Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 14, 26 December 1861 — Page 4

KA HOKU O KA PAKIPIKA.
POAHA, DEKEMABA 26, 1861

 

Ka make ana o George Homa.

                Ua make o George Homa, i ka malama o Novemaba 19, penei ke kumu o ka make ana, ua pii oia maluna o ka lio e holo ana i Koolau, a hiki keia ma Kahapaakai, haule oia ilalo, a ua eha loa, a ma Honolulu make loa oia, o ke keiki keia a Homa, he haole nona na pa i Polelewa e kaulana nei a hiki i keia la. (Ku iho la ma ka pa o Homa.) Ua make oia i ke 50 a keu o kona mau makahiki. A ma kona make ana ko'u manao aloha i ko maua noho pu ana, aole kaawale, nolaila ua haku iho au i wahi Kanikau aloha nona. Eia malalo nei.

He Kanikau la he aloha, he aloha—la,
Nou no e George—e,
E hoi ka Uhane i ka la ola—la,
I ka hale laau o kaua—e,
I ka uka o Kapalama la —e,
Ilaila ka Uhane e noho ai—e,
I walea i ka pua o Keliipoe—la,
I kui no a papahi ka Uhane i ka lei ilima,
Uhane auau wai o Kumuulu—la,
Ulu aku au o ko aloha—e,
Aloha ke kane ka hoa pili—la
Kuu kane mai ka la haaheo o Honolulu,
Mai ka paia kanaka nui o Polelewa—la,
E nunua lua mai ana i na huina alanui,
He nui oe he hiapo nau e ke hoa—la,
Ko'u hoa oe i loaa i kuu wa kamalii—e,
I hiolani ai kaua i Waialeale—la,
Ka hale laau o kaua i kai—e,
E ku la i ua pao Homa—la,
Malihini au a noho me oe—e,
Ka aina kawelu i ka ike—la,
Ike i wahine oma—la,
Lalau na lima e lawe—e,
Lawe Hiiaka i ke hoa lilo—la,
Lilo loa ka Uhane i ka manuahi—e,
Hooipo aku la me Hainakolo—la,
Me ka wahine i ka pali o Waipio—e,
Hai ka Uhane i kana puni o ka hele—e,
O hele hookahi i ko huakai—la,
Hele loa hoi ole mai—e,
Kaawale kaua e ke hoa—la,
Ua pau ka makani kou manao—e,
O ko kino wale no ia e waiho nei—la,
Kuu kane mai ka la pololi ai ole—e,
Maona aku kaua i ka wai ala o na hotele,
He wahi aloha—e, kuu kane—la,
Aloha oe—la, aloha au—e,
He kanikau la he aloha,
Nou no e G. Home—e,
E hoi ka Uhane iluna o Aina lani—la,
I kahi o ke ola mau loa—e,
Noho pu oe me ka Haku—la,
Iesu Kristo—e,
Ma ka poli o Abelahama—la,
Ma ka lima Akau o ka makua mana,
O oe kai luna i ke ao uli—la,
Me na Anela Hemolele—e,
Mai luna oe a ka paa olalo—la,
Keehi aku la i Maukele—e,
Kuu pilikua pilialo—la,
O Papanuihanaumoku—e,
Ike ka Uhane ia Wakea—la,
Pale ka po puka i ke ao—e,
Hoi ka Uhane noho i Maemae—la,
Kahiko i ka nani o na pua—e,
Uhane nana huakai—la,
O Kona o Koolau—e,
He wahi aloha—la,
No kuu kane—e,
Aloha oe—la, aloha wau—e,
He kanikau la he aloha—la,
Nou no e G. Homa—e,
E hoi ka Uhane i Waipio—la,
I ke alanui laula o Eva—e,
Ala kui lima a kaua e hoi ai—la,
I ke kula aku o Punahawele—e,
Kula wela i ka la o ka noenoe—la,
Noe aloha ia'u ka wai Kipapa—e,
Aloha kahi a kaua e nanea ai—la,
Elua apana ai no na hoahele—e,
A ahiahi a malu ae ka pali—la,
Kahea i ka wahine—e,
Rahapa Kailianu ko inoa—la,
lna kaua—e, he piina loa o Punaluu—e,
I hala mai Waikakalaua—e,
Loaa ka hoa hele—la,
I ke kula o Kokoloea—e,
Kanaaho aku ana o ka wai—la,
O ka wai o Kaukonahua ke ola—e,
Ola kaua ia oe e ke hoa—la,
Kuu hoa i ka makani anu he Waikoloa,
Loa ke kula o Kemoo—la,
A kaua e hele ai—e,
Oia kula aala i ka mauu nene—e,
Ne wale mai mo ka leo o ko'u hoa—la,
He wahi aloha la, no kuu kane—e,
Aloha oe, aloha wau—e,
He kanikau la he aloha—la.
Nou no e G. Homa—e,
E hoi ka Uhane i Wailua—la,
I ka lai o kuu aina hanau—e,
Aina aloha a kaua i noho ai—la,
A kupa a kamaaina oe—e,
I i ae oe nolaila—la,
Kuu kane mai ka po mahina—e,
Opulepule mai i ka lau o ka ulu—la,
Mai ka hale kaupoku ula—e,
Ula i ka lehua o Poloa—la,
Uhane noho uluwehiwehi o Lokuwa—la,
Kuu kane i ka wai hu poo o Hihimanu,
Mauka iho ka hau anu o Kaala—la,
Me ke ala o Kamokihana—e,
Aala mai la ka uka o Kamaoha—la,
Kuu kane i na muliwai elua—e,
O Kaiaka—la,
Mai ke kai leo nui o Keauawe—a,
Kai hawanawana o Kalipoa—la,
Kou kane mai ka laau loloa o Makaleha,
Mai ke ehu kai o Mokupapa—la,
Uhane auau wai o Hahapopoki—e,
Kahea i ka makuakane—la,
O Aa o Kauhiahiwa ke inoa—e,
O Kuhea no he makuahine—la,
He wahi aloha la, no kuu kane—e,
Aloha oe, aloha au—e,
MRS. HOMA KAIWI.
S. D. K. Kakauolelo.
Kumuulu, Kapalama, Dek. 25, 1861.

Ka Hoku o ka Pakipika,—Aloha oe:
                E oluolu paha oe e hookomo iho i keia wahi mele aloha nou, i haku ia e na keiki o ka leiehu o Makiki, i mea hoolealea na lakou no ka Hoku Pakipika. A eia no ia malalo iho nei kahi i kau ai.
1. He mele aloha keia,
Nou e ka Hoku Pakipika,
A makou i anoi ai,
I iini ai e loaa,
2. Aia oe i naue ai,
Me kou nani kamahao,
Ma keia mau mokupuni,
Mai Hawaii a Niihau,
3. He pua rose nani no eo,
No ke Aupuni Hawaii,
I mohala maikai mai,
I nohea i ke Kaona,
4. No keia nohea ana,
Ma keia mau kai ewalu,
Keia haunaele nui,
O na hoa hui pepa,
5. Ia oe i puka mai ai,
I ke awakea poaha,
Olioli no makou,
A hooho olioli,
6. Me oe ke aloha nui,
E ka Hoku Pakipika,
E hele oe a hoi mai,
E huehu o Kaieke,
D. W. POLIWELA.
Kalihi, Oahu, Dek. 16, 1861.

He wahi aihue Kupanaha!

                Ma kekahi kulanakauhale, ekolu mau kanaka makapo e noho ana, a ua ike pinepine ia e na kanaka o ua wahi la. O ka lakou hana o ka hele ana ma na alanui e noi i wahi dala, a i wahi ai, a me na mea e ae e pono ai ko lakou noho ana ma ia wahi. A ma ia hana, ua nui loa ke dala i loaa mai ia lakou, ma ke kokua ana mai o ka poe waiwai, a me ke aloha wale ana mai o ka poe e ae. Hoihoi no lakou i ke dala i loaa ia lakou i kela la i keia la a waiho iloko o kekahi pahu paa, a o ka waiho ana i ke dala, me na eke no. A i kekahi la, hele hou no lakou, a hoi mai me na eke, ua piha i ke dala; ike aku la ua wahi aihue kupanaha nei i ka nui o ke dala a ua poe makapo nei, aole o kana mai, hahai aku la ia me ka manao e aihue, no ka mea, manao iho la oia he mau makapo lakou, aole la e ike mai i ka ia nei lawe ana, nolaila, hookokoke aku oia i na poe makapo nei e komo pu iloko o ka hale, a i ka hiki ana ma ka puka komo, ki aku la kekahi makapo i ka puka, a hemo ka puka, o ke komo pu aku la no ia o lakou nei, me ka ike ole mai o lakou la ia ia nei, a o ka paa koke no ia o ka puka. Wehe ae la ka poe makapo i ua pahu dala nei e helu, no ka mea he hana mau ia na lakou ka helu i ka loaa mua a me ka mea hou mai. I ka wa a lakou la i wehe ai i ka pahu, oia ko i anei wa i lalau ai i eke dala, aole nae e hiki ia ia ke holo, no ka mea, ua paa ka puka. A i ko lakou la helu ana, aole kekahi eke dala, manao iho la lakou ua komo mai ka aihue iloko o ka hale, nolaila, holina ae la lakou a lohe aku la na makai a holo koke mai la, a ninau mai la i ua poe makapo nei i ke kumu o keia holina ana, olelo mai la ka poe makapo, he aihue! he aihue!! ua lilo kekahi eke dala a makou i ka aihue. A wehe ia ka puka, a huli lakou i ka aihue, aia ka! ua pee oia ma kaupaku o ka hale, no ka mea, i ka wa a na makapo i holina ai, haalele koke oia i ka eke dala, a pii aku la ma kaupaku o ka hale e pee ai. A ia ia i pee ai malaila, noonoo oia i mea nona e pakele ai; a hoomakapo iho la oia i kona mau maka a makapo, e like me ko lakou makapo. Kii ia aku la oia a lawe ia mai la me ka makapo no o kona mau maka, me no hoi paha kau a kaakaa ae, o ko ka eu mau no hoi paha. Olelo aku la ka poe makai ia ia, aihue oe! hoole mai kela, aole, o makou makapo no hoi keia a oukou e ike pinepine nei i ka hele ma na alanui e noi ai i dala, a loaa no hoi ke dala a makou, hoihoi mai nei no hoi e waiho. Aole paha au he aihue, ua ike no hoi oukou he makapo no hoi au, aka, olelo mai la ka poe makapo maoli, aole, ua ike no oukou ekolu wale no makou mau makapo o keia kulanakauhale e hele nei, mai mua mai a hiki i keia wa, a o kela kanaka, he kanaka aihue. A no ka maopopo ole i na makai, no ka mea, he poe makapo wale no lakou i ka nana aku, aole he maopopo o ka mea aihue, nolaila, ua lawe ia aku lakou eha imua o ka Ahahookolokolo, i maopopo ka mea aihue o lakou. Ninau ka Lunakanawai i kekahi makapo, (oia hoi ka mea aihue maoli,) aihue paha oe i ke dala a keia poe makapo, ea? i mai la kela, aole paha au i aihue i ke dala a keia poe makapo, ea, ka! he poe makapo no hoi makou a oukou e ike pinepine nei, hele no hoi makou a loaa ke dala, hoihoi no hoi i ka pahu dala a makou e waiho ai, aole paha au he aihue. Pela no ka olelo a ua wahi aihue kupanaha nei me ka makapo no o na maka, aole i kaakaa iki. Ninau hou ka Lunakanawai i ka poe makapo maoli, pehea? ke olelo mai nei no ia nei he makapo like no oukou i kahi hookahi, hoole like mai la lakou a pau, i mai la, aole! he aihue kela! ua ike no oukou, ekolu wale no makou mau makapo o keia kulanakauhale, aole eha. A no ka maopopo ole ka mea aihue, a me ka hilinai nui o ka Lunakanawai mamuli o ka na makapo ekolu, ua hooholo ia ka manao o ka Lunakanawai, e hoopaiia ua wahi makapo aihue kupanaha nei i e 200 kaula huipa ma kona kua. A hili ia iho la ia a 100 huipa, kaakaa ae la kekahi maka o na, a hili hou ia a 100 hou, kaakaa loa na maka a i elua, a o ka pau no ia o kona hili ia ana, olelo hou aku la kela i ka Lunakanawai penei, ka! he poe makapo okoa no nae makou a pau, a he hoomakapo wale iho no ka makou, ina no e hili ia ae lakou nei la, ea, he kaakaa ae no ko na maka o lakou nei, aka, aole pela ka oiaioa maoli, he poe makapo maoli no kela poe ekolu, a oia no ka mea i hoomakapo. Aka, kanalua ka manao o ka Lunakanawai no ka iala olelo, he poe hoomakapo wale no lakou a pau; nolaila, hili oia i kekahi makapo a 100 huipa, aole no i kaakaa kekahi maka, a hili hou a 100, aole i kaakaa na maka a elua, aka, ua eha loa ia makapo, a pela no ka lua a me ke kolu o na makapo, ua eha loa, aole hoi i kaakaa na maka o lakou, aka, ua hala aku la kela, a o ko'u hoi mai no hoi ia. JOSEPH KAHOOLUHI.
Royal School Yard. Dec. 21, 1861

HE KAAO NO HESINI.
Helu 4.
I unuhia mai mailoko mai o ka Arabian Nights

                Ea, e kuu kaikunane, mai makau i kou hai mai ia'u, ina he oiaio ua komo oe ma ka rumi a'u i papa aku ai ia oe, a ua ike paha oe i kekahi mea kupanaha, ma ia wahi au i hele ai ke hai aku nei au ia oe, he hiki ia'u ke kokua ia oe, nolaila, mai huna mai oe ia'u. Alaila hai aku la keia, "Ua mai au i ka makemake i kekahi kaikamahine wahine maikai, oia hoi kela po a oukou i hele mai ai i ka auau, a o ke kaikamahine hope loa no i lele mai ai la, i kani mai ai ke oli i waena o ka lewa a o ka'u mea ia i makemake ai, i mai au i ke aloha ia ia." Olelo aku la ua wahi kaikuahine la i ua o Hesini, "E! E kuu kaikunane, e hookanaka ia oe, e hoolohe mai i ka'u olelo aku ia oe, o ka mea au i makemake ai, i mai ai oe i ke aloha nona, e loaa no ia ia oe.'' Lapaau iho la ua wahi kaikuahine nei ia ia nei, elua no hoi la, i ke kolu no hoi o ka la o ka lapaau ana, o ke ola no hoi ia, hoi hou mai la ka maikai oia nei, e like no hoi me mamua. Aoao aku la ua wahi kaikuahine nei oia nei, ia ia mei, penei.
                I noho auanei kakou, a i kii hou ia mai makou e pii hou makou ea! Aiaila, pii hou auanei oe ma ua wahi puka la, ke kali nae oe, a hala na la 3 o makou i luna, a i ke ahiahi o ka ha o ka la, alaila, pii oe a luna, a malalo no o ka laau au i pee mua ai, alaila, pee oe ia oe a nalo, no ka mea, aia no auanei a hiki i na po mahina, alaila, no makou kiiia mai e pii i ka auau, ae aku la keia.
                I lele mai auanei makou e auau, a pau ka makou auau ana ea, alaila lele mai auanei kela mahope o makou, noho auanei oe, a hoi makou, alaila, kakali oe ia makou a liuliu iki aku makou iluna, alaila ku ae oe a hopu iho i ke kapa manu, na ia la auanei ia e ike mai ia oe ea, e kahea mai auanei kela la, E ka mamo a Adamu, ua ike mai nei paha oe i kuu wahi huna, ea? Kahaha mai no auanei oe, hoohele malie mai oe, alaila, olelo aku auanei oe, aole au i ike he kapa hulu nae ka'u i hopu iho nei, ina i olelo mai e waiho aku ke kapa ea, alaila olelo aku auanei oe, aia a hoohiki mai ma ka inoa o Alahe, e lilo oe i kane mare na na, a pela hoi ia e lilo ai i wahine mare nau, alaila, waiho aku oe i ke kapa, me ko paa pu aku no nae ma kahi kihi, o loaa no auanei ia ia la, o ko ia la hoi ae no ia, i hoohiki mai auanei kela ia oe ea, alaila hoihoi auanei oe a loko o kou rumi, ki aku oe a paa ka puka ea, lawe aku oe a huna i ke kapa manu, a na makou auanei ia e lele a waena aku nei la, hoi hou mai au a loaa oe, pela oe e hana ai, i loaa ai ia oe kau mea i makemake ai, ae aku la keia.
                Noho hou iho la lakou nei, a hala paha na pule elua, hai hou aku la ua wahi kaikuahine nei ia ia nei, Ea ! ke kokoke mai nei ka manawa e kii ia mai ai makou, e hoomanao oe i kuu mau kauoha ia oe. I ka wa no a laua nei e kamailio ana, malu iho ana ke ao o luna, ka pee ae la no ia o ua wahi Hesini nei, aole i liuliu iho, ku ana no na tausani koa, maluna wale no o na lio mai ka lani mai. Ninau no ua wahi kaikuahine nei. Heaha ka oukou ? Hai aku la ke'Lii koa. I hoouna ia mai nei makou e ke'Lii nona na Mokupuni ehiku o Wakawaka, e pii oukou iluna, e hele pu oukou me na kaikamahine ana ehiku i ka auau. Ae aku la keia, me ka i aku, e hoi ae makou e komo i na wahi kapa o makou, alaila kakou pii aku, hoi aku la lakou nei, komo iho la i i na kapa hulu o lakou nei, a pau i ka paa, puka aku la keia, a komo ae la iloko o ka rumi o kahi kaikunane oia nei, aloha aku la keia, me ka hai hou aku no hoi i na kauoha mua a ia nei i hai mua aku ai, a pau ia o ko lakou nei lele like aku la no ia i ka lewa.
                Puka malu ae la keia, a mawaho o ka hale, nana ae la keia iluna, ike aku la keia i na kaikuahine oia nei, e lele ana me he manu la, a o na Koa hoi, e lele like ana no me na lio. I iho la keia, ka-ha-ha, kupanaha ka hiki ana o keia poe ke lele ma ka lewa.
                Noho iho la keia, a hiki i ka la i olelo ia mai ai ia ia nei, hoomanao loa iho la keia, me ke kau nui o ko ia nei manao, e ake ana keia e napoo koke iho ka la, kakali iho keia, a napoo no hoi ka la, a hiki paha i ka hora 7 o ke ahiahi, ko ia nei komo aku la no ia ma ua wahi rumi nei, aia nei i komo mua ai, ko ia nei pii aku la no ia a hiki no hoi iluna o ua wahi nei, kakali keia, a malamalama ka mahina, komo ae la keia malalo o ua laau la ana no i komo mua ai. Noho iho la keia a hiki i ka hora 12 o ke aumoe, aohe hiki mai, pela no ka ia nei noho ana ma ia wahi a ao ka po, aohe no he hiki mai, manao iho la keia, aohe no e hiki mai i keia po.
                Noho hou iho la no keia, a ahiahi oia la iho, manao hou no keia, e pii hou no i ua wahi la, pii hou aku la no keia iluna o ua wahi nei me ke kali no i ka mea i kauohaia mai ia ia.
                Hiki aku la keia maluna o ua wahi nei, kakali keia, a aka lea mai ka mahina, komo ae la keia malalo o ua laau nei, aohe i liuliu iki iho, mahope o ia wa, ike ae la keia i ka malu ana ae o ka malamalama o ka mahina i iho la keia iloko o ia nei, e i ae ua poe nei ke iho mai nei, o koia nei pee loa iho la no ia a nalo loa.
                Ike aku la keia i ka poe mua i ka akaaka nui ana mai iloko o ke kiowai, a pau ko lakou nei mau kapa manu i ka wehe, ia lakou mai hoi e auau ana iloko o ka wai, lohe aku la keia i ka leo o ua kaikamahine nei, e kani mai ana ke oli iloko o ka lewa, lele iho la ua kaikamahine nei, a haule iho la iloko o ke kiowai e auau ia nei e kela poe, ia wa no, pau ae la ka auau ana a ka poe mua, he mea mau ia ia lakou, aohe e auau pu me ia, no ka mea, o ko lakou Haku ia, o na kaikuaana a pau oia nei eono, malalo aku ia oia nei, a pela no hoi na kaikamahine ehiku o lalo, malalo aku no lakou o ua kaikamahine nei, hoi ae la na kaikuaana i kapa, me ka manao e hookaawale i ke kiowai no ia nei.
                I ua kaikamahine nei e auau ana, ia wa no hoi e aku la no na kaikuaana, a ike ae la ua o Hesini, ua pau aku la na kaikuaana i ka hoi, kakali iho la keia, a liuliu iki iho, ko ia nei puka ae la no ia iwaho o ua laau nei a hopu iho la i ke kapa manu o ua kaikamahine la, ia wa no, ike aku la ua kaikamahine nei, i keia keiki kanaka maoli, ano opiopio, kahea aku la oia, me ka leo nui ano huhu.
                Kahaha! E ka mamo a Adamu, ua ike mai nei paha oe i ko'u wahi, hoole aku la keia. aole au i ike i kou ano, aka, he kapa hulu nae ka'u e lawe nei, olelo hou aku la ke kaikamahine,
                E waiho iho paha oe i ku kapa hulu, hoole aku keia, me ka olelo aku, ke hoohiki aku nei au ma ka inoa o Alahe ke Akua mana, nana i hana ka lani, a me ka honua, e waiho aku no au i ko kapa ke ae mai oe, e lilo oe i wahine mare na'u, a o wau hoi nau.
                Hoole aku ua kaikamahine nei, me ka i aku, aole loa e hiki ia makou ke mare i na mamo a Adamu, aole no hoi au e ae e lilo oe i kane mare na'u, ia wa no, olelo iho la ua keiki nei, ina oe e hoole mai ia'u, aole oe e lilo i wahine mare na'u, alaila ke hai aku nei au ia oe, aole loa au hoihoi aku ana i ko kapa hulu, ke ole oe e ae mai e lilo oe i wahine mare na'u, ia wa, ane makau loa iho la ua kaikamahine la, a ane kaumaha ae la kona naau, alaila, ae aku la ua kaikamahine la, olelo aku la o Hesini ia ia.
                Aole loa au e haawi aku i ko kapa, ke ole oe e hoohiki ma ka inoa o Alahe, ke ae mai oe e lilo au i kane mare nau, alaila hoohiki ae la ua kaikamahine la ma ka inoa o ke Akua, e lilo oia i kane mare nana, me ke kaumaha o ka manao, me ka uwe nui loa, me ka i iho iloko o kona naau, aole paha auanei au e ike hou aku i kuu aupuni, a me ka lehulehu a pau o ko'u aina hanau, ia wa hoi mai la o ua o Hesini me ka paa pu no i ke kapa hulu, me ke kahea aku i ke kaikamahine, e pii pu mai no laua, a e hoi pu aku ilalo, iloko o ko ia nei rumi, pii ae la ua kaikamahine la, mai loko ae o ka wai, a ku iho la ma kapa, me ke kapa no i pulu i ka wai, leha ae la ko ia nei maka i ka lani, pule aku la keia i ke Akua, a pau ka pule ana, nana ae la keia i ka mahina, ike aku la keia i ka mahina me na hoku, i ke kau mai hoi a ke ao, (cloud) me he opua la, uwe aku la keia ia lakou a pau, puliki ae la keia i ko ia nei mau lima a paa ae la ma ka umauma, kukuli iho la i ka honua, a honi iho la i ka lepo, a leha hou ae la na maka i ka lani. me ka ike aku i na inea a pau o ka lani, hai ae la oia penei,
                E ka lani, aloha oe, o oe hoi e ka mahina, ka mea e ike aku ana i kuu aupuni, ke hai aku nei au i ko'u manao ia oe, a i hiki aku oe ma kuu aupuni, a i ike aku oe i ka uliuli o na kuahiwi, a me ke kahe mai o ka wai o na kahawai, a i hiki aku hoi oe iloko o ka pa o kuu hale alii, a i lohe aku oe i ke kani mai o ka leo o na manu, oiai e mele ana lakou i kuu inoa, a i moani mai auanei ke ala o na pua o kuu wahi kihapai, alaila, e hai aku oe ia lakou, ua mai au i ke aloha no lakou, malie paha o ike wale aku oe io'u mau makua, a me o'u kaikuaana, o'u hoa noho o ka aina hanohano, i hoopulu ia i ka hau o ka lani, a me ke ala i oi pakanalima aku i ke ala o na pua o ke ao nei, e hai aku oe ia lakou.

Kukahekahe!

                "E lohe oukou a pau, no ka mea, e hoopauia'na ke pai ana o ka Hae Hawaii, nolaila, ke kaheaia'ku nei ka poe a pau e lawe ana i ka Hae, e pono ia lakou ke lawe i ka Nupepa Kuokoa, a malaila oukou e ike ai i na mea hou a pau; a e loaa hoi ia oukou ka pepa maikai hookahi i paiia ma ka olelo Hawaii 'i
                Ke pane aku nei au ia oe e Ke Kuokoa, he mea palau oe, hoopunipuni maoli oe, kupanaha loa, hookahi wale no ka pepa maikai ma Hawaii nei, o ka pepa o Wini wale no.
                Auwe! kupanaha hou, ka pepa o Wini wale no ka ka maikai. Ua manao wau ea, he mea noonoo oe e Wini, aka, kuhihewa loa wau.
                Olelo mai oe e Wini ia makou, "hookahi wale no pepa maikai ma ka olelo Hawaii." He pepa misionari kalawina ka! ka mea makai? Auwe! mai kuhihewa oe, a noonoo ole aole hoomanaio makou ia oe; no ka mea, he alapahi kela olelo.
                E na kanaka Hawaii, e lohe oukou a pau i kela mea kupanaha, kela mea hookiekie loa. O Wini wale no ka pepa maikai. Mai hookuli oukou e na kanaka, e lohe oukou kela mea kupanaha. O Wini wale no ka pepa maikai Auwe! o Wini hookiekie wale no ka ke pai pepa maikai? A pehea hoi ka Hoku Pakifika? A pehea hoi ka Hae Kiristiano? Pepa ino anei laua ? A pane mai oe, mai mumule oe, no ka mea, kakali no wau me ke aloha nui ia oe. W. Pilihawii.

Na Kanawai o ko Waialua Ahahuimahiai.

                Ma ke kauoha a ka Ahahuimahiai i ka mea nona ka inoa malalo, e hoouna au ma ka Hoku o ka Pakipika, a e paiia na Kumukanawai o ko Waialua Ahahuimahiai, ua oluolu au e hana pela, a ke hoouna nei au me ko'u manaolana e pai ia no. Ma ia halawai no hoi, ua kauoha ia no wau e hoouna i ka mooolelo o ka halawai o ko Waialua Ahahuimahiai o ka la 31 o Iulai, ma ka Hae, ua ae no au. He hana nui no keia a'u i waiho ia mai, a i pono ole kekahi mau hua o ke kakau ana, ua hewa no no ka nui o ka hana, e pono ke kala mai ia'u i na ua hewa, e kui pono ia.

PAUKU 1

                O ka inoa o keia Ahahui, he Ahahuimahiai o Waialua.

PAUKU 2.

                Eia ka hana a keia Ahahui, o ka paipai a me ke kokua i ka mahiai o kela ano keia ano, a me na hana e ae e pono ai na kanaka, a e nui ai hoi na mea hou i hoouluia a e hanaia ma ka Apana o Waialua.

PAUKU 3.

                Eia na Luna o keia Ahahui, he Lunahoomalu, he hope Lunahoomalu, he Puuku, he kakau palapala, he Kakauolelo, a he mau Komite o na mea ekolu e hooponopono ai. E kohoia lakou a pau ma ka balota ana, no ka makahiki hookahi, aole nae i pau ka lakou hana a kohoia ko lakou pani hakahaka.

PAUKU 4.

                O keia poe luna i haiia ma ka Pauku ekolu e kapaia lakou ka poe Hooponopono-hui, a i na halawai elima o lakou no ka hana o keia Ahahui, ua pono ka lakou hana i hooholoia.

PAUKU 5.

                He mana ko ka poe Hooponopono-hui e hoouna i na Elele i kahi e, e imi i na mea e naauao ai ka Aha, a kuai na palapala a me na kii e naauao ai, e kauoha no na aina e i mau Palau-hapuku, a me na mea e ae e pono ai ka Aha; na lakou e hoike i na uku kaulele no na mea maikai loa i hanaia a i hoouluia paha e kekahi o ka Aha, na lakou e hoomakaukau no ka halawai makahiki ma Waialua i kela makahiki keia makahiki, a pani na hakahaka ke haule kekahi maloko o ka makahiki, aka, aole e hiki ia lakou e hoaie i keia Aha no ke dala ole ma ka Eke.

PAUKU 6.

                O ka Lunahoomalu, a pau kona makahiki, he pono nona e hoike mai i ka Ahahui i na hana a pau i hanaia e na luna, a o na mea i pono i kona manao e ikaika ai kakou ma na hana.

PAUKU 7.

                He pono ko ka Puuku e hoike maopopo mai ma ka palapala dala a pau i loaa ia ia, a me na mea i lilo aku i ka pau ana o ka makahiki.

PAUKU 8.

                He pono ko ka Puuku e haawi aku i na dala o keia Ahahui mamuli o ke kauoha o ka Lunahoomalu me ka ae o ka poe hooponopono-hui.

PAUKU 9.

                No ka mea kakau palapala, e kakau i na palapala a pau i na Ahahui e, a me na kanaka naauao ma kahi e, i noi ia e na Hooponoponohui e pomaikai ai keia Ahahui.

PAUKU 10.

                Na ke Kakauolelo e kakau ma ka buke i na hana a pau a keia Ahahui a me ka Hooponopono-hui.

PAUKU 11.

                O na dala a pau i lilo i ke kakau palapala a me ke Kakauolelo no keia Aha, a me na lilo e ae a pau, e hookaaia ma ka palapala kikoo, e like me ka hoakaka ana ma ka pauku ewalu.

PAUKU 12.

                E halawai keia Ahahui i kela manawa a i keia manawa, mawaena o na halawai makahiki i ka hea ana o na Komite ekolu, i na e loaa ia lakou ka manao nui, a palapala nui, a kumu nui paha e halawai ai. Na ka mea i koho mua ia ma ke Komite e hea i ka halawai, a hoakaka i kahi a me ka manawa e halawai ai.

PAUKU 13.

                Eia ka poe i komo iloko o keia Ahahui, o ka poe i uku mai i $1. i kinohi a kakau i kona inoa malalo o ka buke o keia Aha, a he $0.50 i kela makahiki keia makahiki mahope aku. I na i haawiia $10. i ka manawa hookahi, he kuleana ko ka mea haawi malalo o keia Aha a pau kona ola.

PAUKU 14.

                E hiki no i keia Aha e hookomo me ka uku ole i ka mea ma kahi e, ina i maopopo kona manao a me ka makemake e lilo i kokua no kakou.

PAUKU 15.

                Hiki i keia Kumukanawai e hoololi ia i ka halawai makahiki, ke hoike maopopo e kekahi i ka poe Komite i ka pauku pono ke hoololiia ma ka palapala lima, aka aole hlki ke hoololiia i ka manawa e 2/3 o ka Aha ma Waialua, pono ke ae i ka hoololi ana. Hooholoia a aponoia e ka Ahahuimahiai o Waialua, i ka la 31 o Iulai, i ka makahiki 1861 ma Waialua Oahu.
KAIAIKAWAHA. Lunahoomalu.
J. P. KAUWALU. Kakauolelo.
Waialua, Oahu, Dek. 20, 1861.

LOIO! LOIO!!
INA MAKEMAKE KEKAHI E KOHO IA
J. W. H. KAUWAHI

I LOIO, e pono no ke hele ma ka hale hana o HALAKI (C. C. HARRIS,) kokoke i ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, mawaena o ka hora 9 kaka hiaka a me ka hora 3 o ke ahiahi.

OLELO HOOLAHA.
HUMUHUMU PEA!

KE HAI AKU NEI KA MEA NONA KA inoa malalo nei, i kona mau makamaka a i ka lehulehu hoi, ua makaukau no oia e hana i ka hana a pau i haawiia ia ia e hana ai

MA KE ANO MAIKAI!
A ma ka Uku Emi loa!

E pono no ke hele e imua ona, mamua o ka hele ana io hai.
E ninau hoi no kona ano, ia Kimo Pelekane a me Paulo Manini.
1-3m WILAMA G. WOOLSEY.

KA LAKO HALE A ME NA
Pahu Kupapau!

AUHEA oukou, e ka poe e makemake ana e kuai ma ke ano makepono wale! Eia no ke waiho la ma kuu hale paahana, ma Alanui Papu.

NA PAPA KAUKAU!
NA LAKO HALE!
NA PAHU KUPAPAU!

                A ua makaukau no hoi au e hana i ka hana kamana, ke manao oukou e hoolimalima mai ia'u, a ma ka uku emi loa. E hele koke mai i pau ko oukou kuhihewa. H. ALENA.
2-tf Alanui Papu.

OLELO HOOLAHA.
PIULA WAI! PIULA WAI!

O ka poe e makemake ana e hookomo i ka Wai Piula ma ko lakou wahi, pono no ke hele lakou imua o ka mea nona ka inoa malalo nei, no ka mea, ua hiki ia ia ke h ana i na Piula me ke ano paa, aole noha koke, no ka mea, o kana hana no ia ana i ao ai a maikai

Aia no ia ia na lako a pau e pono ai keia
–HANA, OIA HOI–
Na Ki Wai o na ano a pau!
KA PIULA WAI
A ia mea aku ia mea aku e pono ai.
Aia ma ko'u wahi hana ma Alanui Kaahumanu,
Ka Hale
Hana Piula Maikai Loa!

                Mai kuhihewa oukou, no ka mea, ekolu na hale hana piula ma ia Alanui, a o ko'u hale, oia ka Hale mauka loa.
2-tf J. J. O'DONNELL.

OIHANA LOIO!

JOHN L. NAILIILI, AIA KONA KEENA Oihana Loio ma ke ALANUI NUUANU, makai iho o ka Hale Kuai o A. S. Cleghorn, ma ka Hale  ai o na kanaka Hawaii, i kapaia o "HALEOLA," ma Honolulu. Ua makaukau oia e kokua ma ke ano Loio i ko oukou mau pilikia ma ke Kanawai no kela hewa keia hewa i hoopiiia'i oukou, a ua makaukau no hoi oia e hana me ka maemae loa a me ka pololei i ko oukou mau palapala kuai o kela ano keia ano, me na palapala hoolimalima, me na palapala haawi waiwai paa a waiwai lewa, na olelo ae like o kela ano keia ano, na palapala hoopaa o kela ano keia ano, na palapala moraki waiwai paa a waiwai lewa, o na palapala hoohui o kela ano keia ano, a me na palapala hoopii i na Ahahookolokolo no kela hewa keia hewa Kivila a Karaima, a me na palapala kauoha a pau, a me na palapala a pau o kela ano keia ano. E ninau no ia ia no ka uku.
Honolulu, Augate 31, 1861.

HALE KUAI O AKE.

O KA POE A PAU E MAKEMAKE ANA I ka oluolu a me na mea kupono o na ano a pau e kuonoono ai i ka noho ana, e haele nui paha lakou ma kahi o

AKE,

Ma Alanui Nuuanu, ma kela aoao o ka Hale Hotele o KOE BU, malaila no e loaa ia lakou ka lawa o ka makemake, oia hoi na lole o na ano a pau.
2 tf AKE.

S. JOHNSON (Ioane,)
KAMANA HALE, &c.

UA MAKAUKAU ka mea nona ka ina maluna e hana i na mea a pau o kana oihana no ka uku haahaa loa.
                Na kii o na hale, me ka hoakaka aku i ke ano a me na lilo, e haawiia no ka uku ole.
                Pahu kupapau koa nui, - - - $12.00
                Pahu kupapau pine nui, - - - 3.00
                Aia ma Polelewa ka h ale hana.
8-tf

E NANA MAI! E NANA MAI!

AUHEA oukou e na kanaka maoli e makemake ana i ka

Lole Pulu Huluhulu maikai loa,

Ua loaa mai nei ia'u, he nui, a e kuai ia ana no, ma ke kumukuai make pono loa. Ua hiki mai ia NU HOU maluna o ka moku Kalepa Beritania, i ku hope mai nei, oia hoi ka THOMAS DANIEL Aia no kuu wahi ma Alanui Papu, ma kela aoao o ka Hale kuai bipi o Keoki makai mai o Monikahaae.
H. McDONNA.
11-tf Oia hoi ka Haole Humuhumu lole.

OLELO HOOLAHA!
HALE HANA NOHO A ME NA KOKI!

O MAUA o na mea nona na inoa malalo nei, ke hai aku nei maua ma ke akea, ua makaukau no maua e hana i na mea a pau e pili ana i ka oihana i oleloia maluna.
                Eia no hoi ma ko maua wahi na noho a me na papakaukau e kuai ai ma ka uku emi loa.
                Na lako hale kahiko i hana hou ia.
                O na pahu kupapau o na ano a pau no ka uku make pono loa kekahi mea a maua e kuai ana.
                E pono no i na kanaka a pau e hele mua mai e kamailio pu me maua mamua o ka hele ana ma na wahi e ae, no ka mea, ke manao nei maua e oluolu no oukou e kuai me maua. ALAPINI,
KALE.
Alanui Alii, ma kahi e pili ana i kahi o Keoni Palaunu Luna Makai. 11-tf

Pai kii! Pai kii!
E. D. DURANA!

EIA kou Hale Pai kii ma Alanui Alii, ma ka Hale e pili ana ma ka aoao hikina hema o ka hale kuai o Daimana ma, kahi i aha ai o na mea maikai a pau o ka

OIHANA PAI KII.

                Nolaila, ua makaukau no au e pai i na kii o ka poe e makemake ana, me ka hilu a me ka nani, no kahi uku oluolu loa. E pono no e haele kino mai oukou i ike maka. E. D. DURANA.
Mea Pai kii.
Honolulu, Okatoba 25, 1861. 11-tf