Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 16, 9 January 1862 — Page 2

                Alaila olelo mai la ka luahine ia'u, aole au e ike i kona helehelena, aia a loaa ia'u hookahi kaau hulu (40) alaila ike au ia Laieikawai.
                Ia manawa, lalau wau i ka'u kia manu, a hele aku la i ka nahelehele, a lawa ka auhau a ka luahine, hoi aku la wau a haawi aku la. Hele aku la maua a wehe ae la kela i ke pani o ka puka, ia manawa, ike aku la wau ia Laieikawai e moe mai ana iluna o ka eheu o na manu e hoolewa hele ana a puni ka hale e like me ka makemake o ke kaikamahine, a o loko hoi o kona hale, ua haliiia i na hulu manu Oo.
                Ia manawa, olelo aku la au i ka luahine, ina paha e ae mai ko moopuna i wahine na kuu hanai na Kauakahialii, alaila, kii ae au. Ia maua e kamailio ana me ka luahine, ninau mai la o Laieikawai ia maua i ka maua mea e kamailio ana.
                Alaila, olelo aku la au i ke kaikamahine, e olelo ae ana wau ia oe i kuu hanai ia Kauakahialii i kane nau, ina oe e ae mai ana, alaila kii ae au a pii mai. Alaila, olelo mai ke kaikamahine ia'u. E hoi oe a na'u no au e iho aku. Oia ka olelo a kahi kahu imua o Kauakahialii.
                Ia manawa, hoolale koke ae la o Kauakahialii i ka Ilamuku e kinai ke ahi o ka umu. Ninau mai o Kauakahialii i ua wahi kahu nei, pehea kona manawa e hiki mai ai, olelo aku la ke kahu, ma keia po oia e hiki mai ai.
                Ina e lohe kaua i ka leo o ka Ao, e kani ana, aole oia iloko oia leo; kani mai ka leo o ka Alala, aole ia iloko oia leo, a ina e kani mai ka leo o ka Elepaio, ia manawa ku oia maloko o kona hale hoomakaukau no ka iho mai; a mahope o ke kani ana oia manu, kani mai ka Apapane, ua puka oia e ku ana mawaho o kona hale, aia a lohe aku kaua i ka leo o ka Iiwipolena, eia oia ma ke kua o ka hale o kaua, ia manawa kaua e kii aku ai a loaa mawaho, komo mai iloko nei o kou hale.
                A no keia olelo a ke kahu, makaukau ke alii e kali ma ia po iho. A i ka napoo ana o ka la i ka pili o ke ahiahi, lohe laua i ka leo o ka manu mua, a mahope oia ia leo, kani hou ka manu.
                I ka waena konu o ka po, lohe laua i ka leo o ka Elepaio, ma ka pili o ke ao, kani mai ka leo o ka Apapane. Ia manawa makaukau laua nei no ka leo o ka manu i koe, a ma ke kihi o ka po ma ka wanaao, lohe aku la laua i ka leo o ka Iiwipolena, he mea e ka lea.
                Ia lohe ana o laua ia leo, puka koke aku la laua i waho, me ka hea aku, e huli ana mao a maanei, a malamalama loa, aole i hiki mai o Laieikawai.
                A no ka hiki ole ana mai o Laieikawai ia po, kena koke ae la ke alii i ka Ilamuku e hoa hou ke ahi no kahi kahu no ka mea, ua hoopunipuni, wahi a ke alii.
                Ia lohe ana o ke kahu i ka hua hoa o ke alii, ia manawa ua pii koke keia iuka o Paliuli, a halawai hou me ka luahine me Waka.
                I aku la ke kahu o Kauakahialii i ka luahine, i pii hou mai nei au, aole i hiki ae nei ko moopuna, oi kali mai nei maua aole i hiki ae, e like me kana kauoha, nolaila, e hele hou au e launa me ia i ke kumu o kona hiki ole ana ae, ua kapa mai kuu alii ia'u he hoopunipuni, nolaila e make ana wau, ke a la ka imu no'u.
                I mai la ka luahine, aole oe e ike i kona maka, ke loaa ole ia oe ke kaau hulu, Ia manawa, ua hala kela i ka nahele me kana kia manu, a loaa ka auhau a ka luahine, hoi aku la a haawi i ua luahine nei.
                Hele aku la laua a halawai me Laieikawai, olelo aku la kahi kahu, i pii hou mai nei au ia oe, no ka mea, e make ana au, ke a la ka imu o'u e make ai. A heaha hoi ko mea i hiki ole ae nei.
                I mai la o Laieikawai, he kupanaha paha; kani aku ai ka manu mua, e mama ana lakou nei i ka awa, a i ka leo o ka Apapane i kani aku ai, ua inu iho makou i ka awa, a o ka ona no ia, a ua lilo au i ka ona a ka awa a puka mai la no oe la e moe ana.
                Nolaila e hoi oe, a hiki aku au i keia po, e like me ka'u olelo ia oe ma ka la inehinei, pela wau e hiki aku ai a halawai au me ko hanai.
                Hoi aku la keia a hiki i kai, a launa me ke alii, hai aku la kona kahu i kana olelo imua ke alii no kona halawai hou me Laieikawai, a ua pono ia mea imua o kana hanai.
                (Ma keia wahi e haalele kakou i ka mooolelo no ka halawai ana o ke kahu me Laieikawai, a e hoi hou kakou e kamailio no Kailiokalauokekoa no kona ola hou ana mai, no ka mea, i kela po mua a na manu o Paliuli i kani ai, mamuli o ke kauoha a Laieikawai, aia o Kailiokalauokekoa i Punahoa ia po. Ma kekahi Helu hou aku kakou e ike ai, a o ka hopena ia.)

                O ka hoopuka ana i na olelo ano opu kekeue, a hoopuka ana paha i na mele, a me na kaao ano keaka, e like me ka wahahee o Hawaii nei, i ke ano kuamuamu ana o na keiki he 12, a me ka haule ana'ku o ka ohia mailoko o ka puu o ke kaikamahine, kupono ole ia i ka nupepa kohu maemae hoopuka mai imua o kanaka, e aho no na ka Hoku Pakipika, e hoopuka ia mau mea ano keaka, na ka nupepa i kaulana, no ke ano maemae ole, oia ka paha ka mea i paipai iho nei na ahahui euanelio e lawe ia nupepa, i ikeia na manao keaka, oia ka!

                He 35,000 ka nui o na Pake ma Kaliponia. Ua nui ka inaina o ko laila kamaaina ia lakou, a ua hoao kekahi poe mamua e
hooholo i kanawai e hookipaku ia lakou a pau.

KA HOKU O KA PAKIPIKA.
POAHA, IANUARI 9, 1862.

Ka la koho Lunamakaainana.

                I ka poakahi iho nei, oia ka la i koho ia ai na Lunamakaainana no keia pae aina, a ua balotaia ka poe e makemake ana e lilo ma ia hana; ua ko kekahi, a ua haule kekahi. He manao lana nae ko keia pepa ua kohoia ka poe kupono loa no ke kau kanawai ana, ka poe i aloha io i keia lahui, a me ka poe hoi e kau ana i na kanawai, me ke kuihe ole a me ka makau ole ia hai, e kaohi ai i ka piho ana o keia lahui iloko o na lua make e waiho la ma kona wahi e hehiia nei.
                Ma ka la koho ma Honolulu nei, ua nui loa ka uwa, ka pioo, ka hoopaapaa a me ka paio aku a paio mai; ua paapu kekahi mau alanui, mai ke kakahiaka a po i na kanaka e holo ana io a ia nei, e hooho ana a e wawa ana me he poe ulaia la, ua holo mau mawaena o ke kulanakauhale he mau kaa lio, e kauoia ana e na lio elua kekahi, eha lio kekahi a eono lio kekahi, me na hae i kau ia e kapalili mai ana i ka makani, me ke kani kupinai ana o na pahu a me ke koiuiu ana o na leo o na ohe; a piha pono i ka poe koho, o ka holo aku la no ia i ka Hale Hookolokolo kahi e balota ai. Mawaho ae o keia wahi ua ulua mai he muimuia kanaka he kini ka lehulehu, a aole okana mai ka nunui o ka uwa ana, a me ka hio ana io a ia nei o ka muimuia e like me na ale o ka moana i ooloku ia e ka makani e pa huini ana i ke kau hooilo. Ua mau mai no ia hana a paa na puka o ka lumi balota, i ka napoo ana ae o ka la, a maluhia koke ae la ke kaona.
                Aka, aole haunaele maoli ia la, he walaau wale no ka mea i hana nui ia, a aole he mea ia e eha ai a hai ai na iwi, he o wale no i na pepeiao; na kui puupuu lima ia nae kekahi hapahaole no kona aa mahaoi i ke kaili ana i ka balota o kekahi kanaka me ka olelo iho he balota ino ia, me he mea la ia ia no ke koho ana o ua kanaka la, aole kela he manao nona iho. He uku pono ia no ka poe e makemake ana e hooepaepa i ko hai pono.
                Eia malalo nei na inoa o ka poe i balotaia ma Honolulu nei, a me ka nui o na balota no kela a me keia mea o lakou la:
G. Rhodes, (Kapenaloke,) - - 1,773
J. I. Dowsett, (Kimopelekane, - 1,618
WM. Webster, (Wepa,) - - 1,166
P. Pomaikai, - - - - 1,259
S. Keolanui, - - - - - 1,108
C. H. Judd, (Kale,) - - - 829
W. S. Keolaloa, - - - - 358
I. P. Kamaipelekane, - - - 50
P. Naone, - - - - - 358
S. P. Kalama, - - - - 999
Solomona, - - - - - 523
I. Komoikeehuehu, - - - 1,027
Sepilina, - - - - - 240
J. W. Kaikainahaole, - - - 1
                Nolaila, ua kohoia o Kapenaloke, Kimopelekane, Wepa, Pomaikai, ekolu haole a hookahi kanaka maoli; elua pope a elua hoole pope.
                Ua nui loa nae ka hoohalahala iwaena o kanaka no ke koho ana o na haole ekolu ma keia apana.
                E like me ka mea i lohe ia, penei na inoa o ka poe i kohoia ma na apana e ae o Oahu nei.
                Ma Koolaupoko, J. Barenaba, (he pope)
                Ma Koolauloa, A. M. Kahalewai.
                Ma Waialua, Kaakua, (he pope)
                Ma Ewa, P. F. Manini (Lapaula,) he pope
                He mea hou keia, akahi no a ike ia ma Oahu nei, ke komo nui ana o ka poe katolika iloko o ka Ahaolelo. Ua hoike ia mai ka mahuahua maoli ana o ua aoao hoomana nei, a i ole ia, ua hoike mai no ka makemake o ka lehulehu e kawili pu na aoao hoomana nui, malia paha e loaa auanei, ma ka noonoo ana o na aoao elua, i na kanawai e pono loa ai, a e pomaikai loa ai ka aina. No ka mea, ina na ka aoao hookahi wale no ke aupuni ana, a me ka mana kau kanawai, e mahiki ino paha ke kaupaona o ke kaulike, a kapakahi hoi ka hana ana.
                E pai ana makou i na inoa o ka poe a pau i kohoia ma na apana e ae a puni Hawaii, aia a loaa mai.

Hale mai Moiwahine.

                Ma ka palapala hoike a ka Puuku o ka Hale Mai o ka Moi Wahine, ua ike makou he $3,049.62 ka loaa, a he $3,027.94 ka lilo, a hiki i ka la 20 o Dekemaba iho nei, no keia hana aloha kupono loa e mahaloia. Ua nui ka poe i lapaauia malaila iloko o ka makahiki i hala ae nei, a ua nui hoi ka pomaikai i loaa i kanaka. Ina he aloha ko oukou, alaila, e hoomanawalea maikai aku he wahi kokua no ua Hale Mai nei, i aloha mai ko ka lani ia oukou.

E nana mai!

                E makaala oukou, e ka poe lawe i ka wai piula, e pau ana ka manawa e uku ai i ka la apopo; nolaila, e hookaa koke oukou, o pilikia auanei, no ka mea, e oki ia ana no na ha-wai e ka Luna Wai, ina e hookaa ole ia i ka poalima.

He Hau.

                Ma kekahi moku i ku mai nei, ua loheia ua paapu o Haleakala i ka hau e aiai loa ana ma kona mau aoao, e oi ana ka nui mamua o ka hau i ikeia iloko o kekahi mau makahiki mamua iho nei.

Moku Eka Leta.

                Iloko o keia mau pule iho nei, aole i ku mai kekahi moku eke leta no Kalifonia mai. No ka makani ino ka mea i hiki ole mai ai. Nolaila, ane nele loa makou i na nupepa haole a me na nuhou.

                Ke wili ia nei no ke ko ma Lahaina, a ua maikai loa no.

Na 'Lii.

                Ua oleloia e hoi koke ana no ka Moi i Hawaii, no kahi manawa pokole. E noho ana nae ka Moiwahine a me ka Haku o Hawaii ma Honolulu nei.

Ka Ahaolelo.

                No ka mea ke kokoke mai nei ka manawa e akoakoa mai ka Ahaolelo, a ua nui na mea e noonoo ai; nolaila, ke kahea aku nei makou i ka poe mea manao a pau e hooili mai i hoolohe ia, a e hoopaapaa hoi. Aka, mai hoonahili aku a loihi wale na manao ano ole, aole hoi e olelo ma ke ano huhu a me ka henehene; aka, me ka mahalo i ka hai, me ka aoao malie aku, i pau ke kuhiwewa, ke pau hoi.

Ahaaina.

                I ka la mua o keia malama, he ahaaina no ma Ulukou, Waikikikai, Oahu nei. Ua nui a maikai na mea a pau i hoomakaukau ia, a ua hilu a nani hoi ka hana ana.
                —I ka la e 7 o keia malama, he ahaaina hanau no Emily K. Kekunuialaimoku, ma Moanalua, Oahu nei, a ua maikai ka ahaaina ana, a ua maluhia hoi.
                —Ua akoakoa na makua a me na keiki o ka apana kula o Maunalua, ma ka hale kula ma Kuliouou, i ka la 1 o Ianuari, me ka lako no i kahi mea e paina ai, a olioli no lakou i ka hiki ana mai o ka makahiki hou, me ka hoomaikai aku i ke Akua, i ka mea nana i malama ke ola, a loaa mai ka makahiki hou.

                Ma ka Palapala Hoike hapaha makahiki a ka Luna Makai nui, mamuli o ke Kanawai e hooemi i na mai ino i laha mamuli o ka hookamakama, ua ike makou he 286 ka nui o na wahine hookamakama i kakauinoaia ma na buke o ka Oihana, a he 9 wale no ka nui o na mai iwaena o keia poe, Iloko o keia hapaha makahiki he 115 ka nui o na wahine hou i kakauinoaia, a he 89 ka nui i haalele ia hana haumia.

Na moku pili aina.

                Iloko o keia mau la, ua nui ka makani a me ka ua ma Honolulu nei, a ke mau mai nei no ia, he kona maoli no. A no keia ino o ka makani, aole no i hiki mai, aole hoi i holo aku kekahi moku, a nolaila, aole i loaa mai kekahi nu hou no na mokupuni e mai.

He Olai.

                He olai no ma Hawaii i ka po o kela la pule iho nei, a i ke kakahiaka ae, ua olai hou me ka ikaika loa, uuku ka mua, a nui loa ae ka nakolo o ka lua.

Make Emoole.

                Ma Kona Akau, Hawaii, Dek. 14, ua make emoole o Lilinoe wahine. E noho ulana moena ana no ia, a loohia oia i ka mai a make koke aku la no ia.

                Ke mau nei no ka aihue pinepine ma Honolulu nei, he mau aihue liilii nae ka nui. Aole no e pakele ana keia poe kolohe i ka hopai.

                Mamua iho nei ua kuaiia kekahi lio, ano maikai loa, no Hawaii mai, no na dala $250! Oia ke kumukuai o na lio nani. Ua hanau ia ma Hawaii.

Ma re.

                Ua mareia ka Mea Hanohano Ioane Ii, ke kolu o na Luna Kanawai Kiekie, me ke kahi kaikamahine maikai o Hilo, o Malaea kona inoa, ma ka hapalua o ka hora 7 o ka po, na Kalaka laua i mare. Hookahi hora mahope iho oia wa, makaukau ka ahaaina no ka mare. Malaila ka Moi, me ka Mea Hanohano Keoni Kamaki (John Dominis), Akukana Kenela, me ke Kapena o ka manuwa Rukini, malaila pu hoi ka mea nona kahi, ke 'Lii Kamamalu, me ka Mea Hanohano M. Kekuanaoa. Ua mareia laua ma Mokuaikaua.

                Ma ka hora 3, o ka la mua o Ianua ri he ahaaina ma kahi o ka Mea Kiekie Victoria K. Kaahumanu, ua hanaia ka papaaina malalo o ka malu o na kumu waina, malaila ke 'Lii me kona mau hoa. Ua haawi ke 'Lii i keia ahaaina, no kona olioli i ka lokomaikai o ke Akua, i kona haawi ana mai i ka Makahiki Hou i na 'Lii a me na makaainana.

Koho balota ma Waialua.

                Eha mea makemake e lilo i Lunamakaainana ma ia apana, a no lakou no na balota i lawe ia mai e na kanaka. A ma ka hora 5 o ke ahiahi, ua helu ia na balota o kela mea keia mea, a penei:
                J. H. Kaakua 148,
                J. M. Kalanipoo 121,
                J. W. Makalena 41,
                J. P. Kauwalu 30,
                Ekolu nae haneri me kanaha kumamalima, ka nui o na mea i haawi balota, a ma ka nana ana, aia hoi 4 mea i hookomo palua i ka balota ma ka pahu, e ua hoolei ia mau balota e like me ke kanawai, a hookahi hoi mea i haawi balota mai, aole nae i noho ma ia apana, ekolu malama mamue ae o ka la koho, a ua kiola ia, koe 340 balona a oia hoi ko kela poe maluna, a o J. H. Kaakua, kolaila Lunamakaainana, he maikai ke koho ana i hanaia e like loa me ke Kanawai.
S. K. KUAPUU.
Kakauolelo o ka la koho.
Waialua, Jan. 6, 1862.

Aumoku nui.

                Iloko o ka aumoku manuwa Amerikahui i holo aku i ka Hema, he 83 ka nui o na moku, a he 35,000 ka nui o na koa, aole nae i akaka ka nui o na luina. Ua lawe lakou i ka ai a me ka lako no na mahina ekolu no ia poe a pau.

No ka pono o keia lahuikanaka.

                I ka poe e ike mai ana i keia mau manao, a me ka ka poe e noonoo ana i ka pono io maoli, ua makemake au e kamailio pu no na pono kamaaina, a me na pono malihini me oukou ma keia waha kamailio, oia ka Hoku anoano o ka Pakipika e holo ana imua o kakou me he uwea Telekalapa la.
                Aia no iloko o keia hua olelo i olelo ia maluna "ka pono o keia lahuikanaka," eia ka mea mua, o keia lahuikanaka, owai ia? Oia no ka lahui ili ulaula e noho ana i mau kamaaina kupa no keia Aupuni, oia na'lii, na kanaka koikoi, na kanaka waiwai, a me ka poe ilihune, na kane, na wahine, na keiki, na luahine, na elemakule, oia no ua huaolelo la, a o ka pono o ua lahuikanaka la ka mea nui e noonoo ai.
                Ka pono o keia lahuikanaka oia ka mea io a koikoi me he poka poepoe la e iliwai laumania ana, oia ka mea nui a naele ke noonoo aku, oia ka mea e kukulu ia nei ke kanawai no na pono io e laha ae ana, oia ka mea e hapai ia nei ka baroka ana, oia ka mea manao nuiia e loaa kona mau palena a me kona hopena.
                Ka pono mua, oia na pono i nai ia ai e Kamehameha I , a me na'lii, na koa me ka ikaika nui, me ka holo imua o ka make i ike ia a i loheia, oia ka poe inu i ka awaawa o ka make a me ka poino, o na pololi a me ke anuanu, o ka wela o ka la a me na ale anuanu o na kai kaulana o Hawaii nei, o na kai hohonu a me na kai papau, o na aina nahelehele auakua powa e make ai, o na awaawa poopoo.
                Iloko o keia ikaika nui, ua loaa ka pono o kela lahuikanaka ma ka noho ana, ua oluolu ke ola ana, a ua malu na kino i ka make maoli i ka lima o ke kanaka, ua pulumi ia na'lii aimoku lehulehu a me na kanaka koa kaulana aloha ole o na mokupuni o Hawaii nei, ua pau na kapu alii nui a me na hao wale ana ma na wahi a pau loa, ua mahele ia ka aina mamuli o na'lii a me na koa ikaika, a nele na makaainana. Iloko o keia pono mua, aole he kumukanawai hoomalu makaainana, a hoowaiwai, aole i malu loa na mea e pili ana i ka pono kuokoa o kela a me keia. Ua mau ka hoomalu ana i ka poino ma ke kanawai manao i kakau waha ia e na'lii, a me na kanaka pili ia lakou. Iloko o keia mea, aole i loaa ka pono io e oluolu ai na mea a pau loa.
                Oia keia, ka mare ana o ke kane i wahine, a me ka wahine i kane, o ke umi wale i na keiki me na mea make, o ka nele o na makaainana i na kuleana aina a waiwai maoli, o ka hookaumaha o na'lii, a me na kapu eehia o lakou, o ka nui o na mea i hooakua ia e ke kanaka, oia na ia a me na holoholona.
                Iloko o keia pono mua i loaa ia Kamehameha, me ka ikaika nui weliweli o kona mahele hana mai ke Akua mana loa mai, ua lilo ia i kahua no na pono a pau o keia lahuikanaka e noho nei, oia kela olelo ma Solomona; he auwai ka naau o na'lii iloko o ko Iehova lima, a nana i hookahe ae e like me kona makemake. Ua ko keia mea i olelo ia ma ko Kamehameha mau hana a pau iloko o kona noonoo nui ana i kona wa e noho aupuni ana, aole oia i imi i ka pono o ka mea uuku wale no e pili ana i na mea elua a e kolu, a i na'lii wale no a nele na makaainana, aole ona manao i kona hanohano nui a me ka mahalo ia, i ka nui o na kauwa a me na koa ona, i ka nui o na aina i lilo ia ia.
                Eia kona kanawai kaulana, ua kapaia o ka mauu mae, eia kona haina, e hele ka elemakule a me ka luahine a moe i ke alanui. Oia ka make ole i ka poe pepehi kino o ke alanui, he wahi hele no na mea a pau loa; a oia wahi hele nui ia kahi e malu ai ke ola, aole e pepehi wale ia, aole e hehiia e na kapuai, aole powa, ua malu ke ala.
                Eia ka olelo aloha kaulana ana ia ia, i holo ai ma na mokupuni o Maui, Molokai, Kauai, lohe oia ia Keoua, e pepehi ino ana i na makaainana o Hamakua, o Waipio, e luku ana, me ka hoomainoino nui ia o na wahine a me na keiki, a me ko lakou mau pono a pau o ke kino, hu mai kona aloha ia lakou, hooki i kona kaua ana, huli hou hoi i Hawaii a kokua i na makaainana, aole ke alii i lokoino ia Keoua, ua nui kona uwe a me ke kaumaha no na makaainana i hanaia peia.                 Aka, ma keia mau mea a pau loa i hana ia, aole anei kakou e pono ke manao o ke ki keia o ka oiaio o ka pono o keia lahuikanaka i hemo ai na pono he nui loa o ke kino i kona wa e ola nei, ke olelo nei au oia no, a, ina oia, e hiki paha ia kakou ke manaoio i ka pono o keia wa e noho nei, a e hoomanao iho.
                Eia keia pono hou i oili mai noloko o ka pono mua a Kamehameha I., o ka olelo a ke Alua, oia ka olelo i kakau buke ia me kona inoa kaulana o ka Palapala Hemolele, me kona mau palena mai Kinohi a Hoikeana, o keia olelo ua like me ka pahu pouka, a me ke koi lipi, a me ka pahi oi loa, a me na mea momona.
                O ka olelo a ke Akua ka olelo, o na haole keokeo malihini o Amerika na kahu, ka haka e noho ai ka olelo a me ka ponoio maoli, ua wehe ia keia buke iloko o ka makahiki 1820 a hiki i keia makahiki 1862. Ua maopopo ua lele mai na pono a me na hana o keia buke imua o kakou.
                Maloko o keia pono hou i maopopo ai o ke Aina mana o Iehova, aole anei o Kaili ia, ia Kamehameha, no ka mea, he akua kaili o Iehova i ke aupuni honua a haawi i kana mea i manao ai, aole anei i lilo na aupuni o Kanaana i ka Iseraela, a pela i ka wa e alii ana o Saula, ua kaili ae o Iehova i ke Aupuni o Iseraela mai kona lima ae a haawi ia Davida, nolaila, ua maopopo he oiaio keia mau pono i olelo ia. (Aole i pau.)

                Ma Amerikahuiia, ka nui o na kanaka 31,715,000 a pau loa, a he 58,672 na moku o kela ano keia ano, a 82 na manuwa ku mau me 13,000 koa kiai. Mamua o ke kipi ma keia aina nae ia, ua mahuahua loa i keia wa, he 500 a keu na manuwa.
                Ma Beritania Amerika (Kanada) 5,862,477 na kanaka a 9,667 na moku, 684 na moku mahu o Kuibeka, ka pakaua ikaika loa oia aina i oi ae i ko na wahi e ae ma Amerika Akau, Amerika Hema.
                Ma Europa 47 na Moi, he 4 na Emeperea, aka, o ka huina pau 47, a pela ka nui o na Aupuni.
                O Rusia ke aupuni nui loa, 786,000 na mile kuea, 82,610,000 kanaka, 218 na manuwa me na sela 38,600.
                Penei ka hoike ana i ka nui o na manuwa ma na Aupuni nui o ke ao nei.

KO BERITANIA NUI.

                3 papa pu, 42; 2 papa pu, 98; 1 papa pu, 486; mea lawe pu, 187; hui pau, 813, na kanaka, 98,764.

KO FARANI.

                3 papa pu, 19; 2 papa pu, 42; 1 papa pu, 296; mea lawe pu, 127; hui pau, 484, na kanaka, 39,815.

KO RUSIA.

                3 papa pu, 14; 2 papa pu, 36; 1 papa pu, 145; mea lawe pu, 28 a oi ae; hui pau, 218; na kanaka, 38,600.

KO SEPANIA.

                3 papa pu, 7; 2 papa pu, 14; 1 papa pu, 74, mea lawe pu, 42; hui pau, 137; na kanaka, 13,786.
                Aole i hoike ia ko kekahi mau aupuni e ae, mahope e hoikeia no. O ka mana o ka manuwa Beritania, ua oi aku i ko na manuwa o na aupuni i hoike pu ia e kau pu la, me he mea la 1 manuwa Beritania e oi ana i ko na manuwa elua o keia mau aupuni i hoike pu ia ma keia mau papa.
                Na waiwai o keia mau Aupuni i hoikeia, o Beritania ke Aupuni waiwai nui ma ke ao nei, e oi e ana i ko na Aupuni a pau malalo o ka la, a he Aupuni aie nui, aka, oia aie nui $4,217,000,000 oia kona kumu i lilo ai i Aupuni nui loa a ikaika, no ka mea, maloko ona wale no kona aie nui loa, a he uuku wale no mawaho, aka, i na mawaho kona aie nui ana, i na, ua ilihune oia a ikaika ole, aka, oia aie nui loa he mea ole no, no ka mea, aole e hiki i ka poe nona ke dala ke lawe a pau ia dala, a ke koi, ua ike lakou oia kona mea i Aupuni nui ai, a ikaika ai, a i lanakila nui ai i ke kau ia George III, ua loaa ko lakou waiwai ma ka uku oi o ke dala. Ka nui o na kanaka malalo o ke aupuni o Beritani nui, he 415,000,000 no ia. Me he mea la o ke Moi wahine Victoria ke 'Lii wahine o ka hapakolu o ke ao nei.
                O Farani a me Rusia kekahi mau Aupuni waiwai e oi ana i ko kekahi mau aupuni e ae. ma Asia a me Europa he mau aupuni pookela no laua i ka ikaika a me ka wiwo ole, a me ka nui o ka waiwai a me ka lako. O Farani i keia wa, ua aa oia me he lua pele la, no ka puni waiwai o na kanaka a me ka puni kaua, ke imi ikaika nei na Aupuni o Europa i ka mea oi loa, e lanakila nui ai, ua makaukau ka Empera o Farani i na koa 2,967,000 no ka wa o na enemi e ala mai ai a me na moku hao kila ona, nolaila ua lili na kanaka o Beritania ame Farani ua lili a huhu loa, ina he kaua iwaena o laua, he keu aku o ke kaua ikaika loa i oi e ae i na kaua o ke ao nei, a pau iloko 1000 makahiki a hiki i keia la.

Ua kahiko ia ka Ili o ka Honua.

                Ke haule mai nei ka ua ma Koloa nei, aia hoi e hookahe mai ana na wai, a he waiwai ia no na hale wili-ko maanei, ua kukele ka lepo, a na puka mai na mea ulu o na ano lehulehu, a nui na wai hooluu ke nana aku, a ua kahiko ka ili honua ia ia iho. Nani ka ke Akua mau hana.
                Aole ma na mea opala wale no kona kahiko ana. Aia hoi na mala-ko nui o R. W. Wood, ke wili nei kekahi, a ke ulu mai nei hoi a uliuli ka aina. Pela no hoi ko G Charman, ke kokoke mai nei kona wa e ohi i ka hua, pela no ke ko no ka ekalesia no Koloa nei, e kukupu ana a ohaoha, o na mea ulu e ae hoi o ka poe hana, ke ulu mai nei lakou, a olioli ka poe ona nona ia. Holo ka hana ke ninini mai ka Haku i na kuaua nui o na kau hooilo. E makaala ana hoi ka poe hana a pau.
                E hapai ana kekahi no ka hana hale, me ke kanalua ole iloko o keia wa ino, he hale kula ia e ao ia ai kekahi poe kaikamahine uuku ma na oihana ike, me ka noho pono ana, oia no kekahi o na oihana kiekie ma ke ao nei.
                He oiaio no nae, a hiki ka wa e oo ai, ua pau na mea kanu i ka ohi ia, a hiki mai ka la, nalowale na mea ulu, a kahiko na mea hana, pau kona nani.
                Pela kekahi poe o makou nei iloko no o keia mahina, ua hala aku i ka make kekahi poe, a he mau mea opiopio lakou a pau, a he loihi na la i koe a hiki i ka elemakule, aka hoi, aole i haina mai ka la e make ai kekahi oia poe wahine ui, a opiopio no, aka, ua hala koke ma ka la 13 iho nei, a ke noho nei kona mau hoa me ka uwe aloha ia ia, ua pau ka holoholo pu ana me ia ma na alanui o keia wahi kaona.
                He oiaio hoi, e like me ka pau wale o na mea ulu, a me na mea i hanaia e ka lima kanaka, pela no ke ola o kakou a pau.
HAILI.
Koloa, Kauai, Ianuari, 6, 1862.

No na Aina e mai!

                Ma ka poaono iho nei, ua hiki mai mawaho ae o ke awa o Honolulu nei ka moku kalepa o Conte st, he 18 kona mau la mai Kapalakiko mai. Aole oia i lawe mai he eke-leta, aka, he mau nupepa no i loaa mai, a ua
ae ia makou e lawe i kekahi mau mea mailoko mai o ia mau pepa.
                Ua halana kekahi mau muliwai ma kuaaina o Califonia, a ua nui ka poino i loaa mai.
                He 13,000 ka nui o ka poe mai iwaena o na koa ma ka muliwai o Potomac.
                Ua oleloia e kokoke ana no na kipi i na koa aupuni ma ka muliwai Potomac me ka manao e hoouka kaua, a ua lawe lakou i ke kulanakauhale o Springfield ma kapa o ua muliwai nei, a ke kiai maoli ia nei lakou e na luna koa aupuni.
                I ka po o ka la 11 o Dekemaba, ua moe makaukau na koa aupuni e hoouka koke i ke kaua, ke leleia mai lakou e na kipi.
                I keia manawa, ua hoihoi ia aku a hoihoi ia mai na pio kaua iwaena o na aoao elua.
                Ua hoikeia ma ka la 10 o Dekemaba, imua o ka Ahaolelo o Amerikahui, he bila kanawai no ka hoomalu ana e ke aupuni i ka waiwai a me na nika hooluhi wale (kalewe) o ka poe o ka aoao Hema.
                Ua kui aku ka lohe e olelo ana, e hookuu ana no o Kenekuke i kona poe nika, me ka uku pono aku nae i ko lakou mau haku.
                I ka lohe ana ma Beretania, no ka lawe pio ana o na luna elua o ka aoao Hema, o Mason a me Slidell, noloko ae o ka moku Beretania, ua nui loa ka wawa a me ka pioloke, a ua halawai kekahi poe a hooholo i kekahi manao e noi ana i ke aupuni e koi a aku i ke aupuni Amerikahui e hoike mai i kumu no keia hana a ua aupuni la.
                Ua hoole ka Peresidena, aole no oia e ae e hoike imua o ka Ahaolelo i na palapala i hoounaia iwaena o ke aupuni a me na aupuni o Beretania, Farani, a me Sepania, e pili ana i ka hihia oia mau aupuni ekolu me Mekiko, oia hoi ka manao o ua mau aupuni nei e hoomalu i ka aina o Mekiko. Aka, ua hoole ke aupuni o Amerikahui, aole e makemake ana oia e komo iloko o keia hui e kue ai i Mekiko.
                Ua nui wale ka inaina o ko Mekiko i ko Sepania, a e kaua aku ae lakou ke hiki aku na koa Sepania ilaila. Ua oleloia hoi, ke hoomakaukau nei kekahi mau moku manuwa (ano powa nae) ma Nu Ioka, malalo o ka hae o Mekiko, e kaili i na moku o Beretania, Farani, a me Sepania, ke eu mai ke kaua. Ua ae ke aupuni o Amerikahui e hoomakaukau ia na moku o ia ano iloko o kona mau awa, no ka ae o ke aupuni o Beretania e hana ka aoao Hema i na moku ma kona mau awa, e kaili ai i ka waiwai o ka aoao Akau. Ma keia hana, ke hakoikoi mai nei na hihia a me na pilikia he nui wale iwaena o na aupuni nui o ke ao nei. Peia ka manao o kekahi poe; aka, ua manao hoi kekahi, o ka inika a me ka pepa ka mea nui e hoolilo ia ana—he kaua lu huaolelo, aole kaua lu poka ka mea e ulu mai ana.
                Ma ka la 4 o Dek. aole no i lawe pio ia ke kulanakauhale o Beaufort, ma Karolina Hema. Ia la nae, ua hele malaila kekahi mau koa kipi, a hoopau ae la lakou i ke kulina a me ka pulupulu a pau i loaa ia lakou.
                Ua nui loa ka pioloke a me ke kupikipikio o na kamaaina o na kulanakauhale o Savanaha me Charleston, no ke kokoke loa mai o ka aumoku manuwa a me na koa aupuni, a ke haalele nei lakou i ua mau wahi nei, e hele loa ma kuaaina.
                Ua kauia iluna ka hae eleele ma Columbus, Kenekuke. O ke ano o keia hae, he lawe ole i na pio ola, oia hoi ua pepehiia na mea a pau i hoopio ia, aole hoi lakou e makemake ana e pio ola ia, he hailuku maoli no. He hana pegana maoli ia.
                Ua loheia he ahi nui loa no ma ke kulanakauhale o Charleston, aole nae i ike maopopoia ka nui a me ka poino i loaa mai. Ua manao kekahi poe, ua kuni ia na hale e na nika e noho kauwa ana, me ka manao e kokua i ko ka Akau.
                Ma Vereginia Komohana, he hoouka kaua no iwaena o na koa Akau he 800, a me na koa Hema he 2,000, a ua auhee loa ko ka Hema, a ua make a lawe pio ia o lakou he 300 koa. Aole lehulehu o ka poe o ka Akau i lilo.

                I keia makahiki, no ka uuku o ka huita ma Farani, e kuai ana oia he 85,000,000 busera; a me Beretania hoi, he 65,000,000 busela ka nui e kuai ia ana. He keu keia o ka nui!

                Ua kakauia kekahi palapala hoopii ia Garibaldi, ma Italia, e nonoi ana ia ia e alakai ia lakou i Roma, e na inoa he 20,000.

                Ua lawe pio kekahi mokumahu Beritania, i piha loa i na pu a me na lako kaua no ka aoao Hema. Ma kahi kokoke i na kahakai o Maine kahi i hopuia'i.

                Ua pilikia loa ka aoao kipi ma Amerikahui no ke dala ole. He dala pepa ka moni e hanaia nei malaila.