lakoo li i ae «nai. E like kao loi kalo J hehi i ia ka holoholooa, a hoopU o«,' a likim ti. Eia keia, o| iko paha kekihi ion* io oe. " Aole ao a laie i ke dala o ke AopOOi, ki oko olai ia'o i ka hipawalo," (ē like too ki Oaa i hiiia uiaai,) o ka piltkia bd ka'o mea oehe, ifii ki lilO'o ki AQi

94*u f o o* <!«(* §3,60 # o U ak« iji pilikii. Aok ««e tt)«t » btmo k« luittdi»in oliaiŪM* «I* «#ltt m«i 6 himo o!« mui t*i i a* Lonta«tte«ia*at $,*•« »* h« d«(t !Alkoa t« lawe, &e«fe« k« ai ia o«, o ka h«l«y«M kc lakoo lt »«« hoki. ||« «r«bih«« it ot«fo* (t« •pohi, he pafo, he ipn, )M boo|>tb6« k O keit imi o kt Ahaoleloi toti ot A»pvtii i)t* ttttO m«i, i hiki ia hēi, i Joh« m » kt A«t ktihihe«ra. He rn«« • imi «n« tk« pooo like oke Aupuoi • tt« Mtk««ititfit. (JoU i pan )