Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 13, 19 December 1861 — Page 3
He Kanikau no J. F. Kolopana.
Kuu kane i ka la wela o Honolulu,
Mai ka hale uluwehi malu lau kukui,
Hale uluoa nahele po i ke ala,
E ko mai ana ke ano ka halialia,
Ka hiohiona aloha o kuu kane,
I hoopahaohao mai nei i kuu maka,
Aloha e—kaua—e.
Aloha kuu kane hoa pili o ke anu,
Mai ka la kohaihai o ka aina,
E ano mai ana i o'u nei ke aloha,
Hoohikilele ana i kuu po hiamoe,
Au wale ana au o kahi e ike ai,
Hopu hewa ana au o ke kino wailua,
Aloha oe—kaua—e.
Kuu kane i ka hale mehameha,
Hale a kaua e nonoho ai,
Noho au me ka u me ka minamina e,
Me na kamalii aloha a kaua e,
O oe ka uhane i niau iho nei,
Huna nalo na maka i haehae,
Aloha e—kaua—e.
MRS. E. KOLOPANA.
Kuu keiki mai ka halewai e,
Halemakaili o ke kahakai,
Nana ululaau makai e,
O oe kai ka maka o ka opua.
He pua lei ke aloha iloko e,
E au wale nei o kuu manao,
Aloha e—kaua—e.
Kuu keiki i ka malu hale laau e,
I kipeapea i ka lau o ke Kiawe,
Nana huakai o ke alanui e,
Mai ka uluoa kanaka o ka aina,
O oe ka uhane i hiki mai nei e,
E hoonana mai ana i kuu aloha e,
Aloha e—kaua—e,
MRS. HANA MOANO.
Kuu keiki i ka malu o ka ulu o Lele e,
Mai ke kai leo nui o ka Halelua,
Elua kaua i ka moana e,
Kuu hoa o ka hale naueue i ka lewa e,
Nana i ka hono o na moku e,
O ka lele mai a Leahi i kuu maka,
Aloha e—kaua—e.
Kuu keiki i ke ahe makani makai e,
E wehe mai ana i ka lau o ka Inia,
Halialia mai ana ia'u kona aloha,
E auhau mai ana i kuu waimaka,
O ka nehe ae a keili e,
Puiwa au i ke kulu aumoe,
Aloha e—kaua—e.
PAKOHANA.
O oe ia e Keoni e kuu kane aloha,
Kaukana ia aloko e hana nei,
E kulia nei o kuu manao,
E kulu nei o kuu waimaka,
Ua hele ka pili me ke kane,
Hele ke aloha maalo i kuu maka,
E hakui ana ka e ala ka po,
E kuko e manao i ke hoapili la,
Aloha—e kaua—e. LGSE.
KAHI MELE.
Na Leilehua he inoa,
Auhea wale ana oe,
Ka pua o ke Koolau,
Mai hoolalau oe,
I ka ua a ke Kiowao,
Eia mai no wau,
Ka lai o Hauola,
Ua ola no kaua,
Ka anoi a ke aloha,
I pua i ke kakahiaka,
I mohala i ke awakea,
Na pua Waiohinu,
Ka lei alii o luna,
Iluna ae kaua,
I ka lai o Wahinekapu,
E kapu no ia pua,
A na'u no e ako,
Ko mai ana ke ala,
O ua pua rose nei,
I anei mai kaua,
I ka lai o Kaupea,
Pehea mai ka manao,
E ka pua o ke Kiele,
Hai pono mai oe,
I lohe ko Ona hui,
Hoa hui oia wahi,
O ke kawa o Wailele,
He alele paha keia,
I ke ano lai ahiahi,
Hiki mai ana ia nei,
Ka makani pehi ala,
A kahi wau a ike,
I kapua o ka Melekule,
A he kuleana ke aloha,
Ka olu o ka manao,
He anu ana i ka ili,
Ka pua Kamakahala,
Na hala lehua o uka,
E lu ia'na e ka manu,
Maikai wale Nuuanu,
I ka holu a ke kawelu,
Ke ala o ka Ieie,
Kau ia e honi nei,
I ka liko o ka ohia,
O Kahuwailanawai,
Lana ae nei ka manao,
E ike ia Kapaa,
Paa mai nei ka nahele,
I ka noho mau a ka ohu,
Ohuohu o hale rose,
Kuu pua ala i ke kaona,
Onaona pua pikake,
I ka hikina mai a ka la,
Luhe ana i ke awakea,
Noho ana olu ilaila,
Ilaila aku kaua,
I ka hale paa i ka noe,
Noe anu o ia uka,
Halii mai la i ka nahele,
He nahele kahiko ia,
No na lehua o Haili,
Ilihia wale hoi au,
I ka lauae o Makana,
Kainoa e pili mai ana,
Me ke kalukalu o ka Kapaa,
Ke huli hoi nei au,
I ka lai o Mana,
Ua ana aanei hoi,
Kau kali a ka manao,
Ka manao ka mea i oi,
Maluna o Leahi,
Puahi mai nei luna,
Noho lai o Kawaihoa,
Hoa pili o Ihiihi,
Na manu o Mokapu,
Kapukapu mai na maka,
Hiki ole wau ilaila,
Ilaila aku no oe,
E ka pua o ka lilia,
Noho mai ai i ka olu,
I ka lai o ke kupukupu,
Kupu ae nei ka manao,
A loko i ka nui kino,
Ua pau me ke Aloha,
E ke hoa hoi a ka leo,
Na K. P. KAHILIOPUA.
Mana, Honolulu, Dekemaba, 17, 1861.
Olai.
I ka Poaha iho nei, Dekemaba 5, ma ka makahiki 1861 nei, ma ka hora 12 o ke awakea, loohia ae la ke Kulanakauhale o Honolulu i ka haalulu i ke Olai, e haa ana ka pua, na Laau, na Pa, na Hale, na Kanaka, a me ka Honua, me na mea a pau e ku ana ka ma ka Honua, nani ka haalulu ana o na mea a pau ma ke Kulanakauhale, lealea loa au ia'u e kau ana maluna o ka moe ia hora i haalulu ai. Aka, mahope iho o ka pau ana o ka haalulu, nui ko'u kaumaha me ka olelo iho, i na he ikaika loa keia haalulu ana, e hiolo auanei na Hale a make kekahi poe, a nui aku ka poino." nolaila i iho ai au, "pomaikai kakou i ka pau e ana o ke Olai. "Ua like ka hoi ka haalulu ana me ka puka kai wela o ka Mokuahi e kuu ia ana iloko o ke kai, aka, he oi aku nae ke Olai. Ua lohe waleia ka make ana o kekahi poe ma na aina naauao no ke Olai, a kumaka ka ike ana. Pela auanei ka la o ka Haku e hiki mai ana, e haalulu auanei ka Honua a puni, aole mea hewa hiki ke pale aku, aole no hoi e pakele ae. J. L. N.*
Olelo pane aku ia J. Makaainana.
I ka Hoku anoano o ka Pakipika a me ka poe e ike mai ana. Owai keia kanaka o J. Makaainana ka inoa e kau nei ma ke Kuokoa. O J. Papa anei? O J. Komo anei? Owai la, o na makaainana paha?
Puni ka hoi ka olelo, a he puni hoi ka huna i ka inoa, a oe ka hoi he hai pono mai i ka inoa e like me au e wiwo ole nei la imua ou me he Tika puni koko la.
Ke olelo mai nei oe, he makehewa ka mooolelo o Esetela i ka hookomo ana i ka Nupepa Hawaii, pauku e 3, o ka olelo hoakaka a ka Ahahui Nupepa i hoopuka mua ia i ka pepa liilii. E nana oe a ike e noonoo. Ua ae aku keia Ahahui Nupepa i na mooolelo a me na kanaka akamai o ka wa kahiko, e hoolaha ia ma keia pepa.
Ua nele anei keia lahui i ka Baibala ole i hookomo ia mai iloko o keia nupepa. Ua nele kekahi poe ia buke, oia ka poe hoomaloka, ka poe hoomana e ae, ka poe puni lealea. Ua i 20 a keu ka poe buke ole o ko'u wahi e noho nei. A he mau buke nae kau e J. Makaainana. A ua lawe hoi lakou i ka Nupepa Hoku Pakipika, malaila lakou e ike ai ia mea.
Kaino o ka lawe mai i na mea hoonaauao o loko o kona poo, a nohea ka na maka i nana ai a kakou, kai noa no noloko o ke poo, aia iloko olaila kona makalua e paa nei. O ka lolo anei o ke poo? Ua kuhihewa iki paha oe, e pono e makaala oe i ka nana ma Samuela. Ke nana nei o Iehova i ka naau, aia ka ilaila ka manao, aole i ke poo. Kahea o Iesu, pomaikai ka poe i haahaa ka naau. Aole olelo o Iesu, o ka haahaa o ke poo.
I ka nana ana i ka mooolelo o Esekera, me he mea la na Keolanui i malama ua mooolelo la ke kau o ka inoa malalo. Nohea mai keia kuko o kou opu e olelo nei me he kanaka hiamoe la. Aole au e olelo nau kela mooolelo. Ua kau au i ko'u inoa ma ke kakau ana, e lohe au o kou mea hewa ia, aole la wau e kau i ko'u inoa, aole au i lohe i kou kanawai mamua. Nowai la ka hewa, no'u anei? E manao ana wau o ka hai oiaio ka pololei i ka inoa, a me ka lawe mai i na mea o ka buke Hemolele. Eia ka ua hewa ia i kou hooio ana, a hookamani ma ka pee inoa ana ou.
Ina i manao na makaainana e hoohiki mua au i ka puu dala o ke aupuni, aole e lawe, ae no wau, no ka pomaikai o ka lehulehu ko'u oluolu, ua hala no ia'u ka la i na pono kikokiko. Ua hewa ka ia olelo ana imua o na makaainana ka poe nana oe e koho mai, kai no ua olelo na makaainana peia no na lunamakaainana, a ua lohe au i ka lakou olelo, he ake dala ko kekahi poe, aole he ake imi i ka pono o ka lehulehu a me ke aupuni, o keia kamailio anei kau e kuio nei. A nolaila, pane aku au me ia mau huaolelo me ka wiwo ole. Aole nae he poe makaainana e aa mai ana ia mea, no ka mea, aia malalo o na kanawai ka hana, ua ike no oe, ua ike lakou.
I ka nana aku ia oe, ua minamina oe ia mau dala o nele oe, malama o oe kekahi e balota ana, kai no hoi olioli ke aupuni i ke koe oia mau dala, ina hoi he oiaio ia mea la, kupanaha oe o ko puiwa koke, ike ia ko manao huna. Olelo o Paulo i kekahi ka olelo i na olelo e, i olelo e ae nei ka hana, o ko lele ka moko mai nei no ia. Ua pololei ko olelo no ka uku, aole au hoole, a me ke kanawai, e ike Ke Akua ola i ka apiki o kou opu, a me ka manao haumia.
Pupule maoli o Keolanui, pela io no paha, ua maa oe i na kanaka e olelo like me ia mau i na wa a pau loa, a loaa iho nei owau ka 10. Ke ao aku nei au ia oe menei, e holoi mua i ka lepo o ko maka me ke kopa a me ka wai, a nana iho ma o Noa la. Olelo o Noa eia ka hale-lana, e lawe mai ana ke Akua i ke kai a Kahinalii. Olelo na kanaka, ua pupule oe, he oiaio anei? aole, ua ola o Noa, a he kanaka pono ia. Semuela 21, 12:15. A waiho o Davida i keia mau olelo ma kona naau, a hoololi i kona ano imua o Asika ke'lii o Cata, a hoohalike me he hehena la, a helelei iho la kona kuha ma ka umiumi. He pupule io anei o Davida? aole, he kanaka naauao, meia ke Akua, aole nae ike ka maka kanaka.
Mamuli oukou lilo i ke alakai hewa ia ma na kumu pono ole a me ka lauwili. O ka lauwili anei ka olelo pono aku imua o oukou o na haku, oia na makaainana. Ea! e ka poe i manao i ka pono o ke aupuni a me ka lahui, e noonoo oukou i keia mau olelo ekekei, poupou, wiwi, a eleele i ka makani o ka hikina. He kupono anei i ke aupuni Karisiano i hoauau ia i ke koko mana o Kristo, ke hoolohe i na olelo hoino he nui noloko o ka piha opu e like me nei. O ka hala iho la no ka ia e puka ai o na hua ino, mehe kanaka hoahanau ole la ka nana ole i ka buke a Mataio, mai manao ino aku o manao ino ia mai oukou. O kekahi paha keia o na keiki 42 i hoino ai ia Elitai, a he Pea ka mea nana i hoopai. "Mai lalau wale i na mea kanikani, o moku auanei na lima. S. D. KEOLANUI.
Ke kahu o ka Nupepa Hoku Pakipika.
Aloha oukou; aohe poina ia'u o na Lala o ka aha hui o ka Hoku o ka Pakipika, no ko lakou ikaika a makaala ma ka imi ana i kahua nona e pono ai, a e holo ai me ka emi ole imua o keia aupuni, aia maloko o keia mau lala ka poe naauao o na mokupuni e ae, a me ka poe kaulana, hookahi kanaka keokeo o ka aina e o C. W. Mila.
Nolaila ka haupu o ko'u manao e kauleo aku ma keia Episetole, ina he mea pono i na lala o ka aha hui, e ahaaina i ka la pau o keia makahiki oiai he hapanuia, e koho ia ka mea e hoomakaukau i mele, i hai olelo, i paio, i kuauhau, a pela aku, a e hoike la ke akamai o na kanaka Hawaii ia la a e kapaia ke kahua o ka Hoku o ka Pakipika. No ka hoolele o ka manao, iloko o'u me he aunete paka honihoni la, ke kau nei au i wahi mele aloha i ko'u mau hoa lala.
Auwe kakou na hoa luhi e,
Ua noho iho nei kakou ma keia kulanakauhale nui,
Ma waena o na kanaka like ole,
Aole kakou i makau a emi iho,
Aole wiwo a haalulu,
Na manao nou ikaika mai,
Na olelo kue paio lua,
Na leo ikaika o lakou,
Na kino me ka manao,
Mea ole ia ia kakou,
Aeko ka hoa e like ai,
Me ole ka wela o ka la ia ia,
Na Liona o ke kaei wela,
Aole makau i ka nui o ka Elepani,
He Tika ka hoa e like ai,
Pau ke koko i ke omoia,
E ka la lailai o Honolulu,
Ka ua kuahine o Manoa,
Ka waihui o Kapena,
E ka lau inia e pipio nei,
Eia makou na hoa luhi,
Na lala o ka aha hui,
Nana i noonoo a loaa,
Ka Hoku Pakipika e lai nei,
Ka wai lukini lu hele i na Mokupuni,
Ka Lose lani paoa i na kai ewalu,
Ka milimili kina ole a ka manao,
Ka ipo anoano a ka manao i oni ai,
Ke ahi lala o ka ua kawakawa o ka Hooilo,
Ka ipu aniani malamalama i ka pouli,
Mai Hawaii a Niihau,
Aloha na hoa hui o Kepoonahoahoa,
Na lala ku mau o ka aha hui,
He Kia aloha oukou a me ka Ipeka,
He Anekelope e lele ana maluna o na awawa,
He ulu laau ala no Lepanona e ku ana,
He mau nunu lawe lau oliva ma ka nuku,
He wahi hoomaha no ka naauao a me noonoo,
He pale kaua no ka manao e poni ai,
Aloha na hoa hui a pau.
S. D. KEOLANUI.
Niuhelewai, Kapalama, Dek. 19, 1861.
Ke olelo nei o———he makemake nui oia e kohoia oia i Lunamakaainana no keia kau Ahaolelo aku, a e kakau ana ka oia i mau barota nona e haawi aku ai i kanaka no ke koho ia mai. Ke manao nei no oia, aia a koho ia oia, alaila, e hooikaika no oia e hoopau i kekahi mau Auhau e kau nei; a e hooikaika no hoi oia e kinai i ke puhi rama; no ka mea, he mea ia e poino ai keia lahui wahi ana.
Ea! e ka poe e manao like ana me keia, ke ninau aku nei au ia oukou. He pono anei ke Aupuni ke hookapu i kekahi mau Auhau, ke ole e pau kona pilikia i ke dala ole? A heaha hoi ka pilikia o keia lahui ke noa ke puhi rama? Ke manao nei ka paha oe, aia a noa ke puhi rama, alaila, e hiki i kela mea keia mea e puhi e like me kona makemake? Oia ka paha ko mea i makau ai? A i ole ia, no ke aha hoi? Ahe! no ko makau ka o haule i ka hoahanau. U hoi. Aloha ino!
E o'u hoa makaainana, ke noi aku nei au ia oukou, mai lawe iki i ka barota o ka poe e olelo ana e like me ia i hoike ia maluna. A i hookuli oukou i keia, alaila, aole loa e loaa ana ko oukou makemake, e "hoopau i kekahi mau Auhau." No ka mea, aole hiki i ke Aupuni ke ae mai ia, ke ole e ola kona ilihune dala. Nolaila, mai hilinai kakou ma ke kinai i ke puhi rama.
No ka mea, aole loa i manao ia e hoonoa i ke puhi rama i hiki ai i kela mea keia mea e puhi e like me kona makemake; aka, i ka poe wale no i loaa ka "palapala ae" mai ke Kuhina Kalaiaina mai, ma ka uku ana ia ia i kekahi puu dala hiki ole ke hoowahawaha aku, a me ka waiho ana hoi ia ia i palapala hoopaa, me na hope ana i ae ai no kekahi puu dala nelunelu, i hiki ole ai ia ia ke puhi i ka rama me ke kue i na Kanawai. Pono no nae ke hoololi ia ka Pauku I o ka Mokuna XLII o na Kanawai Hoopai Kalaima, ma ka hoololi ana i ka hua olelo maoli, a e hookomo malaila i ka huaolelo maloka.
Eia kekahi hemahema i keia wa: Ua ae ia ke kuai kukaa, a me ke kuai liilii i ka rama ma Honolulu, aka, aohe rama ma keia Aupuni e loaa ai i ua poe la i ae la ; nolaila, hoolilo aku lakou i ke dala no ko na aina e, a o ka rama mai koonei. Oia anei ka pono, o ka hoilihune i keia Aupuni, a pokeokeo na Aupuni e? Aole loa! Eia wale no ka pono. E ae ia ke puhi rama maanei; alaila, ua paa ia puu dala a ua poe la iloko o keia Aupuni; a ua loaa hoi kekahi kumu e komo nui mai ai ke dala o na aina e iloko o keia Aupuni. Aia a holo pono keia mea a pau, a loaa i ke Aupuni kahi ea malaila a hoemi ia hoi ka uku pohukuhuku o na Luna nui o ke Aupuni; (koe nae ko na Lunakanawai Apana a me ko na Lunaauhau, a Luna Helu hoi; no ka mea, ua kulike ka lakou hana me kahi uku.) Alaila, e ko auanei ka kakou makemake, e hoopau kekahi mau Auhau.
Oia ko'u wahi manao. A pehea hoi kou, a me ko kela poe i kamailio wale mai la?
Me ka mahalo. S.*
Kailua, 10 Dek. 1861.
He Mooolelo no kekahi Haole, kahi Umiumi Ilihune.
Iloko o kekahi kulanakauhale ma Bath, he mau haneri makahiki i hala ae nei, e ola ana kekahi haole kahi umiumi. Ua mau no kona hana ana i ka la Sabati, a mahope ae la maalo ae la ua haole kahi umiumi mawaho o ka hale Halawai. Ia manawa koke lohe ae la kona mau pepeiao ia mau olelo penei ; "E malama oe i ka la Sabati, a e hoomanao ia la." Alaila, hoolohe aku la oia i na olelo i hai ia mai ai e ke kahunapule. A ia manawa koke hoi, hoi aku la ia i kona wahi; aka, kanalua kona manao i hope a ku iho la oia ilaila he mau hora, a i kona hoi ana, kaumaha iho la kona naau. I ka lohe ana i keia mau olelo a ke kahunapule. Ia wa, a mahope iho la, he mau po moe loihi i kona moe ana, a me kona pule ana aku i ka Haku, alaila, hoopau iho la ia i kana hana i ka la Sabati, a hoomau iho la kona hele ana i ka halawai. A ke ahiahi o ka Poano, iwaena o ka malamalama, a me ka pouli, hele mai la hekahi haole, malihini i ona la e kahi i kona umiumi, a olelo ae la ua haole malihini nei penei: He mau moolelo ano e kou i lohe ai nou penei; aka, aohe ou manawa e hai aku ai ia oe. Owai kou inoa? William Reed. Hai aku la ia i kona inoa ua malihini nei, William Reed. Mai ka hema mai ae nei oe? Ae aku la ua wahi haole kahi umiumi nei, mai Kingston e pili ana me Fanton. Owai ka inoa o kou makuakane? Thomas. He mau keiki ae nei kana. Ae, hookahi no mahope o kou inoa, aka, aohe au i lohe iki nona, ua make paha. Olelo aku la ua haole malihini nei. E hele kaua e ike i kela haole, William Reed, aneane e pili ana Fanton. I ko laua hele ana aku e halawai iho la lakou. He mea hou kau e hai aku ai ia oe. Ua make ko kaua makuakane, Thomas. Ia manawa ue waimaka iho la laua me ke aloha nui no ko olua halewai ana. Olelo mai la ia i kona hoahanau, Ua waiho iho ko kaua makua he waiwai nui no kaua. A ia manawa waiwai ae la ua haole kahi umiumi nei, he mau tausani dala ia ia. J. W. L.
Waipio, Hamakua, Hawaii, Okat. 25, 1861.
"He olelo Haakoi Mahaakoi."
I ka manawa i hoopalau ia ai ka mea kiekie Princess Ka———— no ka Hon. D. K. ua olelo iho kekahi wahine puni kuauhau o Kamoonoho kona inoa, penei, e ke'lii, (ia Ka————) i na e mare oe i kela kanaka, alaila, e lilo no oe i kaikoeke no'u.
Penei ke ano oia, he kaikamahine o ua o Kamoonoho na Keohokalole ma laua o Kapaakea.
Penei hou kekahi ano oia. Ia manawa e hauwawa ia ana ko laua mare ana, ua nui ka poe luahine kuauhau o ka poe e makemake ole ana o D. K. ke kane, nolaila, olelo lakou, he wahi kauwa ia ana i ike ai, a he kaikunane, a he moopuna, a he kualua, a pela aku. Eia ka ninau? Ina i manao nui ua luahine kuauhau nei i ka mookuauhau o D. K, Pehea la ka mookuauhau o W. C. L—
Ina he kaikunane o D. Kalakaua no Kamoonoho, heaha la ia no Lunalilo. He Haku paha? Ina he mea makemake no Kamoonoho e hoike i kona pili kaikunane ana no Kamoonoho, ke ku nei au me ke kali aku i ka pane
ia mai. KEEO.
He wahi moolelo no Dela Kaaionohi.
Hanau o Dela Kaaionohi, ma Pulima, Waimea, Kauai, i ka malama o Iune, 24, 1854. Mai kona hanau ana a hiki i kona make ana, 9 mak., 4 mal., 15 la, a make aku nei oia. O keia wahi kaikamahine, he wahi kaikamahine i aloha nui ia e na makua, a he kaikamahine ano maika no, noho malie, hoolohe i ka olelo a na makua, a ke noho nei no na makua me ka minamina, a me ke kaumaha iloko o kona mau la i waiho ai i ka mai, ua maikai kana mau olelo imua o na makua ; me ka oluolu o kana olelo, a me kona aloha mai, aole oia i hoohewahewa i ka olelo, a me ka ike mai, a hiki i ka haalele loa ana o ka hanu i kona kino. Me ke aloha no.
J. KAILIAHUKEA.
Kaukahoku, Nuuanu , Dek. 14, 1861.
OLELO HOOLAHA.
EIA i ka pa Aupuni i Pauoa nei kekahi mau holoholona hele hew i hookomoia mai, hookahi nae Lio kane e kudala ia ana i ka la 23, oia ka poakahi ae o keia pule, i ka hora 1, ke ano a me ka hao malalo nei.
Lio kane ulaula, hauliuli kua puka, hao ano e.
Lio kane keokeo, aole ike ia ka hao.
Lio kane ahinahina hauliuli, ka hao IP akau.
Lio kane puakea, wiwi, ka hao eia 3 a noe kekahi mau hao.
Lio kane lokia, ka hao eia OH akau.
Lio wahine ulaula, ka hao pakaawili.
Lio wahine ahinahina wiwi, ka hao SN hema.
Lio wahine lokia, he hao no aole maopopo.
Bibi kane keokeo, kauo kaa, me na poho eleele, ka hao eia III ekolu i, me na kiko ekolu he huina ha kahi hao, me ka hua e iloko. Ua hewa ka hoolaha ana i kela pooha no ka bipi, eia ka pololei loa ma keia hoolaha ana. Eia kekahi, o ka lio wahine ulaula i kau ia mai i ka hao huina ha, no ka bipi ia hao, ano e, ko ka lio, oia ka pololei.
E kii mai oukou i keia mau lio me ke dala mai, eia no hoi na lio mua i hoolahaia aole i kii ia mai.
NAPUNAKO, Luna pa Aupuni.
Pauoa, Dekemaba 19, 1861 13-2t*
LIO NALOWALE.
UA nalowale kekahi Lio kane ulaula, i hoailonaia i ka hao kuni ma ka aha Akau, KH a ma ka uha hema, KALA a he keokeo nui ma ka lae, ma ka Kalihi kona wahi i hookauia ai a nalowale iho la. O ka mea e loaa ai, e lawe no ma ko'u Hale ma Kikihale, ma ka pa o Kaaione, malalo aku. E loaa no ka uku. JOHN KAIHE.
Honolulu, Dekemaba 17, 1861. 13-1t*
O KEAHA AKU KOE!
EIA AUANEI O NU IOKA I HONOLULU NEI.
MA KE ANO PAI KII.
HOOKAHI WALE NO DALA KA UKU! No na KII MAIKAI LOA, i like me na kii i paiia ma Honolulu nei mamua aku nei, me ka uku $2.50, $2.00.
He Wa ilihune Keia! E makemake ana e hoolilo i na mea a pau o ka oihana pai kii e waiho nei ma kona lima i kaawale kahi no na mea maikai wale e hiki mai ana. Nolaila, ua manao ae o
KINI
e hana e like me kana hana mau (ma Nu Ioka) o ke pai kii me ka EMI LOA o ka uku. A nolaila, ke kahea aku nei i ka lehulehu a pau e hele mai e pai i ko lakou mau kii, oiai me lakou ka loaa make pono ana.
E hele mai oukou e nana i na kii i hoikeia ma ko'u Keena Hana. He makehewa ia oukou ke olelo ae, aole e loaa ia oukou na kii, no ka mea, ua emi loa ka uku, oiai e loaa ana ia lakou na kii i like ka maikai me na kii i papakolu ka uku mamua o keia mau la.
HOOKAHI WALE NO DALA KA UKU!
No ke kii maikai i hanaia iloko o na pahu mikioi, i pakeu ka maikai mamua o na mea e ae oia ano i hanaia ma Honolulu. Ma ka Hale Pai o KINI.
Maluna ae o ka Hale Paipalapala o H. M. Wini.
13-tf
APANA KOHO O KOOLAUPOKO.
INA MAKAAINANA A PAU E NOHO ANA ma ka Apana o Koolaupoko. Aloha kakou, ua kokoke mai no ka wa e kohoia'i na Lunamakaainana o keia kau Ahaolelo o ko kakou Aupuni, aia no ia kakou ka mana e koho ai.
O ka mea nona ka inoa malalo nei, ua makemake no ia e koho na mea a pau ia ia, no kekahi mau kumu malalo nei.
1. Aole ona pili alii, aole oihana Aupuni iloko o kona lima, e manao ai oukou, ua makemake oia e hele e hoopilimeai, a e hooikaika i pono nona iho.
2. Ua makaukau oia e lawe aku i na manao maikai o na mea a pau, me ke kanalua ole.
3. E hooikaika no oia ma na mea e pili ana i ka pono, a me ka pomaikai o ka lehulehu.
4. E hoike aku ana oia ma ke akea, ma na wahi a pau iloko o keia Apana, i kekahi mau kumu kupono e hiki ai i na makaainana ke hoopii iloko o ka Ahaolelo, mahope iho o kona kohoia ana.
5. He oluolu oia e launa, a e kuka pu, a e kamakamailio me na hoa makaainana pu a pau, no kekahi mau mea kupono e waiho aku imua o ka hale Ahaolelo.
6. Mai koho me ka hoopilimeai, a me ka lawe i ka balota no ka ukuia m ai. E koho no me ka makemake, a me ka oiaio maoli. E Aloha auanei.
R. P. MAKA.
Waikane, Dekemaba 12, 1861. 13-1t*
OLELO PAIPAI I NA MAKUA.
I NA makua mea keiki a pau loa mai Hawaii a Niihau, aloha oukou, eia ko'u manao ia oukou e hookaa aku, i lohe oukou a noonoo iho. Owau o Palea, he makua hanai no K. Pahuki kaikamahine a Hoikapaa k. me Kanehehena ka makuahine, Ua hanau o K. Pahuki ma Kalauao, Ewa, i ka la 2 o Mei, 1844, maia wa a i keia wa 17 makahiki, mai kona puka ana ma waho o ka opu me maua ka malama me ka'u wahine, ka waiu, ka ai, ka ia, ke kapa, na pono a pau loa, a hiki i ka manawa ona i mare malu ai i kane me ko maua lohe ole na makua hanai, na na makua ponoi no i hoomoe malu me ko maua lohe mua ole a holo like. E manao ana maua na maua keia keiki e like me ka haawi mua ana a laua he mau hoike i ike pono.
Nolaila, i na makua mea keiki a pau loa, pela no anei ka oukou hana ka hoopunipuni a nui kii hou, a pau ka awaawa a me ka ino alaila lawe hou, no keia mea, e nana mai oukou e na makua mea keiki, a me na makua hanai e like me au nei, ua nui no ko maua poho no ka malama ana, aka, i keia wa, ke au nei ka manao i ka mea e hoi ai o ke kaili ia ae nei? o ka mare malu anei? o ke aloha ole anei? Aloha oukou.
PALEA.
Kapalama, Dekemaba 19, 1861. 13-1t*
OLELO HOOLAHA.
AUHEA oukou e na kanaka a pau loa, a me na haole, a me na Pake, ke papa aku nei au ia oukou, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare ia Makaaa, no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia i ko maua wahi moe, a ua hele aku mamuli o kona manao, a lilo i ka malu o ka ulu o Lele. Aole no au e hookaa aku i kona mau aie a pau. Me ke Aloha. J. D. ANAKANAKA.
Kaumakapili, H. Dek. 19, 1861. 13-4t
OLELO HOOLAHA.
MAMULI o ke kauoha a ka Akukana kenela (J. O. Dominis,) Keoni Kamaki, o na kanaka a pau i haawi ia aku i na pu, a me na elau, i na pahikaua, a me na ihe, a me na puu o luna iho o na ihe, a me na kahei o na pu, a me na pahi, i haawi ia hoi ia lakou iloko o na makahiki i hala aku nei.
Ke kauoha ia aku nei lakou, e hoihoi mai i na mea a na Lii i haawi aku ia lakou, o na ano i hai ia maluna, maloko o ka Hale o ka oihana koa, ma Haile alii, ma ka puka mauka e komo ai, e hoihoi maoukou i na mea i olelo ia maluna, iloko o ka la mua o Ianuari o ka makahiki 1862.
Ma ke kauoha a ka Akukana Kenela.
W. KA.
Kekahi o na Luna Koa o ka Moi.
Hale, Oihana, Koa, Novemaba 25, 1861. 10-5t
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na mea a pau ua hoolaha aku o S. B. Loa ma ke akea e hookohu ana ia'u i hooilina no kona aina ponoi ma Waiahole, Koolaupoko ma ka oiaio loa, a ua waiho mai oia ia'u i ke Sila nui a me ka palapala hooko i hanaia ma ka Ahahookolokolo ma Honolulu ma ka la 25 o Okatoba 1861, nolaila, ke kahea aku nei au ia oukou e ka poe makemake mai e hoolimalima i keia aina e hele mai oukou ma ko'u hale hana ma Kaopuaua e loaa no au ia oukou malaila i na la a pau. Me ke Aloha ke hoi nei no ko Kaopuaua keiki e kuni i ke kukui mahu. J. I. W. KAOLIKO.
Kauluwela, Honolulu, Dek. 4, 1861. 11-6t
LIO HELEHEWA.
E IKE auanei oukou ke nana mai owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, eia ma ko'u lima kekahi Lio hele hewa penei o na ano, he Lio kane ulaula lae kea, hao kuni manamana ano e, ma ka akau, a he pauku kaula no ma ka ai, ua akoia no kona hulu lae, nolaila, ina e ike koke oe e ka mea nona keia Lio, e kii koke mai me ka makaukau i na kala he umi no ka poino o kuu mea kanu, a me kona hele ana maluna o kahi aina kapu, a i ole oe e kii mai a hala na la he 30, e lilo loa keia Lio ia'u, ame kuu hookauwa ia ia. G. N. E. KAHOLOKAI.
Pauoa, Oahu, Dek. 2, 1861. 12-2t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na mea a pau loa ke nana mai, eia ma Kawaihae kai nei elua lio helehewa, Lio eleele kane puka o ke kua, keokeo o ka lae, a keokeo mahope o ka wawae akau, hao kuni aole maopopo. Lio alua kane kalakoa eleele keokeo na wawae eha, alohilohi na maka, hao kuni uha hope hema W. E pono i ka mea nona keia mau lio e kii koke mai me na dala $10,00, ina aole e kii mai a hala ka la 10 o Ianuari 1862 e hiki mai ana, o nele oe ke hala ia wa. S. WAHINENUI.
Kawaihae kai, Dekemaba 5, 1861. 12-2t*
OLELO HOOLAHA!
O NA mea a pau e noho la maluna o na aina mawaena o Waimea a me Laie, ma Koolauloa, Oahu, ke hoikeia aku nei ia lakou, o na mea a pau nona kekahi puaa e holoholo wale ana maluna o na aina, e hoopiiia no lakou no ka poino i loaa mai i ka aina, a me na luawai, ma ka eku ana o na puaa. E hookupuia $1, (hookahi dala,) no kela puaa keia puaa, no kela a me keia holo wale ana. R. MOFFITT.
10-4t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI OUKOU NA KANAKA A pau, ua kapu loa ko'u aina, o Makao, aole no e komo wale kekahi kanaka malaila. Eia kekahi, aole pono ke hoolilo i kuu aina he alanu e hele ai, ua kapu loa. Nolaila, e makaala oukou, no ka mea, o ka mea e uhaki i keia mau olelo maluna e hoopiiia oia e like ma ke Kanawai.
H. McDONNA.
Koolauloa, Nov. 6, 1861. 6-8t
MOKUAHI KILAUEA.
E HOLO ANA NO O KILAUEA, MAI HONOLULU aku i ka hapalua o ka hora 4 o ke ahiahi, e like me ka mea i oleloia malalo nei, penei:
Poalua, Dekemaba 24, no KONA.
JANION, GREEN & Co.
Luna H. S. N. Co.
Honolulu, Novemaba 7, 1861. 7-tf
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, e pau ana ka hoopuka ana o ka Hae Hawaii, i ka pule hope o Dekemaba, nolaila, ke manao nei ka Ahahui Hoopuka Nupepa o na kanaka maoli e nonoi aku i ka poe lawe Hae Hawaii, e maliu mai i ka HOKU PAKIPIKA, ka Nupepa a na kanaka papa o ka aina e hoopuka nei. Ua hiki no ke lawe i ua pepa la no ke koena o ka makahiki, me ka uku mai o na dala no ka manawa i laweia'i. Eia kekahi, e hooili mai i na olelo Hoolaha no ka HOKU O KA PAKIPIKA, he makepono loa ka uku. No ka manao maoli o ka Ahahui e kokua mai ana oukou i keia oihana a lakou i hapai ai, nolaila, ke manao nei lakou, ua makehewa ke paipai nui aku ia oukou.
J. W. H. KAUWAHI.
34-5t G. W. MILA,
E KUAIIA ANA!
E KUAI IA ANA HE hale noho e waiho la ma kahi e noho ia nei e Thomas Brown, (Palaunu Kakauolelo.) ma Alanui Nuuanu. Oluolu loa ke kuai ana; a e hoonee ia no ma kahi e iloko o ka pule hookahi mahope o ke kuai ana, a maluna o ka mea kuai na lilo o ka hoonee ana. E ninau i ka Luna kakau kope o ke Aupuni, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu.
12-4t
MEA HOU!
MA KA HALE KUAI
O KEOKI OLELO E.
AIA ma ke kihi huina alanui mauka iho o ka Hale uinihepa, hale kamaa, malaila ka lole Nu Hou i keia wa, na ano no a pau, ka mea makemake ia, me ka hooemi ana i ke kumukuai.
8-3m.
Pai kii! Pai kii!
E. D. DURANA!
EIA kou Hale Pai kii ma Alanui Alii, ma ka Hale e pili ana ma ka aoao hikina hema o ka hale kuai o Daimana ma, kahi i aha ai o na mea maikai a pau o ka
OIHANA PAI KII.
Nolaila, ua makaukau no au e pai i na kii o ka poe e makemake ana, me ka hilu a me ka nani, no kahi uku oluolu loa. E pono no e haele kino mai oukou i ike maka. E. D. DURANA.
Mea Pai kii.
Honolulu, Okatoba 25, 1861. 11-tf
OLELO HOOLAHA!
HALE HANA NOHO A ME NA KOKI!
O MAUA o na mea nona na inoa malalo nei, ke hai aku nei maua ma ke akea, ua makaukau no maua e hana i na mea a pau e pili ana i ka oihana i oleloia maluna.
Eia no hoi ma ko maua wahi na noho a me na papakaukau e kuai ai ma ka uku emi loa.
Na lako hale kahiko i hana hou ia.
O na pahu kupapau o na ano a pau no ka uku make pono loa kekahi mea a maua e kuai ana.
E pono no i na kanaka a pau e hele mua mai e kamailio pu me maua mamua o ka hele ana ma na wahi e ae, no ka mea, ke manao nei maua e oluolu no oukou e kuai me maua. ALAPINI,
KALE.
Alanui Alii, ma kahi e pili ana i kahi o Keoni Palaunu Luna Makai. 11-tf
MAKAI! MAKAI!
INA MAKEMAKE kekahi kanaka maoli, a me kekahi haole, a me na Pake waiwai a pau ma Honolulu nei, ina ua aie na kanaka ia oukou a me na wahine, o kela mea keia mea, i ko oukou waiwai, a dala maoli paha no ka aie kaaole, aie kolohe, aie loihi loa, aole loaa mai i ka mea nana ka aie e kii no ia'u ma Kapuukolo, ma ko'u hale noho, ma ka pa o Naeula. Ua makaukau au e kii i na aie, me ke koi i na aie kaa ole, a loaa mai ke dala e hana no me ka pololei me ka maemae maoli a me ka malama pono i ka loaa, a hoihoi pono aku i ka mea nana ka aie. E ninau no i ka Makai no ka uku oluolu, no ka hookauwa ana, a me ka luhi o ka hana ana. Owau no me ka mahalo.
M. KANALUA.
Kapuukolo, Dekemaba 2, 1861. 11-3m
OLELO HOOLAHA.
EIA i ka pa Aupuni i Pauoa nei kekahi mau holoholona hele hewa i hookomoia mai, ke ano me ka hao malalo nei.
Bipi wahine ulaula, me ke keiki kane, hao kekee ko laua.
Bipi wahine eleele wiwi, me ke keiki wahine; hao ano e.
Bipi wahine elelele no, he nui na hao manamana.
Bipi kane keokeo, ka hao, hao ano e.
Lio wahine ulaula, hao ano e huina ha.
Lio wahine hulupala, ka hao AP akau.
E kii mai ka poe nona keia mau holoholona, oi pokole na la. Eia no na Lio i hoolaha mua ia i kela poaha, aole i kiiia mai, no ke ano e paha o na hao.
NAPUNAKO. Luna pa Aupuni.
Pauoa, Dekemaba 11, 1861. 12-2t*
ANOANO RAIKI!
ANOANO MAIKAI LOA!
O NA mea a pau e makemake ana e kanu i ka raiki, e kii mai lakou i ka anoano raiki ma ko'u wahi ma Puiwa, i Nuuanu, a i ole ia ma ka Hale kuai Buke o H. M. Wini, ma Honolulu. He 10 keneta ko ka pauna hookahi ke kumukuai o ua anoano la. G. R. ROSS (ROKE.)
Puiwa, Nuuanu, Dek. 3, 1861. 11-4t
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na kanaka a pau loa ua kohoia mai au i Luna Hooponopono i ka waiwai o L. Wailua k, o Waipio Hamakua Hawaii i make aku nei. Nolaila ke kahea aku nei au i ka poe a pau i aie mai ia L. Wailua, a me ka poe a L. Wailua i aie aku ai, e hele koke mai lakou imua o'u ma Wainihi, Waipio, Hamakua, Hawaii, maloko o na la 30 mai keia la aku, a e hoike mai i ka oiaio a me ka oiaio ole o na mea i noi ia mai. A i ole oukou e hoolohe i keia, a hala keia mau la i haiia, alaila, e hana no au i na mea i maopopo ia'u, e like me ka pono. Owau no, G. W. D. HALEMANU.
Novemaba 28, 1861. 12-3t
OLELO HOOLAHA.
KE kauoha aku nei au ma ke akea i na mea a pau e nana mai ana, o Napoe, ka wahine mare a ka mea nona ka inoa i kakauia malalo nei, nolaila, ke kauoha aku nei au i ka poe mea hale kuai, a poe mea dala maloko o ka pakeke, mai hoaie oukou i ua wahine la no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia ia'u, a ua hele oia ma ke ano hewa, a pela aku, no na makahiki elua, a o ka poe e haawi ana i ko lakou waiwai ia ia ma ke ano hoaie, maluna no ona ko oukou poho, aole loa au e hookaa ana i kona mau aie mua, a me na aie o keia hope aku. Owau no me ka Mahalo.
G. B. WAWAELUHI.
Maemae, Dek. 7, 1861. 12-2t*