Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 15, 2 January 1862 — Page 2
OLELO HOOLAHA.
E kohoia ana na Lunamakaainana, no ke kau Ahaolelo e hiki mai ana, ma kela Apana koho, keia Apana koho, iloko o keia Aupuni, ma ka Poakahi mua o Ianuari, e hiki mai ana.
Ma ka Mokupuni o Oahu, ua hoonohoia na wahi i oleloia malalo nei, no ke koho ana, penei:—
Ma ka Apana Koho 1. Ma ka Hale Hookolokolo hou, ma Honolulu.
Ma ka Apana Koho 2. Ma ka Hale Kula, ma Honouliuli, i Ewa, a me ka Hale Kula, ma Pokai, i Waianae.
Ma ka Apana Koho 3. Ma ka Hale Kula e kokoke ana i ka Hale Pule hoole pope, ma Waialua.
Ma ka Apana Koho 4. Ma ka Hale Kula ma Hauula, Koolauloa.
Ma ka Apana Koho 5. Ma ka Hale Kula ma Kaneohe, e kokoke ana i ka Hale Pule hoole pope.
Ma na Mokupuni o Hawaii, Maui, Molo- kai, Kauai, Lanai, a me Niihau, ma na wahi i kohoia'i na Lunamakaainana, no ke kau Ahaolelo o ka makahiki 1860.
L. KAMEHAMEHA.
Kuhina Kalaiaina.
Oihana Kalaiaina, Nov. 29, 1861.
KA HOKU O KA PAKIPIKA.
POAHA, IANUARI 2, 1862.
Ma na Helu mamua aku nei, oia hoi ka helu 7 a me ka 8, ua hoakaka aku ko oukou makamaka nupepa i ka manao o ka mea nana kakou i hana, a me kona hoonoho ana mai ia kakou ma keia mau mokupuni i wahi paa no kakou e noho ai, a e hana'i, a e hoonani aku ai ia ia, a ua hooulu mai no hoi i na mea ulu, oia na mea a kakou e mahiai, a me na mea i hooulu wale ia mai e kona mana mailoko mai o ka honua. Ua hoakaka loihi aku no ko oukou makamaka nupepa ma ia mau helu elua, me ka makemake e hoolilo i kumu manao kupono na kakou e noonoo ai, a na ka Ahaolelo hoi e hiki mai ana; me ka makemake hoi o ko oukou makamaka e noonoo pono ia, aole me ka hoole wale iho no me ka noonoo mua ole; a maopopo ke kumu pono o ka hoole ana, alaila, pono ke hoole.
Owai la o kakou na kanaka i halawai pu me ke Akua i keia mau la? A owai hoi ka i kuka pu me ia a ike i kona mau manao? A owai hoi ka mea i ike hohonu e like me kona? Aole anei i hoike ia mai ia kakou ma ka olelo maikai, ua oi aku ka hawawa o ke Akua mamua o ke akamai o ke kanaka, a no ia mea, he kupoho anei ia kakou e hoohewahewa i kona manao ana i hana mai ai i na mea a pau?
Ke manao nei anei kakou ua hana wale ke Akua i kekahi mea me ke kumu ole? A e hiki anei ia kakou ke pane aku, ua makehewa kana hana ana i kekahi mea, no ka pomaikai ole e loaa ia kakou ma ua mea la ana i hana'i? Ina pela, alaila, ua like ia me ka olelo aku i ke Akua he naaupo, a he hemahema, a he ike ole hoi. O ke Akua ka mea nana i hana i na mea a pau, a ua maopopo no ia ia kona manao hohonu, a me ke kumu o kana mau hana a pau, a o ka kakou hana ka i imi aku, a me ka noonoo, hoao, a hana hoi, i ike ai kakou i na manao o ka mea nana i hana ia mau mea, aole ka a kakou hana o ka hoole wale, noonoo ole, a imi ole hoi iloko o na mea i hanaia; no ka mea, ua manao a hohonu na manao o ka mea nana i hana na mea a pau.
Heaha ka pomaikai o na kanaka i ka hana ana a ke Akua i na holoholona, na manu, a me na ia, a me na mea kolo? E pane mai anei kakou, ua hana ke Akua ia mau mea i mea e pono ai ke kanaka, oia hoi keia, i mea nana e ai ai, a i kauwa hoi e hoolohe i ko ke kanaka leo? A ina pela, alaila, ua kupono no ia pane a kakou, aka, eia hoi ka ninau, he mea ai wale no anei ka io o na holoholona a pau, a me na manu, a me na ia, a me na mea kolo a pau o ka honua? E pau anei lakou a pau i ka lilo i kauwa na ke kanaka, a e hoolohe hoi i kona leo? Aole anei i papa mai ke Akua he mau mea haumia no kekahi? Aole anei kakou i hoopailua ke ai i kekahi mau mea? E hiki anei ia kakou ke hoohana i na moo a me na peelua? E lilo aiai ua pulelehua a me na lepelepeohina i poe halihali leta na kakou e like me na manu nunu? Ke hoole aku nei au, aole, aole kakou i ike i ka manao o ka mea nana i hana; aka, ma ka nana ana ma kana olelo i kinohi i ko kakou mau kupuna, ua maopopo, ua hanaia no ia mau mea i mea no ke kanaka e pono ai, a e hanohano ai i na la a pau o kona noho alii ana ma ka honua, maluna iho o na mea a pau a ke Akua i hana'i, aka hoi, o ka pomaikai o ke kanaka iloko o kela mea pakahi keia mea pakahi a ke Akua i hana'i, ua maopopo kekahi ia kakou, a o kekahi hoi aole i maopopo; o ke Akua no ka i ike.
E like me kela olelo no na holoholona, na manu, na ia, a me na mea kolo, pela no e lawe mai ai kakou i ka noonoo ana no na mea a pau ana i hana mai i kinohi iloko o na la eono, no ka mea, ua hanaia ka la i malamalama no ka honua, aka, aole i huhu mai ke Akua ke imi kakou i ahi noloko mai o ka la ana i hana'i; pela ka wai, ka makani, a me na mea a pau, no ka mea, aohe mea nui e ae, aohe hoi he kumumanao e ae o ke Akua i hana ai i keia honua, a me na mea maluna iho, a kau aku hoi i na hoku, ka mahina, a me ka la, a hookaawale hoi i ka aina maloo a me ka moana; ua maopopo loa ia kakou, o ke kumu o kana hana ana i keia mau mea a pau, oia no kona manao mua ana e hana mai i kanaka, a e hoonoho i alii maluna o na mea a pau ana i hana'i; o ke kumu hoi ia o kona hoomakaukau ana i na mea a pau mamua, i hemahema ole ai ke kanaka ana i manao ai e hana i ka wa ana i hana'i. Aole paha ia he mea pohihihi ia kakou.
Nolaila, ua hooulu kela i na laau, na nahelehele, na pua, na laau kupono e ai ia, na hua, a ia mea aku ia mea aku, i pono no oia i ka hooulu ana mai kinohi a hiki i ke 19 nei o na Keneturia o ka honua, a malaila, ua maopopo loa kona manao haawi wale i na mea a pau no ke kanaka.
A ina pela ka manao o ka mea nana i hana, kupono anei i ke kanaka ke pane aku e like me Petero ma ka hihio, no ka puoho ana i ike ai i ka iho ana mai? Aole anei i pane ia mai oia i ka olelo weliweli? O ka mea i huikalaia e ke Akua, mai kapa aku oe he pono ole. Nolaila, o na mea a pau i hanaia a i hooulu ia mai, aole o'u manao ua kupono ke kapa ana he pono ole ia mau mea, no ka mea, o ka mea ike, o ka mea no ia nana i hana na mea a pau.
Hookahi wale no laau a ke Akua i hookapu ai i na kupuna o kakou, aole oia i papa mai i na laau e ae a pau. Ua haawi ia mai hoi he ike i ke kanaka, alaila, nana no e hana kana, no ka mea, aole e hele hou mai ke Akua e ao ia kakou, a e kuhikuhi mai i na hana a kakou e hana'i, ia kakou wale no ia mea, a na kakou e nana, a imi, a noonoo, a hana hoi malalo o ka malu like, a me na kanawai hoomalu.
Ua oleloia e ka poe naauao, aole no keia Pae Aina keia lahui mai kinohi mai, aka, ua laha mai mai kekahi mau aina mai na kupuna, a ina pela, a ina kakou e noho ana ma keia mau mokupuni i keia mau la, a ina aia no kakou i kahi o kakou i laha mai ai e noho ana, alaila, ina no anei ua like ke ano o ka hana e hanaia nei ia kakou maanei pela?
Kupono paha ke noonoo, a ke imi, a nana aku ma o a ma o, a hoomaopopo i ka olelo a ke kaula a Daniela, o ka mea ia e mahuahuaai o ka ike o ka hele i o a i o. A no ia mea, e pono ia kakou ke hilinai pakahi ma ke kumu manao o ko kakou hanaia ana mai, oia hoi, E noho kuokoa, noho malu, a ma ka keakea ole ia. A pehea e hiki ai ke hookoia ia mau manao, ina kakou e loiele i o a ianei e like me ka ulu e pai mau ia ana e ka makani, ke ole e noonoo pono kakou.
Eia kakou i na la o ka hooilo, na la puanuanu, na la ooloku, a pilihua, a pono ia kakou ke aahu i mau kapa manoanoa, a ano nani ole hoi, a mehana, me ka wae ole aku, a me ka loiloi ole no ka haekaeka, no ka mea, aole keia o na la e ku ai ka olelo pela. He mau la ua keia, a e uhi ae auanei kekahi poe i paahu maluna iho, i pulu ole i ka ua.
Oia hoi, ke pilikia nei kakou, a ke nele nei, ke uwe nei na leo kupinai no ka pilikia, a kupono anei ka hoonioniolo, a hoonianiau o ka olelo, a koho wale i ka poe kupono ole i mea e hoonahili ai, a e ku ai i kai o Kahua? Ke manao nei au, ina aole i haawiia ka mana koho balota i na makaainana ma ke Kumukanawai, ina ua pono loa, a ina ua loaa ka
poe kupono ma ko lakou aoao.
MANAO.
O ka manao no ka inoa Kri stiano, a me kana pono a pau, oia ka mea a kakou e kamailio nei no ka pomaikai o keia ola ana, no ka mea, ua ike pono kakou, malaila wale no e pomaikai ai keia noho ana. Nui wale ka pomaikai i loaa mai ia kakou malalo o ia inoa, aole pau i ka helu ia. Aole nae ia he pomaikai io ole, e hakahaka wale ana oloko. O ka pono maoli no ia i Waialoha, a me ka pomaikai mau o ka lahui Hawaii.
Aka, ua kaumaha luuluu kakou no ke ola o keia ao, no ka nui wale o na mea ino i waiho pu ia mai me ia. Ua kaniuhu ka kakou i ka luhi a me ka poino pinepine iloko o na eha a me na make, aole hoi kakou i oluolu i ke ola ana pela ma keia ao, aka, aole o kakou mana e hoahu aku i ka ino o keia ola, i loaa hou mai ke ola maikai ae, i ko keia ola ana e noho nei; no ka mea, pela ke aloha ana o ke Akua i kanaka malalo o ke noi ana a kekahi kanaka i hanau ia imua o na kupuna o ke ao nei.
Nolaila, ma ka hooikaika wale no i ke pale aku i na mea e hoopoino ai i ke ola o ke kino, ka mea e pakele mahunehune ai keia ola ana i na mea make he nui wale. Oia ka hana a ka Moi a me ke aupuni, e hoomaluhia i ke ola o na kanaka a pau ma keia noho ana. Oia ke kuleana nui o ke alii maluna o kakou a pau. Aole hiki i kekahi aoao hoomana iloko o keia aupuni malalo ona, ke imi oia i kumu e hoolilo ai i ke aupuni o ke alii malalo o na kaua hemolele o na aoao pule, aole hoi i ka manao ino kipi kolohe o kekahi kanaka hoohaunaele i ka maluhia o keia noho ana.
O ka ino o keia ola i haawiia mai, me na mea hoonani, oia iho la no ka pomaikai o keia ola ana. A o ka imi i na hana kupono e maalili iki ai ka poino ana, oia ka hana a me ka uku no keia ola ana.
No ka pomaikai kaulana oia mau ma kela noho ana mahope aku, oia no ke kumu nui i haawiia mai ai keia noho ana, i mea e hoalo ae ai i ka inaina nui i kauia maluna o ko ka honua a pau. Eia ke noho nei iwaena o kakou a pau, ka poe makemake e imi ia pono. Aole hoi i kue ia i ko kakou noho like ana, ke hana pololei na aoao pule ma ka mea pili i ka hooikaika ana o ia aupuni ma ka naau a ma ka uhane. No ka huhuki uaua loa o na aoao pule me na ohana o lakou nolaila, ua puka mai kekahi mau mea ino iwaena o kanaka a me ke aupuni, e hoohihia wale ana i ka hana o ka Moi, me na olelo hoino kuhihewa wale. Oia wale no ka mea e kuikahi ole ai kakou ma keia pepa, e kamailio maikai ma na mea e pili ana i ka pono o keia noho ana. No ka mea, ua okoa loa ka hana ana o ka manaoio lani iloko o ka Baibala, i hooiaio ia e kekahi aoao pule iwaena o kakou. Ua makehewa nae ka ninau no ia mea, no ka mea, malama paha, pela ka manao o ke Akua e hana mai ai mahope, a kakou nae i ike ole aku ai. Aole nae a kakou kuleana e noonoo wale no ia mau mea.
Ua maopopo no, aole kakou e hookui iki ana ma ka hookahi o kona kumu manao maikai aloha nui no ka mea, ua paa loa na manao o kakou i ka hukia e na kuhihewa manaoio lani, i hoololi ano e ia e na Ahaolelo Pule a ko kanaka manao, no ka imi ana i ka manaoio Kristiano iloko o ka Baibala, e like me ka hana ana a na kanaka hoomana kii i ka wa kahiko. Oia wale no ka mea e alaala huhuki loa ai kakou i ka uaua. Aole maikai kela hana like ole e kue mai i ka pono hookahi o ko kakou ola ana ma keia ao.
Aka, ma ka hana ana a me ka imi ana o kakou i na pono o keia noho ana, e ikeia auanei, e kuikahi like ana kakou malalo o ka manaoio hookahi i ka inoa Kristiano, a me na pono a pau i kuhikuhiia e ka Baibala.
O ka hookomo pinepine ana o na aoao pule i na oihana ano e malalo o na rula o ka ekalesia iwaena o kanaka, he mea ia e alakai ai o Satana iloko o ka hilinai Baibala, a e kukuli a e hoomana aku ia ia me he Akua la, e like me kana hana mau mai kahiko mai a hiki i keia wa e noho nei iwaena o kakou. Aole anei ia ke kumu o na kaua Kristiano? Aole anei he Kristo o Satana ka mea hoole Akua, i kapaia he Anikristo? He Kristo io anei ia? E aha ana ka ekalesia i keia wa i ka Baibala? E hoololi ana anei? E kakau hou paha? Pela ka Hoku Loa, a me na Nupepa e ae.
He mea kupanaha no nae keia kumu kue nui loa o na aoao pule Kristiano. Aole i hana na pegana pela, i oi aku ka mainoino i ko na hilinai Kristiano, me ka hookahe koko. Aole ia pela ma ke kauoha. Ua kue o Kristo i na hana kue, a me ka hoomokuahana i ka noho ana o kanaka, a me na aupuni o ka honua. Aole oia kauoha mai e kue a e mokuahana, a e kaua. Eia kana, e maluhia, a e akahai, no lakou ka honua. No ke pale ana, he umikumakahi kanaka e lawa, elua wale no pahi ka pono, he umi e lanakila, hookahi wale no e pio i ka make, a pakele ka lehulehu a pau.
No keia mea ino, hoomokuahana i na lahui o ka honua, ke kapae nei keia pepa i ka noonoo, a me ke kuka kuhikuhi hilinai aoao pule, o lilo auanei ia i mea e weluwelu liilii ai ke aupuni, a okaoka loa. Aka, aole i papa aku keia pepa i ke ao uhane a kekahi ma keia pepa, e hoike ana i ka manaoio kupono i kela ola ana e like me kana ike a me kona manaoio, e kau ana me kona inoa. No ka mea, oia kekahi o na waiwai i imiia e na kanaka o ka Moi, aole hoi lakou e pono e hooneleia.
Aka, no ka wehewehe naaupo o ka poe manaoio pule o na aoao Kristiano o kakou ma ke kukala ana o ko lakou manaoio, e hookomo wale ana i na olelo ino nukunuku, hoonaukiuki wale, e hoike ana i ke ano naau lehulehu o ke kanaka, e hoala ai i ka manao huhu, a me ka hoopaapaa ino e hakaka ai, a puka mai ka haunaele a me ka mokuahana. Ua ike keia pepa, aole ia he olelo ao maikai, ku i ka hilinaiia e pomaikai ai ka lehulehu. Aole ia i kokua i ka hana i manaoia e keia pepa no ka pomaikai o keia ola ana.
Nolaila, ua waihoia me ka Luna Nui o ka pepa ka nana, no ka ae a me ka hoole aku ia manao, i pai ole ia, a e paiia hoi. No ka mea, aole makemake keia pepa i na hoopaapaa pule, o poino auanei ka lehulehu, a lilo keia pepa i kumu no ka poino. Nolaila mai ka inoa Kuikawa o keia pepa. Aole ona Kuokoa aoao pule. Ua like kona ano me ka Hae o ke Aupuni i pau iho nei, aole pili aoao pule.
No ia pomaikai o kakou i hoonohoia mawaho, ua hemahema kakou. Aka, ina e hoakaka naauao kekahi i na kumu o kona manaoio me na oihana ponoi iloko o kona hoomana, aole ia i kue ia e keia pepa. Ke makemake nei keia pepa i ka pololei o ke ao ana a Kristo. No ka mea, he nui loa ka waiwai iloko o ka Baibala. Aole ia e pono e papa ia, aole hoi e hunaia no ka poe pii i ka lani wale no, a nele hoi kekahi poe e ae ia pono, a me keia noho ana.
O na hoohiki aoao pule iwaena o kakou, ke kuikawa like nei kakou malalo o na pono o keia ola ana, me ka uumi malie ma ka naau i na manaoio pule o kakou. He nui i koe o na pomaikai like o kakou ma keia ola ana. Ua komo pu ia ma ka hoakaka ana, nolaila, e oluolu no kakou e kuikawa ma keia pepa me ke kue ole kekahi i kekahi.
E loaa nui ana keia malalo o ka hilinai Kristiano a ke Aupuni, e hoomaluia ma ka inoa o ka Moi, malalo o ka inoa o Iehova ke Akua kahikolu Hemolele loa. Aole pule kue a hoohalahala mai i kela inoa. O ka pule ano e i komo a i komo ole, a like ole, a like ole ka hana me ia. He pule hoomanakii no ia, ia Satana, a he pegana no Diabolo. Ua kue ke alii a me na kanaka ia pule, no kona kue i ke Kumukanawai o ka Moi.
Ua loaa mai ia makou ka palapala a Wahinenui, e hoohalahala ana no ke pai ole ia ma kana olelo hoolaha ke kii o kona hao kuni. He ano e no ka hao, aole he hua palapala e like me ia, nolaila ua hiki ole ia makou ke pai. Mai kuhihewa oukou, he mea hiki wale ke hana i na hao manamana ano e loa, no ka mea, aole no i hanaia he kepau ma Hawaii nei. Nolaila, e oki ka nuku wale.
Aole paha he makehewa i ka pepa ke hoakaka i kona manao maoli imua o na mea a pau.
Ua ike lea ia he oihana nui a hanohano ka oihana kahanapule, a he oihana makamae no hoi, i noho iwaena o na lahui hoomana Akua a pau maluna o ka ili honua; he oihana hakalia i ka hookokoke mai i na mea ano pono ole, a he oihana ihiihi a huhu ke nana aku; aka, e noho ana me ka naau palupalu, a haahaa no hoi, e koa ana imua o na enemi me ka mahiole keleawe, a me ka pahikaua oi lua o ke ola.
Eia ka ninau, He kupono anei i ke kahunapule ke hele iloko o na aha hoopaapaa ano kupono ole i ke kahunapule? Ke olelo nei ka pepa, aole kupono. Ina aole kupono, alaila, heaha ka pono i ke kahunapule ke hele i ka Hale Ahaolelo kau kanawai e noho ai ma kona ano lunamakaainana? Ma ka manao o ka pepa, ua kupono i na kahunapule ke lilo i mau lunamakaainana; aka, eia ka like ole, ua kue kana oihana ia ia iho.
Ina e olelo mai kekahi, he kupono i ke kahunapule ke lilo i Lunamakaainana, alaila, ke olelo nei makou, ua pau kona naau makau i na mea pono ole i kueia ma ka Baibala, a ua ae oia e hoolilo i kona naau maemae i wahi hoopiha no na kakalaioa, a me na puakala, hoohaumia ana i kaua oihana weliweli.
O ke kahunapule i aa a koa hoi e hele i ka ahaolelo kau kanawai, ua aa kona naau e hapai lima no ke puhi rama a me ka hookamakama.
Aka, aole ka pepa e hoohewa ana, ina he mau kahunapule wale no na hoa kau kanawai o na Hale Ahaolelo elua, alaila, ke mahalo nei ka pepa me ka naau palupalu. Ina paha e aa mai kekahi kahunapule he naauao oia ma ka wehewehe Baibala ana, a he ike i na ano hohonu oia buke hemolele, a oia ke kumu o kona aa ana e hele i ka Hale Ahaolelo kau kanawai, alaila, ke olelo nei ka pepa, he mea kuhihewa wale no ia. No ka mea, o ka hale kau kanawai, aole kupono ia hale no ka wehewehe Baibala ana ma na ano Akua a haipule hoi, ina aole ka pepa i kuhihewa.
Aka, o ka makemke no ia o na haipule e noho nei, a e kamailio nei, e lilo na hoa kau kanawai o ka Hale Ahaolelo i poe pono wale no, na lakou e kau i kanawai e kinai ana i na hewa e ulu ana iloko o keia aupuni iwaena o na kanaka a me na haole.
Ma kela noonoo o na haipule, he manao nui keia a paakiki no hoi, ane hiki ole i na keiki a kanaka ke huli aku; aka, ua hiki i ka pepa ke kamailio ma keia olelo o na haipule.
Owai e hiki o na keiki o ke ao nei ke hele iloko a ka Hale Ahaolelo kau kanawai e imi i kanawai e hoopau i na hewa e ulu ana iloko o keia aupuni iwaena o kanaka? Ke olelo nei ka pepa, aole loa e loaa ia Lunamakaainana ma ka honua nei, hookahi wale no mea hiki ke hoopau ia mea hewa, o ke Akua wale no. I poe pono wale no na Lunamakaainana, pela e kamailio nui ia nei iwaena o na nale halawai o kekahi poe Kristiano; nolaila, eia ka ninau; ua koho wale anei na makaainana i na luna o lakou me ka noonoo ole? Aole loa. Ua koho no na makaainana ma ka mea ku i ke kumu kanawai a me na kanawai e like me ko ke kanaka ike i ka pono ma ka hana ana a me ka noho ana, pela no ka pono a me ka maikai ma ko ke kanaka koho ana, koe aku nae ka ike i ka pono o ke kanaka iloko o ka naau.
Ina ua ikeia ka poe kau kanawai e na haipule he poe kupono ole, alaila, ua makehewa i ke kahunapule o Ewa ke balota nona iho e lilo i Lunamakaainana, no ka mea, he poe hewa wale no na hoa kaukanawai o ka Hale Ahaolelo; a pehea la e lilo ai ka olelo a ke kahunapule i mea waiwai maluna o kona mau hoa kau kanawai! E like me ka ike maka o ka lehulehu no kekahi mau mea, penei. Ina hookahi kanaka Hawaii e komo iloko o kekahi mau Pake ike ole i ka olelo Hawaii, waiwai anei kana olelo no ka pono imua o kela mau Pake, ina e kapaia ka poe kau kanawai o na Hale Ahaolelo he poe pono ole? Aole loa.
Mahope e kamailio hou ia i keia mau manao.
Nu kahiko!— Kia kapili Manu!!
I ka poalua iho nei, ua puka mai ka nupepa i kapaia ka inoa, o Nupepa Kuokoa, i hoano e ia, aole e like me kona helehelena mamua. He ano maikai i ka nana aku, ka lole ana i aahu iho nei, aole nae he paa maoli, he ma wale a me ka naele hoi ke ano maoli. Ua komo ua pepa la i keia kapa hinuhinu, me he mea ua hoohalike oia i na kanaka maoli me he pulelehua la e hookono wale ia e ka okoko o ke kukui e lele mai a wela i ke ahi! Pela no ua pepa la; no ka nele i na mea i makemake ia e kanaka, ua hana oia i na mea maikai i ka maka wale no, aole i paiia na mea e hooluolu ai i ka manao, a ina e lawe kekahi he hoka ka mea i loaa. He hoomalae kana e hana nei.
Nolaila e makaala oukou i ke kia kapili manu o uka o Laa, i kukulu maikai ia, a i hamo ia i ke kepau, me ka manao e lele auna mai ana na manu hulu like o ka aina, a lahalahai a kau iho ma ka amana kahi o ka lehua hoowalewale e kau ana. I lele auanei oukou, o ka mihi paha koe! No ka mea, o ka Hoku o ka Pakipika ka nupepa i kukulu io ia e na kanaka Hawaii, a ua kaili wale ia kona mau pono e hai, a ma ua pepa nei wale no e loaa ana ia oukou i waha e kamailio no kela mea keia mea e pili ana i ke aupuni a me ka noho ana o kanaka, aole no e hoike kapakahi ia kekahi mea.
KA AHAOLELO HOU!
Mamua o ka laha ana ae o ka helu hou o ka makou nupepa, iwaena o ka poe naauao nana i heluhelu mau ia, e kohoia na Lunamakaainana no ke kau Ahaolelo e hiki ma ana. Ke ake nei makou e kohoia ana no na kanaka maikai a me ka oiaio, ka poe i ma-i nao nui i ka pomaikai io o keia Aupuni; ka poe mea manao kuokoa hoi, aole e pili ana i kela aoao hoomana keia aoao hoomana, o kela ano Aupuni keia ano Aupuni, aka hoi, he poe nae i makemake loa i ka holo imua o keia lahui ma na mea e naauao ai a e hoomahuahua ai i ko Hawaii nei poe. O ka poe o keia ano no ka poe kupono loa a kohu loa hoi e komo iloko o ka Ahaolelo, malaila e noonoo ai i na mea pono ke hana. Ua ike no makou, o kekahi mea ano nui i ko kekahi mau wahi o ke Aupuni he mea ole ia i ko kekahi mau wahi e aku, aole pono i ko lakou manao e kanawai ai ia mea, a ua waihoia me ka noonoo ole, nolaila, ea, e ka poe a pau i aloha i ko kakou Moi ia Iolani Kamehameha IV, a i mahalo hoi i ke aupuni pono ana, aia a hiki mai ka manawa e noho mai ma ka Ahaolelo, e hele mai me ka manao paa kaulei ole e hana i ka oukou hana nui ma ke ano nioniolo a me ka pololei i ko oukou Moi, a me ko oukou Akua.
E pai ana no makou i na inoa o ka poe a pau i kohoia ke hooiliia mai; a nolaila, ke nonoi aku nei makou i na makamaka o ka pepa e hoouna koke mai i na inoa o ka poe i lilo i Lunamakaainana.
Ka hoi mai o ka Moi.
Ua hoi mai ka Moi, mai Kona Hawaii mai, i kakahiaka Sabati iho nei, oia ka la 29 o Dek. nei, oia o ka Moi wahine, a me Ka Haku o Hawaii, a me na hoahele, o ka mea Hanohano W. C. Lunalilo, a me Peter Y. Kekuaokalani, a me na ohana o na'Lii. Ua maikai ke ola o na'Lii. E ola na'Lii i ke Akua.
Nu Kilani.
Ma kekahi moku i ku mai nei, ua loheia he nui loa ke gula i loaa iho nei ma Nu Kilani. Ua waiho ke gula ma ka ili o ka aina, e like me ke gula ma Kalifonia i ka manawa i loaa mua ia malaila. He oiaio paha ia olelo, he wahahee paha, aole maopopo loa; aka hoi, ke ao aku nei makou i ka poe i heluhelu mai i keia nupepa, e noho paa no ma ko lakou mau wahi oluolu, e ola a e make hoi iwaena o na makamaka, a ma ko lakou onehanau hoi, aole pono iki ke hele i kela aina e waiho la ma kahi loihi loa aku. Ina ua nui loa ke gula malaila, aole pono ke hele, e aho no ke noho ma ko kakou aina oluolu, no ka mea, ua nui loa ka pilikia o ka hele ana iwaena o na malihini, aole no he mea aloha mai ke poino.
Ua noiia mai nei makou e na komite e kahea i na Lunamakaainana a pau o ka apana o Honolulu, e hele mai lakou e hoike no lakou iho i na kumu nui e hiki ai ke hele i ka Ahaolelo kau Kanawai o keia makahiki ma ka luakini ma Kaumakapili, ma ka hora 7 ahiahi o ka la 2 o Jan. nei makahiki 1862.
Nolaila, ke kahea nei keia leo e akoakoa nui mai na makaainana a pau o keia apana i ka la me ka hora i haiia maluna, e ike lea i ka hoike ana a na Luna makaainana o kakou.
—E like me ka leo kahea no ka apana o Honolulu, nolaila, ua kauohaia na Lunamakaainana ma ka apana o Ewa, e hele mai lakou ma ka hale kula ma Waiawa, i ka hora 1 awakea o ka la 4 o Jan. makahiki 1862.
Ua loaa ia makou ka mana e pai i na olelo hoolaha o na ahahookolokolo, e pili ana i ka hooponopono waiwai, ka waiwai hooilina, ka oki mare, a pela aku; a nolaila, he pono no i na kanaka a pau ke lawe i keia nupepa, ka Hoku o ka Pakipika, i ike lakou i keia mau mea, o poho auanei lakou.
Paikau!
Ke paikau nei ka puali koa hou kanaka maoli, a ua makaukau iki lakou ma ia hana, a ke mahuahua nei ko lakou akamai. Ua hele no ka Moi e nana ia lakou i ka po o ka poakahi iho nei.
Ke noi aku nei makou i na makamaka e hooili mai i na ma re, hanau a me na make, e pai iloko o keia nupepa. E hooili mai
ma ka inoa o G. W. Mila, ka Luna Hooponopono.
Ke ehaeha nei makou i ka make ana ma Waiohinu, Kau, Hawaii, ma ka la Sabati, oia ka la 22 o Dek. o W. C. Shipman (Kipimana) Ua minaminaia kona make ana, e na kanaka a pau o kona wahi, a me ka poe a pau i launa me ia. No ka mea, he makamaka aloha oia no ka lahui Hawaii.—Kuokoa.
Make Emoole.
E ka Hoku o ka Pakipika:—Aloha oe:
I ka poaono ka la 21 o Dek. make iho la ko kaua hoaaloha o ke one o Luhi; oia o J. H. Kaeleowaipio, make kauoha ole. He nui ko makou aloha nona, ua make oia mauka o Koloa.
Mai Hulaia mai oia i hoi mai ai, a loohia no i ka make.
O ua J. H. Kaeleowaipio nei, he kanaka maikai no, oluolu pono kona mau maka i na malihini, a he Loio wehe pilikia no, no Waimea, imua o J. Kauai, ka Luna Kanawai apana o Waimea, a imua no hoi o G. W. Lilikalani, ka Luna Kanawai apana o Koloa nei.
Nolaila kupono ka Solomona ma Kekahuna 12, 7. "E hoi ke kino i ka lepo e like me mamua. A o ka uhane e hoi ia i kona mea nana i hana.
Na J. KALEHUAMAKANOE.
ALEMANAKA NO 1862.
S M T W T F S S M T W T F S
JANUARY. JULY
1 2 3 4 1 2 3 4 5
5 6 7 8 9 10 11 6 7 8 9 10 11 12
12 13 14 15 16 17 18 13 14 15 16 17 18 19
19 20 21 22 23 24 25 20 21 22 23 24 25 26
26 27 28 29 30 31 27 28 29 30 31
FEBRUARY. AUGUST.
1 1 2
2 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 24 25 26 27 28 29 30
31
MARCH. SEPT.
1 1 2 3 4 5 6
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30
30 31
APRIL. OCT.
1 2 3 4 5 1 2 3 4
6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
27 28 29 30 26 27 28 29 30 31
MAY. NOV.
1 2 3 1
4 5 6 7 8 9 10 2 3 4 5 6 7 8
11 12 13 14 15 16 17 9 10 11 12 13 14 15
18 19 20 21 22 23 24 16 17 18 19 20 21 22
25 26 27 28 29 30 31 23 24 25 26 27 28 29
30
JUNE. DEC.
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6
8 9 10 11 12 13 14 7 8 9 10 11 12 13
15 16 17 18 19 20 21 14 15 16 17 18 19 20
22 23 24 25 26 27 28 21 22 23 24 25 26 27
29 30 28 29 30 31
"He kanaka ino, a he Kanaka pilau ka Lunamakaainana o Kaanapali no ka makahiki 1860."
E ka Hoku Pakipika e:—Aloha oe:
O keia kumu manao maluna ae nei, ua haiia ma ke akea, nolaila, ke haawi au nau.
He kanaka ino, a pilau ka mea i oleloia maluna ia D. Boluina, ke kahunapule o Lahaina, a me J. F. Pokuea, kumu o Lahainaluna, wahi a J. H. Moku e hoolaha nei maloko o keia apana o Kaanapali nei.
Eia na kumu. 1 O ka hana ana ma ia makahiki i oleloia maluna, iloko o ka ahaolelo, i Kanawai e hooemi ai i na ino, a me na mai i laha ai mamuli o ka hookamakama. 2. O ka hana ana malaila no i Kanawai e hoonoa i ka rama.
E ka Hoku Pakipika; e nana pu mai kaua, he mau kumu anei keia e lilo ai ua luna la i mea ino a pilau? I ko'u noonoo ana, aole i loaa ia'u he mea ia e ino ai, a e pilau ai.
He mea ino ka no ke kanaka, ka imi ana e hooemi i ka laha ana o ka mai lele i loaa i keia lahui mamuli o ka hookamakama? Kainoa o ka waiho wale ana ia ia e pepehi i kanaka ka mea ino, pilau, aole ka, wahi a lakou la. Aole na ka luna o Kaanapali i ao, a i kauoha, a i hooikaika iloko o ua ahaolelo la, e holo mai o Kapena Kuke, i Hawaii nei, e hookamakama ai a pau ai keia lahui i ka mai pala; aole no hoi nana i kauoha e hookamakama na wahine maloko o ke kulanakauhale o Honolulu, a me Lahaina, a me na wahi e ae o keia pae aina, mai ia Kapena Kuke mai a hiki i keia wa. O ka hooikaika ana anei o ua luna la maloko oia ahaolelo, ka mea i hiki mai ka hookamakama i Hawaii nei? Aole anei i ike ia ia, i na la mamua ae? He mau ninau kupono no; na ka lehulehu no nae e noonoo.
O ka hana ana, hooikaika ana paha maloko oia Ahaolelo e noa ka rama, oia anei kekahi kumu e ino ai, a e pilau ai ua Luna la? He kanawai anei kekahi oia ano i hanaia ia wa? Aole, aole loa no he kanawai i hanaia ma ia ahaolelo e pili ana i ka noa o ka rama, aole no, a hiki i ole pau loa. He wahi palapala hoopii nae, na kekahi poe o ka apana nana i koho ia ia i luna, a ua hoomoe ia ma ka papa e ke komite mahiai. Oia anei ka mea i ino ai, a i pilau ai ua luna la? Kainoa no hai ia manao, a he hoike ana ka ua luna la? Ua hewa ka ia no ka hai ana oia, ua hewa io; ina pela, ua hewa no hoi o Mr. Rikeke ma kana hai ana i ka hana a Kapena Pakala iloko o ka nupepa; hewa no hoi na kanaka ke hele ma na aha hookolokolo o keia aupuni e hoike ai.
E ka Hoku Pakipika, ke ike pu mai la kaua i ke kumu i lilo ai keia luna i mea ino a pilau iloko o ka ihu o na mea hemolele, ina he oiaio ka J. H. Moku e hoolaha nei.
Ke manao io nei nae au, he kanaka oiaio no o J. H. Moku he kumu hai ola no Kaanapali, a maloko o kana haiolelo ana, ua puka a lohe ia kela mau olelo maluna.
Ea, e noonoo pu mai kaua i ko'u manao ke kuhihewa nei ka poe nona na inoa maluna, o na kumu nana e ao mai nei i ka ike, aole i noonoo pono, alaila hoohewa iho.
Kainoa o ke kahuna lapaau kekahi hana a D. B. a o ka hooemi aku i na mai kona kumu hana, aole ka paha ona imi e hoola i na mai o keia ano, o ke kipaku ka paha kana i ka poe i loaa i na mai hookamakama, e hele pela a make iloko o ko lakou mai kumu ino, pilau. Ina aole ona hana pela, oia no kana mea i huhu ai i ka luna o Kaanapali, no kona imi ana e hoemi i na mai ino, aole nae pela o Rev. L. Kamika, ua lapaau nui oia i keia mau mai; aka, ina no nae ua lapaau nui oia i keia mau mai, aka, ina no nae ua lapaau no o D. B. i kekahi poe i loohia i ua mau mai nei, o keaha la ke kumu i olelo hoohewa ai i ua luna nei, no ka mea, ua imi like laua e hoemi. Eia ka paha, o pau loa auanei ka poe mai i ke ola i ke kahunalapaau o ke aupuni, ma ke kau ana a ua luna nei i kanawai hoemi mi ino, a nele ko ia la eke, oia anei ke kumu, ina oia, ea, he manao diapolo maoli. He kumu hahai ia Karisto Iesu o D. B. a me J. P. o kana mau hana o ka laua, o kana kauoha o ka laua ia e malama ai, kainoa pela loa no. Ua aloha nae o Iesu i ka poe pilikia i na mai ino, ua hoola ia lakou, ua kala i ka poe hewa, ua hookuu aloha i ka wahine moekolohe me ka olelo aku, "aole no hoi au e hoopai aku ia oe. Pehea laua la,